سوگند،یمین،حلف،قسم، ازکهن‌ترین‌ رسم‌هاست‌که ادیبان، مفسران، فقها وحقوقدانان تعاریف متعددی ازآن ارائه داده واز زوایای متعددی به آن نگریسته اند که عصاره آن ها در لابلای دواوین شاعران و نویسندگان از جمله دیوان شمس،متبلور شده است. مفسران، سوگندهای قرآنی را از نظر این که از چه کسی صادرشده، به دودسته تقسیم کرده اند:نوع اول، سوگندهای التزامی،این سوگند در فقه اسلامی کاربرد دارد وبه آن یمین عقدی می‌گویند. نوع دوم، سوگندهای تحقیقی است که بیش‌تر درحقوق وقضا وگاهی در مجادلات ومشاجرات کاربرد دارد.کلام مولانا نیز در دیوان شمس آکنده است از سوگندهای نوع به نوع فقهی،حقوقی وقرآنی،که به سبب مانوس بودن مولانا با قرآن و وفقه،سوگندهای قرآنی بسامد بالایی دارد.در این میان، غالب توجه محققان به سوگندهای اسطوره ای معطوف بوده است که در مقاله حاضر، علاوه بر پژوهشی کوتاه در باره سوگند درقرآن، فقه وحقوق، سوگندهای دیوان شمس نیزاز زوایای گوناگون مورد تطبیق و تحلیل قرارگرفت. پرواضح است که کشف و فهم انواع سوگندهای موجود در دیوان شمس،به درک رموز اشعار وافکار وسیع مولانا، کمک بیش‌تری خواهدکرد. روش کار دراین تحقیق توصیفی- تحقیقی - تحلیلی، با استفاده از روش کتابخانه‌ای‌ است. مطابق یافته‌های پژوهش، مولانا در بیان تلمیحات مربوط به سوگندها درغزلیاتش به دو صورت عمل کرده است یا عین عبارت مربوط به سوگند را درشعر خود آورده است یا از شیوه تداعی معانی بهره برده است که عبارتی و واژه‌ای از آن، سوگند را به ذهن متبادرمی‌کند. Manuscript profile

قصیده در شعر فارسی از ابتدا شعر مدح و هدف شاعر از سراییدن آن تأمین معیشت بوده است، امّا این هدف در طی قرون، براثرعوامل گوناگون تغییر یافت.پژوهش حاضر سهم تحولات اجتماعی در محتوای قصیده را از دورۀ ظهیر فاریابی تا ملک الشعرای بهار بررسی کرده و با بررسی قصاید هفت شاعر ، قدم به قدم بزنگاه تحول را نشان داده است. حاصل آن که در قرن ششم شاعر از اوصاف طبیعت برای گریز به مدح ممدوح استفاده می کرد؛ ولی هر چه زمان می گذرد، از بازتاب روحیات خویش در آیینة طبیعت، محملی برای توصیف مسایل اجتماعی و سیاسی پیدا می کند و درنهایت از مدح کامل شاه، به مردم و بیان مشکلات اجتماعی می رسد.پژوهش با روش کتابخانه ای بررسی می کند که تحولات اجتماعی تا چه حد شعر را از دربار به میان مردم آورده و دیدگاه شاعران نسبت به طبیعت چگونه متحول شده است. Manuscript profile