Meanings of the Phrase Min Dūni Allāh in the Qur'an with an Approach Based on the Types of the Addition of the Word Dūn

Subject Areas : Quarterly Journal of Research for the Studies of the Ahl al-Bayt

Roghayeh Madineh Darabi ¹ , Alireza Radbin ^{2 *} , Ahmad Amiri Bonab ³

1 - PhD Student of Theology and Islamic Studies, Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology, Law, and Political Science, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
2 - Assistant Professor of Theology and Islamic Studies, Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology, Law, and Political Science, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran (corresponding author).
3 - Assistant Professor of Theology and Islamic Studies, Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology, Law, and Political Science, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

Received: 2025-05-17 Accepted : 2025-05-29 Published : 2025-08-03

Keywords: Qur'an, the Word Dūn, Additional Types of the Word Dūn, Characteristics of Min Dūni Allāh, Wahhabism.,

Abstract :

One of the thought-provoking expressions in the Qur'an is the phrase min dūni Allāh (besides Allah). This study, relying primarily on the Qur'an, first briefly examines the conceptual meaning of the word dūn, and then explains its types based on Qur'anic verses. Aiming to respond to the doubts raised by the Salafi school regarding the misinterpretations of this Qur'anic term, the mentioned verses are evaluated in light of their meanings. This research is conducted using a descriptive-analytical method to deeply analyse the verses and determine the true meanings of the phrase min dūni Allāh qualitatively and quantitatively, with an emphasis on the various types of possessive constructions linked to the word dūn. Accordingly, based on syntactic analysis and the related contextual clues of the verses, this Qur'anic phrase sometimes denotes meanings within the frameworks of (worship), (intercession), (proximity and distance), (seeking mediation), in various legitimate and illegitimate forms, as well as (guardianship).

References:

منابع 1- «القرآن الکریم».
2- ابن تیمیة الحرانی، احمد بن عبدالحلیم (بی‌تا)، "التفسیر الکبیر،" محقق عبدالرحمن بن عمیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌چا.
3- ابن‌تیمیة الحرانی، احمد (1404ق)، "دقائق التفسیر الجامع لتفسیر ابن تیمیة"، محقق محمد السید الجلیند، چاپ دوم، الدمشق، موسسة علوم القرآن، بی‌چا.
4- ابن‏جوزى، عبدالرحمن بن على (1422ق)، "زاد المسير فى علم التفسير"،. بيروت، دار الكتاب العربي. ط الاولی.
5- ابن‌عبدالوهاب التمیمی، محمد (بی‌تا)، "تفسیر آیات من القرآن الکریم "«مولفات الجزء الخامس»"، محقق محمد بلتاجی، ریاض، جمعة الامام محمد بن سعود، بی‌چا.
6- ابن عبدالوهاب التمیمی، محمد (1418ق)، "کشف الشبهات"، ریاض، وزارة الشئون الاسلامیة و الاوقاف و الدعوة و الارشاد، بی‌چا.
7- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1419ق)، "تفسیر القرآن العظیم " «تفسیر ابن کثیر»"، محقق محمد حسین شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الاولی.
8- ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، "لسان العرب"، بیروت، دار صادر، ط الثالة.
9- ابن‌هشام الانصاری، ابی محمد عبدالله (بی‌تا)، "مغنی اللّبیب عن کتب الاعاریب"، محقق محمد محی‌الدین عبدالحمید، قاهره، چاپ مدنی، بی‌چا.
10- الألبانی، محمد (1421ق،2001م)، "التوسل انواعه و احکامه"، محقق محمد عید العباسی، ریاض، مکتبة المعارف للنشر و التوزیع، ط الاولی.
11- ابوالسعود، محمد بن محمد (1983م)، "تفسير ابى السعود" «ارشاد العقل السليم الى مزايا القرآن الكريم»"، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ط الاولی.
12- الازهری الهروی، محمد بن احمد (2001م)، "تهذیب اللغۀ"، محقق عوض المرعب، بیروت، داراحیاء التراث‌العربی، ط الاولی.
13- الجکنی الشنقیطی، محمدالامین (1415ق،1995م)، "أضواء البيان في إيضاح القرآن بالقرآن"، سرپرست بکربن‌عبدالله ، بیروت، دار الفکر للطباعة، بی‌چا.
14- البغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، "تفسیر البغوی «معالم التنزیل»"، محقق مهدی عبدالرزاق، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ط الاولی.
15- البیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق)، "انوار التنزیل و اسرار التأویل «تفسیر البیضاوی»"، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ط الاولی.
16- الثعلبی، احمد بن محمد (1422ق)، "تفسیر الکشف و البیان عن تفسیر القرآن "« تفسیر الثعلبی»"، محقق ابی محمد ابن عاشور، تدقیق نظیر صادقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ط الاولی.
17- الخطیب، ظاهر یوسف (بی‌تا)، "المعجم المفصل فی الإعراب"، محقق یعقوب امیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، ط الرابعة.
18- الدرویش، محی الدین (1415ق، 1995م)، "اعراب القرآن الکریم و بیانه"، حمص، دارالیمامة، ط الرابعة.
19- الدعاس، احمد عبید (1425ق)، "اعراب القرآن الکریم"، دمشق، دارالفارابی للمعارف، ط الاولی.
20- الدقر، عبدالعلی بن علی (1406ق،1986م)، "معجم القواعد العربیة"، دمشق، دارالقلم، ط الاولی.
21- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، "مفردات الفاظ القرآن"، بیروت، دارالشاميّه، ط الاولی.
22- الرشیدرضا، محمد (1414ق)، "تفسیر القرآن ‌الحکیم"« تفسیرالمنار»"، بیروت، دارالمعرفة، ط الاولی.
23- الزمخشری، محمد بن عمر (1407ق)، " الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل"، مصحح مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتب العربی، ط الثالثة.
24- السبحانی التبریزی، جعفر (1427ق، 1385ش)، "الوهابیة فی المیزان"،. قم ، موسسة الامام الصادق (ع)، ط الاولی.
25- السبحانی التبریزی، جعفر (1406ق)، " مع الوهابین فی خططهم و عقائدهم"، تهران، موسسة الفکر الاسلامی، ط الاولی.
26- السبحانی التبریزی، جعفر (بی‌تا)، "منشور جاوید"، قم، موسسه الامام الصادق(ع)، بی‌چا.
27- السعادتی، قادر (1396ش)، تقابل توحید محمد بن عبدالوهاب با توحید قرآنی، "تحقیقات کلامی"، دوره 5، شماره:15، قم، انجمن کلام اسلامی حوزه، صص96-90.
28- السیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (1404ق)، "الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور". قم، کتابخانه عمومی حضرت آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ط الاولی. 29- الشاذلی قطب، ابراهیم حسین (1435ق)، "فی ظلال القرآن"، بیروت، دارالشروق، ط الخامسة و الثلاثون. 30- الشوکانی الیمنی، محمد بن علی (1414ق)، "فتح القدیر"، دمشق، دار ابن کثیر. بیروت، دارالکلم الطیب، ط الاولی.
31- الصافی، محمود (1418ق)، "الجدول فی اعراب القرآن و صرفه و بیانه مع قوائد نحویة هآمة"، دمشق، دارالرشید، ط الرابعة.
32- الصبحی، صالح (1374ش)، "نهج البلاغة"، قم، مرکز البحوث الاسلامیة، ط الاولی.
33- الطباطبائی، محمد حسین (1390ق)، "الميزان فی تفسیر القرآن"، بیروت، موسسة الاعلمى للمطبوعات، ط الثالثة.
34- الطبرسی، فضل‌بن حسن (1412ق)، "تفسیر جوامع‌الجامع"، مصحح ابوالقاسم گرجی، قم، حوزه علمیه قم مرکز مدیریت، ط الاولی.
35- الطنطاوی، محمد سید (1995م)، "معجم أعراب الفاظ القرآن الکریم"، راجعة محمد فهیم ابوعبیّة، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، ط الاولی.
36- الطوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، "التبیان فی تفسیر القرآن"، مصحح احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیاء الترث العربی، ط الاولی.
37- العلوان، عبدالله بن ناصح (1427ق)، "اعراب القرآن الكريم «علوان»"، طنطا، دارالصحابة للتراث، ط الاولی.
38- العلوی، ابراهیم (1376ش)، استعانت جز از خدا در پرتو تفسیر آیة الله مصطفی خمینی، "بیّنات"، دوره 3، شماره: 15، قم، موسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)، صص25-24.
39- الفخررازی، محمد بن عمر (1986م)، "الاربعین فی اصول الدین"، محقق احمد حجازی السقا،، قاهره-الازهر، دارالتضامن بالقاهرة، بی‌چا.
40- الفخررازی، محمد بن عمر (1420ق)، "التفسیر الکبیر «مفاتیح الغیب»"، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ط الثالثة.
41- الکاشانی، محمد بن مرتضی (1415ق)، "تفسیر الصافی"، تهران، مکتبة الصدر، ط الثالثة.
42- الکفعمی العاملی، ابراهیم بن علی (بی‌تا)، "البلد الامین و الدرع الحصین"، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ط الاولی.
43- الکلینی، محمدبن یعقوب (1375ش)، "اصول‌الکافی"، ترجمه محمدباقر کمره‌ای‌، قم، اسوه، ط الثالثة.
44- النسفی، عبدالرحمن بن احمد (1416ق)، "تفسیر النسفی مدارک التنزیل و حقائق التأویل"، بیروت، دارالنفاس، ط الاولی.
45- آلوسی البغدادی، محمود بن عبدالله (1415ق)، "روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی"، محقق علی عبدالباری عطیة، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الاولی.
46- اسدی گرمارودی، محمد (1395ش)، نقد تفسیر وهابیون از آیات «من دون الله»، "مطالعات تفسیری"، سال7، شماره 25، قم، دانشگاه معارف اسلامی، ص39.
47- رهنما، رضا، پارچه‌باف دولتی، محمد (1397ش)، بررسی معنای عبارت «من دون الله» و نقد ترجمه‌های فارسی معاصر قرآن کریم، "مطالعات ترجمه قرآن و حدیث"، دوره 5، شماره:10، تهران: دانشگاه تربیت مدرس. صص97-93.
48- مصباح یزدی، محمدتقی (1390ش)، "به سوی تو"،. تدوین کریم سبحانی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ط الثالثة.
49- مطهری، مرتضی (1395ش)، "جهان‌بینی توحیدی"، تهران، بنیاد علمی و فرهنگی استاد شهید مطهری، ط الثلاثون.
50- ملک آبادی، فاطمه گلی، خاقانی اصفهانی، محمد؛ شکرانی، رضا (1396ش)، نقدی معناشناختی بر ترجمه‌های فارسی واژه "دون" در قرآن کریم، "جستارهای زبانی"، دوره 8، شماره:36، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس، ص223-214.
51 – )bina ، bina، (2023/17/10) PM، »The meaning of (doon Allah) in the Qur'an« ، https:// www.alwahabiyah.com