Analytical Critique of the “Virtue of Humanity” in the Thought Systems of Rumi and Martin Seligman

Subject Areas : .

Maryam Mardani Varposhti ^{1 *} , Masoud Ruhani ²

1 - Postdoctoral Researcher, Department of Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran (Corresponding Author)
2 - Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

Received: 2024-12-05 Accepted : 2025-03-11 Published : 2025-07-22

Keywords: Rumi, Seligman, Psychology, Virtue of Humanity.,

Abstract :

Positive psychology, developed by Martin Seligman, aims to help individuals optimize life quality and cultivate human virtues categorized into six groups: wisdom, courage, humanity, justice, temperance, and transcendence. In the teachings and thoughts of Rumi, all these virtues and character strengths can be manifested. This study, employing a descriptive-analytical approach, seeks to comparatively analyze and explain the virtue of “humanity” (one of Seligman’s six virtues) in Rumi’s works. This virtue and its subsets—love, kindness, and social intelligence—are explicable and examinable in Rumi’s teachings. However, Seligman and Rumi differ in some respects, such as the concept of love and the influence of religious issues. The most significant divergence lies in their fundamental perspectives on humanity; while Rumi’s viewpoint is rooted in Islamic mysticism and emphasizes spiritual and Quranic “God-centered” values, Seligman’s perspective is based on Western positivist culture and existential psychology, focusing on a “human-centered” approach.

References:

- قرآن مجید.
- احراری، صدیقه؛ بهنام¬فر، محمد؛ رحیمی، سیدمهدی(1402). «تحلیل تطبیقی نظریة «عدم خشونت» در اندیشه گاندی و مولوی»، مجله علمی – پژوهشی مطالعات شبه قاره،15 (45)، صص27-44، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- اصغری¬مهر، فاطمه¬صغری؛ آذر، امیراسماعیل؛ زیرک، ساره(1401). «مثبت¬گرایی و شادمانی از دیدگاه مولوی و سلیگمن»، پژوهشنامه ادب غنایی، دوره 20، شماره 39، صص 44-23، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- اصغری¬مهر، فاطمه¬صغری؛ آذر، امیراسماعیل؛ زیرک، ساره (1401). «کسب رضایت-مندی در مثنوی مولوی با رویکرد نظریة مثبت¬گرایی سلیگمن»، دوفصلنامه علمی پژوهش¬های بین رشته¬ای ادبی، سال 4، شماره 8، صص 29-1، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- انوشیروانی، علیرضا (1389). «ناهشیاری هوشیارانة مولوی در دیوان شمس»، کاوش-نامه زبان و ادبیات فارسی، سال ششم، شماره 10، صص38-9، دانشگاه یزد.
- بهاروند، محسن؛ سپه¬وندی، مسعود؛ حیدری، علی(1401). «مقایسة مصادیقی از حکمت عملی در اشعار سنائی و مثنوی مولوی»، پژوهشنامه ادب غنایی، سال 19، شماره 36، صص 96-77، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- پارسایی، حسین؛ پروین¬دخت رضایی مجدآبادی؛ رضا فرصتی جویباری(1402). «تحلیل زنجیره¬های واژگان مثبت در دیوان شمس تبریزی»، نشریه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، دوره 16، پیاپی 85، صص 240-217، تهران.
- تابان¬فرد، عباس؛ رسمی، سکینه (1399). «تحلیل هیجان مثبت «عشق عرفانی» در مثنوی معنوی با رویکرد مثبت¬گرا»، مجله متن پژوهی ادبی، سال 24، شماره 85، صص112-69، دانشگاه علامه طباطبایی.
- پسندی، فائزه؛ اقبالی، عباس؛ سیفی، محمد (1398). «روانکاوی مؤلفه¬های شادکامی در شعر خالد ابوخالد بر اساس روان¬شناسی مثبت¬گرا»، دانشگاه یزد، دو فصلنامه علمی نقد ادب معاصر عربی، سال نهم/ نوزدهم پیاپی/ 17 علمی، صص: 282-255.
- تابان فرد، عباس؛ رسمی، سکینه (1396). «تحلیل داستان «اعرابی درویش و همسر او» در مثنوی مولوی بر اساس نظریة مثبت¬گرای سلیگمن»، دانشگاه کرمان، مجله پژوهش-های ادبیات تطبیقی، دوره 6، شماره 3، صص43-23.
- حاتمی، حافظ و محمدرضا نصر اصفهانی (1389). «زبان نشانه ها (بررسی انگاره¬های نمادین رمان «کیمیاگر» و مقایسه با نمونه¬های عرفان و تصوف اسلامی»، دانشگاه آزاد تهران، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، س 6، شماره 18.
- حیدری نوری، رضا؛ زهرا جعفری؛ هومن نامور (1401). «اثربخشی معنا و هدفمندی در روان¬شناسی مثبت¬گرا از نظر سلیگمن و تطبیق آن با اشعار عطار»، دانشگاه سنندج، فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، سال چهاردهم، شماره 51، صص 94-69.
- خواجه گیر، علیرضا (1387). «تعالی معنوی انسان در آموزه های مولانا»، دانشگاه شهید بهشتی، فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی آینه معرفت، سال ششم، شماره هفدهم، صص67-96.
- رماک، هنری (1391). «تعریف و عملکرد ادبیات تطبیقی»، ترجمه رزانه علوی¬زاده، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ویژه¬نامة ادبیات تطبیقی، سال سوم، شمارة 2 (پیاپی6)، صص73-54.
- زمانی، کریم (1401). میناگر عشق، چاپ بیستم، تهران: نی.
- سلیگمن، مارتین. ای. پی(1379). کودک مثبت¬گرا (چگونه فرزندان خود را در برابر افسردگی بیمه نماییم)، ترجمه ناهید ایران¬نژاد، تهران: دانژه.
- سلیگمن، مارتین. ای. پی(1394). شکوفایی روان¬شناسی مثبت¬گرا، ترجمه امیر کامکار و سکینه هژبریان، تهران: روان.
- سلیگمن، مارتین. ای. پی؛ پیترسون، کریستوفر (1400). طبقه¬بندی توانمندی¬های مَنِش و فضیل¬¬های انسانی (راهنمای تشخیصی و آماری) (Character strenghths and virtues: a handbook and classification)، ترجمه محسن زندی؛ لیلا باقری، تهران: رشد.
- سلیگمن، مارتین. ای. پی (1402). خوش¬بینی آموخته¬شده/ چگونه می¬توان ذهنیت و زندگی خود را تغییر داد، مترجمان: فروزنده داور پناه؛ میترا محمدی، چ پنجم، تهران: رشد.
- طبرسی، فضل ابن حسن، (1372). مجمع البیان فی التفسیر قرآن، ترجمه علی کرمی، ج۱۰، قم: ناصرخسرو.
- فانی اسکی، راضیه؛ یوسف پور، محمدکاظم (1396). «زمینه های کاربرد مفهوم تکبر در مثنوی»، سومین همایش متن پژوهی ادبی (نگاهی تازه به آثار مولانا)، تهران.
- قدیری یگانه، شبنم؛ آذر، اسماعیل؛ زیرک، ساره (1401). «تحلیل تطبیقی و بین¬رشته¬ای مسئولیت¬پذیری در نظریة معنادرمانی ویکتور فرانکل و مثنوی مولوی»، دانشگاه بیرجند، مجله مطالعات بین رشته¬ای ادبیات، هنر و علوم انسانی، سال دوم، شماره دوم، پیاپی 4، صص 53-80.
- گلمحمدی، مجید؛ مرتضی محسنی، احمدغنی پور ملکشاه، قدسیه رضوانیان (1400). رساله دکتری «مثبت اندیشی در ادب فارسی از آغاز تا قرن 7 هجری»، دانشگاه مازندران، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی.
- گلی¬زاده، پروین؛ یزدانجو، محمد؛ مساعد، مینا (1395). «تحلیل اندیشه¬های مثبت-گرایانه در مثنوی¬معنوی از منظر علم روانشناسی»، ، دانشگاه اصفهان، مجله پژوهش-های عرفانی (گوهر گویا)، سال دهم، شماره اول، پیاپی 30، صص127-101.
- لینلی، آلکس؛ ژوزف استفن، (1388)، روان¬شناسی مثبت در عمل، ترجمه احمد برجعلی و سعید عبدالملکی، تهران: پنجره.
- مجلسی، محمدباقر (1377). بحارالانوار، ج16، مصحح: محمدباقر بهبودی، تهران: دارالکتب اسلامیه.
- مردانی¬ورپشتی، مریم (1402). «واکاوی مفهوم عشق در اندیشة کاترین پاندر و مولانا»، هفتمین همایش بین¬المللی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه همدان.
- مولوی، مولانا جلال الدین محمد بلخی (1388). کلیات شمس تبریزی، مطابق نسخه استاد بدیع الزمان فروزانفر، با مقدمه دکتر عبدالحسین زرین کوب، چاپ پنجم، تهران: صدای معاصر.
- مولوی، مولانا جلال الدین محمد بلخی (1375). مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسن، تهران: امیرکبیر.
- ولک، رنه؛ آوستن وارن (1373). نظریة ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.
- قدیری¬یگانه، شبنم؛ آذر، اسماعیل؛ زیرک، ساره (1401)، «تحلیل تطبیقی و بین¬رشته¬ای مسئولیت¬پذیری در نظریة معنادرمانی ویکتور فرانکل و مثنوی مولوی»، دانشگاه بیرجند، مجله مطالعات بین¬رشته¬ای ادبیات، هنر و علوم انسانی، سال دوم، شماره دوم، پیاپی 4، صص 80-53.