زمینه و هدف: فضاهای میانی با هدف اتصال، ارتباط و دارا بودن مفاهیم و معانی متعدد، ماهیتی دو وجهی می‌یابد که هم فرایند و هم محصول می‌شود. تاثیر فضای میانی در پیوستگی فضایی عناصر معماری و شهری در ایران، اوج هنر معماری ایرانی را در ساخت و سازمان دهی فضایی مجموعه‌های معماری و شهری، نحوه اتصال مقیاس کلان شهری به مقیاس میانه‌ای محله و در نهایت پیوند دادن آن با مقیاس خرد می‌باشد. این کار از طریق شناسایی و سازمان دهی متناسب عناصر میانی در طیف وسیعی از مقیاس‌ها امکان‌پذیرگردیده است. مساجد در جایگاه یکی از مهم‌ترین ارکان هویت شهر اسلامی و به‌عنوان یک مکان جمعی محسوب می‌شوند و از طرفی یکی از وجوه روابط و تعاملات پویای مسجد، ویژگی‌های فضایی معماری و نوع روابط و چیدمان فضایی آن است، لذا پژوهش حاضر به نقش فضاهای میانی در در نظام توده- فضا و چگونگی آن بر نحوه رفتارهای جمعی در مساجد می‌پردازد.روش بررسی: ردیابی فعالیت‌ها، گردآوری داده‌ها و فنون کار میدانی در سه مسجد شهر قزوین مورد مطالعه قرار گرفته است و به منظور بررسی نقش و جایگاه فضای میانی با دیدگاه ساختاری و هندسی به صورت شبیه سازی از تئوری نحو فضا با بکارگیری شاخص‌های چیدمان فضایی- با نرم‌افزار depthmap10 بهره‌گیری شده است و در ادامه برای با طرح کردن پرسشنامه و با بهره گیری از "نرم‌افزار آماری Spss22 " وزن مولفه‌های موثر بر چگونگی رفتارهای جمعی مورد تحلیل همبستگی قرار گرفتند.یافته ها : حاکی از آن است که؛ وجود فضاهای میانی سبب تفکیک فضایی، قلمرویابی در عرصه‌های مختلف مسجد می‌شود که این امر تاثیر بهینه‌ای بر سازمان عملکردی فضاهای جمعی دارد.بحث و نتیجه گیری: بنابراین قرارگاه رفتایی ایجاده شده توسط فضای میانی می تواند فعالیت های متنوعی را در حیطه های مختلف؛ به طور مثال از قلمرو خلوت تا حس تعامل کاربران را جوابگو باشد، این موضوع خود می‌تواند سبب جذب افراد بیشتری به فضای مسجد شود. Manuscript profile

طراحی مطلوب فضاهای جمعی به لحاظ کیفیت‌های کالبدی از نظر اجتماع‌پذیری در خلق و دعوت فعالیت‌های اجتماعی بهره‌برداران از آنجا حائز اهمیت است که عدم وجود کیفیات لازم سینومرف رفتار-کالبد را دچار اختلال نموده و به‌تبع در حس حضور و مدت توقف کاربران تاثیرگذار است. مساجد به‌عنوان نوعی از فضاهای جمعی با تعریف کردن عرصه‌های نیمه‌خصوصی تا عمومی، سلسله‌مراتبی از قرارگاه‌های ‌رفتاری را شکل می‌دهند؛ که در گذشته به‌عنوان مقرهای رفتاری کارآمد عمل می‌کرده‌اند، اما امروزه علی‌رغم تنوع کالبدی در مساجد، فاقد آن مطلوبیت مربوطه به‌عنوان یک فضای جمعی می‌باشند. هدف از این پژوهش سنجش مولفه‌های مطلوب برای شکل‌گیری قرارگاه‌های‌ رفتاری و پیرو آن اجتماع‌پذیری در مساجد به‌‌عنوان یک مکان شهری حائز اهمیت است. به این منظور در ابتدا بر مبنای ادبیات روان‌شناسی محیط، مقوله اجتماع‌پذیری و مفاهیم قرارگاه ‌رفتاری در مسجد تدقیقمی‌شوند و مولفه‌های موثر بر شکل‌گیری این دو عامل مورد بررسی قرار می‌گیرند، سپس در راستای واکاوی الگوی سینومرف و ارتباط آن با اجتماع‌پذیری به بررسی تاثیر هم‌نشینی برخی از عامل‌های رفتاری مانند احساس نیاز به تعامل، مدت حضور و مولفه‌هایی نظیر مکان‌یابی، همجواری ورودی‌ها و برخی از عوامل کالبدی پویا پرداخته می‌شود. روش پژوهش به دو صورت انجام شده‌ است؛ ثبت رویدادها و فهرست‌های رفتاری داده‌های کیفی ضمن شناسایی مقر رفتاری در سه مسجد چهارایوانی در شهر قزوین صورت گرفته و وزن مولفه‌های موثر در مساجد شامل الگوهای جامع رفتار و ویژگی هم‌ساختی رفتار ظرف کالبد استخراج شده است، سپس به‌صورت کمی از تئوری نحو فضا با نرم‌افزار Depthmap 10 به بررسی نقش شاخص‌های نحو فضا بر قرارگاه‌های رفتاری کاربران مساجد و ارزیابی اجتماع‌پذیری آنان پرداخته شده است و در ادامه آنالیز داده‌ها از طریق نرم‌افزار آماری 22 Amos مورد تحلیل همبستگی قرار گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهند که اجتماع‌پذیری فضای عمومی معماری با هم‌ساختی و ترکیب مناسب عامل‌های کالبدی و رفتاری- اجتماعی میسر می‌شود. Manuscript profile