پیش‌بینی آهنگ تغییرات کالبدی بافت‌های شهری یکی از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت طراحی و برنامه‌ریزی شهری به‌شمار می‌رود. هدف از انجام این پژوهش تدوین شیوه‌ای برای مدلسازی آهنگ تغییرات کالبدی بافت‌های شهری است به‌گونه‌ای که علاوه بر سهولت استفاده، امکان پیش‌بینی تغییرات را از طریق پایش دوره‌های پیشین فراهم سازد. از این رو با استفاده از تحلیل رگراسیونی خطی، آهنگ تغییرات فرم بافت برای یک دوره زمانی خاص مدل شده و میزان تغییرات آن مشخص گردید. در راستای آزمودن این شیوه، قسمتی از بافت محله فیض آباد شهر کرمانشاه مورد مطالعه قرار گرفته و بواسطه استخراج اطلاعات مربوط به چهار دوره از روی تصاویر هوایی، وضعیت بافت برای سال هدف مدل گردید. مقایسه اطلاعات مدل شده با وضعیت واقعی بافت نشان داد که مدل ایجاد شده کاربرد پذیر بوده و در مناطق مصون از تغییرات مبتنی بر طرح‌های شهری منطقه مورد مطالعه از دقت بیش از 70 درصد برخوردار می‌باشد. Manuscript profile

زمینه و هدف: به دلیل ادراک محدود و نادرست انسان معاصر از مفهوم خالی، در شهرها و معماری امروز، فضاهای تهی و بی هویت جایگزین فضاهای خالی ‌شده‌اند، درنتیجه خالی‌ها به‌اندازه قسمت‌های پر، اهمیت و اعتبار ندارند. بنا بر فرضیه این تحقیق؛ در معماری بومی محوریت و اصالت با خالی‌هاست. بر همین مبنا تحقیق پیش رو باهدف استمرار ارزش‌های معماری بومی در جهت ارتقا معماری معاصر، درصدد درک مفهوم خالی و تبیین نقش آن در معماری بومی است. لذا مدار این تحقیق بر حول پاسخگویی به این مساله می‌چرخد که فضای خالی چه نقشی در شکل و کالبد معماری بومی ایران و به‌طور خاص در معماری خانه‌های یزد دارد؟ روش بررسی: تحقیق در ابتدا پیرامون چیستی مفهوم خالی کنکاش می‌کند و به تدوین ارکانی برای مفهوم خالی می‌پردازد. پس‌ازآن کیفیت تحقق این ارکان را در ابعاد کالبدی - شکلی، در پنج‌خانه بومی یزد مورد آزمون قرار می‌دهد. تحقیق بامطالعه کیفی صورت گرفته و ابزار گرداوری داده ها، مشاهدات عینی و مطالعه منابع مکتوب می باشد. یافته‌ها: تجلی مفهوم خالی مقارن باوجود دو عنصر یا کیفیت متضاد است به‌گونه‌ای که دو امر متضاد را بی آن که یکی بر دیگری فرو بکاهد به یکدیگر بپیوندد. بر اساس یافته های نظری تحقیق، تجلی مفهوم خالی مشروط به وجود سه رکن است. رکن اول: تضاد (همبود دو عنصر متضاد)، رکن دوم: تعامل، رکن سوم: تعادل. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان می‌دهد خالی به‌عنوان مفهومی تعالی بخش ماحصل وجود عناصر متضاد، همزیستی و تعامل آن‌ها و در پی آن به تعادل و وحدت رسیدن آن‌هاست. معماران خانه‌های یزد، با ادراک ضرورت هم‌نشینی زوج های متضاد و با شناخت مؤلفه‌هایی چون هندسه، رنگ، نور و محصوریت موجبات تعامل ازواج متضاد و در پی آن تعادل آن‌ها را فراهم کرده اند و مفهوم تأثیرگذار خالی را در ابعاد شکلی و کالبدی این خانه‌ها متبلور ساخته اند به‌نحوی‌که در این معماری اصالت و محوریت با خالی‌هاست. Manuscript profile