The impact of efficient capital structure management on maintaining the stability and financial sustainability of companies listed on the Tehran Stock Exchange

Subject Areas :

samira ansari ^{1 *} , parviz dindar farkushi ²

1 - Financial Management, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Qods City Branch, Tehran, Iran
2 - Assistant Professor, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Qods City Branch, Tehran, Iran

Received: 2025-02-03 Accepted : 2025-08-19 Published : 2025-08-29

Keywords: Capital structure management, financial stability maintenance, capital market,

Abstract :

Abstract : In today's turbulent competitive world, gaining and maintaining a competitive advantage is a prerequisite for the survival and high performance of companies. In this context, the management of companies' capital structure serves as part of the company's leapfrogging mechanisms and encourages managers to take steps in the direction of shareholder interests and improving company performance. The overall goal of this research is to determine the impact of companies' capital structure management on maintaining the stability and financial sustainability of companies listed on the Tehran Stock Exchange and its consequences considering the current economic conditions of society. This research falls within the domain of empirical financial studies. Methodologically, this research is of the post-event type. On the other hand, this study is descriptive-causal and based on regression equations, and it is applied in nature. The statistical population of this research includes all companies listed on the stock exchange during the years 2017-2022, which were selected through screening. The results showed that debt structure, long-term debt, and short-term debt affect the financial stability of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Additionally, capital structure management affects the financial stability of vulnerable companies that are relatively small, have less diversity, and grow slowly in crisis management.

References:

اکبری, م., فرخنده, م., و ایاغ, ز. (۱۳۹۸). بررسی تأثیر رقابت در بازار محصول بر عملکرد مالی با تعدیل‌کنندگی کیفیت افشای اطلاعات: شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت دارایی و تامین مالی, 7(1), 29-44.
حشمتی, ن. (1401). مطالعه اثر ساختار سرمایه بر قابلیت پیش بینی سود مبتنی بر اقلام تعهدی و انعطاف پذیری مالی دومین کنفرانس سراسری مطالعات و یافته های نوین در مدیریت و حسابداری ایران.
سعیدا اردکانی, س., ایزدی, م., وایزدی, ف. (1397). بررسی تأثیر ساختار سرمایه بر نرخ بازده دارایی‌ها و ارزش افزودۀ اقتصادی با توجه به شدت رقابت در بازار محصول در صنعت (مطالعه موردی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران). مدیریت دارایی و تامین مالی, 6(1), 73-88.
علیدوست, خ. (1396). بررسی ارتباط بین ساختار سرمایه و پایداری سود با تاکید بر سود نقدی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اولین کنفرانس ملی نقش حسابداری،اقتصاد و مدیریت.
فروغی, د., امیری, ه., و ابراهیمیان, آ. (1396). پایداری سود و اجزای تشکیل دهنده آن در سطح صنعت و شرکت.
مشکی, م., و نوردیده, ل. (1391). بررسی تأثیر مدیریت سود در پایداری سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. نشریه پژوهش های حسابداری مالی, 4(1), 105-118.
وثوق رجبی, س., و احسانی, م. (1397). بررسی رابطه بین دارایی های سازمانی، فرصت های سرمایه گذاری و سیاست های تقسیم سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران کنفرانس ملی مدیریت، حسابداری و توسعه کسب و کار.
Allee, K. D., Do, C., & Sterin, M. (2021). Product market competition, disclosure framing, and casting in earnings conference calls. Journal of accounting and economics, 72(1), 101405
. Healy, P. M., & Wahlen, J. M. (1999). A review of the earnings management literature and its implications for standard setting. Accounting horizons, 13(4), 365-383.
Kothari, S. P., Mizik, N., & Roychowdhury, S. (2016). Managing for the moment: The role of earnings management via real activities versus accruals in SEO valuation. The accounting review, 91(2), 559-586. Li, V. (2019). The effect of real earnings management on the persistence and informativeness of earnings. The British Accounting Review, 51(4), 402-423
. Liu, Q., Qu, X., Wang, D., Abbas, J., & Mubeen, R. (2022). Product market competition and firm performance: business survival through innovation and entrepreneurial orientation amid COVID-19 financial crisis. Frontiers in Psychology, 12, 790923.
Martinez, C. (2015). Integrated reporting and information asymmetry. SSRN Electronic Journal. doi, 10. Mubeen, R., Han, D., Abbas, J., Raza, S., & Bodian, W. (2022). Examining the relationship between product market competition and Chinese firms performance: the mediating impact of capital structure and moderating influence of firm size. Frontiers in Psychology, 12, 709678.
Nguyen, L. T. M., Le, D., Vu, K. T., & Tran, T. K. (2023). The role of capital structure management in maintaining the financial stability of hotel firms during the pandemic—A global investigation. International journal of hospitality management, 109, 103366.

Full-Text:



 

 

تأثير مديريت كارآمد ساختار سرمايه در حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

 

سمیرا انصاری1*، پرویز دیندار فرکوشی2

 

اطلاعات مقاله	چکیده
نوع مقاله: مقاله پژوهشي       تاریخ دریافت: 15/11/1403 تاریخ پذیرش: 28/05/1404	در دنیای پرتلاطم رقابتی امروز، کسب و حفظ مزیت رقابتی شرط بقا و عملکرد بالای شركت‌ها است. در این زمینه مديريت ساختار سرمايه شركت‌ها به‌‌منزله بخشی از سازوکارهای جهشي شركت است و مدیران شركت‌ها را ترغیب می‌کند تا در مسیر منافع سهامداران و بهبود عملکرد شرکت گام بردارند. هدف كلي اين پژوهش تعيين تأثير مديريت ساختار سرمايه شركت‌ها بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و پیامدهای آن با توجه به شرایط اقتصادی روز جامعه است. این پژوهش در حوزه پژوهش‌های اثباتی مالی قرار می‌گیرد. هم‌چنین، اين پژوهش از نظر روش‌شناسي، از نوع پژوهش‌های پس رويدادي مي‌باشد. از سوي ديگر این پژوهش از نظر نوع، از نوع پژوهش‌های توصيفي از نوع علي (علت معلولي) و بر اساس معادلات رگرسيوني بوده و از نظر هدف كاربردي است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شركت‌های پذيرفته‌شده بورس طي سال‌هاي 1401-1396 هستند که به روش غربال‌گري انتخاب شدند. داده‌های گردآوری شده از راه نرم فزار Excel 2020 طبقه بندی شده و تجزیه و تحلیل نهایی نیز به کمک نرم افزار اقتصاد سنجی 10 Eviews انجام شده است. نتايج نشان داد ساختار بدهی، بدهی بلندمدت، بدهی‌های کوتاه‌مدت بر پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد. هم‌چنين، مدیریت ساختار سرمایه برای شركت‌هاي آسیب‌پذیر که نسبتاً کوچک، تنوع کم‌تر و رشد آهسته در مدیریت بحران هستند، بر پايداري مالي تأثير دارد.
کلیدواژه­ها	مديريت ساختار سرمايه، حفظ پايداري مالي، بازار سرمايه

 

ناشر: دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس

* نویسنده مسئول: سمیرا انصاری                                                   ایمیل: [e-mail]

 

1. کارشناس ارشد مدیریت مالی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی شهر قدس، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2. استادیار، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی شهرقدس، تهران، ایران

 

 

مقدمه

تصمیم تأمين مالی یکی از مهم‌ترین تصمیم‌ها در رابطه با روش تأمين مالی شركت‌هاست. یک بنگاه به غیر از انتخاب بین منابع تأمين مالی داخلی و خارجی، در رابطه با نسبت بدهی و سهامی که در ساختار سرمایه‌اش نگهداری می‌کند نیز باید تصمیم‌گیری کند. در واقع، همان‌گونه که در نظریه سلسله مراتب می‌توان دید، مدیران هنگام بررسی اولویت منابع برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری اول از راه سود انباشته شرکت، پس از آن بدهی و انتخاب تامین مالی سهام به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می‌گیرند (شریفی، محمد و حسینی، سید علی، 1400). اهمیت ساختار سرمایه موجب شده است مطالعات زیادی در جهان بدان اختصاص یابد که بیش‌تر این مطالعات نیز بر دو دسته متمرکز است: یک دسته مطالعاتی که اثر ساختار سرمایه در ارزش و پايداري مالي بنگاه باتوجه به شرایط خاص بازار سرمایه در ایران را بررسی می‌کند و دسته دیگر مطالعاتی که به تعیین‌کننده‌های ساختار سرمایه توجه می‌کنند (سعیدا اردکانی و همکاران ،1397). بر اساس نظریه توازن، وجود یک ساختار سرمایه بهینه برای شرکت را براساس ایجاد توازن بین منافع و هزینه‌های تأمين مالی با بدهی مطرح می‌کند.در مورد اینکه ساختار بهینه سرمایه وجود دارد یا نه، پژوهش­های بسیاری انجام شده است‌، مرکز توجه نظریه­ها این بوده است که آیا می­توان از راه تغییر ترکیب منابع سرمایه ­بر پايداري مالي شرکت اثر گذاشت و آن را بیشینه کرد. با اين وجود بنگاههای اقتصادی در طول دوره عمر عملیاتی خود، فراز و نشیب‌هایی دارند و همواره برخی از آن‌ها به‌دلیل عملکرد قوی خود به‌عنوان واحدهای موفق و برخی نیز به‌علت عملکرد ضعیف‌شان به‌عنوان واحدهای ناموفق شناخته می‌شوند. شركت‌هایی که به‌ دلیل استمرار در ضعف عملکردی خود دچار وخامت مالی می‌شوند، طبیعتاً به هر روشی سعی می‌کنند از این وضعیت خارج شوند، اوضاع مالی خود را پايدار کنند و در صورت توفیق‌ نیافتن در این امر، ورشکستگی عاقبتی است که در انتظار آنان است (کتاری و همکاران، 2016)¹.

    آنها بر این باورند که منابع مالی‌ مناسب، لازمه توسعه همه شركت‌ها است، اما داشتن منابع مالی مناسب‌ برای دست‌یابی به مزیت رقابتی، شرط کافی نیست. از دیدگاه آنان، این مساله‌ برای شركت‌هاي فعال در بازار سرمايه اهمیت افزون‌تری دارد و این‌ شركت‌ها باید برای رقابت در بازارهای‌ پویای امروزی، مدیریت منابع خود را به‌ گونه‌ای مؤثر انجام دهند (آلی و همکاران، 2021)².

    در این مقاله هدف آن است که با توجه به بررسی نظریه‌های گوناگون ساختار سرمایه ،تحلیل مدل های موجود نظریه‌های مودیلیانی و میلر، نظریه سلسله مراتب بتوان تاثیر ساختار سرمایه بر ارزش سرکت را ارزیابی کردتا با ارائه پیشنهاد یک رویکرد عملیاتی بتوان با توجه به شرایط اقتصادی و ویژگی‌های یک شرکت ساختار سرمایه‌ای بهینه معرفی کرد (کریمی، فاطمه و عباسی، ابراهیم، 1400).

    مديريت كارآمد ساختار سرمايه به معنای بهینه‌سازی ترکیب بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام به‌گونه‌ای است که بتواند به اهداف مالی و عملیاتی یک سازمان کمک کند. این موضوع شامل تصمیم‌گیری‌هایی مانند مقدار و نوع بدهی، تأمین مالی از سهام، یا تقسیم سود می‌شود (لیو و همکاران،2022)³ که در این راستا و به جهت برقراری تعادل میان ریسک و بازده در این پژوهش سعی بر آن شدکه با توجه به مدل میلر و یا نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام ارزیابی های لازم برای تامین مالی بررسی شود.

    پایداری مالی به حفظ ثبات مالی در بلند مدت اشاره دارد و شامل مدیریت کارآمد، تضمین توانایی پرداخت تعهدات مالی، کاهش ریسک‌های مالی و مدیریت منابع در طول زمان می‌شود و به عبارتی مقصود از حفظ پايداري مالي، سودی که ناشی از فعالیت­های غیر عادی و غیر مترقبه نباشد از پایداری بیش‌تری برخوردار است (لیو و همکاران، 2022)⁴. 

تعریف ثبات سود ارائه‌شده توسط (هیلی و والن، 1999)⁵ بر اساس این تغییر جهت است. بر اساس تعریف یاد شده، مدیران در گزارشگري مالی به‌صورت عمدي برای ایجاد ابهام در ارزش ذاتی شرکت با تأثيرگذاری بر تخصیص منابع، از قضاوت استفاده می‌کنند. دلیل محتمل براي چنین تمرکزي در حال حاضر، جلب ‌توجه عمومی فوق‌العاده به سوءاستفاده از روش‌های حسابداري توسط مدیریت است (ماتینر، 2015)⁶. در مجموع نتايج پژوهش‌های اخیر بیان می‌کند که ايجاد ثبات سود به یک‌رویه‌ عمومی بین شركت‌ها تبدیل‌ شده است. اکنون کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا در حال بررسی شیوه‌ای افشا جهت تعیین حدود آزادي عمل مدیران براي بکارگیری رویه‌های حسابداري مصنوعی به‌جای فعالیت اقتصادي هستند که می‌تواند داده‌هایی ارزشمند و مفید جهت ممانعت از این عمل بدست آورد (موبین و همکاران، 2022)⁷. 

    در ادامه با چندین استراتژی و روش‌های کاربردی تاثیر تصمیمات ساختار سرمایه بر سودآوری و بدهی‌های کوتاه مدت و بلند مدت شرکت را مورد بررسی قرارداده‌ایم.

    (حشمتی، 1401) در پژوهشي به بررسي اثر ساختار سرمایه بر قابلیت پیش‎بینی سود مبتنی بر اقلام تعهدی و انعطاف‎پذیری مالی پرداخته و نشان داد ساختار سرمایه بر پایداری سود مبتنی بر اقلام تعهدی، انعطاف‎پذیری مالی، خالص تغيير در تأمین مالي داخلي و خارجي تأثیری معنادار دارد.

     (وثوق رجبی و احسانی، 1397) به بررسی رابطه بین مکانیزم‌های نظام ساختار سرمايه شرکت‌ها و سیاست‌های پايداري سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند و نشان دادند ارتباطی معنادار بین مکانیزم‌های نظام ساختار سرمايه شرکت‌ها و سیاست‌های پايداري سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معني‌داري وجود دارد.

     (علیدوست، 1396) به بررسی رابطه میان وضعيت پايداري سود و سياست ساختار سرمايه شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند و به اين نتيجه رسيدند که رابطه‎ای معني‌دار بين وضعيت پايداري سود و سياست ساختار سرمايه شرکت‌ها وجود دارد، اما بین جریان نقدي آزاد و مقدار پايداري سود تقسیمي شركت‌ها رابطه معنادار وجود ندارد.

    (مشکی و نوردیده، 1391) به بررسی رابطه بین مديريت ساختار سرمايه و تغییرات در پايداري سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند و به این نتیجه رسیدند که با وجود اهمیت مديريت ساختار سرمايه در ارزیابی سیاست‌های تقسیم سود، شرکت رابطه‌ای معنادار بين تغييرات در پايداري سود و مديريت ساختار سرمايه وجود دارد.

    به نظر مي‌رسد بررسي تأثير مديريت كارآمد ساختار سرمايه شركت‌ها بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران همانند ساير مفاهيم حسابداري، به واسطه طرح نامناسب موضوع از سوي جامعه دانشگاهي و اجراي نامناسب و ناقص از سوي محققين به درستي صورت نپذيرفته است. با وجود اهمیت والای مفهوم پايداري مالي شركت‌ها در بازار سرمايه، به نظر مي‌رسد هیچ‌گاه تأثير شركت‌های با ساختار سرمایه کم بدهی، شركت‌های با بدهی بلندمدت و كوتاه‌مدت کم‌تر و آسيب‌پذير بر پايداري مالي به‌خوبی مورد ارزيابي و ميزان اثرگذاري آن‌ها آشکار نشده است، كه اين پژوهش براي نخستين بار به اين مهم مي‌پردازد. لذا ،مديران شركت‌هاي بورسي و سازمان بورس و...، با توجه به ساختارهاي سرمايه گوناگون می‌بایست توجه خود را به ساختار سرمايه صدچندان کنند که در این راستا مطالعه تأثير مديريت كارآمد ساختار سرمايه شركت‌ها با توجه به ابعاد اشاره شده بر حفظ پايداري مالي شركت‌ها يك ضرورت تلقي مي‌شود. 

    مديريت كارآمد ساختار سرمايه شركت‌ها بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد.

1. ساختار بدهی بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد.

2. بدهی بلندمدت بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد.

3. بدهی‌های کوتاه‌مدت بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد.

4. مدیریت ساختار سرمایه برای شركت‌هاي آسیب‌پذیر که نسبتاً کوچک، تنوع کم‌تر و رشد آهسته در مدیریت بحران هستند، بر پايداري مالي تأثير دارد.

روش پژوهش

اين پژوهش از منظر هدف پژوهش، کاربردی است. از منظر روش پژوهش نیز در زمره پژوهش‌های توصيفي-علي (علت – معلولي) است و برای آزمون فرضیه از رگرسیون چند متغیره استفاده می­شود. طرح پژوهش آن از نوع تجربی و با استفاده از رويكرد پس‌رويدادی (از راه داده‌های گذشته) است. از روش پس‌رويدادي زماني استفاده مي‌شود كه پژوهشگر پس از وقوع رويدادها به بررسي موضوع مي‌پردازد.

    در اين مقاله، جامعه آماری مورد بررسي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال 1396 تا پايان سال 1401 مي­باشد. با توجه به طول دوره مورد بررسي، نمونه­ها بايد به نحوي انتخاب شوند كه در اين مدت، در بازار بورس اوراق بهادار فعال بوده تا امكان آزمون فرضيه­ها فراهم شود. بدين منظور طرح زير براي انتخاب نمونه­ها بكار گرفته خواهد شد.

1. شركت‌ها باید پیش از سال 1396 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند و تا پایان سال 1401 از آن خارج نشده باشند.

2. داده‌های مورد نیاز از تاریخ 1396 تا 1401 موجود باشد.

3. توقف معاملاتی بیش از 6 ماه نباشد زیرا وقفه معاملاتی نتایج آزمون را دچار انحراف می­کنند.

4. بمنظور رعایت همسانی تاریخ گزارشگری و حذف اثرات فصلی، دوره مالی آن‌ها منتهی به پایان سال شمسی (29 اسفند) باشد.

5. شركت‌ها جزء بانک­ها و مؤسسات مالی (شركت‌های سرمایه­گذاری، واسطه­گری مالی، هلدینگ و لیزینگ­ها) نباشند.

برای تعیین حجم نمونه، از روش غربال‌گري استفاده شده است، بدین معنا که ابتدا تمامی شركت‌های بورس اوراق بهادار تهران مشخص شده و سپس محدودیت­های بالا بر آن‌ها اعمال شد. با توجه به محدودیت­های اعمال شده 146 شرکت به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد.

 

مدل‌هاي آزمون فرضیه­ها

بمنظور آزمون فرضيه‌هاي پژوهش از مدل‌هاي رگرسيوني زیر استفاده مي‌شود:

    ساختار بدهی بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد.

 

Z_Scoreit= β0 + β1DIFF it + β2SIZE it + β3LEV it + β4AGE it + € it

 

    بدهی بلندمدت بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد.

 

Z_Scoreit= β0 + β1MKSIZE it + β2SIZE it + β3LEV it + β4AGE it + € it

 

    بدهی‌های کوتاه‌مدت بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثير دارد.

 

Z_Scoreit= β0 + β1PPE_ENCOST it + β2SIZE it + β3LEV it + β4AGE it + € it

 

    مدیریت ساختار سرمایه برای شركت‌هاي آسیب‌پذیر که نسبتاً کوچک، تنوع کم‌تر و رشد آهسته در مدیریت بحران هستند، بر پايداري مالي تأثير دارد.

 

Z_Scoreit= β0 + β1NFIRMS it + β5SIZE it + β6LEV it + β7AGE it + € it

 

    مديريت كارآمد ساختار سرمايه (متغير مستقل): بر اساس نظريه هي (2011) مديريت ساختار سرمايه شركت با 3 شاخص زیر اندازه‌گیری مي‌شود:

    ساختار بدهي(DIFF⁸) : از نسبت تغییرات بدهی به جمع کل دارایی‌ها بدست می‌آید. دلیل استفاده از این نسبت به‌عنوان معیاری برای اندازه‌گیری ساختار بدهی این است که هرچه مقدار تغییرات بدهی بیش‌تر باشد، در واقع، ساختار سررسید بدهی­های یک شرکت طولاني‌تر است.

    بدهي بلندمدت (MKSIZE⁹): از نسبت بدهی بلندمدت (بدهی که در دست‌کم یک سال تسویه می‌شود) به کل بدهی برای اندازه­گیری بدهي بلندمدت استفاده شده است.

    بدهي كوتاه مدت (PPE_ENCOST¹⁰): از نسبت بدهی کوتاه­مدت (بدهی که در یک سال تسویه می­شود) به کل بدهی برای اندازه­گیری بدهي كوتاه مدت استفاده شده است.

    شركت‌هاي آسیب‌پذیر (NFIRMS¹¹): برای متمايزكردن شركت‌های آسيب‌پذير از ساير شركت‌ها از منظر کوچکي، تنوع کم‌تر و رشد آهسته از شاخص وايت و وو¹² (2006) استفاده می‌شود.

 

 WW=80.04+5.182CFO+0.106DIV+5.112Lev+0.662Log TA

 Div: سود تقسیمی بر دارایی‌ها

Lev: نسبت بدهی به دارایی‌ها

CFO: جریان نقد حاصل از عملیات که بر جمع دارایی‌ها در انتهای دوره تقسیم شده است.

LogTA: لگاریتم طبیعی کل دارایی‌ها

    روش استفاده از این شاخص بدین ترتیب است که ابتدا مقادیر واقعی را در معادله شاخص WW وارد کرده، مقدار WW محاسبه می‌شود. مقادیر از کوچک‌ترین به بزرگ‌ترین مرتب و سپس به پنج قسمت تقسیم شده‌اند که می‌توان شركت‌های موجود در پنجک چهارم و پنجم را به عنوان شركت‌هاي آسيب‌پذير شناسایی کرد.

 

حفظ پايداري مالي

بمنظور سنجش حفظ پايداري مالي شركت‌ها از شاخص (Z_Score) بر اساس رابطه زير استفاده مي‌شود.

 

Z_Score =17.330 - 37.486C - 15.216Div + 3.394Lev + 1.402MTB

C: نسبت وجه نقد بر دارایی‌هاي شركت

Div: سود تقسیمی بر دارایی‌هاي شركت

Lev: نسبت بدهی به دارایی‌هاي شركت

MTB: نسبت مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری بدهی‌ها به ارزش دفتری دارایی‌هاي شركت

    روش استفاده از این شاخص بدین ترتیب است که ابتدا مقادیر واقعی را در معادله شاخص Z_Score وارد کرده، مقدار Z_Score محاسبه می‌شود. در صورتي كه مقدار محاسبه شده از مقدار عددي 3 كم‌تر باشد شركت داراي پايداري مالي مي‌باشد.

 

متغيرهاي كنترل

اندازه شركت (SIZE): که از لگاریتم طبیعی دارائي‌هاي شركت بدست می‌آید.

اهرم مالي (LEV): مجموع بدهی‌ها تقسیم بر دارائي‌هاي شركت i در سال t.

سن شركت (AGE): برای محاسبه عمر شركت از لگاریتم طبیعی عمر شركت از تاریخ تأسیس تا سال مورد بررسی استفاده مي‌شود.

جدول 1. انتخاب نمونه آماري پژوهش

تعداد کل شركت‌های پذیرفته‌شده در بورس در پایان سال 1401	568
تعداد شركت‌هایی که در قلمرو زمانی 1396 - 1401 داده‌های آن‌ها در دسترس نبود.	(76)
تعداد شركت‌هایی که بعد از سال 1396 در بورس پذیرفته‌شده‌اند.	(64)
تعداد شركت‌هایی که جز هلدینگ، سرمایه‌گذاری‌ها، واسطه‌گرهای مالی، بانک‌ها و یا لیزینگ‌ها بوده‌اند.	(119)
تعداد شركت‌هایی که در قلمرو زمانی 1396 - 1401 تغییر سال مالی دادند.	(39)
تعداد شركت‌هایی که در قلمرو زمانی سال مالی آن‌ها منتهی به پایان اسفند نمی‌باشد.	(69)
تعدادشركت‌هایی که در بازه زمانی پژوهش توقف معاملاتی بیش از شش ماه داشتند.	(55)
تعداد شركت‌های غربالگری شده	146

 

روش تجزيه و تحليل داده‌ها

الف)آزمون نرمال بودن

برای بررسی کردن توزیع نرمال متغیرها از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف استفاده شده است با این توضیح که آزمون کلموگروف- اسمیرنوف یک آزمون تطابق توزیع برای داده‌های کمی می‌باشد.

 

ب)آزمون همبستگی

اين ضريب­همبستگي، روشي پارامتري است كه براي داده­هايي با توزيع نرمال يا تعدادداده­هاي زياد استفاده مي­شود. مفهوم معني­داري در همبستگي اين است كه آيا همبستگي بدست­آمده بين دو متغير را مي­توان شانسي دانست يا واقعاً نشان مي­دهد بين دو متغير همبستگي وجود دارد. اين موضوع كه نشان مي­دهد عدد بدست­آمده معني­دار است يا نه از خود عدد بدست­آمده بااهميت­تر است.

 

ج) آزمون هم­خطي

هم­خطي وضعيتي است كه نشان مي­دهد يك متغير مستقل تابعي خطي از ساير متغيرهاي مستقل است. اگر هم­خطي در يك معادله رگرسيون بالا باشد، بدين­معني است كه بين متغيرهاي مستقل همبستگي بالايي وجود دارد و ممكن است با وجود بالا‌بودن R، مدل داراي اعتبار بالايي نباشد. به بیان ديگر، با وجود آن­كه مدل خوب به نظر مي­رسد، ولي داراي متغيرهاي مستقل معني­داري نمي­باشد.

    آمار استنباطی مورد استفاده در اين پژوهش عبارتند از:

·       آزمون نرمال بودن

·       آزمون همبستگی

·       

آزمون رگرسیون چندگانه

·       آزمون دوربین- واتسن¹³

·       آزمون هم­خطي

·       آزمون رگرسیون پانل دیتا

·       آزمون چاو یا F مقید

·       آزمون هاسمن¹⁴

 

جدول 2. شاخص‎های توصیفی متغیرهای مورد مطالعه

	DIFF	MKSIZE	PPE_ENCOST	NFIRMS	Z_Score	SIZE	LEV‌	Age
ميانگين	243/0	234/0	325/0	202/0	135/0	132/12	395/0	123/1
ميانه	229/0	202/0	300/0	192/0	120/0	009/12	320/0	122/1
بیشینه	0/452	312/0	0/544	450/0	190/0	350/12	0/492	291/1
کمینه	0/115	014/0	0/102	009/0	100/0	100/11	301/0	099/1
انحراف معيار	450/0	365/1	367/0	111/1	987/0	132/2	974/1	052/1
ضريب چولگي	225/0	968/0	111/1	451/1	625/0	107/1	0/845	-1/441
ضريب كشيدگي	623/0	007/1	034/1	395/0	205/1	845/0	851/1	001/1
آماره جاركو برا	665/23	302/25	625/19	225/20	927/18	225/20	254/13	854/16
احتمال آماره جاركو برا	205/0	339/0	107/0	335/0	455/0	385/0	241/0	118/0

 

    بر اساس داده‌های مندرج در جدول 2 مشاهده می­شود، مقدار میانگین متغیر ساختار بدهي شركت‌هاي مورد مطالعه طي سال‌هاي 1396 تا 1401، 243/0 است. انحراف معیار برای متغیر ساختار بدهي، 157/0 است. گفتنی است بیش‌ترین مقدار متغیر ساختار بدهي برابر با 452/0 و کم‌ترین مقدار آن برابر با 450/0 است. ویژگی‌های کیفی سایر متغیرها نیز در جدول 2 مشهود است. در نهايت، با توجه به سطح معناداری محاسبه شده برای متغیرهای پژوهش با استفاده از آزمون جاکو برا که بیش از 05/0 بدست آمده، نشان می دهد توزیع متغیرهای پژوهش نرمال است.

 

بررسی ضرایب همبستگی متغیرهای پژوهش

ضریب همبستگی ابزاری آماری برای تعیین نوع و درجه رابطه یک متغیر کمی با متغیر کمی دیگر است. ضریب همبستگی، یکی از معیارهای مورد استفاده در تعیین همبستگی دو متغیر است. ضریب همبستگی شدت رابطه و هم‌چنین، نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) را نشان می‌دهد. این ضریب بین ۱ تا ۱- است و در صورت عدم وجود رابطه بین دو متغیر، برابر صفر است. با آنجام آزمون همبستگی به بررسی ارتباط ابتدایی بین متغیرها می­پردازیم. در صورتي كه ضريب همبستگي بين متغيرها بين 0 و 1+ قرار گيرد نشان از وجود رابطه مثبت و مستقيم بين متغيرها و در صورتي كه بين 0 و 1- قرار گيرد رابطه منفي و معكوس است.

 

جدول 3. ضرایب همبستگی متغیرهای پژوهش

	DIFF	MKSIZE	PPE_ENCOST	NFIRMS	Z_Score	SIZE	LEV‌	Age
DIFF	0000/1	705181/0
	-----
MKSIZE	705181/0	0000/1
	0000/0	------
PPE_ENCOST	53625/0	82545/0	0000/1
	0000/0	0000/0	-----
NFIRMS	79587/0	36587/0	08564/0	0000/1
	00000/0	0003/0	0656/0	-----
Z_Score	45877/0-	38574/0-	59687/0	5698/0	0000/1
	0000/0	0000/0	0000/0	0000/0	-----
SIZE	035245/0	053578/0	068797/0	2479/0	0802/0	0000/1
	1407/0	2982/0	1814/0	0000/0	1196/0	-----
LEV‌	305828/0	506966/0	32466/0	1443/0-	2573/0-	096/0	0000/1
	0000/0	0000/0	5286/0	0048/0	0000/0	076/0	-----
Age	02454/0-	10526/0	23556/0	86958/0	098578/0	250/0	02155/0-	0000/1
	63524/0	1302/0	0000/0	0000/0	3265/0	000/0	54525/0	-----

 

    همان‌گونه كه در جدول 3 ملاحظه مي‌شود، بين ساختار بدهي، بدهي بلندمدت و كوتاه‌مدت با حفظ ثبات و پايداري مالي رابطه منفي و معكوس وجود دارد (به دليل قرار گرفتن ضريب بين 0 و 1-).

 

بررسی مانایی متغیرهای پژوهش

این آزمون‌ها در اقتصاد سنجی برای تجزیه و تحلیل داده‌های اقتصادی استفاده می‌شوند. نتيجه آزمون در جدول 3 آورده شده است.

جدول 4. نتایج آزمون مانایی متغیرهای پژوهش

متغیرها	لوین، لین و چو		نتایج
	آماره	احتمال
DIFF	-18/2261	002/0	متغير مانا است
MKSIZE	-20/465	0/001	متغير مانا است
PPE_ENCOST	-25/1448	0/001	متغير مانا است
NFIRMS	-18/3625	0/000	متغير مانا است
Z_Score	-17/4715	0/001	متغير مانا است
SIZE	-20/3362	0/000	متغير مانا است
LEV‌	-18/5284	0/002	متغير مانا است
Age	-26/6625	0/003	متغير مانا است

 

    همان‌گونه که در جدول 4 ملاحظه می‌شود، با توجه به این که سطح معناداری محاسبه شده برای هر یک از متغیرهای پژوهش کم‌تر از 05/0 بدست آمده نشان می دهد همه متغیرها مانا هستند و نیازی به آزمون هم‌جمعی¹⁵ نداریم.

 

آزمون نرمال بودن توزيع متغيرهاي پژوهش با استفاده از آزمون هادري

. با توجه به نتايج آزمون هادري (احتمال آزمون كم‌تر از 05/0) تمامي متغيرها نرمال هستند. نتايج آزمون هادري در جدول 5 نشان داده شده است.

 

 

جدول 5. نتايج آزمون هادري

متغیرهاي پژوهش	مقدار آماره	سطح احتمال	نتيجة آزمون
DIFF	-35/4857	0001/0	توزيع نرمال است
MKSIZE	-23/6635	0000/0	توزيع نرمال است
PPE_ENCOST	-40/2514	0000/0	توزيع نرمال است
NFIRMS	-25/2251	0001/0	توزيع نرمال است
Z_Score	-37/3254	0000/0	توزيع نرمال است
SIZE	-20/2514	0000/0	توزيع نرمال است
LEV‌	-30/3265	0002/0	توزيع نرمال است
Age	-22/0021	0000/0	توزيع نرمال است

 

آزمون F ليمر و آزمون هاسمن

جدول 6. آزمون F ليمر و هاسمن براي مدل‌هاي پژوهش

مدل‌هاي آزمون فرضيه‌هاي پژوهش	F ليمر	هاسمن	نتيجه آزمون
Z_Scoreit= β0 + β1DIFF it + β2SIZE it + β3LEV it + β4AGE it + € it	1/8475	3/5244	روش تلفيقي
سطح معني‌داري	0/5088	0/0144
Z_Scoreit= β0 + β1MKSIZE it + β2SIZE it + β3LEV it + β4AGE it + € it	2/325	6/5877	روش تلفيقي
سطح معني‌داري	0/5554	0/0097
Z_Scoreit= β0 + β1PPE_ENCOST it + β2SIZE it + β3LEV it + β4AGE it + € it	4/6258	8/008	روش تلفيقي
سطح معني‌داري	0/1587	0/0321
Z_Scoreit= β0 + β1NFIRMS it + β5SIZE it + β6LEV it + β7AGE it + € it	5/0987	4/6251	روش تلفيقي
سطح معني‌داري	0/2011	0/0478

 

    نتايج تحليل مدل پژوهش نشان مي‌دهد به دليل اينكه سطح معني‌داري آزمون اف‌ليمر بيش از 05/0 بدست آمده، براي آزمون مدل و فرضيه‌هاي پژوهش از روش تلفيقي بهره گرفته مي‌شود و نيازي به آزمون هاسمن نيست.

 

آزمون عدم هم­خطی چندگانه

جدول 7. عامل تورم واریانس متغيرهاي پژوهش

متغیرهاي پژوهش	مقدار آماره VIF	Tolerance
DIFF	1/8968	0/4588
MKSIZE	2/2287	0/5241
PPE_ENCOST	1/3659	0/3325
NFIRMS	3/7748	0/2050
Z_Score	2/1021	0/4478
SIZE	1/009	0/2051
LEV‌	1/1365	0/3368
Age	2/1457	0/4157

 

    بر اساس داده‌های مندرج در جدول 7 مقدار تورم وارياسن برای همه متغیرها کم‌تر از 5 است و هم‌چنين، مقدار تولرانس بيش از 2/0 مي‌باشد. لذا متغيرها در مدل رگرسیون از تناسب خوبی برخوردارند.

 

آمار استنباطی

جدول 8. نتايج آزمون آماري فرضيه اول

متغیر	ضرایب	خطای استاندارد	آماره t	سطح معناداری
ساختار بدهي	-715/0	025/0	-600/28	000/0
SIZE	084/0	206/0	409/0	682/0
Lev	-544/0	001/0	-417/4	000/0
Age	452/0	145/0	117/3	008/0
آماره F		2284/69	ضریب تعیین	9008/0
سطح معناداری آماره F		000/0	ضریب تعیین تعدیل شده	8953/0
Heteroskedasticity Test (LM Test): (0.99) (0.005)			مقدار دوربین- واتسون	8390/1

 

    همان‌گونه که از فرضیه نخست می‌بایست استنباط کرد ساختار بدهی تاثیری معنادار بر ثبات و پایداری مالی دارد. به بیان دیگر، هرچه ساختار بدهی سنگین تر باشد ثبات و پایداری مالی کاهش پیدا می‌کند و در بررسی اندازه شرکت می‌توان گفت که شرکت‌های بزرگ‌تر ثباتی بیش‌تر دارند.

 

جدول 9. نتايج آزمون آماري فرضيه دوم

متغیر	ضرایب	خطای استاندارد	آماره t	سطح معناداری
بدهي بلندمدت	819/0-	099/0	273/8-	000/0
SIZE	291/0	098/0	969/2	006/0
Lev	052/0	019/0	677/2	007/0
Age	411/0	109/0	746/3	0000/0
آماره F		1156/70	ضریب تعیین	8043/0
سطح معناداری آماره F		000/0	ضریب تعیین تعدیل شده	7639/0
Heteroskedasticity Test (LM Test): (0.99) (0.09)			مقدار دوربین- واتسون	9793/1

 

    در بررسی نتیجه آزمون فرضیه دوم باید گفت که استفاده زیاد از بدهی بلند مدت باعث کاهش ثبات مالی یا عملکرد شرکت می‌شود و بین متغیر های بررسی شده و ثبات عملکرد مالی شرکت‌ها رابطه‎ای معنادار وجود دارد؛ بویژه بدهی بلند مدت و اهرم مالی اثر منفی و قوی دارنددر حالی که اندازه شرکت اثر مثبت دارد.

 

 

 

 

جدول 10. نتايج آزمون آماري فرضيه سوم

متغیر	ضرایب	خطای استاندارد	آماره t	سطح معناداری
بدهي‌هاي كوتاه مدت	663/0-	019/0	894/34-	000/0
SIZE	548/0	174/0	149/3	000/0
Lev	455/0-	130/0	500/3-	000/0
Age	688/0-	095/0	242/7-	000/0
آماره F		733/35	ضریب تعیین	9017/0
سطح معناداری آماره F		000/0	ضریب تعیین تعدیل شده	8365/0
Heteroskedasticity Test (LM Test): (0.99) (0.09)			مقدار دوربین- واتسون	8254/1

 

    در نتیجه آزمون فرضیه سوم مشاهده می‌شود که بدهی‌های کوتاه مدت تاثیر مثبتی بر عملکرد مالی شرکت‌ها دارد چراکه بدهی‌های کوتاه‌مدت می‌توانند به شرکت کمک کنند تا نقدینگی لازم برای تامین نیازهای عملیاتی را فراهم کند بدون اینکه نیاز به تامین مالی بلند مدت داشته باشند.

 

جدول 11. آزمون فرضيه چهارم

	متغير	ضريب	انحراف استاندارد		آماره t			احتمال
شركت‌هاي آسيب‌پذير	Nfirms	14811/0	035668/0		152410/4			0152/0
اندازه شرکت	Size	32144/0	08574/0		7491/3			0000/0
نسبت بدهي	LEV‌	39587/0-	03568/0		0987/11-			00000/0
سن شركت	Age	6541/0	1045/0		2593/6			0000/0
ضريب تعيين				8071/0		آماره دوربين واتسون			9393/1
ضريب تعيين تعديل شده				8050/0
آماره F				6584/46
سطح احتمال آزمون F				0000/0

 

    با توجه به فرضیه چهارم مدیریت ساختار سرمایه برای شركت‌هاي آسیب‌پذیر که نسبتاً کوچک، تنوع کم‌تر و رشد آهسته دارند، بر پايداري مالي تأثير دارد.همان‌گونه که از فرضیه‌های قبلی نیز استنباط شد، بدهی بلند مدت باعث افزایش هزینه‌های تامین مالی می‌شود، ریسک‌های اعتباری را افزایش می دهد و در شرایط نامساعد بازار بدهی‌های زیاد می‌تواند شرکت را به سمت مشکلات نقدینگی هدایت کند.

 

یافته‌های پژوهش

تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش با گردآوری، تلخیص، پردازش و آزمون فرضیه‌ها انجام شده است که در آن در صدد بررسی تأثير رتبه رقابت‌پذيري بر حفظ پايداري مالي بوده­ایم. ابتدا آمار توصیفی متغیرهای پژوهش را مورد بررسی قرار دادیم، سپس مانایی و نرمال بودن متغیرهای پژوهش را بررسی کرده و در ادامه انجام آزمون ناهمسانی واریانس و هم خطی و آزمون F لیمر جهت pooled و panel بودن فرضیه‌ها و انجام آزمون هاسمن برای انتخاب روش اثرات ثابت و تصادفی بودن فرضیه‌ها را آزمون کردیم و در نهایت، اقدام به آزمون نهایی فرضیه‌های پژوهش کردیم. نتایج پژوهش تأیید کرد که مدیریت کارآمد ساختار سرمایه، بویژه در ابعاد ساختار بدهی، بدهی بلندمدت، و بدهی کوتاه‌مدت، تأثیری منفی و معنادار بر پایداری مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد. این تأثیر منفی نشان‌دهنده این است که افزایش بدهی‌ها (چه کوتاه‌مدت و چه بلندمدت) می‌تواند ریسک مالی شرکت‌ها را افزایش داده و پایداری مالی آنها را تضعیف کند. با این حال، در شرکت‌های آسیب‌پذیر (کوچک، با تنوع کم‌تر و رشد آهسته)، مدیریت ساختار سرمایه تأثیری مثبت و معنادار بر پایداری مالی دارد که نشان‌دهنده اهمیت استراتژی‌های مالی مناسب در این شرکت‌هاست. ضریب تعیین تعدیل‌شده بالا در تمام مدل‌ها (بین 7639/0 تا 8953/0) نشان‌دهنده توانایی بالای مدل‌ها در توضیح تغییرات پایداری مالی است.

 

بحث و نتیجه گیری

هدف كلي اين پژوهش تعيين تأثير مديريت ساختار سرمايه شركت‌ها بر حفظ ثبات و پايداري مالي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بر اساس نظريه كارايي بازار سرمايه ایجاد ساختار مناسب ارزشی برای سهامداران از اهداف مهم و ضروری شرکت‌ها است و هنگامی محقق می‌شود که شرکت‌ها سلامت مالی داشته باشند. تعيين ساختار سرمایه يكي از راههايي است كه مي‌توان با به كارگيري آن، به استفاده مناسب از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و هم‌چنين، جلوگيري از به هدر رفتن منابع اقدام كرد. با پيش‏بيني بیشینه ظرفيت ايجاد سرمایه در هر فرصت سرمايه‌گذاري، سرمايه‌گذاران مي‌توانند برنامه تأمين مالي خود را طراحي كنند و با كم‌ترين احتمال ناتواني در بازپرداخت بدهي‌ها، فعاليت‌هاي خود را آغاز كنند. تئوری ساختار سرمایه دو مدل رقیب را برای تصمیم‌گیری‌های تأمین مالی شرکت‌های سهامی ارائه می‌دهد؛ مدل توازی و مدل ترجیحی. در مدل توازی، شرکت‌ها اهرم بهینه را با برقراری توازن میان منافع و هزینه‌های بدهی‌ها شناسایی می‌کنند، اما در مدل ترجیحی، شرکت‌ها تأمین مالی را ابتدا با سود انباشته، سپس با بدهی‌ها و در نهایت با اوراق سهام انجام می‌دهند. پژوهش‌های تجربی نتایج متناقضی را در مورد چگونگی انتخاب ساختار سرمایه برای شرکت‌ها ارائه می‌دهد.

    لذا می­توان گفت که با افزایش ثبات سود از راه هزینه­های اختیاری غیر عادی، پایداری مالي کاهش پیدا می­کند. با توجه به تئوري نمایندگی این طور می‌توان تحلیل کرد که چون مدیران به دنبال افزایش منافع خود هستند سود را با توجه به آن دستکاري می­کنند. این دستکاري در زمان‌هاي گوناگون و با توجه به مقدار رقابت و رقبا متفاوت است.

    چون مقدار ثبات سود در دوره­هاي گوناگون متفاوت است، بنابراین، پایداري سود نیز با تردید روبه‌رو می­شود. هر چه پایداري سود بیش‌تر باشد، یعنی شرکت توان بیش‌تري براي حفظ سودهاي جاري دارد و فرض می­شود کیفیت سود شرکت بالاتر است (دیانا الحاجایی و مصطفی بسیم، ۲۰۲۴)¹⁶. پایداري سود از جمله ویژگی­هاي کیفیت سود مبتنی بر داده‌های حسابداري می­باشد و شاخصی است که به سرمایه­گذاران در ارزیابی سودهاي آتی و جریان‌هاي نقدي شرکت کمک می­کند.

    سرمایه­گذاران در برآورد سودهاي آتی و جریان‌هاي نقدي مورد انتظار خود به بخش پایدار سود بیش‌تر از بخش ناپایدار آن اهمیت می­دهند (محمدی، علی و قاسمی، محمد، 1401). از این رو، ثبات سود می­تواند با کاهش پایداری و کیفیت سود، پیش­بینی­ها و ارزیابی­ها را دچار خطا کند. سود از دو بخش نقدی و تعهدی تشکیل شده است. در یک پژوهش بنیادی، بین پایداری جزء تعهدی و جزء نقدی سود تمایز قائل شد و بیان داشت که جزء نقدی سود نسبت به جزء تعهدی سود پایداری بیش‌تری دارد، نیز بیان می­کنند که پایداری مالي به پایداری جریان‌های نقدی و نه اقلام تعهدی مربوط است و اگر جریان‌های نقدی پایدار باشد، می­توان گفت سود نیز پایدار است. در پژوهش خود به اینتیجه رسیدند که ثبات سود از راه فعالیت­های واقعی بر بخش نقدی سود تأثير گذاشته و پایداری آن را کاهش می­دهد.

    در این راستا، (لی، 2019)¹⁷ نیز به این نتیجه رسید که ثبات سود از راه فعالیت­های واقعی پایداری جریان‌های نقدی را نسبت به پایداری اقلام تعهدی بیش‌تر تحت تأثير قرار می­دهد. همان‌‌گونه که مشخص است، پایداری مالي به پایداری جریان‌های نقدی بستگی دارد و ثبات سود می­تواند پایداری جریان‌های نقدی را تحت تأثير قرار دهد. بیان می­کنند که سود پایدار و با کیفیت، در پیش­بینی­ها و قیمت­گذاری سهام سودمند است زیرا این سود دلالت بر جریان‌های نقدی پایدارتر دارد و این جریان‌های نقد مبنای قیمت‌گذاری هستند (لی، 2019) نیز می­گوید، سود شاخصی است که با استفاده از آن می­توان به پیش­بینی جریان‌های نقد آتی پرداخت و اگر سود پایدار و با کیفیت باشد، توانایی این پیش­بینی افزایش پیدا می­کند. به باور مدیران انگیزه دارند تا با ثبات سود واقعی به دنبال بهتر نشان دادن عملکرد شرکت و بیشینه‌کردن منافع باشند، هر چند که این کار باعث کاهش پایداری و کیفیت سود می­شود. از این رو، وقتی ثبات سود اتفاق می­افتد، پایداری و کیفیت سود کاهش یافته و در نتیجه بر توانایی آن در پیش­بینی جریان‌های نقد تأثير می­گذارد.

    با توجه به نتایج فرضیه های پژوهش كه نشان داد ساختار بدهی بر پايداري مالي شركت‌ها در بازار سرمايه ايران تأثير دارد پیشنهاد می‌شود ساختار بدهي شركت‌هاي بورسي بازمهندسي شود زیرا که از یک طرف با توجه به شواهد موجود در ادبیات ثبات سود، پايداري اقلام تعهدی را افزایش داده که این امر به نوبه خود باعث کاهش کیفیت سود می‌شود و از سوی دیگر، هموارسازی سود به افزایش پایداری و در نتیجه، افزایش قابلیت پیش بینی سود منجر می‌شود که این موضوع در نهایت به بهبود کیفیت سود می‌انجامد. لذا، مديريت پايداري سود در رأس برنامه‌هاي استراتژيك شركت‌هاي بورسي قرار گيرد.

    بمنظور انجام پژوهش­هاي آتي در ارتباط با این پژوهش، موضوعات زیر پيشنهاد مي­شود:

    تأثير متغیرهای دیگری که امکان تأثيرگذاری آن ها بر نتایج پژوهش منتفی نیست، متغیرهایی مانند نوسانات شاخص‌های عمده اقتصادی، شرایط سیاسی، ادوار تجاری رکود و رونق در بازار سرمایه. لذا اثر آن‌ها در پژوهش‌های آتي مورد مطالعه قرار گيرد.

 

منابع

اکبری، محسن.، فرخنده، مهسا.، و ایاغ، زهرا. (۱۳۹۸). بررسی تأثیر رقابت در بازار محصول بر عملکرد مالی با تعدیل‌کنندگی کیفیت افشای اطلاعات: شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت دارایی و تامین مالی، 7(1)، 29-44.

حشمتی، نرگس. (1401). مطالعه اثر ساختار سرمایه بر قابلیت پیش بینی سود مبتنی بر اقلام تعهدی و انعطاف پذیری مالی دومین کنفرانس سراسری مطالعات و یافته های نوین در مدیریت و حسابداری ایران.

سعیدا اردکانی، سعید.، ایزدی، مینو.، و ایزدی، فاطمه. (1397). بررسی تأثیر ساختار سرمایه بر نرخ بازده دارایی‌ها و ارزش افزوده اقتصادی با توجه به شدت رقابت در بازار محصول در صنعت (مطالعه موردی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران). مدیریت دارایی و تامین مالی، 6(1)، 73-88.

شریفی، محمد.، و حسینی، سید علی. (1400). تحلیل تأثیر ساختار سرمایه بر ریسک مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(39)، 45–60.

علیدوست، خدارحم. (1396). بررسی ارتباط بین ساختار سرمایه و پایداری سود با تاکید بر سود نقدی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اولین کنفرانس ملی نقش حسابداری،اقتصاد و مدیریت.

فروغی، داریوش، امیری، هادی و ابراهیمیان، آزیتا. (1396). پایداری سود و اجزای تشکیل دهنده آن در سطح صنعت و شرکت.

کریمی، فاطمه.، و عباسی، ابراهیم. (1400). بررسی رابطه بین ساختار سرمایه و پایداری سود در شرکت‌های تولیدی بورس تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 12(47)، 85–104.

محمدی، علی.، و قاسمی، محمد. (1401). تحلیل تأثیر اهرم مالی و ساختار سرمایه بر ریسک مالی و پایداری شرکت‌های بورسی. فصلنامه مدیریت و حسابداری، 14(3)، 45–62.

مشکی، مهدی.، و نوردیده، لطیف. (1391). بررسی تأثیر مدیریت سود در پایداری سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. نشریه پژوهش های حسابداری مالی، 4(1)، 105-118.

وثوق رجبی، سما.، و احسانی، مجتبی. (1397). بررسی رابطه بین دارایی های سازمانی، فرصت های سرمایه گذاری و سیاست‌های تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران کنفرانس ملی مدیریت، حسابداری و توسعه کسب و کار.

Allee, K. D., Do, C., & Sterin, M. (2021). Product market competition, disclosure framing, and casting in earnings conference calls. Journal of accounting and economics, 72(1), 101405.

Healy, P. M., & Wahlen, J. M. (1999). A review of the earnings management literature and its implications for standard setting. Accounting horizons, 13(4), 365-383.

Kothari, S. P., Mizik, N., & Roychowdhury, S. (2016). Managing for the moment: The role of earnings management via real activities versus accruals in SEO valuation. The accounting review, 91(2), 559-586.

Diana Alhajjeah, & Besim, M. (2024). Firms’ capital structure during crises: Evidence from the United Kingdom. Sustainability, 16(13), 1–25. https://doi.org/10.3390/su16135321

Li, V. (2019). The effect of real earnings management on the persistence and informativeness of earnings. The British Accounting Review, 51(4), 402-423.

Liu, Q., Qu, X., Wang, D., Abbas, J., & Mubeen, R. (2022). Product market competition and firm performance: business survival through innovation and entrepreneurial orientation amid COVID-19 financial crisis. Frontiers in Psychology, 12, 790923.

Martinez, C. (2015). Integrated reporting and information asymmetry. SSRN Electronic Journal. doi, 10.

Mubeen, R., Han, D., Abbas, J., Raza, S., & Bodian, W. (2022). Examining the relationship between product market competition and Chinese firms performance: the mediating impact of capital structure and moderating influence of firm size. Frontiers in Psychology, 12, 709678.

Nguyen, L. T. M., Le, D., Vu, K. T., & Tran, T. K. (2023). The role of capital structure management in maintaining the financial stability of hotel firms during the pandemic—A global investigation. International journal of hospitality management, 109, 103366.

Suryanto, T., & Thalassinos, I. E. (2025). Artificial intelligence in financial decision-making: A bibliometric analysis. International Review of Financial Analysis, 93, 102345.

 

 

---

[1] . Kothari et al., 2016

[2] . Allee et al., 2021

[3] . Liu et al, 2022

[4] . Liu et al, 2022

[5] . Healy & Wahlen, 1999

[6] ..Martinez, 2015

[7] . Mubeen et al, 2022

[8] .  Differentiate

[9] .  Market Size

[10] .  Ppe Entry Cost

[11] .  Number Firms

[12] .  White and Wu

[13] . Durbin- Watson d Test

[14]  .Hausman Test

[15] . Cointegration Test

[16] . Diana Alhajjeah, & Besim, (2024)

[17] . Li, 2019

 

The Impact of Efficient Capital Structure Management on Financial Stability and Sustainability of Listed Companies in Tehran Stock Exchange 

 

Samira Ansari*1, Parviz Dindar Farkushi2

 

Abstract	Article Info
In today's dynamic and competitive business landscape, achieving and sustaining a competitive advantage is critical for the survival and superior performance of companies. In this context, the management of a company's capital structure serves as a pivotal mechanism for fostering corporate breakthroughs, incentivizing managers to align their strategies with the interests of shareholders and enhance overall firm performance. The primary objective of this study is to investigate the impact of capital structure management on maintaining the financial stability and sustainability of companies listed on the Tehran Stock Exchange, while considering the implications within the current economic conditions of society. This research falls within the domain of positive financial studies. Methodologically, it is classified as an ex-post facto study. Furthermore, the research is descriptive in nature, specifically causal (cause-and-effect), and employs regression equations, with an applied objective. The statistical population comprises all companies listed on the Tehran Stock Exchange between 2017 and 2022, selected through a screening method. The collected data were organized using Microsoft Excel 2020, and the final analysis was conducted using the EViews 10 econometric software. The results indicate that debt structure, long-term debt, and short-term debt significantly influence the financial sustainability of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Additionally, capital structure management has a notable impact on financial stability, particularly for vulnerable companies characterized by relatively small size, limited diversification, and slow growth in crisis management.	Article type: Research Article
Capital structure management, financial stability maintenance, capital market	Keywords

 

 

Publisher: Islamic Azad University Qods Branch

Corresponding Author: Samira Ansari 

Email: [e-mail]

 

 

1. Master of Financial Management,Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Qods City Branch, Tehran, Iran (Corresponding Author) 

2. Assistant Professor, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Qods City Branch, Tehran, Iran