مقایسه ترکیبات شیمیایی عضله دو ماهی قباد (Scomberomorus guttatus) و کفشک زبان گاوی (Cynoglossus arel)

محورهای موضوعی : بیوتکنولوژی و میکروبیولوژی موادغذایی

غالب بنفشی ¹ (کارشناسی‌ارشد شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
ابوالفضل عسکری ساری ² (دانشیار گروه شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
مژده چله مال دزفول نژاد ³ (استادیار گروه شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
محمد ولایت زاده ⁴ (باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)

تاریخ دریافت : 1392/11/09 تاریخ پذیرش : 1393/08/14 تاریخ انتشار : 1394/12/01

کلید واژه: ترکیبات شیمیایی, عضله, ماهی کفشک زبان گاوی, ماهی قباد, بندر آبادان,

چکیده مقاله :

این تحقیق در سال 1390 به منظور تعیین و مقایسه میزان پروتئین خام، چربی خام، عصاره عاری از ازت، فیبر، خاکستر و رطوبت در دو گونه قباد (Scomberomorus guttatus) و کفشک زبان گاوی (Cynoglossus arel) انجام شد. 18 قطعه نمونه های ماهی از اسکله صیادی بندر آبادان تهیه شدند. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS17 انجام شد که وجود یا عدم وجود اختلاف معنی دار در سطح 95 درصد (P=0.05) تعیین گردید. میانگین میزان پروتئین خام، چربی خام، خاکستر و رطوبت در ماهی کفشک زبان گاوی به ترتیب 2/0±5/17، 32/0±53/3، 1/0±11/1 و 45/0±1/77 درصد بود. همچنین این ترکیبات در ماهی قباد به ترتیب 15/0±06/18، 2/0±4/5، 02/0±86/0 و 2/0±4/75 درصد به دست آمد. میزان چربی خام بین دو گونه کفشک زبان گاوی و قباد اختلاف معنی داری داشت (05/0P<)، اما بین میزان پروتئین خام، خاکستر و رطوبت در دو گونه مورد مطالعه ماهی اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05/0P>). میزان پروتئین خام و چربی خام در ماهی قباد بالاتر از ماهی کفشک زبان گاوی بود. میزان رطوبت و خاکستر در ماهی کفشک زبان گاوی بالاتر از ماهی قباد بود. بطور کلی در تون ماهیان سطح زی (مانند ماهی قباد) به دلیل اینکه دارای عضلات تیره هستند و مهاجرت طولانی مدت دارند چربی خام بالاتری مشاهده می شود.

منابع و مأخذ:

1ـ اتابک، ن. سواری، ا. دهقان مدیسه، س. 1390. رژیم غذایی بچه ماهیان کفشک زبان گاوی (Cynoglossus arel) در آب های ساحلی استان خوزستان. مجله اقیانوس شناسی، دوره دوم، شماره 6، صفحات 30-23.

2ـ اسدی، ه. دهقانی پشترودی، ر. 1375. اطلس ماهیان خلیج فارس و دریای عمان. انتشارات وزارت جهاد کشاورزی. تهران. 226 صفحه.

3ـ پروانه، و. 1377. کنترل کیفی و آزمایش های شیمیایی مواد غذایی. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ سوم. تهران. ۳۲۵ صفحه.

4ـ رضوی شیرازی، ح. 1380. تکنولوژی فرآورده های دریایی (علم فرآوری جلد دوم). انتشارات نقش مهر. چاپ اول. تهران. 292 صفحه.

5ـ رضوی شیرازی، ح. 1386. تکنولوژی فرآورده های دریایی (اصول نگهداری و عمل آوری جلد اول). انتشارات پارس نگار. چاپ دوم. تهران. 325 صفحه.

6ـ ستاری، م. شاهسونی، د. شفیعی، ش. 1382. ماهی شناسی 2 (سیستماتیک). انتشارات حق شناس. چاپ اول. تهران. 502 صفحه.

7ـ صادقی، س.ن. 1380. ماهیان جنوب ایران (خلیج فارس و دریای عمان). انتشارات نقش مهر. چاپ اول. تهران. 438 صفحه.

8ـ عسکری، ر. 1384. مروری بر ماهی شناسی سیستماتیک. انتشارات نقش مهر. چاپ اول. تهران. 267 صفحه.

9ـ عسکری ساری، ا. ولایت زاده، م. آذرپور، م. بزرگ پور، ا. 1390. بررسی مقایسه ای ترکیب شیمیایی عضله ماهی کپور پرورشی (Cyprinus carpio) و میگوی سفید هندی پرورشی (Fenneropenaeus indicus). مجله تالاب، سال دوم، شماره 7، صفحات 63-57.

10ـ عمادی، ح. 1387. راهنمای تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا و ماهی آزاد (ترجمه). انتشارات آبزیان. چاپ نهم. تهران.

11ـ کوچکیان صبور، ا. یاسمی، م. 1390. فناوری تولید فرآورده های شیلاتی. انتشارات موسسه آموزش عالی علمی ـ کاربردی جهاد کشاورزی. چاپ اول. 126 صفحه.

12ـ ملاردی، م.ر. احمدی، ع. 1385. شیمی و تکنولوژی مواد غذایی. انتشارات مبتکران. چاپ اول. تهران. 299 صفحه.

13ـ موسسه تحقیقات شیلات ایران. 1392. سالنامه آماری سازمان شیلات ایران (1391ـ 1381). دفتر برنامه ریزی، گروه آمار و مطالعات توسعه شیلاتی. چاپ اول. تهران. 64 صفحه.

14ـ میرزایی، ح. 1388. روش های آزمون شیمیایی مواد غذایی. انتشارات علم کشاورزی. چاپ اول. تهران. 84 صفحه.

15ـ ولایت زاده، م. عسکری ساری، ا. 1391. اندازه گیری و مقایسه کیفیت ترکیب شیمیایی بافت عضله سه گونه ماهی شوریده (Otolithes ruber) قباد (Scomberomorus guttatus) و شیر (Scomberomorus commerson) خلیج فارس در فصل زمستان. مجله آبزیان و شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، سال سوم، شماره 10، 75-69.

16ـولایت زاده، م. بی ریا، م. بازیار، س. 1392. بررسی و مقایسه میزان برخی ترکیبات شیمیایی عضله سه گونه از کپور ماهیان بومی تالاب هورالعظیم استان خوزستان. فصلنامه زیست شناسی جانوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، سال ششم، شماره2، 92-83.

17- Aberoumand, A. 2012. Proximate composition of less known some processed and fresh fish species for determination of the nutritive values in Iran, Journal of Agricultural Technology, 8(3): 917-922.

18- Al Ghabshi, A., Al-Khadhuri, H., Al-Aboudi, N., Al-Gharabi, S., Al-Khatri, A., Al-Mazrooei, N., Sudheesh, P.S. 2012.Effect of the Freshness of Starting Material on the Final Product Quality of Dried Salted Shark, Advance Journal of Food Science and Technology, 4(2): 60-63.

19- AOAC. 1995. Official methods of analysis, Association of official analytical chemists, INC., Arlington, Virginia, USA.

20- Bhouri, A.M., Bouhlel, I., Chouba, L., Hammami, M., Cafsi, M.El., Chaouch, A. 2010. Total lipid content, fatty acid and mineral compositions of muscles and liver in wild and farmed sea bass (Dicentrarchus labrax), African Journal of Food Science, 4 (8): 522-530.

21- Effiong, B.N., Fakunle, J.O. 2012. Proximate and Mineral Content of Traditional Smoked Fish Species from Lake Kainji, NIGERIA Bulletin of Environment, Pharmacology & Life Sciences, 1 (4): 43-45.

22- Fisher, C. 1984. Fat deposition in broilers. Pages 437–470 in: Fats in Animal Nutrition. J. Wiseman, ed. Butterworths, Nottingham, U.K.

23- Makanjuola, O.M. 2012. Chemical Analysis of Flesh and Some Body Parts of Different Fresh Fish in South West Nigeria, Pakistan Journal of Nutrition, 11 (1): 14-15.

24- Oksuz, A., Ozilmaz, A., Kuver, S. 2011. Fatty Acid Composition and Mineral Content of Upeneus moluccensis and Mullus surmuletus, Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 11: 69-75.

25- Olagunju, A., Muhammad, A., Mada, S.B., Mohammed, A., Mohammed, H.A., Mahmoud, K.T. 2012. Nutrient Composition of Tilapia zilli, Hemisynodontis membranacea, Clupea harengus and Scomber scombrus Consumed in Zaria, World Journal Life Science and Medical Research, 2: 16-19.

26- Ravichandran, S., Rameshkumar, G., Rosario Prince, A. 2009. Biochemical Composition of Shell and Flesh of the Indian White Shrimp Penaeus indicus (H.milne Edwards 1837). American-Eurasian Journal of Scientific Research, 4 (3): 191-194.

27- Sabetian, M., Torabi Delshad, S., Moini, S., Rajabi Islami, H., Motalebi, A. 2012 Identification of fatty acid content, amino acid profile and proximate composition in Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss), Journal of American Science, 8 (4): 670-677.

28- Sudhakar, M., Manivannan, K., Soundrapandian, P. 2009. Nutritive Value of Hard and Soft Shell Crabs of Portunus sanguinolentus (Herbst). International Journal of Animal and Veterinary Advances, 1 (2): 44-48.