زمینه و هدف: ضرورت پرداختن به محیط زیست در صنعت نفت و صنایع وابسته هنگامی روشن تر می شود که دریابیم حرکت در مسیر بهبود مستمر صنعتی بدون توجه به محیط زیست غیرممکن است. مسایل زیست محیطی یک امر کاملاً فرابخشی می باشد و می بایست کلیه آحاد جامعه علی الخصوص سازمانها و دستگاه ها هر یک به فراخور توان و کارایی تشکیلات خود در حفظ و نگهداری از محیط زیست به عنوان یک وظیفه عمومی از هر فعالیتی که با آلودگی و یا تخریب غیرقابل جبران محیط زیست همراه باشد جلوگیری کنند. هدف این پژوهش طراحی الگوی مدیریتی یکپارچه بخش انرژی کشور با تأکید بر سیاست¬های زیست‌محیطی می باشد. روش بررسی: مقاله حاضر از نوع تحقیقات کیفی است. نمونه آماری تحقیق (نخبگان) به‌صورت خوشه‌ای از بین اعضای جامعه آماری انتخاب شده اند. بدین صورت که ابتدا جامعه آماری به خوشه‌های مختلفی تقسیم شده (خوشه اعضای هیئت‌علمی، خوشه مدیران بخش نفتی، متخصصان حوزه صنعت نفت در سال 1400) سپس برحسب رسیدن به اشباع داده‌ها، در مجموع با 25 نفر از خبرگان مصاحبه به‌عمل‌آمده است. برای تحلیل و آنالیز داده‌ها در بخش مصاحبه‌ها، سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها مطابق با روش نظریه‌پردازی زمینه‌بنیان پس از انجام مصاحبه، طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شده است. برای انجام این موضوع از نرم افزار مكس كيودا استفاده شده است. یافته ها: بر اساس یافته های این تحقیق، از 101 مفهوم اولیه، در کدگذاری محوری18 مولفه استخراج و در نهایت در مرحله کدگذاری انتخابی(گزینشی) 5مقوله اصلی تحت عناوین، بُعد اجتماعي، بُعد فنی، بُعد اقتصادی، بُعد محیط زیستی و بُعد حقوقی، سیاسی و قانونی به عنوان ابعاد الگوی مدیریتی یکپارچه بخش انرژی کشور در مدل نهایی انتخاب شدند. بحث و نتیجه گیری: سیاست های زیست محیطی و بین المللی می تواند باعث کاهش آلودگی بخش انرژی از جمله نفت شود و اقدامات قانونی که در سطوح بین المللی انجام می شود باعث کنترل و نظارت بر محیط زیست شود. عوامل نهادی و سیاسی نقش کلیدی در ترویج گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر دارند و بهبود این عوامل می‌تواند منجر به کربن‌زدایی بخش انرژی در بلندمدت شود. توسعه مالی جهانی در درازمدت تأثیر قابل‌توجهی بر فرآیند گذار ندارد، به این معنی که کل سیستم مالی به یک تغییر ساختاری اساسی نیاز دارد تا جایگزینی بین انرژی‌های آلاینده و پاک را تسریع بخشد. با این حال، در کوتاه مدت، تأثیر منفی و قابل توجهی به نظر می رسد و ناکافی بودن مؤسسات مالی و بازارهای مالی در ارتقای مسیر پایدار منطقه را برجسته می کند. Manuscript profile

زمینه و هدف: مشارکت اجتماعی یکی از ارکان اساسی در تکامل به سوی شکل‌های سازگارانه حکمرانی خوب است و دستیابی به مشارکت موثر و آگاهانه در حوزه محیط‌زیست کار ساده‌ای نیست که یکی از دلایل اصلی آن، ممکن است این موضوع ‌باشد که مولفه‌های آن در سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به درستی درک نشده است. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل تعاملی و فرایندی و ترسیم ارتباطات ساختاری جلب مشارکت در حوزه محیط‌زیست با تاکید بر عوامل موثر و محدودیت‌های آن انجام شده است. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با روش آمیخته انجام شد، همچنین ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه و پرسشنامه خبرگان می‌باشد. در این مطالعه از روش مدلسازی ساختاری-تفسیری برای ساختاربندی و ترسیم روابط تعاملی استفاده شد. در نهایت بـا استفاده از تحلیلMICMAC ، شاخص‌ها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بررسی شدند. یافته‌ها: برطبق یافته‌ها 13 مولفه شرایط حاکم بر جامعه، اعتماد اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، عوامل فردی شخصیتی، زمینه و امکان مشارکت، انگیزه مشارکت، دانش و آگاهی، محدودیت اجتماعی - فرهنگی، محدودیت ساختاری- قانونی، محدودیت اقتصادی، محدودیت اجرایی، مشارکت اجتماعی در حفظ محیط‌زیست، شناسایی و در شش سطح طبقه‌بندی شدند، به گونه‌ای که شرایط حاکم بر جامعه در سطح ششم و مشارکت اجتماعی در حفظ محیط‌زیست در سطح اول قرار گرفتند. بحث و نتیجه‌گیری: شناخت مولفه‌های موثر بر مشارکت و روابط علی بین آنها به مدیران و تصمیم‌گیران کمک می‌کند که با هزینه‌های کمتر و اثربخشی بیشتر بتواند در جهت کاهش معضلات و چالش‌های محیط‌زیستی، ایجاد سیاست‌های یکپارچه، تصمیمات راهبردی و ... تلاش نمایند. Manuscript profile

Risk management embarrasses processes aimed at reducing the hazardous effects of an activity through informed actions to predict and prevent unwanted events. Oil sludge disposal is an integral activity in gas refineries, which, if not implemented safely, can impose environmental pollution, health risks and huge cost. The present applied, cross-sectional, analytical survey aimed to identify and prioritize Health, Safety and Environment (HSE) risks of hydrocarbon-rich sludge in South Pars Gas Complex-First Refinery, Iran. The statistical population included HSE experts and managers of the studied refinery, selected by purposeful sampling (n=31). By reviewing the literature and collecting available information on the technical and process properties of waste management in the studied refinery, the relevant risks were identified using Failure Modes and Effects Analysis (FMEA). Delphi technique was used to qualitatively analyze risks and achieve group knowledge. The probability of risk occurrence was determined by performing analytical hierarchy process (AHP) and pairwise comparisons using Expert choice software. Data analysis revealed 17 environmental (n=7), health (n=4) and safety (n=6) risks. Based on the results, the highest risk priority was "Accumulation of radioactive materials deposited on the internal surfaces of pipes, valves, pumps, heat exchangers, tanks, boilers and other equipment and the risk of these materials being dangerous for human health", which were in the health risk category. The lowest priority was the risk of "Contamination of the lands of the gas refinery with burnt oils, catalytic beds, hydrocarbon sludge, amine sludge, soda sludge and refinery sludge". Manuscript profile