هدف از انجام این پژوهش تعیین نقش حمایت اجتماعی ادراک شده، سبک‌های دلبستگی، سبک‌های هویتی و صفات شخصیتی در تمیز نوجوانان و جوانان معتاد و غیرمعتاد است. در این مطالعۀ علّی ـ مقایسه‌ای جامعۀ آماری همۀ مردان معتاد 15 تا 25 ساله (معتادان به مواد مخدر و مواد محرک) بستری‌شده در مرکز بازپروری توسکا متعلق به جمعیت خیریۀ تولد دوباره در منطقۀ افسریه تهران است. همچنین جامعۀ آماری افراد غیرمعتاد نیز مردان 15 تا 25 سالۀ ساکن در منطقۀ افسریه است. برای نمونه‌گیری 60 معتاد و 60 غیرمعتاد به روش در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای سنجش عبارت‌اند از: پرسشنامه‌های حمایت اجتماعی ادراک‌شده (زیمت و همکاران، 1988)، سبک‌های دلبستگی بزرگسالان (بشارت، 1379)، سبک‌های هویت برزونسکی ( ISI-6G ، وایت و همکاران، 1998)، و NEO-FFI (کاستا و مک‌کری، 1992). برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل ممیز استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که به کمک متغیرهای گفته‌شده می‌توان عضویت در گروههای معتاد و غیرمعتاد را پیش‌بینی کرد. تابع حاصل به روش همزمان قادر به تبیین 7/61 درصد و در روش گام به گام 60 درصد از واریانس تفاوت در گروههای معتاد و غیرمعتاد بود (001/0 > P ). با مقایسۀ ضرایب استاندارد در روش همزمان و گام به گام، هویت هنجاری، حمایت اجتماعی ادراک‌شده و مسؤولیت‌پذیری به ترتیب بیشترین نقش را در تمایز دو گروه معتاد و غیرمعتاد داشتند. پیش‌بینی عضویت گروهی نشان داد که در روش گام به گام 7/86 درصد از افراد در گروههای معتاد و غیرمعتاد به‌درستی طبقه‌بندی شده‌اند. Manuscript profile

زمینه: حل‌مسئله مهارتی ارزشمند است که ارتقای آن با استفاده از برنامۀ آموزش خلاقانۀ حل‌مسئله (تریز) می‌تواند پیامدهای مثبت تحصیلی و غیر تحصیلی برای دانش‌آموزان به همراه داشته باشد و آنها را برای رویارویی با چالش‌ها و مسئله‌های مختلف آماده سازد. هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش خلاقانۀ حل‌مسئله به روش تریز در ارتقای مهارت‌های حل‌مسئله با تأکید بر نقش واسطه‌ای تفکر انتقادی و احساس تعلق به مدرسه بود. روش: طرح پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و گروه گواه به همراه دورۀ پیگیری بود که در آن30 دانش‌آموز به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت کاملاً تصادفی در گروه گواه و آزمایشی گماشته شدند. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر پایۀ ششم ابتدایی منطقه 5 شهر تهران در سال تحصیلی 99-1398 است. گروه‌ها در سه مرحلۀ پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری به پرسش نامه های مهارت‌های حل‌مسئله کسیدی و لانگ (2006)، تفکر انتقادی ریتکس (2003) و احساس تعلق به مدرسۀ بری، بتی و وات (2004) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از الگوی چند نشانگر چند پاسخ در قالب حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش تریز می‌تواند به شکل مستقیم تفکر انتقادی و احساس تعلق به مدرسه را و به شکل غیرمستقیم مهارت‌های حل‌مسئله را ارتقاء دهد. در مجموع در مدل آزمایشی و مدل پیگیری کلیۀ ضرایب مسیر معنادار تشخیص داده شدند و مدل مفهومی پژوهش در مرحلۀ پس آزمون توانست 51 درصد از واریانس احساس تعلق به مدرسه، 41 درصد از واریانس تفکر انتقادی و 56 درصد از وایانس مهارت‌های حل‌مسئله را تبیین کند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیانگر اهمیت و تأثیر آموزش تریز در یک محیط تحصیلی بوده که به آموزگاران کمک می‌کند با استفاده از روش‌های آن زمینه را برای ارتقای مهارت‌های حل‌مسئله، تفکر انتقادی و احساس تعلق به مدرسۀ دانش‌آموزان فراهم سازند. Manuscript profile