ترفندهاى برجسته سازى فعل در مثنوى معنوى
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
عبدالله ولى‏ پور
1
(استادیار دانشگاه پیام نور)
رقیه همتى
2
(استادیار دانشگاه پیام نور)
کلید واژه: فعل, مولوى, مثنوى معنوى, نقد فرمالیستى, برجسته سازى,
چکیده مقاله :
مولوى اکثر قسمت هاى مثنوى معنوى را به گفته خودش، در حالت بى خودى و در اثر تلقین منِ ملکوتىِ خود سروده است و در این شرایط، که لحظات ناب یک عارف محسوب مى شود، اصالت با موسیقى و کلمات است و معانى تابع موسیقى و الفاظند و مولوى براى اصالت بخشیدن به کلمات و برجسته سازى عناصر زبانى و بالطبع، تأثیرگذارى عاطفىِ مضاعف از شگردها و ترفندهاى مختلف بهره مى گیرد. در این میان، مبحثِ فعل و شیوه برجسته سازى آن در مثنوى معنوى یکى از جالب توجه ترین موارد مى باشد که مولوى به شکل هاى گوناگون از جمله، تصرفات صرفى و نحوى، حذف، تأثیرپذیرى از گویش و لهجه و... این شگرد را عملى مى کند. این شگردهاى هنرى از جنبه هاى مختلف، منطبق با نظریات نقد زیبایى شناختى صورتگرایان است. از آنجایى که مثنوى معنوى، تاکنون کم تر بر پایه نظریه هاى جدید نقد ادبى مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است و با توجه به این که مکتب فرمالیسم جریان نوپایى است که در اوایل قرن بیستم در روسیه پدیدار شد و در دوره هاى گذشته برخى از علماى بلاغت اسلامى نیز به اصول صورتگرایان نظیر لفظ و فرم، بیش از معنى اهمیت مى دادند، بنابراین نگارندگان قصد دارند در این مقاله براى تبیین جنبه هاى هنرى مثنوى معنوى، "مبحث فعل" را از دیدگاهى فرمالیستى بررسى نمایند.
