شب پره آرد Ephestia kuhniella (Zeller) یکی از مهم ترین آفات انباری ارقام مختلف خرمای تر می باشد. تحقیق حاضر جهت تعیین استانداردهای روش اسپکتروسکوپی برای تشخیص آلودگی خرمای رقم کبکاب به این آفت، در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت فاکتوریل در 2 سطح انجام شد. فاکتور A (عامل اصلی) در 4 سطح شامل مراحل رشدی تخم، لارو، شفیره و حشره کامل و فاکتورB (عامل فرعی) در 10 سطح شامل تراکم های 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40، 45 و 50 عدد/کیلوگرم در سه تکرار بین 800 تا 1900 نانومتر انجام گردید. نتایج نشان داد که بین میانگین جذب در مراحل رشدی مختلف و در تراکم های هر مرحله رشدی تفاوت معنی‌داری وجود داشت. با افزایش میزان تراکم به تدریج میزان جذب افزایش یافت، به طوری که بالاترین جذب در تراکم 50 و کمترین آن در تراکم 5 عدد از هر مرحله رشدی اتفاق افتاد که مقادیر آن به ترتیب 79/2 و 72/0 n/lit بود. بالاترین میزان جذب در مرحله رشدی حشره کامل با 28/2 و بعد به ترتیب شفیره، لارو و تخم قرار داشت که مقادیر آن به ترتیب 11/2 ، 83/1 و 68/1 محاسبه گردید. برای این روش نمونه برداری، در رقم کبکاب بالاترین شیب در حشره کامل 20/1b= و کمترین مقدار در تخم با 04/0b= اندازه‌گیری شد. خطای نسبی (RV) به ترتیب برای تخم، 42/6 ، لارو، 22/6 و شفیره 30/6 و برای حشره کامل، 05/7 محاسبه شد و ضریب تغییرات برای تخم 26/35 و لارو 15/34 و شفیره 55/34 و حشره کامل 63/38 به دست آمد. نتایج نشان داد که این روش نمونه‌برداری مطمئن، سریع، دقیق با قابلیت اجرای بالا می‌تواند در برنامه‌های تحقیقاتی مدیریت تلفیقی آفات و موارد قرنطینه‌ای و همچنین صادرات محصول مورد استفاده قرار گیرد. Manuscript profile

اسانس های گیاهی، ترکیباتی امن برای محیط زیست و برای سلامتی انسان هستند که به دلیل خاصیت حشره کشی، قابلیت دارند تا در کنترل آفات مورد استفاده قرار گیرند. این ترکیبات به صورت سموم تدخینی، حشره‌کش‌های تماسی، دورکننده و بازدارنده تغذیه و میزان تخم‌ریزی عمل کرده و رشد جمعیت حشره را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این تحقیق سمیت تدخینی اسانس حاصل از گل سه رقم مرکبات شامل ترنج Citrus medica L. گریپ فروت C. paradisi L. و لیموی لیسبون C. lemon L.روی حشرات کامل شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst) مورد ارزیابی قرار گرفت. گل های رقم های مرکبات مورد آزمایش از یک باغ سم پاشی نشده در شهرستان جهرم در اردیبهشت ماه 1393جمع آوری شدند. اندام های جمع آوری شده عاری از هر گونه بیماری و زردشدگی بودند و تا زمان خشک شدن در دمای ثابت نگهداری شدند. گل های جمع آوری شده در محیط سایه، روی یک پارچه خشک شده و سپس از آنها پودر تهیه شد. اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب طرح فاکتوریل بر پایه‌ی طرح کاملاً تصادفی در دمای 2 ±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و تاریکی در 5 غلظت و 5 تکرار انجام شد. تجزیه پروبیت داده های زیست سنجی با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. مقایسه میانگین داده ها با آزمون LSD همین نرم افزار صورت گرفت. تلفات در هر تیمار پس از 24، 48 و72 ساعت شمارش و مقادیرLC50 و LC90 محاسبه گردید. نتایج نشان داد با افزایش غلظت و زمان تیمار در مورد هر سه اسانس، میزان مرگ ومیر نیز افزایش یافت. بالاترین غلظت به کار برده شده (126 میکرولیتر بر لیترهوا) از اسانس های ترنج، گریپ فروت و لیموی لیسبون با گذشت 72 ساعت از زمان تیمار به ترتیب مرگ ومیر 100، 100 و 72 درصدی را در حشرات کامل شپشه آرد ایجاد نمودند. میزان LC50 اسانس های فوق در این زمان به ترتیب 2/5، 4/9 و 8/11 میکرولیتر بر لیتر هوا برآورد شد. بر این اساس بیشترین سمیت مربوط به اسانس ترنج بود. نتایج به طور کلی نشان داد اسانس های به کار برده شده در این تحقیق قابلیت کشندگی بالایی روی شپشه آرد داشته و با انجام تحقیقات بیشتر می توانند جایگزین مناسبی برای آفت کش های رایج مورد استفاده در انبارها باشند. Manuscript profile

کرم ساقه خوار ذرت Sesamia cretica Lederer, 1857 (Lepidoptera, Noctuidae) یکی از آفات مهم ذرت، سورگوم، نیشکر و سایر گندمیان در ایران و در بسیاری از مناطق مدیترانه ای، خاور میانه، کشورهای عربی، شمال آفریقا، پاکستان و شمال هند است. تاثیر دز فرموله شده در کپسول فرمون، نوع و ارتفاع نصب تله در کارایی تله‌‌‌های فرمونی پروانه کرم ساقه خوار ذرت مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش‌ها در قالب سه طرح بلوک کامل تصادفی و هر کدام با چهار تکرار در منطقه رونیز از شهرستان استهبان استان فارس انجام گرفت. برای تعیین بهترین نوع تله، تله‌های فرمونی دلتا، بالی شکل و سطلی بررسی شد. به منظور یافتن نقش ارتفاع در کارایی فرمونی پروانه ساقه خوار ذرت، ارتفاع نیم متری، یک متری و دو متری از سطح زمین مورد برسی قرار گرفت. جهت تعیین مناسبترین دز فرموله شده از نظر شکار پروانه‌های نر ساقه خوار ذرت، دز‌های نیم، یک و دو میلی‌گرم فرموله شده در موسسه گیاهپزشکی کشور و نمونه خارجی با دز یک میلی‌گرم مورد ارزیابی قرار گرفت. اطلاعات به دست آمده با نرم افزار SAS تجزیه واریانس گردید و میانگین ها با آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شدند. تله‌ دلتا و سطلی با بیشترین شکار به عنوان بهترین تله برای شکار پروانه‌های نر ساقه خوار ذرت شناخته شد (P<0.01). نتایج نشان داد که ارتفاع نصب تله در شکار تله ها تاثیری ندارد. از نظر شکار پروانه های نر ساقه خوار ذرت، نمونه خارجی با دز یک میلی‌گرم و دزهای یک و دو میلی گرم فرموله شده در موسسه گیاه پزشکی کشور در سطح یک درصد با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند ولی همگی با دز نیم میلی گرم اختلاف داشتند. Manuscript profile

تاثیر دز فرموله شده در کپسول فرمون، رنگ، نوع و ارتفاع نصب تله در کارایی تله‌‌‌های فرمونی پروانه کرم آلو Grapholita (Aspila) funebrana Treitschke, 1835(Lepidoptera: Tortricidae) مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش‌ها در چهار طرح بلوک کامل تصادفی و هر کدام با چهار تکرار در منطقه بوانات استان فارس انجام گرفت. برای یافتن بهترین رنگ تله فرمونی پروانه کرم آلو، رنگ‌های قهوه‌ای، زرد، سفید و سبز مقایسه شدند. رنگ‌های قهوه‌ای و سبز با روش دانکن در سطح یک درصد آماری با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند. رنگ‌های قهوه‌ای و زرد و همچنین رنگ‌های سفید و سبز از نظر آماری اختلاف معنی داری نداشتند. بیشترین شکار در تله‌های قهوه‌ای رنگ انجام گرفت. برای تعیین بهترین نوع تله، تله‌های فرمونی دلتا، بالی شکل و استوانه‌ای بررسی شد. تله‌دلتا با بیشترین شکار به عنوان بهترین تله برای شکار پروانه‌های نر کرم آلو شناخته شد. به منظور یافتن نقش ارتفاع در کارایی فرمونی پروانه کرم آلو، ارتفاع یک متری از سطح زمین، وسط تاج درخت و نوک تاج درخت مورد برسی قرار گرفت. بیشترین شکار در ارتفاع وسط تاج درخت مشاهده شد. جهت تعیین مناسبترین دز فرموله شده از نظر شکار پروانه‌های نر کرم آلو، دز‌های نیم، یک، یک و نیم و دو میلی‌گرم فرموله شده در موسسه گیاهپزشکی کشور و نمونه خارجی با دز یک میلی‌گرم مورد ارزیابی قرار گرفت. از نظر شکار پروانه های نر کرم آلو، دز نیم میلی‌گرم فرموله شده در موسسه گیاه پزشکی کشور با روش آزمون دانکن در سطح یک درصد آماری، شکار بالاتری داشت. نمونه خارجی با دز یک میلی‌گرم و دزهای مختلف فرموله شده در موسسه گیاه پزشکی کشور در سطح یک درصد با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند. Manuscript profile

شپشک آردآلود جنوب Nipaecoccus viridis (Newstead) از آفات مهم مرکبات و بسیاری از گیاهان زراعی و غیر زراعی در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان است. این آفت در جنوب ایران از استان ‌های فارس، هرمزگان و خوزستان گزارش شده است و در سال‌ های اخیر خسارت شدیدی به مرکبات جهرم وارد کرده است. پتانسیل تولید مثلی بالا و گسترش وسیع آفت و مسائل و مشکلات کنترل شیمیایی، استفاده از دشمنان طبیعی در مدیریت تلفیقی با آن را مورد توجه قرار داده است.به منظور بررسی امکان کنترل بیولوژیک این آفت با استفاده از لارو بالتوریChrysoperlacarnea (Steph.)تحقیق حاضر در باغات مرکبات جهرم از استان فارس در سال های 1383 و 84 صورت گرفت. لارو سن اول بالتوری در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار در شرایط طبیعی رها سازی انبوه شد. به منظور جلوگیری از تاثیر منفی دخالت مورچه ها در فعالیت لاروهای شکارگر، در تمام تیمارها از فعالیت مورچه روی تنه درختان با استفاده از نوار چسب مخصوص جلوگیری به عمل آمد. برای ارزیابی نتایج تحقیق از درصد آلودگی میوه ها به شپشک آردآلود استفاده شد. بررسی جامع و کامل تجزیه و تحلیل آماری این تحقیق گویای این است که امکان کنترل شپشک آرد آلود با رهاسازی انبوه سه مرحله لارو بالتوری در تاریخ های 10، 20 و 30 اردیبهشت در باغ های مرکبات جهرم وجود دارد. Manuscript profile

در سال‌های اخیر، استفاده از مشتقات گیاهان به عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در میان این مشتقات، اسانس‌های گیاهی مورد توجه می‌باشند. این ترکیبات به صورت سموم تدخینی، حشره‌کش‌های تماسی، دورکننده و بازدارنده تغذیه و میزان تخم‌ریزی عمل کرده و رشد جمعیت حشره را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در جستجو برای دستیابی به روش کاربردی و با استفاده از مواد طبیعی برای کنترل آفات انباری، سمیت تماسی اسانس گیاهان پونهL. Mentha longifolia، جعفری مکزیکی یا معطرL. Tagetes minuta و مرمرشک Boiss Salvia macrosiphon روی حشرات کامل شپشه برنج Sitophilus oryzae(L.) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در پنج غلظت و سه تکرار، همراه با تیمار شاهد در شرایط دمای 1 ±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و تاریکی انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت هر اسانس و نیز با گذشت زمان، درصد تلفات افزایش یافت. همچنین نتایج بیانگر اثر سمیت تماسی بیشتر اسانس پونه و اثر ضعیف‌تر اسانس مرمرشک بر روی حشرات مورد مطالعه بوده است. در بالاترین غلظت (35 میکرولیتر بر میلی‌لیتر) درصد تلفات ایجاد شده توسط اسانس گیاهان پونه،‌ جعفری مکزیکی و مرمرشک بعد از 48 ساعت برای حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 3/93، 3/83 و 70 درصد بوده است. مقادیر LC50 برای اسانس گیاهان مذکور بعد از 48 ساعت روی حشرات مورد مطالعه به ترتیب 892/18، 003/21 و 481/24 میکرولیتر بر میلی‌لیتر محاسبه گردید. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاهان پونه، جعفری مکزیکی و مرمرشک منابع بیولوژیکی مؤثری هستند که می‌توانند برای حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج به کار برده شوند. Manuscript profile

در این تحقیق تغییرات جمعیت شته مومی کلم و شناسایی دشمنان طبیعی آن در طول فصل زراعی سال های 89 - 1388 در مزارع کلزا منطقه شمال استان فارس مورد بررسی قرار گرفت. سه گـونه شتــه، به اسامی شته سبز هلو، Myzus persicae Sulzer، شته مومی کلم،Brevicoryne brassicae (L.)و شته سبز پنبهAphis gossypii Gloverشناسایی شد. شته مومی کلم با فراوانی نسبی 5/75 درصد گونه غالب شناخته شد و شته های سبز هلو و سبز پنبه به ترتیب با فراوانی نسبی 5/16 و 8 درصد در رده های بعدی قرار گرفتند. هم چنین برای بررسی تغییرات جمعیت شته مومی کلم، در هر یک از مزارع انتخابی کلزا با وسعت تقریباً دو هکتـار، به طور هفتـگی و منظم تعــداد 30 برگ از بوته هـای کلـزا، به صــورت کاملاً تصـادفـی برداشته شد و بر اســاس ایـن نمونه برداری ها، مشخص شد که جمعیت شته مومی از اواخر دهه سوم اسفند شروع و در نیمه دوم اردیبهشت ماه که میانگین دمای روزانه 5/7 درجه سلسیوس، میانگین رطوبت نسبی 77 درصد و مصادف با حداکثر گل دهی و شروع مرحله غلاف دهی بود، به اوج خود رسید. در بررسی های مربوط به شناسایی دشمنان طبیعی، 13 گونه شکارگر و یک گونه پارازیتوئید از خانواده های Coccinellidae، Syrphidae، Chrysopidae و Braconidae نیز جمع آوری و شناسایی گردید. برآورد آماری جمعیت دشمنان طبیعی نشان داد که اوج جمعیت آنها از نیمه دوم اردیبهشت تا نیمه اول خرداد ماه و بعد از پیک جمعیت شته ها در منطقه شمال استان فارس است. از بین گروه های دشمنان طبیعی، کفشدوزک Coccinella septempunctata (L.)، مگس سیرفید (Macquart 1842) Scaeva albomaculata و بال توری (Stephens 1836)Chrysoperla carnea فراوانی بالاتری نسبت به سایر گونه های شکارگر داشتند و زنبور(M'Intosh 1855) Diaeretiella rapae تنها گونه پارازیتوئید در این منطقه است. Manuscript profile

پسیل معمولی پسته Agonoscena pistaciae Burckhardt & Lauterer ، آفت کلیدی درختان پسته ایران می‌باشد. تراکم این آفت روی ارقام مختلف پسته معمولاً متفاوت است. در تحقیق حاضر تراکم و تغییرات جمعیت پسیل معمولی پسته روی دو رقم پسته بادامی ریز زرند و ممتاز به عنوان ارقام محلی و بومی شهرستان زرند در شرایط صحرایی بررسی شد. بر اساس نتایج بدست آمده، تراکم پوره پسیل روی درختان پسته رقم ممتاز به طور معنی دار بالاتر از رقم بادامی ریز زرند در طول دوره نمونه برداری از فروردین تا اوایل آبان بود. تراکم پوره‌ها روی هر دو رقم از اوایل مرداد به تدریج افزایش یافت اما روند افزایش جمعیت از اواسط شهریور تا زمان ریزش برگ‌ها شدید بود. فراوانی حشرات کامل پسیل روی سرشاخه درختان رقم ممتاز بالاتر از رقم بادامی ریز زرند در طول فصل رویش به دست آمد. همچنین فراوانی حشرات کامل پسیل شکار شده توسط تله‌های چسبنده زرد رنگ در باغ پسته رقم ممتاز بیشتر از باغ پسته رقم بادامی ریز زرند در طول دوره نمونه برداری بود اما روند نوسان جمعیت آن‌ها در دو باغ شبیه به یکدیگر بود. در مقاله حاضر وضعیت تراکم پوره‌های پسیل روی درختان دو رقم مورد مطالعه و نوسان جمعیت حشرات کامل آن در دو باغ مقایسه و بحث گردیده است. Manuscript profile

در این مقاله 14 گونه متعلق به 11 جنس از 5 زیر خانواده زنبورهای Sphecidae و Crabronidae شامل Sphecinae (5 گونه از 4 جنس)، Astatinae (دو گونه از یک جنس)، Bembicinae (3 گونه از 3 جنس)، Crabroninae (3 گونه از 2 جنس) و Philantinae (یک گونه از یک جنس) موجود در کلکسیون دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم معرفی می شوند. از میان گونه های مذکور 8 گونه برای اولین بار از استان فارس گزارش می شوند. Manuscript profile

شپشک آردآلود انگور Planococcus ficus (Signoret) یکی از آفات مهم انگور در سراسر دنیا بوده و در سال های اخیر خسارت این آفت در برخی از تاکستان های استان فارس افزایش یافته است. در سالهای 1387 و 1388 برخی از خصوصیات زیستی این شپشک در تاکستان های منطقه جهرم با استفاده از روش time-consuming examinationمورد مطالعه قرار گرفت. بررسی تغییرات انبوهی شپشک آردآلود انگور نشان داد که این آفت در شرایط تاکستان های منطقه جهرم از ابتدای فروردین تا اواخر آبان ماه 5 نسل در سال دارد و از آبان ماه تا بهار سال بعد در تمام حالات زیستی (تخم، پوره های سنین مختلف و حشره کامل ماده) بر روی ریشه ها زمستان گذرانی می کند. جمعیت حشرات کامل و پوره های شپشک انگور در شرایط طبیعی از اردیبهشت ماه شروع به افزایش نموده و بعد از برداشت انگور در مرداد ماه کاهش چشمگیری نشان داد. جمعیت آفت در بهار بیشتر روی تنه درخت متمرکز بود و در تابستان علاوه بر روی تنه، بیشتر روی برگ، جوانه و میوه دیده شد. Manuscript profile

به منظور جایگزینی برای سموم متداول آفت کش اثر سمیت تنفسی و بازدارندگی تخمریزی اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری روی حشرات کامل سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Col.: Bruchidae) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 غلظت و 5 تکرار در شرایط دمایی 2±30 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی انجام شد. در غلظت 560 میکرولیتر بر لیتر هوا اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری به ترتیب باعث 78/95، 78/87، 33/57 و 11/65 درصد مرگ و میر حشرات بالغ سوسک چهار نقطه‌ای شدند. مقادیر LC50 محاسبه شده حاصل از اثر اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری روی حشرات بالغ به ترتیب برابر با 69، 106، 322 و 205 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه گردید. هر چهار اسانس مورد مطالعه به طور معنی داری میزان تخم ریزی آفت را کاهش دادند. در بالاترین غلظت (190 میکرولیتر بر لیتر هوا) اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری به ترتیب باعث 22/83، 45/92، 34/62 و 24/73 درصد بازدارندگی تخمریزی این آفت شدند. اسانس‌های مرزه و پونه اثر کنترلی بالاتری از دیگر اسانس‌ها روی آفت داشتند و می‌توانند به عنوان حشره کش کم خطر برای کنترل آفات انباری مورد توجه قرار گیرند. Manuscript profile

خانواده Chrysididae یکی از خانواده های بسیار متنوع از زنبورها می باشد که به نام زنبورهای فاخته یا طلایی مشهور هستند که تا به حال بیش از 3000 گونه از 84 جنس از آن ها در سراسر جهان شناسایی شده است و این در حالی است که بسیاری از آن ها، هنوز کشف نشده اند. در بررسی حاضر، فون زنبورهای طایفهElampini (Hymenoptera: Chrysididae) در طی سال های 1392 تا 1396 در استان فارس مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه‌ برداری به‌ وسیله تله مالیز از مناطق شیراز، فسا، جهرم و لارستان در جنوب استان صورت گرفت. پس از خارج کردن نمونه ها از تله، مراحل خشک کردن، سوزن زدن و نصب برچسب اطلاعات انجام و نمونه ها در جعبه های نگهداری حشرات قرار داده شد. شناسایی گونه با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر و توصیف های اصلی انجام گردید. در مجموع 18 گونه متعلق به 9 جنس (Colpopyga Semenov, 1954, Elampus Spinola, 1806, Haba Semenov, 1954, Hedychridium Abeille de Perrin, 1878, Hedychrum Latreille, 1802, Holopyga Dahlbom, 1845, Omalus Panzer, 1801, Philoctetes Abeille de Perrin, 1879, Pseudomalus Ashmead, 1902) جمع آوری و شناسایی شد. سه گونه Haba colonialis (Mocsáry 1911)، Hedychridium hofferi Balthasar 1953 وHolopyga inaurata Mocsáry 1914 برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. مجموع تاکساهای گزارش شده این طایفه از ایران به 98 گونه و زیرگونه از 10 جنس افزایش یافت. Manuscript profile

خانوادهChrysididae (Hymenoptera: Chrysidoidea) که معمولا با اسامی زنبورهای زمردی یا زنبورهای فاخته شناخته می شوند یک خانواده از گروه زنبورهای Aculeata می باشند که پراکنش جهانی داشته و تاکنون نزدیک به 3000 گونه از آنها شناخته شده است. در این خانواده زنبورهای جنس Chrysis Linnaeus, 1761 (Chrysidinae, Chrysidini) یکی از جنس های متنوع و با پراکنش جهانی می باشند که تاکنون بیش از 1100 گونه و زیرگونه از آنها شناسایی شده و این در حالی است که تعداد زیادی از آنها هنوز کشف نشده و ناشناخته هستند. در مطالعه حاضر، یک لیست از دوازده گونه از زنبورهای این جنس، جمع آوری شده از استان فارس در جنوب ایران ارایه می شود. نمونه ها به وسیله تله مالیز و طی سال های 1392 تا 1396جمع آوری شد. شناسایی گونه ها با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر و توصیف های اصلی انجام گردید. شش گونه Chrysis amneris Balthasar, 1953، Ch. dawahi Strumia, 2011، Ch. diacantha diacantha Mocsáry, 1889، Ch. laeta Dahlbom, 1854، Ch. santschiiLinsenmaier, 1959 و Ch. taurica Mocsáry, 1889 یرای اولین بار از ایران گزارش می شوند. با در نظر گرفتن نتایج این تحقیق، مجموع تاکساهای گزارش شده این جنس از ایران به 130 گونه و زیرگونه افزایش یافت. Manuscript profile

زنبورهای خانواده براکونیده از مهم ترین پارازیتوئیدهای آفات می باشند. عملکرد پارازیتوئیدها می تواند به وسیله کاربرد حشره کش ها تحت‌تأثیر قرار گیرد. جهت استفاده هم‌زمان عوامل کنترل بیولوژیکی و آفت کش ها در مدیریت آفات، شناخت اثر آفت کش ها روی عوامل کنترل بیولوژیکی ضروری است. در این بررسی، اثرات کشندگی و زیرکشندگی سموم فلوبندیامید، امامکتین بنزوات+لوفنورون، تیوسیکلام و اسپینوساد روی زنبور پارازیتوئید Habrobracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) در شرایط آزمایشگاهی با 6 تیمار و 3 تکرار برای هر حشره کش مورد بررسی قرار گرفت. مقدار LC50 اسپینوساد روی حشره بالغ زنبور پارازیتویید 25/1 میلی‌گرم ماده مؤثره بر لیتر به دست آمد که نشان داد که این حشره‌کش سمی ترین ترکیب برای این حشره می‌باشد. غلظت کشنده حشره‌کش‌های تیوسیکلام، امامکتین بنزوات+لوفنورون، فلوبندیامید به ترتیب 99/19، 56/7 و 45/6 میلی‌گرم ماده مؤثره بر لیتر محاسبه شد که به ترتیب سمیت بیشتری روی مراحل نابالغ این پارازیتوئید داشتند. غلظت زیرکشنده (LC30) اسپینوساد، فلوبندیامید، امامکتین بنزوات و تیوسیکلام به ترتیب71/0، 67/3، 26/4 و 44/14 میلی‌گرم ماده مؤثره بر لیتر محاسبه شد. بر اساس طبقه بندی سازمان بین‌المللی کنترل بیولوژیک، برای زنبور پارازیتوئید H. hebetor اسپینوساد در گروه حشره کش های با ضرر بالا، امامکتین بنزوات+لوفنورون و فلوبندیامید در گروه حشره کش های با ضرر متوسط و تیوسیکلام در گروه حشره کش های بی‌ضرر قرار گرفت. Manuscript profile

با مشخص شدن نقش مهم دشمنان طبیعی در کنترل آفات و توسعه‌ به‌ کارگیری آن ‌ها انتظار می ‌رود که توجه خاصی اثرات نامطلوب آفت ‌کش ‌ها بر دشمنان طبیعی به ویژه حذف و یا کاهش فعالیت آن ها صورت گیرد. در بین تمام دشمنان طبیعی شناخته‌ شده در دنیا زنبورهای تریکوگراما ازنظر کارایی، فناوری تولید انبوه، وسعت کاربرد، سازگاری در اقلیم ‌های مختلف و قابلیت پرورش روی میزبان واسط دارای اهمیت ویژه‌ ای هستند. در این تحقیق تاثیر دزهای 1000، 750، 500 و 250 پی پی ام از فرمولاسیون تجاری حشره‌ کش ‌های ایندوکساکارب، تیودیکارب و تلفیقی از هر دو بر مرگ ‌و میر زنبورTrichogramma brassicae Bezdenko، در شرایط آزمایشگاه (دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10±70 درصد و دوره‌ نوری 16 ﺳﺎﻋﺖ روشنایی به 8 ساعت ﺗﺎرﯾﮑﯽ) ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. نتایج نشان دادند که هر کدام از حشره‌ کش ‌ها و تلفیق هر دو در مقایسه با شاهد (آب) موجب افزایش معنی ‌ دار مرگ ‌و میر شدند و با افزایش دز، اثرات کشنده آن ‌ها شدید تر شد. بر این اساس حشره‌ کش ایندوکساکارب کمترین درصد تلفات را موجب شد که از این نظر با دو تیمار دیگر اختلاف معنی ‌ دار داشت. در بالاترین غلظت در زمان ‌های 24، 48 و 72 ساعت، درصد تلفات زنبور در اثر ایندوکساکارب به ترتیب 6/29، 30 و 56/55 درصد، برای تیودیکارب 33/33، 48/81 و 30/96 درصد و میزان تلفات ناشی از تلفیق دو حشره‌ کش 67/56، 3/96 و 100 درصد محاسبه شد. مقایسه‌ اﺛﺮات دو حشره‌ کش و تلفیق هر دو ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ مرگ‌ و میر ﻧﺎﺷﯽ از تلفیق دو حشره‌ کش اﯾﻨﺪوﮐﺴﺎﮐﺎرب و تیودیکارب و حشره‌ کش تیودیکارب به تنهایی اﺧﺘﻼف معنی ‌دار وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ اما با حشره‌ کش ایندوکساکارب اختلاف معنی‌ دار مشاهده شد. با توجه به نتایج به‌ دست‌ آمده، حشره‌ کش ایندوکساکارب کمترین میزان مرگ ‌و میر در کاربرد مستقیم بر زﻧﺒﻮر brassicae T. داشته است. Manuscript profile

طی چند دهه اخیر تحقیقات وسیعی روی ترکیبات گیاهی متعدد به منظور دست یابی به جایگزین‌ های بی خطر یا کم خطر و موثرتر از حشره‌ کش های شیمیایی برای کنترل آفات انباری انجام شده است. به همین منظور در جستجوی جایگزینی مناسب برای سموم شیمیایی آفت ‌کش متداول، سمیت تنفسی اسانس گیاهان پونه. L Mentha longifolia، جعفری مکزیکی یا معطر Tagetesminuta L.و مرمرشک Salviamacrosiphon Boiss.روی حشرات کامل شپشه برنج Sitophilusoryzae L.در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد.اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و فاکتور های غلظت در پنج سطح، نوع گونه اسانس ‌های گیاهی در سه سطح و زمان در دو سطح در شرایط دمایی 1 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و تاریکی انجام شد. با افزایش غلظت و نیز با گذشت زمان، درصد تلفات افزایش یافت. هم چنین نتایج بیانگر اثر سمیت بیشتر اسانس پونه و اثر ضعیف تر اسانس مرمرشک روی حشرات مورد مطالعه بود. درصد تلفات ایجاد شده توسط اسانس پونه، جعفری معطر و مرمرشک بعد از 12 ساعت در بالاترین غلظت (25میکرولیتر بر لیتر هوا) برای حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 80، 3/73 و 6/66 درصد و پس از 24 ساعت در همین غلظت درصد تلفات توسط اسانس‌ های مذکور به ترتیب 6/96، 6/86 و 3/73 درصد ثبت گردید. مقادیر LC50 برای اسانس گیاهان پونه، جعفری معطر و مرمرشک بعد از 12 ساعت روی حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 166/8 ، 488/11 و 161/14 میکرو لیتر بر لیتر هوا و بعد از24 ساعت به ترتیب 898/5، 814/7 و 068/11 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاهان پونه، جعفری معطر و مرمرشک می‌ توانند به عنوان منابع بیولوژیکی موثر و کم ‌خطر جهت حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج به کار برده شوند. Manuscript profile

شپشک آردآلود Phenacoccus solenopsis Tinsley, 1898 (Hemiptera: Pseudococcidae) از آفات مهم در نواحی مختلف جهان است. این آفت در جنوب ایران در سال‌ های اخیر خسارت شدیدی به گیاهان مختلف در فضای سبز شهری وارد کرده است. در تحقیق حاضر داده های جدول زندگی زنبور پارازیتویید Aenasius arizonensis (Girault, 1915) (Hymenoptera, Encyrtidae) روی پوره های سن سوم و شپشک های ماده جوان شپشک آردآلود Ph. solenopsis در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی بررسی و نتایج بر اساس جدول زندگی دوجنسی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که طول دوره پیش از بلوغ زنبورهای نر و ماده A. arizonensis پرورش یافته روی پوره های سن سوم شپشک در مقایسه با شپشک های ماده جوان به طور معنی داری کوتاه تر بود. میانگین میزان باروری زنبورهای پارازیتویید روی پوره های سن سوم (90/170عدد تخم) در مقایسه با شپشک های ماده جوان (00/150عدد تخم) به طور معنی داری بیشتر بود. میانگین نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت، نرخ ناخالص تولیدمثل، نرخ خالص تولید مثل و مدت زمان یک نسل زنبور A. arizonensis پرورش یافته روی پوره سن سوم به ترتیب 216/0 روز1-، 241/1 روز1-، 39/119 نتاج ماده، 51/100 نتاج ماده و 32/21 روز و روی حشرات ماده شپشک آردآلود Ph. solenopsis به ترتیب 165/0 روز1-، 180/1 روز1-، 78/92 نتاج ماده، 96/76 نتاج ماده و 20/26 روز به دست آمد. تنها بین میانگین نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت و مدت زمان یک نسل تفاوت معنی داری وجود داشت. باتوجه به نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت که پوره سن سوم این شپشک برای پرورش و تولید انبوه این زنبور مناسب تر می باشد. Manuscript profile

شپشک آرد آلود جنوب Nipaecoccus viridis (Newstead) از آفات مهم مرکبات و بسیاری از گیاهان زراعی و غیرزراعی در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان است. در تحقیق حاضر برخی پارامترهای زیستی شامل طول دوره رشدی، طول عمر، ظرفیت تولیدمثلی و نسبت جنسی زنبور پارازیتوییدAnagyrus mirzai Agarwal & Alam, 1959 (Hym., Encyrtidae) روی پوره های سن سوم (18روزه) و شپشک های ماده جوان (24 روزه) شپشک آردآلود جنوب در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی با رطوبت نسبی 5 60 درصد و درجه حرارت oc5/1 27 و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. طول دوره رشدی برای پارازیتوییدهای ماده پرورش یافته روی پوره های 18 روزه شپشک آردآلود جنوب 79/0±4/14 روز و پارازیتوییدهای نر 68/0±65/12 روز و روی شپشک های 24 روزه، برای ماده ها 52/0±45/13 روز و برای نرها 87/0±30/12 روز به دست آمد. میانگین طول عمر پارازیتوییدهای ماده ای که در ظروف پرورش روی شپشک های آردآلود جنوب 18 روزه رهاسازی شدند 78/0±25/14 روز و پارازیتوییدهای نر 83/0±40/6 روز و در شپشک های 24 روزه میانگین طول عمر پارازیتوییدهای ماده 69/0± 7/14 و پارازیتوییدهای نر 74/0± 1/7 روز تعیین شد. نسبت جنسی نر به ماده پارازیتوییدهای پرورش یافته روی پوره های سن سوم شپشک میزبان 1 به 11/1 و روی حشره کامل تازه ظاهر شده 1 به 33/1 به دست آمد. میانگین تعداد نتاج ایجاد شده توسط پارازیتوییدهای ماده پرورش یافته روی پوره های 18 روزه برای نتاج نر 47/2±2/15 و برای نتاج ماده 03/2±8/16 عدد بود و در مورد شپشک های 24 روزه، هر ماده به طور میانگین 63/1±6/20 عدد نر و 11/2±4/26 عدد ماده تولید نمود. نرخ کپسوله شدن کل در شپشک های 18 و 24 روزه به ترتیب برابر با 6/38 و 9/43 درصد و نرخ کپسوله شدن موثر برای این سنین 4/14 و 1/20 درصد به دست آمد. Manuscript profile

پسـیل معـمولی پسـته Agonoscena pistaciae Burckhardt & Lauterer آفت کلیدی پسته کاری های ایران محسوب می شود. کفشدوزک Coccinula elegantula Weise به عنوان شکارگر پسیل معمولی پسته شناخته می شود. در این تحقیق دوره زندگی و تلفات کفشدوزک C. elegantula از تخم تا ظهور حشره کامل در شرایط کنترل شده (دامنه دمایی 5/17 تا 35 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±55 درصد و دوره روشنایی 16 ساعت) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، آستانه حداقل حرارتی برای تخم، لارو و شفیره این کفشدوزک به ترتیب 7/11، 26/14 و 4/14 درجه سلسیوس به دست آمد. آستانه حداقل حرارتی از تخم تا ظهور حشره کامل 9/14 درجه سلسیوس تخمین زده شد. مجموع نیاز حرارتی برای مراحل تخم، لارو و شفیره کفشدوزک به ترتیب 59، 5/151 و 5/59 درجه-روز (°D) و برای دوره کامل زندگی این حشره 4/256 درجه-روز (°D) تخمین زده شد. پارامترهای جدول زندگی این حشره در شرایط کنترل شده (5/0±25 درجه سسلسیوس، رطوبت نسبی 5±55 درصد و دوره روشنایی 16 ساعت) و با تغذیه از پسیل معمولی پسته بررسی شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) با تغذیه از پسیل معمولی پسته 093/0 و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) 09/1 به دست آمد. مدت زمان دو برابر شدن جمعیت با تغذیه از پسیل معمولی پسته 39/7 روز تعیین گردید. Manuscript profile

سنکهای Anthocoridae از عوامل کنترل بیولوژیک در اگرواکوسیستم ها هستند. ضمن مطالعه ای، پراکنش و فراوانی فصلی گونه های جنس Orius روی محصولات زراعی، درختان، گلها و علفهای هرز در استان فارس، طی سالهای 1395- 1397 مورد بررسی قرارگرفت. گونه های Orius albidipennis (Reuter), Orius laticollis discolor (Reuter), Orius laticollis laticollis (Reuter), Orius horvathi (Reuter) , Orius minutus (Linnaeus), Orius vicinus (Ribaut), Orius retamae Noualhier, Orius laevigatus inaequalis*Wagner, Orius laevigatus laevigatus (Fieber), Orius laevigatus maderensis* (Reuter), Orius niger aegyptiacus Wagner, Orius niger niger (Wolff), Orius piceicollis* (Lindberg) ، از 50 منطقه و روی 63 میزبان گیاهی جمع شدند که گونه ها و زیرگونه های * دار، برای ایران جدید می باشند. شاخص تنوع سیمپسون در فصلهای بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 954/3، 082/4، 793/3 و 1 برآورد شد. تنوع فصلی گونه های جنس Oriusدر تابستان بالاتر بود. زیرگونه O. niger niger در تمام سال فعال بود. به استثنای گونه های O. piceicollis, O. retamae و زیرگونه O. laevigatus inaequalisکه فقط در تابستان فعال بودند، دیگر گونه ها در بهار، تابستان و پاییز فعالیت داشتند. زیرگونه O. niger niger وگونه O. albidipennis بیشترین سنکهای جمع شده بودند. بنابر نتایج O. niger niger و O. albidipennis به خوبی با شرایط آب و هوایی و تنوع زیستی در استان سازگارند و می توانند به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک درمزارع مورد توجه قرار گیرند. Manuscript profile

طی مطالعه ای سنک های جنس Orius Wolff, 1811 (Hemiptera: Anthocoridae)در استان فارس طی سال های 97-95 مورد بررسی قرار گرفتند. این حشرات مفید هستند و به عنوان اعضای طبیعی فون شکارگران و به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک در بسیاری از اگرواکوسیستم ها مورد اهمیت می باشند. نمونه های سنک های جنس Orius از مناطق مختلف استان فارس (در جنوب ایران) جمع آوری شدند و در محلول الکل 75% و گلیسیرین 5% نگه داری شدند. سپس از پارامر حشرات نر و لوله جفت گیری حشرات ماده با استفاده از مایع هویر اسلاید تهیه شد و مشخصات نمونه ها مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق 8 گونه شناسایی شدند که گونه(Lindberg, 1936) Orius piceicollis و زیر گونه Orius laevigatus maderensis (Reuter,1884)نخستین بار از ایران گزارش شد. خصوصیات تشخیصی، زیستگاه و عکس DIC ژنیتالیای حشرات نر و ماده گونه های جمع آوری شده تهیه شدند. اگر چه شناسایی این سنک ها تا کنون بر پایه ژنیتالیای حشرات نر استوار بوده است اما بر اساس نتایج این تحقیق، لوله جفت گیری حشرات ماده می تواند به عنوان یک مشخصه قابل اطمینان، به همراه خصوصیات پارامر حشره نر در شناسایی سنک های جنس Orius مورد استفاده قرار گیرد. Manuscript profile

کارایی سه فرمولاسیون پروتئین هیدرولیزات با نام های تجاری اگریسنس (Agrisence)، بیوسبو (Bio-cebo) و اسمل فول (Esmelfol) با سه سطح طعمه پاشی 50، 75 و 100 درصد سطح سبز کرت های آزمایشی در مقایسه با تیمارهای شاهد بدون سم پاشی و شاهد با سم پاشی (مالاتیون دو در هزار) درقالب طرح بلوک کامل تصادفی با 11 تیمار و سه تکرار روی آفت مگس جالیز در منطقه جهرم فارس مورد مطالعه قرار گرفت. جهت ارزیابی تیمارها از شاخص های درصد آلودگی میوه ها، درصد تاثیر تیمارها و میزان عملکرد در کرت های آزمایشی استفاده شد. در کلیه شاخص های مورد ارزیابی اختلاف بین تیمارها در سطح یک درصد معنی دار بود. بیشترین میزان آلودگی میوه ها، در تیمار شاهد (5/28%) و کم ترین آن در تیمار طعمه پاشی 100 درصد سطح سبز کرت آزمایشی با فرمولاسیون آگریسنس (5/1 %) مشاهده شد. بیش ترین و کم ترین درصد تاثیرتیمارها، به ترتیب در تیمارهای طعمه پاشی 100 درصد سطح سبز کرت آزمایشی با اگریسنس (13/95%) و سم پاشی با مالاتیون (03/61%) مشاهده شد .بالاترین عملکرد (1600 کیلوگرم در کرت) در تیمار طعمه پاشی 100 درصد سطح سبز کرت آزمایشی با اگریسنس و کم ترین آن (7/466 کیلوگرم در کرت) در تیمار شاهد بدون سم پاشی مشاهده شد. طعمه پاشی 50 ، 75 و 100 درصد سطح سبز کرت های آزمایشی با انواع پروتیین هیدرولیزات اختلاف معنی دار نشان نداد. با توجه به نتایج فوق، طعمه پاشی 50 درصد سطح سبز مزرعه با هر یک از فرمولاسیون های مورد استفاده (به خصوص فرمولاسیون ساخت شرکت اگریسنس) جهت کنترل موثر و اقتصادی مگس جالیز در کشت بهاره خربزه در منطقه جهرم توصیه می شود . Manuscript profile

زنبور عسل کوچک (.Apis florea F) یکی از دو گونه اصلی زنبورهای عسل رایج در ایران می باشد که در برخی ازاستان های جنوبی، جنوب شرقی و غربی ایران یافت می شود. در این پژوهش علاوه بر بررسی خصوصیات مرفولوژیکی زنبور عسل کوچک، اثر شرایط جغرافیایی و اقلیمی در تغییرات مرفولوژیکی آن ها نیز تعیین گردید. بدین منظور در سال 1389 از استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، فارس، بوشهر، کهکیلویه و بویراحمد و خوزستان 600 زنبور کارگر از 30 کلنی جمع آوری گردید. سپس 17 خصوصیت ظاهری، اندازه گیری و در مجموع 10200 داده جمع آوری شد. برای تعیین مختصات جغرافیایی و متغیرهای اقلیمی، از میانگین 10 متغیر در ایستگاه های هواشناسی مناطق مورد نظر استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده با روش تجزیه تابع تشخیص انجام شد. نتایج نشان داد که خصوصیات عرض پنجه اول پای عقبی دارای کم ترین میزان تنوع بوده و طول نیم حلقه های پشتی شکمی سوم و چهارم، طول پای عقبی و نیز طول خرطوم با بیش ترین میزان تنوع به عنوان متمایز کننده ترین خصوصیات مرفولوژیکی در زنبور عسل کوچک ایرانی می باشد. تعداد قلاب های بال سمت راست تنوع بیشتری از تعداد قلاب های بال سمت چپ داشت لذا پیشنهاد می گردد در اندازه گیری ها فقط از شمارش قلاب های سمت راست استفاده گردد. بنابر نتایج آزمون دانکن، زنبورهای منطقه کهکیلویه و بویراحمد با اندازه طول بند سوم و چهارم پشتی شکمی، طول و عرض بال جلو و طول پای عقبی زنبورهای درشت تری نسبت به زنبورهای سایر مناطق هستند و زنبورهای منطقه هرمزگان و بوشهر زنبورهای کوچک تری نسبت به بقیه زنبورها می باشند. نتایج میان هم بستگی صفات ظاهری با یکدیگر و با شرایط جغرافیایی و اقلیمی نشان داد صفت طول بند سوم و چهارم پشتی شکمی با طول و عرض بال جلو و طول پای عقبی هم بستگی مثبت معنی دار و صفت طول خرطوم با طول بال جلو و ایندکس کوبیتال هم بستگی منفی معنی داری دارد. هم چنین خصوصیات طول بند سوم و چهارم پشتی شکمی، طول و عرض بال جلو و طول پای زنبور عسل کوچک با عرض جغرافیایی، ارتفاع و میزان بارندگی سالیانه هم بستگی مثبت معنی داری دارند. نتایج نشان دهنده این است که مناطق مرتفع تر و پرباران تر دارای زنبورهای بزرگ تری هستند، هم چنین نتایج به دست آمده موید این مطلب بود که در مناطق مرتفع تر و پرباران تر بال زنبورهای عسل تعداد قلاب کم تری دارند. Manuscript profile