مطالعات بین رشته‌ایی در حیطه هنر، فهم عمیقی از معنای اثر را فراهم می‌سازد. اگر نقاشی را نوعی بازنمایی پنداشت که توان ارائه معانی متعدد را دارد، این مسأله مطرح می‌شود که در خلق تصویر چه رهیافت‌های فضایی به ماهیت تولید معنا منجر شده و چگونه مورد خوانش قرار می‌گیرد. این پژوهش با هدف پیوند دو رسانه هنری نقاشی و معماری، به کشف لایه‌های معنایی فضا در تصویر می‌پردازد. روش پژوهش با رویکرد کیفی، بر پایه نشانه‌شناسی لایه‌ایی، به مرور رمزگان فضایی پرداخته و ساختار بدست آمده در آثار منتخبی از ایران درودی مورد خوانش قرار می‌گیرد. در نهایت دلالت‌های فضایی در تصاویر به روش توصیفی نتیجه‌گیری می‌شوند. نتیجه بر آن است که تصور فضای شهری توسط نقاش می‌تواند در نشانه‌های فضایی به صورت برابرجای، دگرجای و یا آرمانشهر نمود پیدا کند، که در لایه‌های همنشین: متن؛ بافت؛ بینامتنیت؛ رمزگان و در محور جانشینی: شکل‌شناسی؛ نشانه‌شناسی و پدیدارشناسی قابل خوانش‌اند. Manuscript profile

این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است که چه تحولاتی در فضاهای شهری از دورة ایلخانی تا ظهور مکتب اصفهان در دوره صفوی صورت گرفت و زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این تحولات چه بود؟ برای پاسخ به این سؤال با رویکردی تفسیری- تاریخی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای، تحولات شهرسازی در شهرهای واجد آثار شهرسازی این دوره با تحلیل تأثیرات تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بررسی گردید. این دگرگونی‌ها از زمان ایلخانان زمینه تحولات شهرسازی و شکل‌گیری فضا‌های شهری جدید در شهرسازی ایران را فراهم نموده است. تأسیس حکومت صفویه و به‌ویژه اقدامات شاه عباس، زمینه‌ساز ایجاد مکتب شهرسازی اصفهان شد. به این ترتیب عناصر و فضا‌های شهریی که در دوره‌های پیشین شکل گرفته بود، تکامل یافتند و با هم ترکیب شدند. همچنین در مکتب اصفهان، ارسن‌های تجاری ـ خدماتی یا مذهبی تشیع رسمی به جای ارسن‌های مذهبی صوفیه، هسته‌های گسترش و توسعة شهری شدند. Manuscript profile

اسناد تاریخ معماری اسلامی ایران به ویژه اسناد تصویری کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. نقشه‌های ترسیمی بناها از این دوران اندک‌اند، در عوض نگاره‌های بسیاری از دوران اسلامی به‌ویژه از ایلخانی تا اوایل صفوی باقی مانده است که می‌تواند به عنوان اسناد معماری مورد بررسی قرار گیرد. سؤالات پژوهش این بود که نگاره‌ها چگونه همچون اسناد تاریخی می‌توانند برای شناخت معماری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گیرند و با به‌کاربستن چه روش‌هایی، چه نوع داده‌های تاریخی را می‌توان دریافت و اعتبار آن‌ها را چگونه باید ارزیابی نمود. برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها‌ به بررسی شیوه‌های بیانی نگارگری در تبیین معماری، بررسی تاریخ تصویر بناهای معماری، مقایسه نگاره‌ها با نمونه‌های معماری اسلامی ایران و نگاره‌های دیگر فرهنگ‌های اسلامی پرداخته شده است. در نهایت ویژگی‌های بیانی نگارگری اسلامی ایران در تبیین معماری ایرانی ارائه شده است. به علاوه معانی اجتماعی معماری با روش معنا‌شناسی تطبقی و بازخوانی بناهای معماری آمده است. Manuscript profile

به‌دلیل تغییرات پیش‌آمده سبک زندگی در قرن گذشته، خانه‌های سنتی به طرز فاجعه‌آمیزی در معرض تخریب قرار دارند. با توجه به اینکه بخش اعظم بناهای تاریخی را خانه‌های سنتی تشکیل می‌دهند، می‌توان به اهمیت بررسی و توجه به این نوع بناها پی برد. بنابراین، مسأله شناخت خانه‌های سنتی و دسته‌بندی الگوهای بکار رفته در آن‌ها، جهت شناخت و دسته‌بندی بناهای مشابه می‌تواند حائز اهمیت باشد. هدف از این پژوهش، تشویق به بازگشت گذشته و تقلید از معماری سنتی نیست؛ بلکه پاسداشت این گنجینه گران‌بهای تاریخی و دریافت چگونگی رخت بربستن مفاهیم فضایی گرانقدر این خانه‌ها می‌باشد. به دلیل آنکه بیشترین تعداد خانه‌های تاریخی موجود در کرمانشاه و سنندج، قاجاری و پهلوی می‌باشند، در این مقاله، به مطالعه تطبیقی خانه‌های دورة قاجار و پهلوی پرداخته شده است، روش تحقیق مورد استفاده ترکیبی می‌باشد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که آیا یافته‌های حاصل از بررسی معماری سنتی خانه‌ها می‌تواند به برگیری الگویی جهت طراحی امروزی راهگشا باشد یا خیر؟ در نهایت، یافته این پژوهش این بوده است که توجه به عناصر تشکیل دهنده خانه‌های سنتی به دلیل انعطاف‌پذیری با خواسته‌های امروزی توان پاسخگویی به برگیری الگویی جهت طراحی به روز را خواهد داشت. Manuscript profile

Traditional houses are catastrophically destroyed due to lifestyle changes over the centuries. Considering that most of the historical buildings are traditional houses, it is possible to understand the importance of studying and paying attention to this type of building. Therefore, the issue of sorting traditional houses and classifying the patterns used in them can be important for identifying and classifying similar buildings. In this research, which has been done through analytical method and in a part of historical interpretation of the study of buildings, an attempt is made to study the types of traditional houses in Kermanshah. The purpose of this study is to identify the species in the houses of Kermanshah in the Qajar period. The reason for choosing this city and this period is access to specimens and the existence of species. The home is a place where the occupants do not feel uncomfortable, and inside the house or where the wife and children live, there should be a lot of variety so that they do not feel tired. Finally, the finding of this study was that paying attention to the elements of traditional houses due to flexibility with today's demands will be able to respond to a pattern for up-to-date design. There are two types of houses, introverted and extroverted, but in some cases, due to the passage of time and lifestyle changes, the type of species has changed. Manuscript profile

فضاهای بیرونی و باز مجموعه‌های مسکونی محل تعامل و ارتباط بین افراد با محیط پیرامونی است. از سویی دیگر خلوت مولفه ای موثر بر مطلوبیت فضاهای جمعی در مجتمع‌های مسکونی است. در مجموعه‌های مسکونی جدید شهری، تامین خلوت در دو بعد اصلی خود، یعنی حفظ حریم خانوادگی و حریم خصوصی، به‌عنوان مولفه‌ای موثر در تامین آرامش و آسایش ساکنان، در اولویت قرارگرفته است. این پژوهش با هدف استخراج مولفه‌های خلوت، سعی دارد میزان سهم هر یک از مولفه ها در پدید آوردن مفهوم خلوت در فضاهای باز مجموعه های مسکونی شهر همدان را تبیین نماید. ازاین‌رو روش تحقیق در این پژوهش، ترکیبی از نوع تودرتو (کیفی در کمی) با وزن دهی تحلیلی در بخش کمی است. در بخش کیفی به تدقیق‌سازی مولفه‌های متناسب با محدوده مطالعاتی با مصاحبه نیمه ساختاریافته از متخصصان و کارشناسان صورت پذیرفته است؛ برای تقلیل داده‌ای متنوعی که از مصاحبه به‌دست‌آمده با استعانت از تکنیک‌های گراند تئوری به کدگذاری باز و محوری کدهای مفهومی در نرم‌افزار Atlasti نسخه 23.1.1.0 پرداخته شد. در بخش کمی پس از تدوین پرسشنامه از مولفه‌های به‌دست‌آمده و توزیع آن در بین کاربران فضایی نتایج وارد نرم‌افزار Originpro نسخه 2022 شده و مورد تحلیل با آماره‌های استنباطی قرار گرفت. نمونه‌گیری در بخش کیفی با هیات دلفی در سه فاز و با مشخص نمودن ضریب کندال صورت گرفت. در بخش کمی حد بالای جدول مورگان به تعداد 384 نفر مشخص ‌شد. نتایج نشان می‌دهند که کمترین همبستگی مربوط به متغیر فرم کلی ساختمان با مقدار (246/0) است و بیشترین مربوط به عدم اشرافیت با مقدار (883/0) با دیگر متغیرها است. طبق برداشت های صورت گرفته، در مجتمع های مسکونی موردمطالعه، مجتمع هایی که بعد از سال 1370 ه.ش. ساخته شده بودند، دارای خلوت بهینه هستند. فضاهای باز در مجتمع هایی که قبل از این سال احداث شده بودند به صورت فشرده ساخته شده بودند و به ایجاد خلوت توجه چندانی نشده بود. Manuscript profile

به‌دلیل تغییرات پیش‌آمده سبک زندگی در قرن گذشته، خانه‌های سنتی به طرز فاجعه‌آمیزی در معرض تخریب قرار دارند. با توجه به اینکه بخش اعظم بناهای تاریخی را خانه‌های سنتی تشکیل می‌دهند، می‌توان به اهمیت بررسی و توجه به این نوع بناها پی برد. بنابراین، مسأله شناخت خانه‌های سنتی و دسته‌بندی الگوهای بکار رفته در آن‌ها، جهت شناخت و دسته‌بندی بناهای مشابه می‌تواند حائز اهمیت باشد. هدف از این پژوهش، تشویق به بازگشت گذشته و تقلید از معماری سنتی نیست؛ بلکه پاسداشت این گنجینه گران‌بهای تاریخی و دریافت چگونگی رخت بربستن مفاهیم فضایی گرانقدر این خانه‌ها می‌باشد. به دلیل آنکه بیشترین تعداد خانه‌های تاریخی موجود در کرمانشاه و سنندج، قاجاری و پهلوی می‌باشند، در این مقاله، به مطالعه تطبیقی خانه‌های دورة قاجار و پهلوی پرداخته شده است، روش تحقیق مورد استفاده ترکیبی می‌باشد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که آیا یافته‌های حاصل از بررسی معماری سنتی خانه‌ها می‌تواند به برگیری الگویی جهت طراحی امروزی راهگشا باشد یا خیر؟ در نهایت، یافته این پژوهش این بوده است که توجه به عناصر تشکیل دهنده خانه‌های سنتی به دلیل انعطاف‌پذیری با خواسته‌های امروزی توان پاسخگویی به برگیری الگویی جهت طراحی به روز را خواهد داشت. Manuscript profile

نشانه ابزاری مطالعاتی است که متعاقب متن مطرح می‌شود و در جریان تحلیل متن به کار می‌آید؛ بازنمایی معماری روش‌های خود را در نظم و معنا بخشی به نشانه‌ها یافته است؛ لذا جهت معنا کاوی نشانه‌ها در متون معماری، می‌بایست از مفاهیمی که درک بازنمایی را آسان‌تر می‌نماید؛ استفاده نمود. هدف اصلی این مقاله، تبیین نشانه شناختی انواع بازنمایی‌های معماری بر اساس رابطه رمزگان آن‌ها با تحلیل تطبیقی ​​بین دیدگاه دو محقق برجسته درباره نظریه نشانه‌شناسی، یعنی چارلز سندرز پیرس و فردیناند دو سوسور و ارائه مدل مفهومی فرآیند طراحی برآمده از آن است. داده‌ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای مطالعات مختلف در زمینه نشانه‌شناسی و موضوع مرتبط به‌دست‌آمده است. نتایج بیانگر آن است که نشانه‌شناسی، بازنمایی‌های آثار معماری به‌عنوان یک رسانه جهت تولید معنا و شکل تبیین می‌نماید. انتظار می‌رود این مقاله سهم مثبتی در تأکید بر اهمیت نظریه نشانه‌شناسی، نه‌تنها در جهت ارتقای معرفت‌شناسی نشانه‌شناسی، بلکه برای سایر محققان و دانشگاهیان در زمینه‌های مرتبط یا حوزه‌های خاص ایجاد کند.

Manuscript profile

نشانه ابزاری مطالعاتی است که متعاقب متن مطرح می‌شود و در جریان تحلیل متن به کار می‌آید؛ بازنمایی معماری روش‌های خود را در نظم و معنا بخشی به نشانه‌ها یافته است؛ لذا جهت معنا کاوی نشانه‌ها در متون معماری، می‌بایست از مفاهیمی که درک بازنمایی را آسان‌تر می‌نماید؛ استفاده نمود. هدف اصلی این مقاله، تبیین نشانه شناختی انواع بازنمایی‌های معماری بر اساس رابطه رمزگان آن‌ها با تحلیل تطبیقی بین دیدگاه دو محقق برجسته درباره نظریه نشانه‌شناسی، یعنی چارلز سندرز پیرس و فردیناند دو سوسور و ارائه مدل مفهومی فرآیند طراحی برآمده از آن است. داده‌ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای مطالعات مختلف در زمینه نشانه‌شناسی و موضوع مرتبط به‌دست‌آمده است. نتایج بیانگر آن است که نشانه‌شناسی، بازنمایی‌های آثار معماری به‌عنوان یک رسانه جهت تولید معنا و شکل تبیین می‌نماید. انتظار می‌رود این مقاله سهم مثبتی در تأکید بر اهمیت نظریه نشانه‌شناسی، نه‌تنها در جهت ارتقای معرفت‌شناسی نشانه‌شناسی، بلکه برای سایر محققان و دانشگاهیان در زمینه‌های مرتبط یا حوزه‌های خاص ایجاد کند

Manuscript profile