شاید بیش از هر شاعر پارسی گویی، بر شعر، اندیشه و شخصیّت خیام، پرده ابهام کشیده شده است. نسبت دادن رباعیات مختلف، این ابهام را چند برابر کرده و از سوی دیگر نیز همین ابهام، سببِ این شمارگوناگون رباعیات وی شده است. خیام به سبب ارتباط تنگاتنگی که در دوران زندگی با دربار و حکومت داشت، از مسایل و مشکلاتی که جامعه را از ثبات و خیر همگانی محروم می‌کرد، به خوبی آگاه بود. جامعه‌ای که خیام در آن می‌زیست، عرصه جدال متعصّبانی شده بود که با تکیه بر عقاید خود، در پی دستیا‌بی به اقتدار بودند. در حقیقت قواعد اخلاقی حاکم بر جامعه بر عقایدی استوار بود که ثمری جز خودکامگی نداشت. به همین روی، او از رباعی بسان مانیفست مکتبی اخلاقی بهره برد؛ مکتبی که اگر با مکتب های امروزی قیاس شود بیشترین شباهت را با اصول مکتب اصالت فایده‌‌ دارد؛ در مکتب اخلاقی او، نیکی یا بدی امور، بستگی به پیامد آن‌ها و این‌که چه میزان خوشی ایجاد می‌کنند دارد و به عقاید عمومی و تفاسیر متعدد آن وابسته نیست. خیام از اهمیت و منفعت آزادی‌های فردی برای پیشرفت جامعه به خوبی آگاه بود؛ به همین روی، در رباعیات خود کوشید فضای جمود فکری را که بر جامعه حکم‌فرما بود، در هم شکند و روحیه تساهل و مدارا را تقویت کند. Manuscript profile

بررسی اسطوره‌شناختی ـ تطبیقی غار به عنوانِ یک نماد کهن، از سویی می‌تواند جنبه‌هایی کمتر شناخته شده از کارکردهای این نماد را آشکار سازد و از دیگر سو امکان درک دقیق‌تر چراییِ به کار بستن این نماد را فراهم می‌کند. نگارندگان با روش تحلیلی ـ تطبیقی در بررسی اسطوره‌شناختی نمود‌های غار و کارکرد‌های آن در متون مختلف، کوشیده‌اند به یک دسته‌بندی جامع و مانع از نمود‌های غار دست یابند. همچنین بر پایۀ این دسته‌بندی چهار کارکرد برای این نماد تعریف و تبیین کرده‌اند که عبارتند از: 1. زهدان زمین ـ مادر؛ 2. دنیای درون و ناخودآگاه؛ 3. جایگاهِ نمادین آیین تشرف؛ 4. دنیا. بر پایۀ این دسته‌بندی جدید، امکان بررسی نمودهای اسطوره‌ای نماد غار در شعر منوچهر آتشی، با تکیه بر تمایزها و تعاریف هر کارکرد، فراهم ‌گردید؛ بررسی این نماد در شعر نو پارسی از جمله این شاعر نوپرداز، از سویی نشان‌دهندۀ میزان نفوذ شیوۀ تفکر اسطوره‌ای در ذهن بشر مدرن است و از دیگرسو می‌تواند پربسامدترین کارکردهای بازمانده از این نماد در شعر این شاعر نو سرای فارسی را آشکار سازد. بررسی‌ِ شعر منوچهر آتشی نشان از آن دارد که کارکردهای نمادین غار که در پیوند با دنیای درون و ناخودآگاه و نیز نوزایی و تجدد هستند، در سروده‌های وی با بسامد افزون‌تری قابل مشاهده هستند. Manuscript profile

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 شاعرانی سوار بر قطار انقلاب شدند که امروزه با عنوان شاعران انقلاب شناخته می‏شوند. رویداد مهمّ دیگر، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود که باعث پدیداری گروهی دیگر از شاعران تحت عنوان «شاعران دفاع مقدّس» گردید. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‏ای با هدف بررسی و مقایسۀ مؤلّفه‏های ادبیّات مقاومت در فرآیند شکل‌گیری و رشد شعر پس از انقلاب صورت گرفته است. از شاعران انقلاب، سیّد حسن حسینی و از میان شاعران دفاع مقدّس، قیصر امین‏پور را به علّت پرمخاطب بودن آن‌ها نسبت به دیگر شاعران هم‌گروه، برگزیده‌ایم. روش کار بدین‏سان است که با توجّه به نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، از میان شش دال گفتمانی مطرح در ادبیّات مقاومت، چهار دال گفتمانی اسلام، مبارزه، میهن و آزادی را در شعر مقاومت دو شاعر مورد بررسی قرار داده‌ایم و مؤلّفه‏های مورد نظر، در آن‌ها مقایسه شده است. نتایج نشان داد که چهار دال گفتمانی یادشده از شاخص‏ترین مؤلفه‌های ‌شعر هردو شاعر و وجه اشتراک عمدۀ آن‌هاست ولی در دال‏های مرکزی و شناور یکسانی‌ها و دگرسانی‌هایی گوناگونی دارند.

Manuscript profile