تخریب زمین و بیابان زایی در دهه اخیر تحت اثر متقابل عوامل آب و هوایی، تغییر کاربری اراضی و فشار انسان تشدید شده است. آگاهی از این که بیابان زایی در کدام اکوسیستم ها اتفاق می افتد مهم ترین مرحله کنترل و مقابله با این پدیده است. لذا هدف این پژوهش بررسی حساسیت اکوریجن های استان لرستان به بیابان زایی با استفاده از روش ارزیابی چرخه حیات است. به این منظور محدوده مطالعاتی به شش اکوریجن از نظر شرایط اقلیمی و تیپ غالب پوشش گیاهی طبقه بندی شد. سپس شاخص های خشکی، فرسایش آبی و استحصال مفرط از آب های زیرزمینی به عنوان معیارهای ارزیابی انتخاب شد. لایه های اطلاعاتی مربوط به هر یک از شاخص ها با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. در نهایت متغیرهای انتخابی با نقشه اکوریجن تلفیق و شاخص توصیف برای هر یک از این متغیرها محاسبه و از مجموع این شاخص ها توصیف، شاخص توصیف کلی به دست آمد. نتایج نشان داد که اکوریجن 5 (اقلیم خشک/گونۀ غالب گون) با مقدار شاخص توصیف 29/1 بیشترین حساسیت و اکوریجن 1 (اقلیم خشک مجاور مرطوب/گونۀ غالب بلوط) مقدار شاخص توصیف 29/0 کمترین حساسیت به بیابان زایی را دارد. همچنین نتایج نشان داد که شاخص خشکی با ارزش 69/2 مؤثرترین شاخص در افزایش حساسیت منطقه به بیابان زایی است و بنابراین در برنامه ریزی، مدیریت و مقابله با بیابانی شدن باید به این مسأله توجه جدی داشت. Manuscript profile

بیابان‌زایی یک مشکل زیستمحیطی در سراسر جهان است. دادهها و تکنیک سنجش‌ازدور اطلاعات قابل‌توجهی را برای تهیه نقشه و ارزیابی بیابانزایی ارائه میدهد. برای بررسی دقیق بیابان‌زایی دشت کاشان ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 5 و 8 نقشه کاربری اراضی برای سال 2008 و 2020 تهیه گردید. سپس با استفاده از داده‌های تصاویر ماهواره‌ای شاخص‌های TGSI (شاخص اندازه دانه سطحی خاک) و داده‌های Albedo (آل بدو سطح زمین) تهیه، سپس نقشه بیابان‌زایی DDI مدل‌های فضای Albedo-TGSI ایجاد و دقت استخراج این نقشه‌ها بررسی گردید. اراضی بایر و مراتع به ترتیب کاهش 75/7 و 80/1 درصدی داشته این در حالی است که شورهزار، مناطق انسان‌ساخت و اراضی کشاورزی به ترتیب حدود 60/6، 61/1 و 43/1 درصد افزایش نشان داده است. بررسی صحت کلی و ضریب کاپا نقشه کاربری اراضی نشان داد که این شاخص‌ها برای سال 2008 به ترتیب 95% و 91/0 و برای سال 2020 نیز 96 و 94/0 است. همچنین بررسی نقشه بیابانزایی سال 2008 نشان داد که بیشترین مساحت مربوط به کلاس متوسط و کم و بدون بیابان‌زایی بوده که حدود 69 درصد از دشت کاشان را پوشش داده است. این در حالی است که نتایج بیابانزایی در سال 2020 بیان داشت که کلاسهای بیابانزایی شدید و خیلی شدید حدود 42/55 درصد از مساحت این منطقه را دربر گرفتهاند. این نتایج بیانگر افزایش بیابانزایی و شرایط ایجاد اراضی بیابانی دشت کاشان است. نتایج صحت سنجی نشان داد که دقت کلی و ضریب کاپا نقشه تهیه‌شده به ترتیب 92/94 % و 52/93 % است. درحالی‌که مدل Albedo-TGSI برای مناطق با پوشش گیاهی نسبتاً کم مناسب است. این مطالعه یک مرجع فنی برای بررسی بیابان‌زایی مناطق مختلف فراهم می‌کند. Manuscript profile