عشق‌ورزی یکی از مظاهر تجلی عواطف انسانی است. به لحاظ منطقی، هیچ یک از دو طرف عاشقی، نمی‌توانند تعهد بدهند در همه حال به یک میزان طرف مقابل را دوست خواهند داشت. همین امر موجب شده تا فیلسوفان به این موضوع بیندیشند. هدف اخلاق عاشقی زیرپانگذاشتن فضایل است و ادب عاشقی بر رفتار پس از عاشقی تأکید دارد که هر کدام بر موفقیت یا عدم موفقیت این مسیر مؤثر هستند. پرسش ما این است؛ در مقایسه با برخی روایت‌های عاشقانۀ زودگذر معاصر، در روایت‌های غنایی کلاسیک نحوۀ تعامل عشاق چگونه بوده است؟ از آنجا که در آثار کلاسیکی چون خسرو و شیرین عشق به کمال تجلی یافته است، آن را به عنوان جامعۀ آماری برگزیده‌ایم. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است و به خوانش این متن بر مبنای مقالۀ اساس( مصطفی ملکیان) می‌پردازد که رعایت یا عدم رعایت اخلاق و ادب عاشقی چه تأثیری در روند عاشقی شخصیت‌های داستان می‌گذارد؟ به این نتیجه رسیدیم؛ عدول از موازین اخلاق عاشقی در آثار کلاسیک نیز جاری است و قهرمانان در زوایای مختلف روایی مرتکب بی‌اخلاقی و بداخلاقی در عشق‌ورزی می‌شوند و همین امر مسیر موفقیت‌آمیز عشق را با خطر مواجه می‌سازد؛ خسرو شروط اخلاقی و ادب را رعایت نکرده و به رابطۀ عاشقانه شان، صدمه می‌زند. اما شیرین هر دو را ارج می‌نهد، در عاشقی‌اش خرد حکمفرماست و تلاش برآن دارد، دو خصلت تقوا و عشق را در کنار یکدیگر قراردهد. این نکته نیز جالب است؛ رعایت اخلاق و ادب عاشقی از سوی زنان (در مقام معشوقی) بیشتر از مردان (عاشقان) است. Manuscript profile

رمانتیسم از پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین مکتب‌های ادبی جهان است که به عنوان پدیده‌ای انقلابی، در اواخر قرن هجدهم به وجود آمد. این مکتب زمانی ظهور کرد که تحولات مهم علمی، اجتماعی و سیاسی تمام اروپا را فراگرفته بود. در ایران نیز از عهد مشروطه، رمانتیسم به عنوان رویکردی فکری در ادبیات فارسی مطرح شد. اگرچه سیمین را نمی‌توان از پیروان این مکتب دانست اما بسیاری از تصاویر شعری وی ویژگی‌های تصویرسازی مکتب رمانتیسم را دارد. تصاویری که بیان‌گر اندیشه و ذهنیت شاعر است و در انتقال احساس شاعر نقشی برجسته دارند. در این مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است؛ برخی ویژگی‌های تصاویر رمانتیسم چون: استحاله در طبیعت، فردیت‌گرایی، سایه‌واری و ابهام در تصاویر، پویایی و بالندگی تصاویر و اندوه در اشعار سه دفتر؛ خطی ز سرعت و آتش، دشت ارژن و یک دریچه آزادی بررسی شده است. ترکیب‌ها و تصویرهای سایه‌وار، القای معنی و در انتقال احساس، طبیعت گرایی، وجود اندوه فردی و اجتماعی در تصاویر شعری و شخصی کردن نمادهای مختلف ویژگی‌هایی است که نشان می‌دهد، سیمین در تخیل شعری خود تحت تأثیر رمانتیک‌ها بوده است. Manuscript profile

هر اثر ادبی، حاصل اندیشه و ایدئولوژی صاحب اثر است که در طول زمان و بر اساس علم و تجربه به آن دست‌یافته است. در باب آثار صادق هدایت، نویسندۀ صاحب سبک معاصر هم این نکته صدق می‌‌‌‌کند که پارادایم‌‌‌‌ها و ایدئولوژی حاکم بر آثارش، تنها به خود او تعلق دارد؛ هرچند بنا بر مطالعات و آموخته‌‌‌‌ها، در آثارش تأثیراتی از دیگران پدید آمده باشد. هدایت در پردازش داستان-هایش، مهارت داشته و گویی تنها برای مخاطب حرفه‌‌‌‌ای و نکته‌‌‌‌سنج نوشته است؛ بر همین اساس، در نقد و تحلیل آثارش، آشنایی با فضای ذهنی او نیازمند دقت و تکاپوی بیشتر در علوم مختلف است. این پژوهش نیز، با رویکرد و روش تحلیل محتوایی و با مطالعۀ کتابخانه‌‌‌‌ای برای پاسخ به این پرسش که نظام اندیشگانی حاکم بر اندیشه صادق هدایت برگرفته از چه مؤلّفه‌‌‌‌هایی بوده و دیالکتیک من و خود و همچنین، تقابل خود با جامعه چگونه بر نظام اندیشگانی او تأثیر داشته؟ به تحلیل آثار او پرداخته است. بنابراین، با این فرضیه که صاحب اثر و اندیشمند، به هر موضوعی که بپردازد، تعلق‌خاطر دارد؛ خلق آثار رئالیستی و سور رئالیستی هدایت را می‌‌‌‌توان گاه برآمده از کنش حاصل از تقابل خود و اجتماع و گاه دیالکتیک خود با خود دانست. نتیجۀ حاصل از این پژوهش با تحلیل مؤلّفه‌‌‌‌هایی چون بی‌‌‌‌هدفی و بی‌‌‌‌آرمانی و مرگ‌‌‌‌اندیشی، گرایش به رئالیسم، سور رئالیسم و ملی‌‌‌‌گرایی، نشان می-دهد که اندیشۀ هدایت میان تقابل خود و جامعه و دیالکتیک خود با خود، در سیلان بوده و هرگز به نقطۀ مشترکی میان این دو نرسیده است Manuscript profile

سه نگارۀ مربوط به گنبدهای زرد و سبز و سرخ در منظومۀ هفت پیکر از نسخۀ خطی مصور خمسۀ نظامی موجود در کتابخانۀ مدرسۀ‌ عالی‌ شهید مطهری، چنان به یکدیگر شبیهند که به‌صورت برگردان یکدیگر دیده می‌شوند. هدف این پژوهش آن است که علت این شباهت را در ارتباط با متن منظومه نشان دهد. در روش نقد ساختارگرایانه، منظومۀ داستانی هفت پیکر، از واحد روایی واحدی برخوردار است که این ساختار روایی واحد، در کل منظومه به‌ویژه هفت‌ گنبد تکرار می‌شود و این واحد روایی تکرارشونده، حامل پیام داستان هفت پیکر، یعنی بن‌مایۀ آزمون و تکامل معنوی بهرام گور است. با فرض این که تکرار ساختار نگاره‌ها و مشابهت ساختاری آن‌ها با تکرار بن‌مایۀ داستان در ساختار واحد متن هفت پیکر، ارتباط دارد، اجزای نگاره‌های مذکور با شاخصه‌های ساختاری منظومۀ هفت پیکر در داستان‌های هفت گنبد، مطابقت داده می‌شود و ارتباط نگاره‌های مربوط به گنبدهای زرد و سبز و سرخ در نسخۀ مذکور با مفهوم داستانی منظومۀ، به روش توصیفی- تحلیلی بررسی می‌گردد، تا به چرایی مشابهت در ساختار این نگاره‌ها و منظور نگارگر از این طراحی پی ببرد و نتیجه می‌گیرد، نگارگر با وقوف به پیام منظومه، هم در جهت انتقال پیام منظومه و تاکید بر آن، این نگاره‌ها را مشابه طراحی نموده و هم برای نشان دادن عظمت دربار صفوی، مقطع آغازین هر گنبد را در سه نگاره، تکرار کرده تا شوکت دربار را تصویر نماید. Manuscript profile

در رمان‌های عاشقانه اولویت اصلی توجه به روابط عاشقانه است. بیشتر قهرمانان در زوایای مختلف روایی مرتکب بی‌اخلاقی و بداخلاقی در عشق‌ورزی می‌شوند که باعث اصلی شکست عشقی آنهاست. این نوشته بر مبنای مقاله‌ای از مصطفی ملکیان با عنوان اخلاق‌عاشقی، ادب‌عاشقی این مسئله را تحلیل می‌کند. اخلاق عاشقی کاری به موفقیت یا عدم موفقیت ندارد؛ عاشق باید چونان عشق بورزد که فضایل اخلاقی را زیر پا نگذارد و در ادب عاشقی، باید در مقام عمل عشق بورزد تا به موفقیت فرایند عاشقی لطمه نزند. هدف این پژوهش بررسی اخلاق و ادب‌عاشقی در داستان‌های عاشقانۀ مستور و از نوع تحلیل محتوای کیفی و مضمونی است و برآنیم تا این داستان‌ها را با عواملی که در مقالۀ اساس برای برقراری ارتباط صحیح عاشقانه گفته شده است، تطبیق دهیم و به تحلیل آنها بپردازیم. از آنجایی که مستور نویسنده‌ای واقع‌گراست؛ پرسش این است: اخلاق و ادب عاشقی تا چه حد میان قهرمانان داستان‌های او رعایت می‌شود و چه تأثیری بر این شخصیت‌ها دارد؟ همچنین این رعایت یا عدم رعایت، چه اثری بر روایت دارد؟ و در پایان به این نتیجه رسیدیم که این رعایت نکردن‌ها از سوی عشاق آنها را دچار کشمکش و بحران روحی می‌کند و پایانی ناخوش برای روایت داستان دارد و از طرفی رعایت کردن روابط صحیح عاشقانه هم بر روی شخصیت‌ها تأثیری مثبت دارد و هم بر روی روایت؛ و در آخر مسیر عاشقی با سرانجامی خوش به پایان می‌رسد. این نکته نیز جالب است که رعایت نکردن‌ها از سوی مردان در نقش عاشق بیشتر از زنان است. Manuscript profile

نظریۀ منطق گفت‌وگویی میخاییل باختین از نظریه‌های مطرح حوزۀ ادبیات است که در هر اثری ادبی، به‌ویژه رمان و داستان قابل‌تحلیل و بررسی است. در آثار صادق هدایت هم این ادعا قابل‌طرح است که می‌توان آثارش را با این نظریه تطبیق داد تا به این پرسش پاسخ داد که هدایت چه گزاره‌ها و روش‌هایی برای گسترانیدن سخن و طرح دیدگاه‌های فلسفی و اجتماعی خود بهره برده است. هدایت که بنا بر آموخته‌های خود، با روش بینامتنیت تأثیرات بسیاری از آثار تاریخی و هنری پیش از خود گرفته، در پردازش آثارش، مهارت قابل‌تأملی داشته تا در نقد و تحلیل آثارش، آشنایی با فضای ذهنی او نیازمند دقت و تکاپوی بیشتر در علوم مختلف باشد. این پژوهش، با رویکرد و روش تحلیل محتوایی و بامطالعۀ کتابخانه‌ای، دیالکتیک من و خود و همچنین، تقابل خود با جامعه و چگونگی بهره بردن از گزاره‌های خطابی و تقابل من و دیگری موردبررسی قرار گرفته است. بنابراین، با این فرضیه که صاحب اثر و اندیشمند، به هر موضوعی بپردازد، تعلق‌خاطر دارد، آثار هدایت را می‌توان گاه برآمده از کنش حاصل از تقابل خود و اجتماع و گاه دیالکتیک خود با خود دانست. نتیجۀ حاصل از این پژوهش با تحلیل مؤلفه‌هایی من و دیگری، بینامتنیت، شیوۀ روایی و گزاره‌های خطابی پرسشی، ندایی و امری نشان می‌دهد که هدایت میان تقابل خود و جامعه و دیالکتیک خود با خود، در سیلان بوده و او از هر شیوه‌ای برای بیان عقاید خود در باب زندگی و جامعه و اندیشه‌های فلسفی خود بهره برده است. Manuscript profile

با توجّه به نفوذ زبان فارسی در آسیای صغیر(آناتولی)، بررسی و تحلیل تألیفات در این حوزه در تدوین تاریخ زبان فارسی و سبک‌شناسی آن اهمیت ویژه‌ای دارد. دوره عثمانی دورانی بوده‌ که زبان فارسی پس از چندین قرن تداول در آسیای صغیر، به‌صورت زبان رسمی درآمده و حتی در متصرفات آن دولت از جمله در ممالک جنوب ‌شرقی اروپا رواج‌ یافته‌است. بهجۀالتواریخ یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی این دوره است که به دست شکرالله رومی و با استناد به کتب مختلف و معتبر تاریخی همچون تواریخ طبری، ابن‌جوزی، ابن‌خلکان، قاضی بیضاوی و... تألیف ‌شده‌است. وی از مردم آناتولی بوده که از بیست و دو سالگی در دربار پادشاهان عثمانی که انس و علاقه ویژه‌ای به شعر و زبان فارسی داشته‌اند، به خدمت مشغول بوده و در اواخر عمر تصمیم می‌گیرد اثری تاریخی تألیف و به قول خود توشه‌ای برای عالم عقبی فراهم کند. کتاب، اگرچه از لحاظ تاریخی با اهمیت است، اما از منظر ادبی هم مضامین درخور توجه و ارزشمندی دارد. رومی که در دربار شعردوست عثمانی رشد کرده و خود نیز در سرودن شعر دستی بر آتش دارد، در طول کتاب و در جای جای متن به تقلید و تضمین اشعار فارسی پرداخته و نثر خود را به نظم، مزیّن کرده است و همین، نگارندگان را برآن داشت تا در پژوهش حاضر، با تکیه بر این اثر که باب سیزدهم آن را به تواریخ سلاطین عثمانی اختصاص داده است، به بررسی اجمالی تجلی شعر فارسی در دربار عثمانی بپردازند. Manuscript profile

خمسۀ نظامی، از منظومه‌هایی است که در طول تاریخ، نسخ متعددی از آن، به صورت مصور و غیرمصور تهیه شده است. به خاطر رابطۀ متن منظومه و نگاره‌ها، نسخ مصور علاوه بر متن منظومه، بار معنایی حاصل از نگاره‌ها را نیز در خود جای داده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به شناساندن نگاره‌های نسخ هفت‌پیکر در مجموعه‌ای از نسخ برگزیدۀ خمسۀ نظامی با عناوین: دانشگاه تهران با کد 5179، مدرسه عالی شهید مطهری با کد 400، کتابخانه کنگره آمریکا، کاخ گلستان با کد 1951، مجلس شورای اسلامی با کد 930، کتابخانه ملی با کد 15275-5 و کد 3058256 از کتابخانه دیجیتال مربوط می‌پردازد. با توجه به رابطۀ متن منظومه و نگاره، در نسخ مصور، آگاهی از تعداد و موضوع نگاره‌ها و مقطع قرار گرفتن آن‌ها در متن و کانون روایت و نوع روایت آنها گام ارزشمندی برای آغاز تحقیقات بعدی در این زمینه است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد، در نسخ مصور بررسی شده، بهرام‌گور محور اصلی روایت نگاره‌هاست و بیشترین بسامد آن مربوط به حضور بهرام‌گور در هفت‌گنبد است و در ترسیم نگاره‌ها، نگارگر کاملاً تابع متن نیست. Manuscript profile

مضمون‌آفرینی‌های بدیع و تخیل گستردة شاعران سبک هندی، خالق زمینه‌های موضوعی فراوانی در آثار آن‌هاست. ساختار سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی مذهبی در دورة سبک هندی سبب بروز احساسات، عواطف شخصی و هیجانات درونی شاعران با خیالات دل‌انگیز در موضوعات مختلف در اشعار این دوره شد که مجموعه‌ای از انواع ادب غنایی را در آثار آنها بازتاب داده است. تک بیت یکی از اشکال بیان این مضامین است. دیوان شاعران این دوره شامل گسترده‌ترین مجموعه‌هایی است که در آن مسائل اخلاقی، عرفانی، عشق‌ورزی، مذهبی، تعلیمی و اجتماعی با مضمون‌های بدیع و تازه در قالب کوتاه تک‌بیت جلوه‌گری می‌کند و به طور کلی بسامد ادبیات غنایی نسبت به دیگر انواع ادبی در این قالب چشمگیرتر است. در این مقاله به غنایی بودن تک‌بیت‌های سبک هندی و تنوع مضامین غنایی پرداخته شده‌ و موضوعاتی همچون: عشق، عرفان، بث‌الشکوی، مرثیه، طنز، وطنیات و... در اشعار شاعران این دوره مورد بررسی قرار گرفته‌است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و نتیجة پژوهش نشان می‌دهد که عشق مجازی، مصطلحات عرفانی، خودستایی شاعران و وطنیات بیشترین بسامد را در میان موضوعات موجود به خود اختصاص داده‌است. Manuscript profile

شخصیت محوری ترین عنصر هر داستان به شمار می آید و یکی از راههای درک صحیح داستان شناخت درست شخصیت است. شاهنامه فردوسی، بزرگ ترین اثر حماسی ادب فارسی نگاهی ژرف و عمیق به رویدادها و شخصیت های گوناگون دارد و با توجه به زمان و مکان نامحدود، حوادث و رویدادهای فراوانی را ترسیم کرده است. این پژوهش بر آن است، از دیدگاهی متفاوت با استفاده از الگوی شاخص و وضعیت الگوی نویافته و ابداعی رحیم‌خانی سامانی در رساله دکتری خویش به راهنمایی محمد حکیم آذر به بررسی شخصیت های داستان گشتاسپ بر مبنای توصیف دقیق و استقرای تام شخصیت بدون توجه به روایت و ساختار داستان بپردازد. نتایج حاصل از یک سو کارآیی و سنجش الگوی شاخص و وضعیت را مشخص نموده است و از سویی دیگر، پژوهشی متفاوت در زمینه شخصیت شناسی شاهنامه فردوسی در ساختار شاخص های نام، بوم، نوع، جنس، سن، طبقه، باور، خُلق و فرجام با وضعیت های متفاوت به جامعه ادبی ارائه می نماید. Manuscript profile

نقد نو در طی سال‌های 1930-1940 در آمریکا شکل گرفت. در این نوع نقد، منتقد سعی دارد به اثر همچون یک پدیدۀ مستقل از تاریخ و زندگی شاعر بنگرد. برای نیل به این مقصود خودِ اثر را در کانون توجه قرار می دهد و می‌کوشد با قرائت تنگاتنگ و دقیق، شبکه های ارتباطی عناصر سازندۀ آن را دریابد. بر همین مبنا به مفاهیمی چون تنش، لحن، پارادوکس، وحدت اندام‌وار و ... توجه ویژه دارد. این مقاله در پی آن است تا شعر "قاصدک" مهدی اخوان‌ثالث را از دریچۀ نقد نو مورد واکاوی قرار دهد و ضمن شرح و توضیح برخی کلیدواژه های این نقد و جستجوی آن‌ها در اثر، به شناختی دقیق تر از این شعر دست یابد. به همین منظور طبق روش کار منتقدان نو، ابتدا تنش حاکم بر شعر پیگیری و شرح شده است و سپس نسبت تمام اجزای شعر با تنش و موضوع اثر موردتوجه قرارگرفته است. در سایه این پژوهش، مخاطب، هم با برخی بنیان های نظری نقد نو آشنا خواهد شد و هم نمونه ای عملی از این نقد را پیش چشم خواهد داشت. Manuscript profile

شعر کوتاه فارسی همواره مورد توجه شاعران بوده است. آنان با دوبیتی‌ها، رباعیات، قطعه‌های کوتاه و تک‌بیت‌هایشان این توجه را نشان داده‌اند. پدید آمدن قالب‌های متمایز این‌گونه شعری نمی‌‌تواند بدون زمینه و پیشینه باشد. شعرهای بازمانده از ایران باستان، غالباً کوتاه‌اند. اولین شعرهای فارسی دری نیز به تبعیت از ادب شفاهی ایران باستان، عموماً کوتاه‌اند. در مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی کوشش شده است بر مبنای نگاه گونه‌شناختی، پیشینة همة قالب‌های شعر کوتاه فارسی به تفکیک مورد واکاوی قرار گیرد. این نگاه از این باور نویسندگان برخاسته است که شعر کوتاه فارسی، سیر تکاملی جداگانه دارد و هرچند در دامن کلیّت شعر فارسی پدید آمده، امروزه با وجود قالب‌های متعدد و پدید آمدن قالب‌های تازه‌، یک ژانر مهم شعری است. Manuscript profile

بررسی انواع آشنایی‌زدایی در کاریکلماتور عنوان مقالۀ مشترکی است از خانم وجیهۀ ترکمانی بار‌اندوزی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، و ترانۀ جهاندار دانش‌آموختۀ زبان و ادبیات فارسی، که پاییز 1391در شمارۀ اول(پی‌در‌پی 9) فصل‌نامۀ پژوهش های نقد ادبی و سبک‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد چاپ شده است.نویسندگان مقاله با توجه به اهمیتی که پژوهش‌های مربوط به طنز و کاریکلماتور در چند سال اخیر یافته است و ظاهراً بر اساس علاقه و تخصصی که در زمینۀ نقد ادبی داشته‌اند، کوشش کرده‌اند برخی از نمونه‌های آشنایی‌زدایی در کاریکلماتور را نشان دهند. روش تحقیق، استنادات و داوری‌هایی که داشته‌اند، به گونه‌ای است که ضرورت دارد برخی اشکالات و کاستی‌های آن مورد بحث و نقد قرار گیرد. اهم موارد نقد شده عبارتند از: ناهم‌خوانی عنوان با متن مقاله/ بی‌دقتی و خطا در ارجاعات و نقل قول‌ها/ نبودِ روش تحقیق و نداشتنِ تعریفی مشخص از موضوع/ نقل و تکرار بخش‌هایی از مقالۀ یحیی طالبیان/ بحث‌های ناقص و آوردن نمونه‌های نادرست. Manuscript profile

نسخه‌های خطی گنجینه‌های ارزشمندی است که از جایگاه ویژه‌ای در معرفی و حفظ فرهنگ و تمدن هر کشوری برخوردار است؛ زیرا این نسخ به‌طور مستقیم نشان‌دهندۀ اندیشه و دیدگاه حاکم بر یک ملت و قوم در ابعاد مختلف است. یکی از این گنجینه‌ها نسخۀ خطی مجمع‌الشعرا اثر امیر رستم خوریانی متعلق به قرن نهم هجری است و شامل 25800 بیت از شعر شعرا بر اساس حروف الفباست و به‌صورت تک‌نسخه در کتابخانۀ مجلس به شمارۀ نسخۀ 530 نگهداری می‌شود. این نسخه به‌صورت جُنگ بوده و دربردارندۀ اشعار بسیاری از شاعران شناخته‌شده و ناشناختۀ ادب فارسی است. در مجمع‌الشعرا که در دورۀ تیموری کتابت شده، از بیش از ۴۴ شاعر، اشعاری آورده شده است. برخی از این شاعران همچون ناصرخسرو، کمال‌الدین اسماعیل، خاقانی، عطار، مولانا، سعدی، حافظ، خواجوی کرمانی و... کاملاً شناخته ‌شده‌اند و دیوان اشعار آن‌ها تصحیح شده و برخی همچون ناصر بخاری، کاتبی، بساطی، خیالی، مغربی و... کمتر شناخته شده‌اند که دیوان عده‌ای از آن‌ها تصحیح شده و از دیوان برخی دیگر از شاعران، اشعاری به‌صورت پراکنده باقی مانده است. در نهایت برخی همچون کمال هاشمی و قانی کاملاً ناشناخته مانده‌اند که ظاهراً دیوان اشعار هیچ‌کدامشان تصحیح نشده است. بنابراین، تصحیح این نسخه از جهت شناخت شاعران کمترشناخته‌شده یا شاعران ناشناخته، بسیار حائز اهمیت است. Manuscript profile

در میان شاعران معاصر، اخوان ثالث جزء چهره‌هایی است که از دیگر آفرینشگران ادبی معاصر متمایز است. آثار او حلقۀ پیوند شعر سنتی با شعر مدرن ایران است. پژوهش‌های صورت‌گرفته دربارۀ اشعار اخوان ثالث، اغلب معطوف به جنبه‌های نمادگرایانه و گرایش‌های ملی و حماسی آثار اوست و از دریچۀ ادبیات تعلیمی به اشعار او کمتر نگریسته شده است. در این مقاله سعی بر آن است که جلوه‌های ادبیات تعلیمی، در اشعار اخوان بررسی شود. به همین منظور با راهبرد توصیفی، به نمود ادبیات تعلیمی در چهار مجموعۀ ارغنون، تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم، سال دیگر ای دوست ای همسایه و زمستان پرداخته شده است. هدف این پژوهش ارائۀ نمونه‌هایی از ادبیات تعلیمی در این مجموعه‌ها، بررسی فراوانی و دسته‌بندی آن‌هاست. به‌طور کلی، نمودهای تعلیمی در اشعار این مجموعه‌ها در حیطۀ فلسفی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی است. Manuscript profile

در دورۀ پهلوی اوّل مطبوعات فروغ چندانی نداشت. در حقیقت دوران سلطنت پهلوی اوّل را باید دورۀ خاموشی و رکود مطبوعات به‌ حساب آورد. در این شرایط زمینه براى رشد ادبیّات ژورنالیستى به شیوۀ دوران مشروطیّت فراهم نبود و قلم ها و اندیشه ها، خود به‌ خود و یا با هدایت دستگاه رضاشاهی، به سمت جنبه هاى کم خطر ادبیّات مانند ترجمه سوق یافتند. در دورۀ پهلوی اوّل بیشترین ترجمه‌ها در حوزۀ ادبیّات بوده که با بررسی مطالب این حوزه، تأثیر خاص رمانتیسم مشاهده می‌شود و به‌ تبع آن، روزنامۀ عرفان با ربع قرن فعالیّت نیز از این روش دور نبوده است. در مقالۀ پیش رو به ادبیّات ترجمه‌ای و عاشقانه‌های ادبی روزنامۀ عرفان پرداخته می‌شود. برای بررسی و مطالعة جنبۀ ادبی نشریۀ عرفان از روش تحقیق استفاده از داده‌های موجود و تکنیک تحلیل محتوا بهره گرفته‌ شده است. جامعۀ آماری، مطالب ادبی درج‌شده در روزنامۀ عرفان است. از مؤلّفه‌های مکتب رمانتیسم هیجان و احساس، رتبۀ اوّل را در روزنامه به خود اختصاص داده است. شور و هیجان در متون روزنامۀ عرفان موج می‌زند و مخاطب را به دنیای عشق و اشتیاق می‌برد. عشق از مهم‌ّترین درون‌مایه‌های مطالب درج ‌شده است. Manuscript profile