معرفت اسماء و صفات الهی یکی از اساسی¬ترین و مهمترین دستاوردهای معرفتی عارفان اسلامی است و این اهمیت تا به آن جاست که به عرفان گاهی علم¬الاسماء نیز می¬گویند. در این میان عارفان در آثار خویش بسیار به شرح چیستی و چونی اسماءالله پرداخته¬اند و از زوایای گوناگون و با توصیفات متعدّد و با تقسیم¬بندی¬های متنوّع به بحث دربارۀ آن پرداخته¬اند و آن¬ها را در آثار خویش به کار گرفته¬اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد است پس از استخراج و واکاوی اسمای الحسنی در روح-الارواح سمعانی، اصطلاحات به کار رفته را با کاربرد اسمای الهی در کشف¬الاسرار میبدی مقایسه کند و نشان دهد که شباهت¬ها و تفاوت¬های این اسامی از نظر محتوایی در این آثار کدامند. بر اساس یافته-های پژوهش، سمعانی و میبدی هر یک بر اساس ذوق عرفانی و ادبی خود، به تشریح اسماءالله پرداخته¬ و از زوایای گوناگون و با توصیفات متعدّد و با تقسیم¬بندی¬های متنوّع به بحث دربارۀ آن مبادرت ورزیده¬اند و آن¬ها را در آثار خویش به کار گرفته¬اند. این دو شخصیت در تبیین و تحلیل اسماء الهی علی¬رغم شباهت¬های زیاد، در مواضعی با هم اختلاف دارند که ناشی از برداشت¬های ذوقی و عرفانی آن¬هاست. در این بین تاثیرپذیری میبدی در تفسیر خود از روح¬الارواح سمعانی قابل انکار نیست. نکتۀ قابل توجّه آنکه میبدی سعی داشته تا اسماء الهی را به فارسی سره معنی کند که در این امر تاحدود زیادی موفّق بوده است. امّا سمعانی کمتر به این امر توجّه داشته است و بیشتر از برابرهای عربی استفاده کرده است. Manuscript profile

روح¬الارواح سمعانی و کشف¬الاسرار میبدی دو اثر در ادبیات عرفانی فارسی هستند که اوّلی به شرح اسماءالحسنی می¬پردازد و دومی تفسیر قرآن کریم است‌‌. با وجود این که اساس کار دو نویسنده با یک¬دیگر متفاوت است می¬توان گفت میبدی در تفسیر خود از روح¬الارواح سمعانی تأثیر پذیرفته است و نثر میبدی، از نظر ویژگی¬های سبکی شباهت زیادی به¬ویژه در نوبت الثالثه، به نثر روح¬الارواح دارد‌‌. نثر آهنگین و مسجّع سمعانی در روح¬الارواح، تأثیر شگفت¬انگیز بر نثر میبدی داشته است‌‌. نگارندگان در این پژوهش به این نتیجه رسیده است که تشابهاتی در سه سطح زبانی، ادبی و فکری میان روح¬الارواح و کشف¬الاسرار وجود دارد‌‌. کاربرد واژه‌های سرۀ فارسی و ایجاز در کلام از شباهت¬های زبانی دو کتاب است‌‌. استفاده از صنایع ادبی مثل سجع، تمثیل، تشبیه، استعاره و بهره¬گیری از شیوۀ مناظره و شعر در خلال نثر از اشتراکات ادبی این دو کتاب است‌‌. درنهایت، بیان مطالب به شیوۀ واعظان و مجلس¬گویان و تأثیر از مکتب عارفانۀ ابوسعید ابوالخیر و پرهیز از تعصّبات خشک و زاهدانه از مشترکات فکری سمعانی و میبدی است. Manuscript profile