List of Articles

• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  1 - تحلیل و بررسی کنایات دیوان دانش مشهدی
  لیلا عدل پرور راضیه آقازاده
  کنایه یکی از عناصر صور خیال برای زیبایی آفرینی کلام است که شاعران به منظور کشف معانی نهفته در سخن از آن بهره می‌گیرند. دانش مشهدی گونه‌های مختلف تصویر‌پردازی را برای القای معانی به کار گرفته است. گاه هدف شاعر فقط پوشیده سخن گفتن بوده وگاهی کنایه را به همراه آرایه‌های دی More

  کنایه یکی از عناصر صور خیال برای زیبایی آفرینی کلام است که شاعران به منظور کشف معانی نهفته در سخن از آن بهره می‌گیرند. دانش مشهدی گونه‌های مختلف تصویر‌پردازی را برای القای معانی به کار گرفته است. گاه هدف شاعر فقط پوشیده سخن گفتن بوده وگاهی کنایه را به همراه آرایه‌های دیگر ادبی مثل تلمیح، تشبیه، تجرید، تداعی و ... به کار برده است. در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی انواع کنایه در دیوان دانش مشهدی مورد بررسی قرار می‌گیرد. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که هر سه قسم کنایه از جهت دستوری، شامل: کنایه‌های فعلی، صفت و موصوف در دیوان دانش مشهدی کاربرد داشته و بسامد کنایه‌ فعلی بیشتر از سایر کنایه‌‌ها می باشد. از نظر وضوح و خفا کنایه ایماء به خاطر آسانی فهم بیشتر از سایر اقسام کنایه‌ها، مورد توجّه شاعر بوده است و اغلب کنایه‌ها مورد استفاده شاعر از نوع کنایه قریب می‌باشد که به راحتی مخاطب معنی آن را در می‌یابد. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  2 - تحلیل نگاشت های استعاره ای «حیوانات» در آثار افغانی و ایشی گورو
  ساناز تقی پوری حاجبی کامران پاشایی فخری پروانه عادل زاده
  استعاره از بدو پیدایش زبان شناسی شناختی از موضوعات محوری این حوزه بوده است. نگاشت، مفهوم اصلی در استعاره های مفهومی و بیان کنندۀ رابطۀ تناظر بین مجموعۀ مفاهیم ذهنی و عینی است. به کارگیری استعاره های حیوانات در داستان ها، بازتاب حضور فکری و وجودی حیوان در اذهان نویسندگا More

  استعاره از بدو پیدایش زبان شناسی شناختی از موضوعات محوری این حوزه بوده است. نگاشت، مفهوم اصلی در استعاره های مفهومی و بیان کنندۀ رابطۀ تناظر بین مجموعۀ مفاهیم ذهنی و عینی است. به کارگیری استعاره های حیوانات در داستان ها، بازتاب حضور فکری و وجودی حیوان در اذهان نویسندگان است و این نشان دهندۀ نقش جدایی ناپذیر استعاره در زندگی انسان است. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی می کوشد به واکاوی نگاشت های استعارۀ مفهومی مبتنی بر نام و رفتار حیوانات در آثار افغانی و ایشی گورو(نویسندۀ ژاپنی اصل انگلیسی) بر اساس نظریۀ زبان شناسی شناختی بپردازد. بدین منظور داده های تحقیق بر پایۀ رویکرد معنا شناسی شناختی در چهارچوب دیدگاه های نظری لیکاف و جانسون با تعداد 36 مورد نگاشت استعاری حیوانات از آثار دو نویسنده (20مورد در آثار افغانی و 16 مورد در آثار ایشی گورو) استخراج شد و تفاوت و تشابه آن ها در حوزه های مقصد و اسم نگاشت ها بررسی گردید. نتایج بررسی نشان دهندۀ شباهت میان آن هاست و تفاوت کمتر است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی استعاره هایی است که در آن ها نام یا رفتار حیوانات به عنوان حوزۀ مبدأ به کار رفته و در آن به تحلیل ویژگی های هر حیوان پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان داد که حوزۀ مبدأ حیوانات، توسّط دو نویسندۀ ایرانی و انگلیسی با فرهنگ های مختلف در توصیف خصوصیّات افراد برای صفات منفی و رذایل اخلاقی به کار رفته است که نشانگر تأمّل یکسان گویشوران در ویژگی ها و خلق و خوی جانوران محیط پیرامون آن هاست. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  3 - دیدگاه نظامی دربارۀ سخن، سخنوری و شاعری
  سیدعلی کرامتی مقدم سیده‌آمنه حسینی جهانگیر
  نظامی گنجوی از شاعران بزرگ سدۀ ششم در حوزۀ ادبی آذربایجان است. خمسه یا پنج گنج مهم‎ترین آثار به جا مانده از اوست. در این میان مخزن‎الاسرار منظومه‎ای زاهدانه و شبه عارفانه است که ویژگی‎های منحصر به فردی دارد. یکی از مهم ترین نکات بارز و برجستۀ این کتاب تب More

  نظامی گنجوی از شاعران بزرگ سدۀ ششم در حوزۀ ادبی آذربایجان است. خمسه یا پنج گنج مهم‎ترین آثار به جا مانده از اوست. در این میان مخزن‎الاسرار منظومه‎ای زاهدانه و شبه عارفانه است که ویژگی‎های منحصر به فردی دارد. یکی از مهم ترین نکات بارز و برجستۀ این کتاب تبیین جایگاه سخن و سخنوری به خصوص مرتبۀ شاعری در دیدگاه سراینده است. سخن‎سرای گنجه بر ارزش فوق‎العادۀ سخن و شعر تأکید ورزیده به حدّی که قطعه شعری با عنوان در فضیلت سخن و مرتبت سخنوری سروده و دیدگاه‎های خود را دربارۀ مقام و مرتبۀ سخن و جایگاه آن در نظام هستی بیان کرده است. سئوال پژوهش آن است که آیا دیدگاه نظامی دربارۀ سخنوری و شاعری با واقعیت منطبق بوده یا با اغراق شاعرانه بدان نگریسته و بر اساس تعصّب شاعری خویش بدان پرداخته است؟ در این مقاله اشعار آغاز مخزن‎الاسرار دربارۀ سخنوری و شاعری، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و اندیشه‎های مختلف او همراه با تصاویر شاعرانه‎ای که از سخن ارائه داده مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است تا خوانندگان محترم بتوانند درک بهتری از اندیشه‎های نظامی در این موضوع داشته باشند. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  4 - زِنای چشم یا رَنای چشم؟ نقدی بر تصحیح بیتی از مثنوی مولوی
  بهزاد برهان
  در تصحیح نسخه‌های خطّی، نقاط و فاصلۀ بین حروف و کلمات نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اگر در یک عبارت، کلمه‌ای به چندین شکل خوانده شود که هرکدام معنایی مناسب آن بافت داشته باشد، یا اگر فاصله‌ای بین یکی از حروف کلمه، آن را به دو شکلِ معنادار مختلف تبدیل کند، انتخاب شکل درست دش More

  در تصحیح نسخه‌های خطّی، نقاط و فاصلۀ بین حروف و کلمات نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اگر در یک عبارت، کلمه‌ای به چندین شکل خوانده شود که هرکدام معنایی مناسب آن بافت داشته باشد، یا اگر فاصله‌ای بین یکی از حروف کلمه، آن را به دو شکلِ معنادار مختلف تبدیل کند، انتخاب شکل درست دشوارتر است. حال اگر تفسیرپذیری و خاصّه شیوۀ خاصّ تفاسیر عرفانی را نیز در این خوانش‌ها دخیل کنیم، با انتخاب‌های بیشتری مواجهیم که هرکدام به‌گونه‌ای تأویل و تفسیر می‌شود.در دفتر چهارم مثنوی مولوی، در داستان قصۀ عطارى که سنگ ترازوى او گل سر شوى بود... عبارتی هست که بنا بر فاصلۀ بین حروفش و داشتن یا نداشتن نقطه، به چند شکل مختلف خوانده می‌شود. هرکدام از مصحّحان و مفسّران مثنوی شکلی را برگزیده و بنای تصحیح و تفسیرشان را بر آن گذاشته‌اند. این ضبط‌ها و تفسیرهای برگزیده نارسایی‌هایی دارد. برآنم تا با بررسی حالت‌های ممکن ضبط‌های این عبارت و نگاهی به اهمّ شروح مثنوی، پیشنهادی ارائه دهم که نارسایی ضبط‌های پیشین را نداشته باشد. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  5 - بررسی و تحلیل محتوایی مناجات‌های الهی‌نامه عطار نیشابوری
  محمد مصطفی رسالت پناهی مژگان محمدی
  مناجات یکی از نیازهای فطری بشری است و در آثار عارفان و شاعران نمود بیشتری دارد. شیخ فرید الدین عطار نیشابوری از سردمداران شعر عرفانی فارسی در جای جای آثار خود در صدد فرو نشاندن عطش ناشی از عشق به خداوند است. وی در آثار خود گاهی به مناجات مستقیم با خدا و گاه از زبان قهرم More

  مناجات یکی از نیازهای فطری بشری است و در آثار عارفان و شاعران نمود بیشتری دارد. شیخ فرید الدین عطار نیشابوری از سردمداران شعر عرفانی فارسی در جای جای آثار خود در صدد فرو نشاندن عطش ناشی از عشق به خداوند است. وی در آثار خود گاهی به مناجات مستقیم با خدا و گاه از زبان قهرمانان داستان‌هایش با پروردگار به راز و نیاز پرداخته‌ است. مناجات‌های موجود در منظومه‌های او گاه به منظور ستایش محض خداوند، گاه برای رفع نیاز خود یا دیگری و گاه به جهت شکایت و اعتراض صورت گرفته است. یکی از ویژگی‌های انحصاری عطار در سرودن مناجات، آوردن مناجات پس از نقل حکایت است به گونه‌ای که مضمون مناجات مشابه با مضمون حکایت است و عطار از مضمون حکایت الهام می‌گیرد و خود را به شخصیت داستانی مانند می‌کند و با این روش عرض نیاز می‌کند. الهی‌نامه پر مناجات‌ترین اثر عطار است که مناجات اولین آن ستایش محض خداست و از همان آغاز تقاضا و عرض نیاز مطرح است و عطار خواهان رحمت و بخشایش خداوند است. بیشتر مناجات‌های غیر مستقیم عطار در این منظومه به صورت مناظره میان شخصیت داستانی حکایت با خداوند یا جبرئیل، هاتف و یا ندای غیبی است. این پژوهش به بررسی و تحلیل محتوایی مناجات‌های عطار در این منظومه می‌پردازد. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  6 - واکاوی مفاهیم علمی و اعداد در رباعیات خیام، و ارتباط آن با چارچوب فکری او
  اشکان گرشاسبی
  حکیم عمر خیام نیشابوری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان و رباعی سرایان قرن پنجم هجری، اگرچه به واسطه رباعیاتش شناخته شده است، اما بر بسیاری از علوم زمان خود تسلط داشت. رباعیات خیام به شیوه‌ای ساده و قابل درک برای همگان سروده شده است، اما واژگان و اصطلاحاتی در آن مشاه More

  حکیم عمر خیام نیشابوری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان و رباعی سرایان قرن پنجم هجری، اگرچه به واسطه رباعیاتش شناخته شده است، اما بر بسیاری از علوم زمان خود تسلط داشت. رباعیات خیام به شیوه‌ای ساده و قابل درک برای همگان سروده شده است، اما واژگان و اصطلاحاتی در آن مشاهده می‌شود که باوجود سادگی، گاهی دربردارنده مفاهیم علمی و تخصصی هستند. با بررسی این مفاهیم، از سویی می‌توان گوشه‌ای از اندیشه‌ها و جهان‌بینی این دانشمند برجسته را بازشناخت، و از سوی دیگر گواهیست بر نادرستی فرضیه‌ای که خیام دانشمند و خیام رباعی‌سرا را دو شخصیت مستقل در نظر می‌گیرد. در این مقاله که بر مبنای اطلاعات کتابخانه‌ای انجام گرفته است، ابتدا نظرات و گزارش‌های محققین و مورخین درباره ویژگی‌های شخصیتی خیام، و انگیزه‌های احتمالی سرایش رباعیات توسط وی بیان می‌شود، و سپس به واکاوی واژگان و مفاهیم علمی به کار رفته در رباعیات او، و هدف و کارکردهای آنها پرداخته شده است. بررسی این واژه‌ها که شامل نام افلاک و باورهای گذشتگان درمورد تأثیرات آنها، ویژگی‌های عناصر اربعه، اعداد، و مفاهیم علمی و فلسفی دیگر است، در شناخت چارچوب فکری و نگاه ژرف خیام به جهان یاری‌رسان خواهد بود. Manuscript profile