تحلیل و سطح‌بندی مناطق شهری کلانشهر اهواز بر اساس میزان بهره مندی از امکانات و خدمات شهری با بهره‌گیری از تکنیک TOPSIS

محورهای موضوعی : کالبدی

سعید ملکی ¹ , اصغر محمدی ² , مریم ناصر ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1398/03/28 تاریخ پذیرش : 1398/03/28 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: کاربری زمین, مدل TOPSIS, اهواز, مناطق شهری, واژگان کلیدی: سطح بندی,

چکیده مقاله :

چکیده فراهم نمودن امکانات و خدمات مورد نیاز شهروندان ساکن در مناطق شهری لازمه رسیدن به توسعه پایدار شهری است. ساماندهی مکانی و فضایی فعالیت‌ها و عملکردهای شهری بر اساس خواسته‌ها و نیازهای جامعه شهری، هسته اصلی برنامه ریزی شهری را تشکیل می‌دهد. هدف این پژوهش سطح بندی مناطق شهری کلانشهر اهواز از نظر میزان دسترسی ساکنین به خدمات و امکانات شهری با بهره گیری از مدل تاپسیس است. پژوهش انجام شده از نوع کمی و توصیفی- تحلیلی است. که جهت سنجش میزان دسترسی ساکنین به امکانات و خدمات مورد نیاز، ابتدا سرانه وضع موجود هر یک از کاربری‌های خدمات شهری استخراج گردید. سپس با بهره گیری از مدل تصمیم گیری چند شاخصه تاپسیس به سطح بندی مناطق شهری اهواز پرداخته شد. نتایج حاصل حاکی از آنست که در بین مناطق شهری کلانشهر اهواز از نظر میزان دسترسی مردم به امکانات و خدمات شهری تفاوت فاحشی برقرار است به گونه ای که بین منطقه 4 بعنوان منطقه توسعه یافته تر و منطقه 1 بعنوان محروم ترین منطقه تفاوت محسوسی وجود دارد. براساس نتایج حاصله مناطق هشت گانه اهواز به سه گروه برخوردار ، نیمه برخوردار و محروم طبقه بندی شدند. در سطح برخوردار ،منطقه 4 با اختلاف زیاد ، در سطح برخوردار 5 منطقه و در سطح محروم یعنی پایین ترین سطح توسعه مناطق 1 و 7 قرار گرفته اند که جزء مناطق مرکزی شهر محسوب می‌شوند.

منابع و مأخذ:

منابع

پورمحمدی، محمدرضا (1382) برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، تهران، انتشارات سمت.

تقوایی ،مسعود. کیومرثی، حسین(1390)، سطح بندی محلات شهری بر اساس میزان بهره مندی از امکانات و خدمات شهری با بهره گیری از تکنیک TOPSIS(مطالعه موردی: محلات شهر آباده) مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال دوم، شماره پنجم،

رضویان، محمدتقی (1382) برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات منشی، تهران.

زیاری، کرامت اله (1384) برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، یزد، انتشارات یزد، چاپ دوم، پاییز.

حسینی ، علیرضا(1371) مجموعه مقالات انسانی و اجتماعی، استاندارد‌های حداقل سرانه کاربری اراضی در طرح‌های شهری ایران، شیراز.

سیف الدینی، فرانک (1381) مبانی برنامه ریزی شهری، انتشارات آبیژ، چاپ اول، تهران.

شیعه، اسماعیل (1381) مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری،دانشگاه علم و صنعت.

شکویی، حسین (1379) دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، انتشارات آییژ، چاپ اول، تهران.

صابری فر، رستم (1387)، نقد و تحلیل برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، موردی: شهر مشهد، رساله دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.

عسگری، علی و رازانی، اسد و رخشانی، پدرام (1381) برنامه ریزی کاربری اراضی شهری (سیستم‌ها و مدل‌ها) انتشارات نور علم، چاپ اول، تهران.

عابدین درکوش، سعید ، ( 1382 )، درآمدی بر اقتصاد شهری، تهران، مرکز نشر دانشگاهی،چاپ ششم

مومنی،منصور.(1391)، مباحث نوین تحقیق در عملیات ، انتشارات مؤمنی ، چاپ چهارم.

مختاری ملک آبادی، رضا (1386) تأثیر تکنولوژی اطلاعات بر برنامه ربزی کاربری اراضی شهری ، نمونه موردی: کاربری فرهنگی- تفرحی در شهر اصفهان، رساله دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا.

مهدی زاده، جواد (1379)، برنامه ریزی کاربری زمین، تحول در دیدگاه‌ها و روش‌ها، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4.

معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن وشهرسازی (1389) ، طرح راهبردی توسعه وعمران شهر اهواز

Blowers, Andrew and Evans, Bob (1997), Town Planning into the 21 st century, Routledge, London.

Blowers, Andrew (1994), planning for sustainable environment: A Report by the Town and Country planning Association.

Brehany, Micheal and Ralph Rock (1994), planning the sustainable city, region, erthscan, London.

Best, R. H (1999), Land use living space. Methuen. Pp: 19- 20.

Campbell, Scott and Fainstein, susan(1997), reading in planning theory, Blackwell, oxford.

Crak, Micheal (1992), a sustainable economy, earthscan, London.

Chapin, F.Stuart and Ka iser, Edward (1987), urban land use planning, second edition, university of me llinois, p3.

Drabkin, Haim Drai (1986) Land policy and urban Growth, Oxford: pergamon press, Ltd,,P: 39-40.

Bahraini,H (1998) Process of Urban Design, Tehran University Publication.

Hall, Peter (1992), Urban and regional planning, routledge, London.

Harvey, Jack (1996), urban land economy, routledge, London.

Kenny, Michael and Meadoweroft, Sames (1999) planning sustainability, routledge, London.

Landids,John, (1985), Electronic spreadsheet in planning: the case of shift- share analysis, Journal of American planning association, Town palnning review.

Merlin, Pierr (1971), new, towns, Methuen, London.

Mehdizadeh, M & et al (2003) Strategic – Structure Planning of Urban Development, Department of Housing & urban development, Iran, Tehran.

Oppenhein, Norbert (1980), applied models in urban and regional analysis, prentice hall, Englewood clipps.

T- Lai, C, (1981) Evaluative of space perception & space making in china, dissertation for M.A National Taiwan university.

Iran Statistics Bureen (2006) General Census of Population & Housing City of Gorgan.

Pars Vista Consulting Engineers (2004), Compilation of land Use Per Capita of Civic Services, second edition, publishers of urban & rural municipalities organization of Iran.

Razaviyan, M (2002), Urban Land Use planning, Monshi puplication, Tehran.

Rangwala, S.C (2000) , Town planning, Charotar publishing house, india.

Ratcliffi, John (1981), An interoduction to town and country planning, Hutchinson, London.

Ward, Stephen (1992), The Garden city, past, present and future, E and FN. Spon, London.