گسترش ویروس کووید-19 و پیامدهای ناخواسته آن به مثابه زنگ خطری بر سبک جاری زندگی شهری تلقی می‌گردد. اهمیت این موضوع در حوزه شهرسازی در قالب امکان رعایت فاصله اجتماعی بین شهروندان در فضاهای شهری متبلور شده است. رعایت فاصله فیزیکی بین شهروندان در حال حاضر به عنوان موثرترین راهکار جلوگیری از گسترش هرچه بیشتر ویروس کووید-19 و اپیدمی‌های مشابه شمرده می‌شود. این مهم نشان از نقش هر چه بیشتر محیط‌های شهری در کنترل و مدیریت منابع انسانی دارد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل کیفیت محیط عملکردی محدوده مرکزی شهر زنجان در مواجهه موثر با اپیدمی کووید-19می‌باشد. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی بوده و از ابزار پرسشنامه جهت جمع‌آوری اطلاعات سود برده شده است. تعداد افراد نمونه آماری جهت گردآوری داده‌ها برابر با 152 از شهروندان زنجانی حاضر در محدوده مرکزی شهر زنجان می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل معادلات ساختاری استفاده گردیده و از نرم‌افزارهای SPSS و Amos Graphics سوده برده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که می‌توان مؤلفه‌های جذابیت فعالیتی کاربری‌ها، جذابیت زمانی کاربری‌ها، اوقات فعالیت کاربری‌ها در طول شبانه‌روز، تمرکز غیرضروری کاربری‌ها و تنوع کاربری‌ها را در کیفیت محیط عملکردی محدوده مرکزی شهر زنجان در مواجهه با اپیدمی کووید-19 موثر دانست. بر این اساس با ترکیبی مناسب از کاربری‌های موجود می‌توان به ارتقای کیفیت محیط عملکردی در مواجهه با اپیدمی کووید-19 از طریق کاهش میزان شلوغی و ازدحام جمعیت در محدوده مرکزی شهر زنجان نائل آمد. Manuscript profile

   از زمینه‌های ناپایداری توسعۀ شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه، سکونتگاه‌های غیررسمی می‌باشد که به علت عدم توانایی سیاست‌های شهری برای حل و فصل مشکلات مسکن اقشار آسیب‌پذیر جامعه و کنترل مهاجرت‌ها شکل گرفته است. سکونت‌گاه‌های غیررسمی با تجمعی از اقشار کم درآمد و غالباً با مشاغل غیررسمی و شیوه‌ای از شهرنشینی ناپایدار همراه‌اند و به دلیل برخورداری از شرایط انزوا زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به شمار می روند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار بر آسیب‌های اجتماعی ناشی از اسکان غیررسمی و وضعیت آن‌ها در محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد شهر زنجان می‌باشد. روش پژوهش اکتشافی- تحلیلی بوده و روش جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و پرسشنامه بوده است. تعداد نمونۀ آماری مورد مطالعه جهت تکمیل پرسشنامه شامل 382 نفر از ساکنین محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد می‌باشد. شاخص‌های تحقیق در قالب ابعاد شش‌گانۀ آسیب‌های اجتماعی شامل ابعاد اقتصادی، محیطی، اجتماعی-فرهنگی، خانوادگی، فردی-روانی، مدیریتی به صورت محقق ساخته بوده و با مطالعه پیشینۀ تحقیق و نظریه‌ها و رویکردهای آسیب‌های اجتماعی تنظیم گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل عاملی، آزمون تک نمونه‌ای t، آزمون رگرسیون خطی چندگانه و الگوی تحلیل یکپارچۀ ANP بهره گرفته‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل تقویت‌کنندۀ آسیب‌های اجتماعی در محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد ناشی از بیکاری (با ضریب 0.980)، بی‌عدالتی (با ضریب 0.988)، و توزیع ناعادلانۀ ثروت (با ضریب 0.978) می‌باشد و بعد «اجتماعی- فرهنگی» (با ضریب 0.627=β) بیش‌ترین همبستگی را بر گسترش آسیب‌های اجتماعی دارد. یعنی با تضعیف شرایط اجتماعی-فرهنگی در جامعه، آسیب‌های اجتماعی نیز گسترش پیدا می‌کند.   Manuscript profile