برخی از روش‌های خاک‌ورزی بدون افزایش عملکرد باعث هدر رفت منابع و انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شوند. به منظور تعیین اثر روش‌های مختلف خاکورزی بر میزان انتشار اکسید نیتروز و آمونیاک در تناوب پنبه-گندم آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تیمار در 4 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب به‌مدت پنج سال انجام گرفت. تیمارهای تحقیق شامل کشت مستقیم ، کم‌خاک‌ورزی و خاک‌ورزی مرسوم گندم و پنبه (شاهد) بود. در تیمارهای کشت مستقیم و کم خاکورزی پس از برداشت گندم 30 درصد وزنی از بقایای گندم در مزرعه پخش گردید. برآورد انتشار گاز N2O و NH3 از مزرعه پنبه در تناوب با گندم با استفاده از مدل DNDC9.5، در سال‌های چهارم و پنجم کاشت انجام شد. داده‌های سه سال ابتدایی پژوهش جهت اعتبارسنجی مدل استفاده شد. نتایج اعتبارسنجی مدل نشان داد که مدل در شبیه‌سازی محیط خاک و انتشار گازهای N2O و NH3 به خوبی عمل می‌کند. نتایج شبیه‌سازی نشان داد که میزان انتشار N2O در خاکورزی مرسوم با اختلاف معنی‌دار، بیشترین مقدار و در بی‌خاکورزی کمترین مقدار را داشت. میانگین سالیانه انتشار N2O در پنج سال برای تیمارهای خاکورزی مرسوم، خاکورزی حداقل و بی‌خاکورزی به‌ترتیب 40/4، 80/2 و 14/2 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در سال بود. اوج انتشار NH3 از خاک در هر سه تیمار در روز پنجم بعد از هر بار کوددهی اتفاق افتاد. براساس نتایج به‌دست آمده از این بررسی، استفاده از روش بی‌خاکورزی، مطلوب‌تر از سایر تیمارهای کشت پنبه در کشت دوگانه گندم- پنبه در شرایط مشابه با مطالعه حاضر می‌باشد. Manuscript profile