هدف از این مطالعه شناسایی لاین‌ها(ژنوتیپ‌های) برنج مقاوم به ساقه‌خوار نواری برنج و تعیین خصوصیات گیاهی مرتبط با مقاومت است. در این پژوهش از مجموع 63 لاین برنج در طول سال های1396-1395تحت شرایط آلودگی طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفت. این لاین ها دارای تغییرات قابل توجهی در ارتفاع گیاه (149-39/84 سانتی متر)، قطر ساقه (3/6-7/3 میلی متر)، طول خوشه (9/32-1/21سانتی متر)، تعداد لارو (50/69-83/3 عدد)، دوره رشد (138-108روز)، درصد خوشه های سفید شده (72/11-11/1 درصد) و عملکرد دانه (2/8-7/3 تن در هکتار) در ارتباط با آفت مذکور از خود نشان دادند. نتایج نشان داد که درصد آلودگی خوشه های سفیدشده به طور معنی‌داری با ارتفاع گیاه، قطر ساقه و طول خوشه رابطه دارد.همچنین کاهش عملکرد دانه با افزایش قطر ساقه، افزایش آلودگی و سفید شده خوشه ها ارتباط معنی‌داری وجود داشت. تجزیه خوشه ای بر اساس ویژگی های مورفولوژیکی مورد مطالعه نشان داد که تمام ژنوتیپ ها به سه گروه تقسیم شدند. به طوری که، ژنوتیپ‌های 8، 26 و 29 به ترتیب در کلاس هایA، B و C قرار گرفتند. در میان تمام ژنوتیپ ها، لاین گروه سوم (کلاس C) می تواند به عنوان ژنوتیپ‌هایی برای برنامه‌های اصلاحی برای دستیابی به ارقام برنج جدید متحمل به کرم ساقه‌خوار نواری استفاده شوند. Manuscript profile

این تحقیق جهت بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد و برخی صفات مهم زراعی و کیفی برنج با استفاده از 14 ژنوتیپ برنج شامل 12 رقم و لاین ارسالی از مؤسسه تحقیقات برنج به همراه یک شاهد منطقه‌ای (خزر) و یک شاهد بومی (هاشمی، استقلال، یاسمین و عثمان‌چیک) در محیط شالیزارهای مناطقی از کشورهای ایران، آذربایجان، ترکیه و عراق به عنوان اوّلین پروژه تحقیقاتی بین‌‌المللی برای کشورهای منطقه آسیای مرکزی و غربی و تحت برنامه ایجاد شبکه تحقیقات و ارزیابی چند محیطی برای بهبود ذخایر ژنتیکی برنج در غالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تجزیه واریانس ساده و مرکب، مقایسه میانگین صفات و تجزیه پایداری به روش GGE بای‌پلات انجام گرفت. نتایج تجزیه پایداری عملکرد براساس تجزیه مرکب در سه منطقه ترکیه، عراق و ایران به روش GGE بای‌پلات نشان داد که پایدارترین ژنوتیپ‌ها به ترتیب ژنوتیپ‌های گوهر، درفک، 184104-34، 184104-11، 18333-12 و 18425-20 می‌باشند. این ژنوتیپ‌ها دارای عملکرد بالاتر از متوسط کل بودند. نتایج حاصل از این پژوهش منجر به انتخاب لاین 18426-56-3 در ترکیه، دو رقم درفک و شیرودی در عراق، پنج لاین‌ امیدبخش شامل 18425-20، 18426-56-3، 184104-34، 184104-11 و 18433-12 در ایران، ارقام گوهر، شیرودی، درفک و لاین 184104-11 در آذربایجان به عنوان لاین‌‌های با عملکرد بالا و متوسط و دارای خصوصیات زراعی وکیفیت دانه مطلوب، جهت ارزیابی در آزمایش‌های پیشرفته‌تر در برنامه اصلاح و معرفی مستقیم رقم، گردید. Manuscript profile