مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز (EDC) ، مواد شیمیایی برون زاد (غیر طبیعی) یا مخلوطی از مواد شیمیایی هستند که در کلیه عملکردهای هورمونها تداخل می کنند و تعادل هورمونی بدن را از طریق مکانیزم های مختلف تغییر می دهند. EDC های موجود در محیط شامل آفت کش ها، پلاستیک ها، زباله های الکترونیکی، امحاء کننده های آتش، فلزات، افزودنی های غذایی و محصولات بهداشتی شخصی می باشند. این مواد با برهم زدن تعادل هورمونی منجر به اختلال در رشد و تولیدمثل، افزایش شیوع سرطان، اخلال در رشد عصبی، الگوی رشد در کودکان و عملکرد سیستم ایمنی می گردند. در ایران از 400 ترکیب آفت کش ثبت شده، حدود 74 ترکیب قابلیت اختلال در غدد درون ریز را دارند یا مشکوک به این عمل هستند. از این تعداد 24 مورد آن حذف گردیده است و صرفا 50 ترکیب یعنی حدود 5/12 در صد در لیست سموم مجاز کشور موجود می باشند و از آنها استفاده می گردد. از این تعداد 20 قارچ کش (40%)، 17 حشره کش (34%) و 13 علف کش (26%) هستند که لیست آنها در این مقاله ارایه گردیده است. شواهد زیادی موجود است که شرایط و بیماری های خاصی را با این نوع آفت کش ها در حیات وحش و انسان مرتبط می کند. نکته حائز اهمیت، مطرح نمودن خواص خطرناک اینگونه آفت کشها به منظور شناسایی پیامدهای آن برای ارزیابی خطر بوده و در نتیجه آشنایی با اثرات سوء آنها، می تواند در تشخیص و درمان بیماری های مرتبط کمک بسزایی نماید. Manuscript profile