اینولین ترکیبی فیبری و غیر قابل هضم یا با قابلیت هضم اندک می‌باشد که در گیاهان مختلف یافت می‌شود و مقدار آن از یک درصد در موز تا بیش از 15 درصد در ریشه‌ ‌کاسنی متغیراست. از آنجایی که گیاه کنگرفرنگی یکی از منابع مهم اینولین محسوب می‌شود، در این تحقیق استخراج اینولین از ریشه‌ گیاه دارویی کنگرفرنگی و بهینه‌سازی شرایط استخراج جهت رسیدن به بالاترین میزان راندمان استخراج بوده است. ریشه‌های گیاه در شهریور ماه 1394، از مزرعه‌ تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان جمع‌آوری و استخراج اینولین از ریشه با استفاده از حلال آب گرم و روش سطح پاسخ (RSM) و طرح مرکب مرکزی (CCD) به انجام رسید. روش سطح پاسخ در مقایسه با روش‌های پرحجم مانند فاکتوریل کامل، ارجحیت دارد. در این تکنیک جهت بهینه‌سازی فرآیند استخراج اینولین، سه متغیر زمان استخراج (min 65 و50، 35)، دمای استخراج (95 و 75، 55 درجه سانتی‌گراد) و نسبت آب به ریشه (1:9 و 1:6، 1:3) به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند و تاثیر آنها برراندمان استخراج اینولین مورد بررسی قرار گرفت. سپس مدل‌های خطی، اثر متقابل و درجه‌ دوم بر راندمان استخراج اینولین مورد ارزیابی قرار گرفتند، همچنین آزمون ضعف برازش (Lack of fit)، ضریب تبیین کلی (2R) و ضریب تبیین کلی تنظیم شده (R2adjusted) به‌منظور بررسی شایستگی مدل محاسبه شدند. بررسی آزمون Lack of fit و نیز مقادیرR2 و R2adjusted، مناسب بودن مدل درجه‌ دوم را نشان داد، که این مدل جهت یافتن بهترین شرایط فرایند با بیشترین بازده‌ استخراج مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد، بالاترین میزان راندمان استخراج اینولین به میزان 01/8 درصد، مربوط به دمای 95 درجه‌ی سلسیوس، زمان 67/35 دقیقه و نسبت آب به ریشه (1:9) با میزان مطلوبیت 92 درصد می‌باشد. Manuscript profile