قارچPhytophthora nicotianae (=P. parasitica)  با ایجاد بیماری ساق سیاه توتون یکی از عوامل مهم بیماری­زا در مزارع توتون می­باشد. بیماری می­تواند در تمام مراحل رشد گیاه رخ دهد و خسارت در برخی مزارع می­تواند به صد درصد برسد. جهت بررسی وضعیت آلودگی به این بیماری در مزارع توتون استان گلستان، در سال زراعی 1393، تعداد 45 مزرعه توتون در پنج منطقه مختلف گرگان (تقرتپه، جعفرآباد، قرق، نوده ملک و والش­آباد) و چهار منطقه مختلف علی­آباد (پیچک­محله، برفتان، فاضل­آباد و الازمن) انتخاب و از زمان ظهور علایم بیماری طی بازدیدهای منظم هفتگی، میزان بیماری روی اندام­های هوایی توتون در طول دوره آلودگی در مزارع یادداشت­برداری شد. تجزیه­ی آماری داده­ها با استفاده از نرم­افزار استت گرافیکز سنتوریون 15 صورت پذیرفت. از لحاظ حداکثر وقوع بیماری در مناطق مختلف اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما در مزارع مختلف یک روستا اختلاف معنی­داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. حداکثر میزان آلودگی در مزرعه­ای با 4/34 درصد آلودگی در روستای والش آباد دیده شد و در مجموع روستای والش آباد با 96/22 درصد بیشترین آلودگی و روستای نوده­ملک کمترین آلودگی (72/13درصد) را دارا بود. از لحاظ سطوح زیر منحنی­های پیشرفت بیماری نیز بین مناطق اختلاف معنی­داری وجود نداشت، اما در مزارع مختلف اختلاف معنی­داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشته است. حداکثر سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری در یکی از مزارع روستای قرق (3/1743) بود. در مجموع روستای برفتان (1146) بیشترین سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و روستای نوده­ملک (76/641) کمترین سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری را داشت. نتایج حاصل از این بررسی نشان می­دهد بیماری ساق سیاه توتون در تمام مناطق توتون­کاری استان گلستان با میزان وقوع متفاوت گسترش دارد.   Manuscript profile

به منظور بررسی و شناسایی گونه‌ها و نژادهای نماتد ریشه گرهی مزارع بارلی­کاری توتون در استان مازندران، طی فصل زراعی 1393 در چندین مرحله، 102 نمونه خاک و ریشه از مزارع بارلی­کاری توتون در استان مازندران، جمع­آوری گردید. نماتدهای موجود در خاک با روش جنکینز و نماتدهای ریشه با استفاده از روش کولن و دهرد استخراج و شمارش شدند. با استفاده از الگوی انتهای بدن نماتد ماده بالغ و عکس­العمل میزبان­های افتراقی (پنبه رقم دلتاپاین شانزده، توتون رقم ان سی نود و پنج، هندوانه رقم چارلستون گری، فلفل رقم ارلی کالیفرنیا، گوجه­فرنگی رقم روتگرس و بادام­زمینی رقم فلورونر)، شناسایی گونه‌های جنس Meloidogyne انجام شد و در نتیجه 52/59 درصد نمونه­ها آلوده به گونه M. incognita Race 2، 47/40 درصد نمونه­ها آلوده به گونهM. javanica، 28/14 درصد حاوی M. arenaria Race 2 و 14/7 درصد حاوی M. hapla بودند. 42/21 درصد از نمونه­ها به­ صورت مخلوط، آلوده به گونه­ M. incognita با یکی از گونه­های M. javanica،M. arenaria و M. hapla بودند. این گونه­ها در مزارع بارلی­کاری توتون اسبوکلا، ولاشد و خارکش مشاهده شدند. Manuscript profile

بیماری پژمردگی فوزاریومی توتون، از بیماری­های عمده توتون در دنیا است که می­تواند خسارات زیادی را موجب شود. مهاراین بیماری باعصاره‌های گیاهی یکی از روش­های امن و دوستدار محیط زیست به شمار می­رود. هدف از این تحقیق تعیین فعالیت ضد قارچی عصاره‌ چند گیاه بر قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی توتون (Fusarium oxysporum f.sp. nicotianae) تهیه شده با حلال­های مختلف بود. در این تحقیق عصاره‌های نه گونه گیاهی شامل نعناع گربه‌ای، توتون، آویشن کوهی، رازیانه، زوفا، بادرنجبویه پُرپر، بادرنجبویه، پونه کوهی ومریم گلیبا با استفاده از حلال‌های آب، استون، هگزان، اتانول و متانول با روش خیساندن استخراج و فعالیت ضد قارچی آنها در شرایط آزمایشگاه روی قارچ‌ عامل بیماری بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه عامل گیاه، حلال و غلظت و پنج تکرار انجام شد. بررسی حداقل غلظت بازدارندگی عصاره‌های گیاهی با استفاده از روش اختلاط با محیط کشت انجام شد. گیاهان نعناع گربه‌ای، توتون، آویشن کوهی، رازیانه، زوفا و بادرنجبویه پُرپر اثر بازدارندگی قابل توجهی بر رشد میسلیومی قارچ مورد بررسی در این مطالعه داشتند. بیشترین تاثیر بازدارندگی مربوط به عصاره استخراجی با حلال متانول بود. بهترین غلظت بازدارندگی مربوط به غلظت 2000 قسمت در میلیون بود. حداقل غلظت بازدارندگی عصاره متانولی توتون، نعناع گربه‌ای، آویشن کوهی، رازیانه، بادرنجبویه پُرپر و زوفا بر قارچ‌ بیماری‌زای مورد بررسی 5/1، 5/1، 2، 3، 3 و 3 میلی­گرم بر میلی­لیتر بود. نتایج این تحقیق نشان از پتانسیل بالای عصاره متانولی توتون، نعناع گربه‌ای و آویشن کوهی در مهار زیستی قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی توتون دارد. Manuscript profile

قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی و نماتد ریشه گرهی، از عوامل بیماری‌زای گیاهی با اهمیت می­باشند که در تمام نقاط دنیا پراکنده بوده و می­تواند موجب خسارت محصول در کشورهای تولید کننده توتون گردد. کنترل این عوامل بیماری‌زا با استفاده از آفت‌کش‌ها، تناوب زراعی، ارقام مقاوم، کنترل بیولوژیک، استفاده از عصاره‌های گیاهی و روغن‌ها و غیره انجام می‌شود. ارقام مقاوم از نظر اقتصادی برای مدیریت این عوامل بیماری ترجیح دارد، زیرا آفت‌کش‌ها گران قیمت بوده و مصرف آن­ها آلودگی محیط زیستی به همراه دارند. هدف از این تحقیق بررسی واکنش برخی از ارقام توتون به قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی و نماتد ریشه گرهی و اثر متقابل آن­ها می‌باشد. به این منظور طرحی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب کاملا˝ تصادفی با دو عامل که عامل اول رقم (13 رقم گرمخانه‌ای و 22 رقم هواخشک) و عامل دوم نوع مایه‌زنی (نماتد به تنهایی، قارچ به تنهایی و قارچ + نماتد) با چهار تکرار در سال 1391 در گلخانه مرکز تحقیقات‌ و آموزش تیرتاش در نظر گرفته شد. بوته‌های توتون در زمان انتقال نشا به گلدان‌های 5/1 کیلو‌گرمی با تعداد 3000 تخم و لارو سن دوم زنده و فعال نماتد مایه­زنی شده و مایه‌زنی قارچ‌ها 10 تا 15 روز بعد از نشاکاری صورت گرفت. بعد از 70 روز صفات تعداد توده تخم، تعداد تخم در هر توده، نمره گال، ضریب تولید مثل، وزن تر برگ و ریشه محاسبه شد. نتایج نشان داد که اثرات متقابل نماتد و قارچ در توتون از نوع تشدیدکننده بود. به طوری که ترکیب هم زمان نماتد و قارچ افزایش معنی­داری در درجه علایم و شدت نکروز ریشه داشت. تحلیل نتایج حاصل از اجرای طرح نشان داد ارقام مورد بررسی از نظر واکنش به نماتد ریشه‌گرهی و قارچ‌ عامل پژمردگی فوزاریومی در صفت مورد ارزیابی دارای اختلاف معنی‌داری در سطح آماری یک درصد بودند و برخی از ارقام نسبت به سایر ین مقاومت بالاتری داشتند. ارقام Bel 61-10، NC 100، بارلی ارومیه 3 و HB4105P به قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی و نماتد ریشه گرهی مقاوم بودند. همچنین برخی ارقام مانند Speight G-28، Ergo و بارلی 21 حساسیت بسیار بالایی نسبت به قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی و نماتد ریشه گرهی داشتند.  Manuscript profile