Study World Environmentally Friendly Business Strategies on Export Performance Green

Subject Areas : Jounal of Marketing Management

Maryam Ghiasabadi Farahani ¹ , Peyman Ghafari Ashtiyani ²

1 - Master of Business Administration, Faculty of Management, Islamic Azad University, Arak Branch, Arak, Iran
2 - Associate Professor, Department of Business Administration, Faculty of Management, Islamic Azad University, Arak Branch, Arak, Iran

Received: 2019-01-03 Accepted : 2019-02-20 Published : 2017-04-21

Keywords: Eco-friendly, Export competitive advantage, Green export business strategy,

Abstract :

This study seeks to examine the current knowledge of the greenhouse gas business strategy on the export performance of green products through a structural model. The data gathering tool was a researcher-made questionnaire with a reliability of 0.88. Using SPSS software’s and Smart PLS software, the results showed that the variables (physical resources related to green exports, financial resources Related to green exports and green corporate culture) with environmentally sustainable strategies, the negative impact of green management sensitivity on environmentally sustainable strategies, the positive impact of green competitive advantage on green export performance as well as the positive impact of green competitive advantage and consistent strategies The environment has a green export function.

Full-Text:



        13

بررسی استراتژی کسب و کار جهانی سازگار با محیط زیست بر عملکرد صادرات سبز

 

 

چکیده 

محقق تلاش دارد در طی این پژوهش به بررسی استراتژی کسب و کار جهانی سازگار با محیط زیست بر عملکرد صادرات سبز بپردازد. جامعه آماری این پژوهش شامل شرکت­های نمونه و برتر صادراتی ایران می­باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش علّی می­باشد. در این راستا ضمن مرور بر ادبیات موضوع و استفاده از منابع کتابخانه­ای، محقق از پرسشنامه­ای برای جمع­آوری اطلاعات استفاده کرده است. فرضیات این پژوهش با استفاده از آزمون معادلات ساختاری و با استفاده از نرم­افزار اسمارت پی­ال­اس مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج در پایان حاکی از تاثیر مثبت متغیرهای (منابع فیزیکی مرتبط با صادرات سبز، منابع مالی مرتبط با صادرات سبز و فرهنگ سازمانی سبز) با استراتژی­های سازگار با محیط زیست، تاثیر منفی حساسیت مدیریت سبز بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست، تاثیر مثبت مزیت رقابتی سبز بر عملکرد صادرات سبز و همچنین تاثیر مثبت مزیت رقابتی سبز و استراتژی­های سازگار با محیط زیست بر عملکرد صادرات سبز می­باشد.

                       واژگان كليدي: صادرات سبز، فرهنگ سازمانی سبز، مزیت رقابتی سبز، سازگار با محیط زیست. 

 

مقدمه 

کشورهای جهان با توجه به سطح رشد یافتگی­شان، کالاهای متنوعی صادر می­نمایند. تقویت صادرات دارای مزایای مهمی بوده که تولید انبوه، تامین درآمد ارزی، افزایش اشتغال، بهبود کیفیت، کاهش قیمت محصولات تولیدی، تولید محصول سازگار با محیط زیست از آن جمله است(صادقی و همکاران، 1391). دغدغۀ اصلی شرکت­­های بین­المللی بهبود عملکرد صادراتی می­باشد. یکی از عوامل اصلی و اساسی تعیین­کننده عملکرد صادراتی، راهبرد بازاریابی بین الملل می­باشد. در ادبیات بازاریابی بین­الملل نتایج متفاوت و متناقضی در خصوص رابطه راهبرد­های بازاریابی بین­الملل با عملکرد صادراتی نشان داده شده است (قاسمی و همکاران، 1389). اساسی­ترین موضوع بازاریابی بین­المللی این است که راهبرد بازاریابی جهانی شرکت، بر عملکرد بازار جهانی تأثیر مثبتی دارد (زو و کاوسگی¹، 2003). از طرفی آلودگی­های زیست محیطی که در نتیجه تولیدات و مصارف انسانی پدید آمده، از جمله مسائلی هستند که بارها توسط سازمان های فعال در این زمینه به عنوان تهدیدی برای بشر ساخته شده­اند. در این میان برخی از صنایع با به کارگیری اقداماتی، گام های لازم را جهت کاهش اثرات نهایی که بر محیط زیست می­توانند داشته باشند برداشته اند (کاو²، 2011). انسان به عنوان عامل اصلی اثرگذار و قربانی اصلی این بحران به شمار می­روند. از همین رو اصلاح روند بحران محیط زیست در گرو اصلاح آموزه های انسان و تغییر در نگرش دانش و حساسیت انسان­ها نسبت به سرنوشت خود و محیط پیرامون خود می­باشد. آموزش محیط در رابطه با تأثیر بشر بر محیط زیست، از اهمیت خاصی برخوردار می­باشد و همواره بهترین ابزار برای ایجاد آگاهی در جامعه در راستای افزایش حساسیت، توجه و دانش عموم در مورد جنبه های زیست محیطی بوده است. امروزه ارزیابی زیست محیطی استراتژیک³ برای تصمیم­گیری آگاهانه مبنایی دقیق در جهت توسعه پایدار است (وایت و نوبل⁴، 2013). با توجه به اینکه کسب و کارهای تولیدی و صنعتی یکی از منابع ایجاد آلودگی در جهان هستند، در نظرگرفتن مسائل زیست محیطی در سازمان­ها یک امر مهم تلقی می­شود. با وجود اهمیت تجارت سبز در میان کسب و کارهای تولیدی و صنعتی، اما تعداد کمی از مطالعات توانسته اند نقش فاکتورهای زیست محیطی موثر را در تدوین، تنظیم و اجرای استراتژی تجاری را کشف کنند. به طور ویژه، درک عواملی که سبب شدند تا کارخانه ها استراتژی های تجاری جدید و همچنین سود رقابتی حاصل از اتخاذ چنین استراتژی هایی را گسترش دهند، محدود است. یکی از مهمترین چالش­ها و مشکلات کشورهای در حال توسعه مانند ایران در بخش صادرات بخصوص به در رابطه با کشورهای اتحادیه اروپا مربوط به رعایت استانداردهای تعریف شده همچون European Community Marking است. در زمینه محصولات صنعتی برای کیفیت کالا، حفاظت از سلامتی و ایمنی مصرف کننده و نیز محیط زیست را شامل می شود. مقررات جاری اتحادیه اروپا از جمله قوانین CLP, REACH, GHS از دسامبر 2010 جهت مدیریت و کنترل مخاطرات و احتمالات آسیب بر روی سلامت و ایمنی انسان و محیط زیست در مراحل تولید، ساخت و واردات تدوین شده است. لذا این قوانین باعث چالش­ها و رقابت­های صنعتی قابل توجهی می­شود، که نیاز به نوآوری و ابتکار عمل در بخش صادرات ایران دارد. لذا نیاز به بازنگری در تدوین قوانین و مقرارت حاکم بر صادرات در کشورهای در حال توسعه جهت افزایش و توسعه بخش صادرات آنها از اهمیت بسزایی برخوردار است. و همچنین این مسائل به ارزیابی مجدد رابطه­ی محرک­های مورد قبول­تر در مورد راهبرد زیست محیطی و عملکرد بازار صادرات و عملکرد مالی صادرات نیاز دارد. به عنوان مثال، راهبرد کسب وکار صادرات سازگار با محیط زیست کدامند؟ عوامل مؤثر بر عملکرد صادرات و راهبردهای زیست محیطی کدامند؟ بیشترین سهم اطلاعات و آگاهی در جهت ایجاد یک تصور گسترده در زمینه­ی راهبرد بازاریابی جهانی در زمینه محصولات مدرن می­باشد. دوم اینکه این مطالعه بین راهبرد زیست محیطی و عملکرد بر اساس یک دیدگاه منبع محور، ارتباط عملی را به اثبات می­رساند. سوم تلاش این پژوهش برای ایجاد پایه­ی نظری در زمینه­ی محصولات مدرن است. لذا با توجه به اینکه کسب وکارها یکی از منابع ایجاد آلودگی در جهان هستند، در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی در شرکت­های تولیدی یک امر مهم تلقی می­شود. با وجود اهمیت صادرات سبز در میان کسب وکارهای تولیدی و صنعتی، پژوهش­های محدودی در این زمینه انجام شده است و بیشتر مطالعات، اثرات مثبت رقابتی حاصل از به کارگیری بازاریابی سبز را در میان بازارهای مصرفی نشان می­دهند. بدین جهت شرکت­هایی که به محیط زیست اهمیت می­دهند، باید طرح های عملیاتی جدیدی جهت هماهنگی و سازماندهی اقدامات در راستای هدف سازمان تدوین نمایند، به عبارت دیگر باید با توجه به هدف حفظ محیط زیست، صادرات سبز، پایداری تجارت، پایداری محیط زیست، رضایت ذینفعان و غیره راهبردهای سبز را اتخاذ نمایند. در نتیجه این پژوهش، با هدف پرکردن شکاف کاربرد مفهوم صادرات سبز در زمینۀ راهبردهای زیست محیطی به بررسی تأثیر آن بر عملکرد صادراتی می­پردازد. علاوه بر آن، این پژوهش در صدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که آیا استراتژی مدل سازی بازاریابی سبز جهانی بر عملکرد صادراتی مؤثر است و همچنین کدام فاکتورهای داخلی و خارجی سبب می­شود تا کارخانه ها استراتژی تجاری واحد صادرات موافق با محیط زیست را اتخاذ کنند. نقش استفاده از این استراتژی های تجاری در دستیابی به تفکیک و تمیز محصول یا سود حاصل از تجارت صادرات مور بررسی قرار می­گیرد.

پیشینه پژوهش

از آنجایی که موضوع صادرات سبز در ایران و سایر کشورها مبحث جدیدی است، لذا عنوانی جدید و نوآورانه در حوزه مطالعات کسب و کار محسوب می­گردد. صادرات سبز موضوع تحقیقاتی بسیار بدیع در کشورهای در حال توسعه و صاحب منابع طبیعی و اولیه می­باشد. بیشتر این دسته از پژوهش های انجام شده بر روی بازاریابی سبز و تاحدی توسعه پایدار در بازاریابی تکیه داشته اند اما در باب صادرات سبز مطالعات اندک و بسیار ناچیزی انجام شده است.  

بهینه سازی عملکرد زیست محیطی در میان کسب و کارهای صنعتی، تأثیر مثبتی بر شاخص های مالی شرکت اعمال می­کند. اجرای فعالیت های مرتبط با حفظ محیط زیست، علاوه بر اینکه تأثیر فوری بر عملکرد زیست محیطی دارد، موجب کاهش هزینه های استخراج و بدهکاری شرکت می شود و مزایایی را برای شرکت فراهم می کند(فراج و همکاران⁵، 2013). نتایج پژوهش های متعدد، حاکی از تأثیر مثبت استراتژی بازاریابی سبز بر عملکرد زیست محیطی است(فراج و همکاران، 2013؛ سامباسیوان⁶، 2013). سامباسیوان⁷ و همکاران(2013) در نتایج پژوهشی تحت عنوان"مطالعۀ موردی برای عامل سبز: تأثیر فعالیت های زیست محیطی بر یافته­ها و عملکرد چندگانۀ شرکت مالزی اظهار می­دارند که استراتژی بازاریابی سبز بر عملکردهای مالی، سازمانی، عملیاتی، زیست محیطی و رضایت ذینفعان شرکت اثری مثبت و معنادار دارد. یافته­ها فراج و همکارانش⁸(2013) نشان می­دهد مدیران به طور غیرمستقیم نقش کلیدی در طراحی و توسعه استراتژی­های بازاریابی سبز و ایجاد فرهنگ سازمانی دارند. بهینه سازی عملکرد زیست محیطی در میان کسب وکارهای صنعتی، تأثیر مثبتی بر شاخص­های مالی شرکت اعمال می­کند. اجرای فعالیت­های مرتبط با حفظ محیط زیست، علاوه بر اینکه تأثیر فوری بر عملکرد زیست محیطی دارد، موجب کاهش هزینه های استخراج و بدهکاری شرکت می­شود و مزایایی را برای شرکت فراهم می­کند. منگاک⁹ و همکاران (2010) در مطالعه خود تاکید می­کنند که گرایش مؤسس سازمان در اتخاذ استراتژی بازاریابی سبز مؤثر است و اتخاذ استراتژی بازاریابی، موجب بهبود عملکرد شرکت خواهد شد. از طرفی، این یافته­ها نشان می­دهد که قوانین دولتی می­تواند رابطۀ میان گرایش مؤسس و اتخاذ استراتژی بازاریابی سبز را تعدیل نماید. یافته­های سامباسیون و همکاران (2013) حاکی از آن است که کنش زیست محیطی به گونه­ای مثبت با عملکرد کارآمد، یادگیری سازمانی و عملکرد زیست محیطی، رضایتمندی سرمایه­گذاران و عملکرد مالی در ارتباط است. نقش تعدیلی رضایت مندی سرمایه­گذاران از طریق داده­ها حمایت و تأیید می­شود. اگر چه نقش تعدیلی عملکرد زیست محیطی و نقش تعدیلی انواع تکنولوژی ها با توجه به یافته­ها تائید نمی­شود. در مطالعه دیگری، پژوهشگران تاکید می­کنند که منابع سازمانی خاص (مثل مالی، فیزیکی و تجربی) و ظرفیت­ها مثل دیدگاه مشترک، هماهنگی کارآمدی متقابل، دریافت واکنش تکنولوژی در توسعه ی استراتژی بازاریابی صادرات دوستدار محیط زیست (محصول شامل، قیمت، توزیع و عناصر تبلیغاتی سودمند و مساعد است. (لئونیداس¹⁰ و همکاران2013) چنین استراتژی­هایی برای صادرکنندگان اجناس صنعتی (در مقابل مصرف­کنندگان) وهمچنین برای شرکت­های که محصولات خود را به کشورهای توسعه یافته، در مقابل در حال توسعه، می­فروشند، آشکارتر است. همچنین نتایج حاکی از آن است که اتخاذ استراتژی بازاریابی صادرات سبز، تأثیر مثبتی بر عملکرد صادرات شرکت دارد. حقیقی نسبی و همکاران (1395) پیشنهاد می­کنند که فرهنگ زیست محیطی در درون کسب وکارهای صنعتی بر اتخاذ راهبرد بازاریابی سبز تأثیر مثبت و معناداری دارد و حمایت مدیریت ارشد از اقدامات زیست محیطی موجب تقویت فرهنگ زیست محیطی در کسب وکارهای صنعتی در عملیاتی از قبیل: فروش و توزیع گاز طبیعی و محصولات مشتق شده از نفت خام می­شود. اتخاذ راهبرد بازاریابی سبز در کسب وکارهای نفتی، عملکرد اقتصادی را بهبود می­بخشد اما با توجه به اینکه موضوع محیط زیست به عنوان یک موضوع راهبردی در خاورمیانه در نظر گرفته نمی­شود و کسب وکارها از استانداردهای به روز استفاده نمی­کنند، عملکرد زیست محیطی وضعیت نامناسبی دارد و باعث موانع جدی در توسعه صادرات پایدار دنیا می­شوند. نتايج پژوهشی نشان مي­دهد بازارگرايي صادرات بر عملكرد صادرات و مزيت رقابتي تأثير دارد. (محمدیان و همکاران،1392) همچنين، مزيت رقابتي كه در مدل تحقيق متغير ميانجي بازارگرايي صادرات و عملكرد صادرات نيز هست، بر عملكرد صادراتي تأثير مثبت دارد. داگلاس و سادج¹¹(1998) نشان می­دهند که هر چه مدیریت زیست محیطی بیشتر در فرآیند برنامه­ریزی راهبردی ادغام شود، تأثیر مثبت آن روی عملکرد زیست محیطی و مالی شرکت قوی­تر خواهد بود. مطالعات پیشنهادی نیز نشان داده­اند که راهکار بازاریابی زیست محیطی شرکت تأثیر مطلوبی روی عملکرد شرکت دارد.

 

 

چارچوب نظری و مدل مفهومی پژوهش

در دهه­های اخیر شاهد رشد قابل توجهی از مسائل و مشکلات مربوط به محیط­زیست در بخش­های مختلف جهان بوده­ایم که باعث تحمیل فشارهای زیادی برکارخانه­ها شده است. اهمیت این موضوع سبب شده تا تعداد زیادی پژوهش از اوایل سال 1970 صورت بگیرد. این تحقیقات در اصل بر موضوعات مربوط به حفاظت از محیط زیست در بازارهای بومی تمرکز دارند. به هر حال این مبحث در زمینه­های تجاری بین­المللی نیز از اهمیت یکسانی برخوردار بوده است(غفاری آشتیانی و غیاث­آبادی فراهانی، 1396). متأسفانه اکثر مردم بر این باورند که "صادرات سبز" تنها به ترویج یا تبلیغ محصولاتی با ویژگی­های زیست محیطی اشاره دارد. واژه­هایی مانند: بدون فسفات، قابل بازیافت، سازگار با ازون و سازگار با محیط زیست، مواردی هستند که اغلب مصرف کنندگان آنها را با بازاریابی سبز مرتبط می­دانند. استفادۀ گسترده از واژه­هایی مانند طبیعی، ارگانیک، سازگار با زمین، زیست محیطی، غیرسمی، تجزیه پذیر، گیاهی و بدون کلر باعث شده است تا مصرف کنندگان آنها را مترادف با "سبز" در نظر بگیرند، در حالی که این واژه­ها فقط علائمی از تجارت سبز هستند و تجارت سبز شامل طیف گسترده­تری از فعالیت­ها است؛ فعالیت­هایی مانند: اصلاح محصول، تغییر در فرآیند تولید، تغییر در بسته بندی و همچنین تغییر در تبلیغات که می­تواند در کالاهای مصرفی، صنعتی و یا حتی خدمات اعمال شود. منابع مالی مربوط به در دسترس بودن پول نقد، سرمایه در گردش که برای تأمین مالی کسب وکار شرکت ضروری هستند (لئونیداس و همکاران، 2013). لئونیداس و همکاران¹²(2013؛ 2015) و منون و همکاران(1999) بیان می­کنند که منابع فیزیکی ومنابع مالی مرتبط با صادرات سبز بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست تاثیر معناداری دارد. منظور از شدت رقابت خارجی این است که تا چه اندازه یک کارخانه در یک بازار تولید خاص با رقابت مواجه است. لذا استراتژی­های تجاری سازگار با محیط زیست بیشتر در بازارهای خارجی که با رقابت با شدت و کثرت بالا مشخص شده­اند، توسعه می­یابند. در شرایطی که رقابت تشدید شده است مصرف­کنندگان می­توانند به آسانی یک رساننده و تأمین کننده را با دیگری تعویض کنند یک راه برای جلوگیری از این نکته، افزایش وفاداری به کارخانه­هایی است که روش دوستدارانه­تری نسبت به محیط زیست دارند. بنابراین با توجه به پژوهش لئونیداس و همکارانش شدت رقابت خارجی تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست دارد (لئونیداس و همکاران، 2015). لئونیداس و همکاران(2015) بیان می­کنند نگرانی­های عمومی نسبت به محیط زیست کارخانه­ها را تحریک می­کند تا در استراتژی­های تجارت صادرات خود از نظر زیست محیطی آگاه­تر و هوشیارتر باشند. از طرفی نگرانی­های عمومی در مورد محیط زیست ممکن است در میان کشورهای مختلف متفاوت باشد و در نتیجه تاثیر متفاوتی بر اقدامات سازگار با محیط زیست در کارخانه­های صادرکننده داشته باشد. لذا صرف نظر از تفاوت­ها در میان کشورها نگرانی عمومی نسبت به محیط زیست تاثیر مثبتی بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست دارد (لئونیداس و همکاران، 2015). بنابراین نگرانی عمومی نسبت به محیط زیست تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست دارد. مطالعه لئونیداس و همکاران(2015) نشان می­دهد حساسیت مدیرست سبز بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست تاثیر معناداری دارد. یکی از عوامل محرک کلیدی برای اتخاذ استراتژی­های بهتر در حفاظت محیط زیست در کارخانه ها، حساسیت مدیر کل به مباحث سبز و حفاظت از محیط زیست می­باشد چرا که مدیران هستند که مسئول تعیین هدف، سیاست­ها و روش­هایی برای اتخاذ درست اقدامات در جهت حفاظت از محیط زیست را در سازمان­ها هموار می­کنند (لئونیداس و همکاران، 2015). بنابراین حساسیت مدیریت سبز بالا تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی های سازگار با محیط زیست دارد.

فرهنگ سازمانی حفاظت از محیط زیست می­تواند بر ماهیت و هدف رفتار استراتژیک مسئول در قبال محیط زیست کارخانه­های صادرکننده اثر داشته باشد. ترویج ارزش­ها و هنجارها در میان کارکنان مثل نظارت محیط زیست و جوابگویی اجتماعی برای ترویج تفکر سازگار با محیط زیست بودن در کارخانه­ها و و در حوزه صادرات امری ضروری است (لئونیداس و همکاران، 2015). منابع زیست محیطی در توسعۀ استراتژی­های سازگار با محیط زیست، نقش محوری دارند. یکی از این منابع که ممکن است به ایجاد عملکرد عالی کسب وکار کمک کند، فرهنگ سازمانی سبز است. تحقیقات نشان داده­اند که فرهنگ زیست محیطی می­تواند به عنوان یک دارایی استراتژیک در نظر گرفته شود که به شرکت­ها اجازه می­دهد تا استراتژی­های زیست محیطی را به عملکرد بهتر تبدیل کنند و به مزایای رقابتی دست یابند. نتایج پژوهش­های متعدد حاکی از تأثیر مثبت فرهنگ زیست محیطی بر استراتژی کسب وکار سازگار با محیط زیست است(فراج و همکاران¹³، 2013؛ لئونیداس و همکاران، 2015؛ هریس و کران¹⁴، 2002). بنابراین فرهنگ سازمانی سبز تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست دارد. مزیت رقابتی سبز به عنوان شرایطی که در آن شرکت­ها برخی از جایگاه­ها را در مورد محیط زیست یا ابتکار سبز اشغال می­کنند. همچنین مطالعه چن(2011) فرهنگ سازمانی سبز تاثیر معناداری بر مزیت رقابتی سبز دارد.

به ادغام مسائل سبز (مرتبط با محیط زیست) در حوزه­های عملکردی مختلف یک بنگاه تجاری مثلاً در تولید، بازاریابی، R & D، فروش، مالیه و منابع انسانی اشاره دارد(بانرجی¹⁵، 2001). یک عامل اصلی که شرکت­ها را ترغیب به اتخاذ یک جایگاه سازگار با محیط زیست در رویکردهای تجاری خود می­سازد. موفقیت بالقوه یک مزیت رقابتی موقعیتی است (آراگو و شارما¹⁶، 2003، 73). از طرفی نتایج پژوهش چن¹⁷(2011) و اُرساتو¹⁸(2006) نشان می­دهد که مزیت رقابتی رهبری صادرات هزینه تاثیر معناداری بر عملکرد صادرات دارد. مزیت­های رقابتی هزینه­ها ممکن است حاصل دستیابی به اقتصاد به ویژه از جانب مصرف­کنندگان سازگار با محیط زیست در بازارهای خارجی باشد. از طرفی مزیت رقابتی تمایز محصول می­تواند رضایت مصرف­کنندگان را جلب کند، و آنها را تشویق به خرید اجناس کند و خریداران جدیدی را در بازارهای بین­المللی جذب کند. بهره بردن از این مزیت سبب می­شود که علاوه بر کارخانه، مصرف کننده هم از تولید کارخانه مورد نظر نسبت به دیگر کارخانه­ها سود بیشتری را به دست آورد.

یک عامل اصلی که شرکت­ها را ترغیب به اتخاذ یک جایگاه سازگار با محیط زیست در رویکردهای تجاری خود می­سازد. موفقیت بالقوه یک مزیت رقابتی موقعیتی است (آراگو و شارما¹⁹، 2003). این گونه راهکارها ممکن است به متمایزسازی محصولات شرکت از رقابت با قیمت­های پایین­تر کمک کند. موفقیت در اثر مزیت متمایزسازی یک محصول (به کمک اتخاذ اقدامات تجاری سازگار با محیط زیست) می­تواند رضایت مشتری را بهبود بخشد، باعث تکرار خرید کالاها شود و خریداران جدید را در بازارهای بین المللی جذب کند (زو و همکاران²⁰، 2003). این پژوهش در برگیرنده دستیابی به مزیت­های رقابتی ناشی از محیط زیست است که در نتیجه بکارگیری مؤثر و کارآمد منابع و قابلیت­های مرتبط با محیط زیست حاصل می­شود (آراگو و شارما، 2003). رازبقا و موفقیت سازمان­ها در محیط رقابتی امروز، ایجاد، حفظ و تداوم مزیت رقابتی پایدار است(جعفرپور وهمکاران، 1395).

بانرجی و همکاران (2003) استدلال می­کنند که هدف قراردادن مشتریانی که نسبت به محیط زیست حساس هستند ابزاری برای رسیدن به مزیت رقابتی است، در حالی که این مزیت یکی از محرک های اصلی گرایش به سمت محیط زیست محسوب می شود. انواع مختلف مزیت­های رقابتی سازگار با محیط زیست که با هزینه کم ارتباط دارند (مثلاً استانداردسازی طرح­های محصول سازگار محیط زیست) و متمایزسازی (مثلاً با استفاده از جهت­گیری محیط زیستی مشخصات محصول دسته بندی جهت ایجاد تمایز از دیگر رقبا) را از هم تفکیک می­کند. بنابراین مزیت رقابتی سبز تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد صادرات سبز دارد.

یک شرکت صادراتی در موقعیت پذیرش سطوح رضایت بخشی از مسئولیت­های اکولوژیکی در یک بازار خارجی به شدت رقابتی در جایگاه پیشگام است به رقبایش قرار گیرد و استانداردهای زیست محیطی صنعت مربوطه را با همه­ی مزایایی که در بر دارد، تنظیم کند، زیاد است. در حالی­که ادغام گرایش به محیط زیست در راهکار یک کسب و کار می­تواند به مزیت رقابتی منتهی شود. یک رویکرد صرفاً تسلیم به مدیریت محیط زیستی ممکن است نتایج وارونه­ای به همراه داشته باشد. راهکارهای کسب و کار سازگار با محیط زیست بیشتر در بازارهای خارجی که رقابت در آن­ها گسترده­تر است رخ می­دهد چون خریداران با گزینه­های بسیاری برای پاسخگویی به نیازها، خواسته­ها و محصولاتی به صورت سازگار با محیط زیست این گزینه­ها را ارائه می­دهند (منون و همکاران²¹، 1999). طبق مطالعات بالا استراتژی بازاریابی زیست محیطی بر عملکرد صادرات سبز تاثیر معناداری دارد. بنابراین محقق به استناد نظریات پیش گفته مدل مفهومی پژوهش خود را به شرح زیر ارائه می­نماید:

 

شکل1. مدل مفهومی پژوهش

منابع: (فراج و همکاران، 2013؛ لئونیداس و همکاران، 2015؛ هریس و کران، 2002، چن، 2011، لئونیداس و همکاران، 2013).

روش شناسی پژوهش

این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش اجرا مطالعه­ای غیرآزمایشی است و طرح پژوهشی بر اساس روش تحلیل عاملی و معادلات ساختاری است. جامعۀ آماری این پژوهش عبارت­اند از: شرکت­های صادراتی در سال 1395 که استانداردهای زیست محیطی را رعایت می­کرده­اند. که تعداد آنها 75 شرکت می­باشد. تمرکز بر روی صادرکنندگان برتر کالاهای تولیدی در این شرکت­ها است که با توجه به جدول مورگان تعداد نمونه 63 شرکت می باشد. برای هر یک از شرکت­ها پرسشنامه توسط ابزارهای الکترونیکی برای مدیران ارسال شد به ضمیمه نامه ای که هدف مفید بودن نتایج حاصل از مطالعه است. در برخی موارد از طریق ملاقات­های شخصی و حضوری برای تشویق مشارکت استفاده شده است. در مجموع 60 پرسشنامه عودت داده شد. و برخی پرسشنامه­ها به دلیل اطلاعات از دست رفته حذف شده بود. با استفاده از روش میدانی نیز اطلاعات مورد نیاز و اختصاصی جمع­آوری شد. در همین راستا، به منظور سنجش بررسی تأثیر استراتژی­های بازاریابی سبز جهانی و تأثیر آن بر عملکرد صادرات سبز از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. تعداد سوالات این پرسشنامه 55 سوال است. برای محاسبۀ روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه از نظریۀ لاوشی²² (1975) استفاده شد. این نظریه بیان می­کند که دامنۀ محتوایی ابزار قبل از تعیین روایی و قابلیت اطمینان شناسایی شود. بر اساس این روش، برای روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه یک هیئت 10 نفره از متخصصان مختلف حوزه­های صادرات، محیط زیست، مدیریت، بازاریابی تشکیل شد. به طور حضوری، تلفنی، یا از طریق پست الکترونیک با اعضای هیئت ارتباط برقرار شد. در نهایت، از بین 55 سؤال پرسشنامه 15 سؤال به دلیل پایین بودن ضریب CVR حذف شد. برای محاسبۀ پایایی پرسشنامۀ مورد استفاده از ضریب آلفای کرونباخ معادل (88/0=α) استفاده شد. در نهایت، تجزیه و تحلیل داده­های این پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از مشخصه­های آماری نظیر نمودارها، جدول­های فراوانی و درصد و آزمون معادلات ساختاری و تحلیل عاملی و نرم افزارهای اس­پی­اس­اس و اسمارت پی­ال­اس صورت گرفت. مقدار میانگین واریانس استخراج‌شده²³ همواره بزرگ‌تر از 4/0 است و مقدار روایی مرکب²⁴ نیز بزرگ‌تر از میانگین واریانس استخراج شده است. بنابراین روایی همگرا نیز تائید می‌شود. پس از بررسی میزان برازش الگوی آزمون شده، نتایج مربوط به بررسی فرضیه­های پژوهش ارائه شده است.

یافته­های پژوهش

بر اساس نتایج مدل اندازه‌گیری بار عاملی در تمامی موارد مقداری قابل قبول دارند (3/0 به بالا) که نشان می‌دهد همبستگی مناسبی بین متغیرهای قابل‌مشاهده با متغیرهای پنهان مربوط به خود، وجود دارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت هر متغیر اصلی به‌درستی مورد سنجش قرارگرفته است و با عنایت به یافته‌های حاصل از این مقیاس می‌توان به آزمون فرضیه‌های پژوهش پرداخت.

 

 

 

نمودار 1: ضرایب بارهای عاملی مدل کلی پژوهش

 

و در ادامه در نمودار 2 مقادیر معناداری (آماره تی) روابط بین متغیرها آورده شده است.

 

نمودار 2: آماره تی مدل کلی پژوهش

جدول 1: مشخصات جمعیت شناختی نمونه

خصوصیت	طبقه بندی	فراوانی	درصد فراوانی	نوع استاندارد
سمت پاسخ دهنده	مدیر عالی	10	15/0	-
	مدیر میانی	27	45/0	-
	مدیر عملیاتی	23	40/0	-
اتخاذ سیستم مدیریت کیفیت	سیستم مدیریت کیفیت دارد	49	82/0	ISO 9001,  ISO TS16949, HACCP
	سیستم مدیریت کیفیت ندارد	11	18/0	-
اتخاذ استاندارد زیست محیطی	استاندارد زیست محیطی دارد	22	37/0	ISO 14001
	استاندارد زیست محیطی ندارد	38	63/0	-
اتخاذ سایر استانداردها	استاندارد دیگری دارد	55	92/0	IEC ISO 22000 DIN ISO 10002 ISO 29002
	استاندارد دیگری ندارد	5	08/0	-

 

 

نتیجه گیری و پیشنهادات

منابع فیزیکی مرتبط با صادرات سبز تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست دارد. نتایج این فرضیه با پژوهش­های لئونیداس و همکاران (2013) و منون و همکاران (1999) همخوانی دارد. منابع مالی مرتبط با صادرات سبز تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست دارد. نتایج این فرضیه با پژوهش­های لئونیداس و همکاران (2013) و منون و همکاران (1999) همخوانی دارد. زیرا منابع مالی مربوط به در دسترس بودن پول نقد، سرمایه در گردش که برای تأمین مالی کسب و کار شرکت ضروری هستند. شدت رقابت خارجی تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست دارد. نتایج این فرضیه با پژوهش لئونیداس و همکاران (2015) همخوانی دارد. استراتژی­های تجاری سازگار با محیط زیست بیشتر در بازارهای خارجی که با رقابت با شدت و کثرت بالا مشخص شده­اند، توسعه می­یابند. در شرایطی که رقابت تشدید شده است مصرف کنندگان می توانند به آسانی یک رساننده و تأمین کننده را با دیگری تعویض کنند یک راه برای جلوگیری از این نکته، افزایش وفاداری به کارخانه هایی است که روش دوستدارانه­تری نسبت به محیط زیست دارند. حساسیت مدیریت سبز تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی­های سازگار با محیط زیست ندارد. نتایج با پژوهش لئونیداس و همکاران(2015) همخوانی ندارد. زیرا یکی از عوامل محرک کلیدی برای اتخاذ استراتژی­های بهتر در حفاظت محیط زیست در کارخانه­ها، حساسیت مدیر کل به مباحث سبز و حفاظت از محیط زیست می­باشد چرا که مدیران هستند که مسئول تعیین هدف، سیاست­ها و روش­هایی برای اتخاذ درست اقدامات در جهت حفاظت از محیط زیست را در سازمان­ها هموار می­کنند. فرهنگ سازمانی سبز تاثیر مثبت و معناداری بر استراتژی های سازگار با محیط زیست دارد. یافته­ها نشان می­دهد نتایج با مطالعات فراج و همکاران (2013)؛ منگاک و همکاران (2010) و فراج و همکاران (2008) نیز همخوانی دارد. مدیران می­توانند بر فرهنگ زیست محیطی تأثیر مثبت و معنادار داشته باشند؛ اما، به طور مستقیم درگیر فعالیت­هایی همچون طراحی یا توسعۀ اقدامات عملیاتی زیست محیطی نیستند و این بخش از فعالیت­ها توسط مدیران رده پایین­تر یا همان مدیران میانی پشتیبانی می­شود. وجود یک فرهنگ زیست محیطی در کسب و کارها موجب می­گردد که اطلاعات مفید و با ارزش از محیط اطراف جمع­آوری شود و دانش قابل توجه و مفیدی در سراسر سطوح سازمانی انتشار یابد. فرهنگ زیست محیطی به تصمیم­گیرندگان کمک می­کند تا در مورد استراتژی­های بازاریابی سبز اطلاعات بیشتری کسب کنند. استراتژی­های سازگار با محیط زیست تاثیر مثبت و معناداری بر مزیت رقابتی سبز ندارد. مزیت رقابتی سبز تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد صادرات سبز دارد. بنابراین فرضیه هفتم تائید می­گردد. این نتیجه با نتایج پژوهش چن²⁵(2011) و اُرساتو²⁶(2006) همخوانی دارد. مزیت­های رقابتی هزینه­ها ممکن است حاصل دستیابی به اقتصاد به ویژه از جانب مصرف­کنندگان سازگار با محیط زیست در بازارهای خارجی باشد. از طرفی مزیت رقابتی می­تواند رضایت مصرف­کنندگان را جلب کند، و آنها را تشویق به خرید اجناس کند و خریداران جدیدی را در بازارهای بین­المللی جذب کند. بهره بردن از این مزیت سبب می­شود که علاوه بر کارخانه، مصرف کننده هم از تولید کارخانه مورد نظر نسبت به دیگر کارخانه­ها سود بیشتری را به دست آورد. یافته­ها نشان می­دهد استراتژی­های سازگار با محیط زیست تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد صادرات سبز دارد. این نتیجه، با یافتۀ پژوهش­های سامباسیوان و همکاران (2013)، فراج و همکاران (2013)، لئونیدو و همکاران (2013)، فراج و همکاران (2011) و فراج و همکاران (2008) را تائید می­کند. با توسعۀ فعالیت­های زیست محیطی، می­توان میزان فروش را افزایش داد. از آنجا که مصرف­کنندگان نسبت به مزایای محصولات سازگار با محیط زیست آگاه هستند و حاضرند مبلغ بیشتری را بابت محصولاتی با کیفیت بیشتر بپردازند، کسب و کارها می­توانند از این فرصت استفاده کنند و عملکرد صادرات را افزایش دهند. لذا استراتژی کسب وکار جهانی سازگار با محیط زیست بر عملکرد صادرات سبز تاثیر مثبت و معناداری دارد. از آنجا که مشکلات زیست محیطی و اثرات سوء آن، رفتار مصرف­کنندگان را تغییر داده است، تولیدکنندگان موفق کسانی هستند که این تغییرات را در فرایند تولید محصول، توزیع محصول، تبلیغات محصول و ... لحاظ نمایند.

با توجه به جایگاه هر یک از شاخص­ها در ماتریس اهمیت عملکرد، در ادامه (در قالب پیشنهاد) بیان می­کنیم که کدام شاخص باید تقویت شود و کدام یک باید وضعیت موجود خود را حفظ کند:

-حفظ محیط زیست به عنوان یک ارزش سازمانی و یک فعالیت مهم در شرکت­ها، در وضعیت مناسبی قرار دارد و از اهمیت بالایی برخوردار است، از این رو، کسب وکارهای صادراتی باید تدابیری به کار گیرند تا این وضعیت حفظ شود. شاخص تلاش سازمان در ارتباط با آموزش مسائل زیست محیطی، مهم تلقی می­شود، اما وضعیت مناسبی ندارد.

-کسب وکارهای ایرانی باید تلاش کنند تا حفظ محیط زیست را به عنوان یک هدف اصلی در برنامه­ریزی تمام واحدهای سازمانی در نظر بگیرند و برای آگاهی اعضای سازمان، بیانیه­ای روشن از حفظ محیط زیست داشته باشند. علاوه بر این، آنها باید کار گروه­های ویژه را برای آموزش مسائل زیست محیطی و راه­های حفظ محیط زیست به کارکنان، تعیین کنند.

فرضیه اول: با توجه به تایید فرضیه پیشنهاد می­گردد شرکت صادرکننده سبز سیاست مالی که پولی را برای اهداف زیستی مرتبط با فعالیت های صادرات شرکت اختصاص دهد؛ استراتژی مالی شرکت با توجه به صادرات­ها، هزینه­های زیستی را در نظر بگیرد.

فرضیه دوم: با توجه به تایید فرضیه پیشنهاد می­گردد شرکت صادرکننده سبز منابع کافی مالی برای فعالیت­های زیست محیطی شرکت­ها در بازار صادرات را دارا باشد؛ به راحتی به سرمایه دسترسی داشته تا بتوانند فعالیت­های سبز را در بازارهای صادراتی مدیریت کنند.

فرضیه سوم: به شرکت­های صادرکننده سبز پیشنهاد می­شود با رقابت در صنعت بازارهای خارجی؛ رقابت قیمتی موجب شدت رقابت در بین شرکت­ها شوند.

فرضیه چهارم: با توجه به اینکه این فرضیه رد شده است لذا به مدیران شرکت­های صادرکننده سبز توصیه می­شود که تجهیزات شرکتشان کارآمد باشد و به گونه­ای که به محیط زیست آسیب نرساند؛ مدیران شرکت بایستی مباحث گسترش محیط زیست در بازارهای خارجی را درک کنند؛ و مدیران دستورالعمل­های واضحی برای اجرای اهداف محیطی داشته باشند؛ مدیران به مباحث حفاظت از محیط زیست توجه کنند و در نهایت مدیران ما را از خطرات مربوط به مباحث حفاظت از محیط زیست حفظ کنند.

فرضیه پنجم: با توجه به اینکه این فرضیه تائید شده است لذا پیشنهاد می­شود در شرکت­های صادرکننده سبز میان دپارتمان­ها همکاری وجود داشته باشد تا هوشیاری محیطی ترویج پیدا کند؛ در کارخانه ها افرادی که با صادرات سروکار دارند تشویق شوند تا ایده های خود را در مورد مباحث محیط زیست نشان دهند؛ و در کارخانه جوی حاکم باشد که افراد بتوانند آزادانه در مباحث شرکت کنند؛ شرکت دغدغه­ی دانش مدیریت محیط زیست و حفاظت از آن را داشته باشد.

فرضیه ششم: از جمله مواردی که در استراتژی­های سازگار با محیط زیست نقش دارد شامل توسعه، تولید، منابع انسانی و خرید می­باشد لذا در راستای هر یک از عوامل به شرکت­های صادرکننده سبز توصیه می­شود:

- اقدامات ترویجی شرکت در بازارهای خارجی تلاش کند الزام به حفاظت از محیط زیست را نشان دهد؛ شرکت اطمینان حاصل کند که منطقی که در فروش اجناس در بازار جهانی استفاده می­شود نسبت به محیط زیست مسئول است؛ با کانال­های توزیع که قصد حفاظت از محیط زیست را دارند همکاری شود و مشتریان بازار خارجی­مان را تشویق کنیم تا در فعالیت­های حفاظت از محیط زیست شرکت کنند (از طریق تعیین جایزه) و در نهایت محصولاتی را طراحی و شکل دهیم که از محیط زیست حفاظت کند.

- جهت توسعه شرکت در راستای استراتژی­های زیست محیطی با سازمان­های خارجی برای ایجاد اجناس دوستدار محیط زیست در بازارهای خارجی همکاری صورت گیرد؛ از مشاوران خارجی برای ایجاد اجناس دوستدار محیط زیست کمک گرفته شود؛ زمانی که در حال ایجاد تکنولوژی های جدید هستیم حفاظت از محیط زیست را در نظر بگیریم و شرکت در گسترش محصولات و تکنولوژی­های پاک­تر برای بازار خارجی سرمایه گذاری کند.

- در طی فرایند تولید محصولات صادرکنندگان سبز بایستی محصولات غیرزیستی را کاهش دهیم؛ در طی پروسه تولید محصولاتمان برای فروش در خارج از کشور، به کاهش اثرات زیستی توجه کنیم؛ رویکردهای زیستی را اتخاذ کنیم که برای فروش اجناس در خارج ما را به سمت پروسه های تولید هدایت کند.

- برای هر یک از کارکنان فعال در زمینه­ی صادرات اجناس محافظ محیط زیست مسئولیتی تعیین شود؛ به کارکنانی که به اهداف زیست محیطی خود دست یافته­اند جوایز مالی اهدا شود؛ به کارکنانی که در حوزه­ی مباحث حفاظت از محیط زیست فعالیت می­کنند جایزه پیشنهاد دهیم؛ کارکنانی که مشغول به فعالیت صادرات محصول به خارج کشور هستند آموزش­های لازم در زمینه­ی مباحث مربوط به محیط زیست را بدهیم.

-برای تولید محصولاتمان اولویت را به مواد خام زیستی دهیم؛ شرکت ما با کارپردازانی همکاری کنند که بتوانند ما را در رسیدن به اهدافمان در حفاظت از محیط زیست یاری کنند؛ در زمان فروش اجناس­مان در بازار خارجی دقت کنیم تا با افراد دوستدار محیط زیست معامله کنیم و در تصمیم­گیری­های مربوط به خرید اجناس از رویکردهای زیستی استفاده کنیم.

فرضیه هفتم: با توجه به اینکه این فرضیه تائید شده است لذا پیشنهاد می­شود کارخانه مزیت­های رقابتی کم هزینه­ی مدیریت زیست محیطی یا ابتکارات سبز نسبت به رقیبان اصلی خود داشته باشد؛ کیفیت محصولات یا خدمات سبز که کارخانه آن را پیشنهاد می­دهد از کیفیت محصولات و خدمات سبز رقیبان اصلی آن بهتر باشد؛ کارخانه نسبت به رقیب اصلی خود در ابتکارات سبز و محیط زیستی تواناتر باشد تا رشد و گسترش کارخانه با توجه به محصولات و خدمات سبز آن، از رقیبان اصلی­اش بیشتر باشد.

فرضیه هشتم: با توجه به اینکه این فرضیه تایید شده است لذا پیشنهاد می­شود میزان فروش توسط مشتریان خارجی به مرور افزایش یابد؛ و همچنین محبوبیت و اعتبار شرکت در میان خریداران خارجی؛ میزان موفقیت محصولات جدید مرتبط با رقابت کننده­های اصلی و قابلیت سوددهی صادرات نسبت به سه سال گذشته افزایش یابد.

به پژوهشگران پیشنهاد می­شود انجام این پژوهش به شکل مطالعۀ موردی و در قالب مطالعات طولی، می­تواند نتایج بسیار خوبی را برای شرکت­های صادراتی فراهم نماید. همچنین به سایر محققان پیشنهاد می­شود که می­توان از طریق روش­های کیفی، متغیرهای کلیدی همچون قوانین دولتی و منابع سازمانی و ... را شناسایی نمود و به مدل مفهومی اضافه کرد و طرح مفهومی جدید را آزمود. در راستای رسیدن به یافته­های جامع­تر در زمینۀ صادرات سبز، می­توان مدل مفهومی را در سایر صنایعی که در این پژوهش در نظر گرفته نشده است، مورد آزمون قرار داد.

منابع

جعفرپور، محمود.؛ نبی­زاده مامانی، الناز.؛ دهقان چاچکامی، محدثه. (1395). "مطالعه تاثیر قابلیت­های بازاریابی بر مزیت رقابتی و عملکرد تجاری شرکت­های بیمه"، مجله مدیریت بازاریابی، (31): 96-83.

حقیقی نسب، م.؛ یزدانی، حمیدرضا.؛ و داورپناه کیاسرایی.؛ فاطمه. (1395). "تأثیر حمایت مدیریت ارشد از اقدامات زیست محیطی بر استراتژی بازاریابی سبز و عملکرد زیست محیطی کسب وکارهای صنعتی در ایران". فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین. 6 (1): 38-23.

صادقی، تورج.؛ لشکری، محمد.؛ کربلائی اسماعیلی، حمیدرضا. (1391). "ارایه مدل عوامل اصلی موفقیت در صادرات از دیدگاه صادرکنندگان در ایران"، مجله مدیریت بازاریابی، (17): 82-61.

غفاری آشتیانی، پیمان.؛ غیاث­آبادی فراهانی، مریم. (1396). "بررسی عوامل تعیین کننده استراتژی سازگار با محیط زیست بر مزیت رقابتی سبز"، فصلنامه مدیریت کسب و کار، 9(35): 123-140.

قاسمی، حسن و محمد اعرابی، نبی اله دهقان. (1389). "مدل هماهنگی بین استراتژی بازاریابی بین الملل با ابعاد محیطی سازمان و زیر سیستم های بازاریابی بین الملل و اثر آن بر عملکرد صادراتی"، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، 6 (17): 105-75.

محمودیان، محمود و مصطفی الله وردی و امیر سلیمی، (1392). "بررسی تاثیر بازارگرایی صادرات و مزیت رقابتی بر عملکرد صادرات"، نشریه مدیریت بازرگانی، 5 (4): 78-61.

Aragón-Correa, J. A., & Sharma, S. (2003). "A contingent resource-based view of proactive corporate environmental strategy". Academy of management review, 28(1), 71-88.

Banerjee, S. B. (2001). "Managerial perceptions of corporate environmentalism: Interpretations from industry and strategic implications for organizations". Journal of management studies, 38(4), 489-513.

Cao, X. (2011). "Does it pay to be green? An integrated view of environmental marketing with evidence from the forest products industry in China" (Doctoral dissertation, University of Washington).

Chen, Y. S. (2011). "Green organizational identity: sources and consequence". Management Decision, 49(3), 384-404.

Fraj, E., Martínez, E., & Matute, J. (2013). "Green marketing in B2B organisations: an empirical analysis from the natural-resource-based view of the firm". Journal of Business & Industrial Marketing, 28(5), 396-410.

Harris, L. C., & Crane, A. (2002). "The greening of organizational culture: Management views on the depth, degree and diffusion of change". Journal of organizational change management, 15(3), 214-234.

Leonidou, L. C., Katsikeas, C. S., Fotiadis, T. A., & Christodoulides, P. (2013). "Antecedents and consequences of an eco-friendly export marketing strategy: The moderating role of foreign public concern and competitive intensity". Journal of International Marketing, 21(3), 22-46.

Leonidou, L. C., Fotiadis, T. A., Christodoulides, P., Spyropoulou, S., & Katsikeas, C. S. (2015). "Environmentally friendly export business strategy: Its determinants and effects on competitive advantage and performance". International Business Review, 24(5), 798-811.

Menguc, B., Auh, S., & Ozanne, L. (2010). "The interactive effect of internal and external factors on a proactive environmental strategy and its influence on a firm's performance". Journal of Business Ethics, 94(2), 279-298.

Menon, A., Menon, A., Chowdhury, J., & Jankovich, J. (1999). "Evolving paradigm for environmental sensitivity in marketing programs: a synthesis of theory and practice". Journal of Marketing Theory and Practice, 7(2), 1-15.

Orsato, R. J. (2006). "Competitive environmental strategies: when does it pay to be green?". California management review, 48(2), 127-143.

Sambasivan, M., Bah, S. M., & Jo-Ann, H. (2013). "Making the case for operating “Green”: impact of environmental proactivity on multiple performance outcomes of Malaysian firms". Journal of cleaner production, 42, 69-82.

White, L., & Noble, B. F. (2012). "Strategic environmental assessment for sustainability: A review of a decade of academic research”. Environmental Impact Assessment Review, 42, 60-66.

Zou, S., Fang, E., & Zhao, S. (2003). “The effect of export marketing capabilities on export performance: an investigation of Chinese exporters”. Journal of International marketing, 11(4), 32-55.

Lawshe, C. H. (1975). “A quantitative approach to content validity 1”. Personnel psychology, 28(4), 563-575.

 

Study World Environmentally Friendly Business Strategies on Export Performance Green

 

Abstract: This study seeks to examine the current knowledge of the greenhouse gas business strategy on the export performance of green products through a structural model. The data gathering tool was a researcher-made questionnaire with a reliability of 0.88. Using SPSS softwares and Smart PLS software, the results showed that the variables (physical resources related to green exports, financial resources Related to green exports and green corporate culture) with environmentally sustainable strategies, the negative impact of green management sensitivity on environmentally sustainable strategies, the positive impact of green competitive advantage on green export performance as well as the positive impact of green competitive advantage and consistent strategies The environment has a green export function.

 

 

Keywords: Green export business strategy, Export competitive advantage, Eco-friendly

---

[1]  Zou & Cavusgi

[2]  Cao.

[3]  SEA

[4]  White & Noble.

[5]  Fraj et al.

[6]  Sambasivan.

[7]   Sambasivan.

[8]  Fraj et al

[9]  Menguc.

[10]  Leónidas.

[11]  Douglas & Sudge. 

[12]  Leonidas et al.

[13]  Fraj et al. 

[14]  Harris  & Crane

[15]  Banerjee.

[16]  Arago´ n-Correa & Sharma.

[17]  Chen

[18]  Orsato

[19]  Arago´ n-Correa & Sharma.

[20]   Covin & Miles.

[21]  Menon et al.

[22]  

[23]  AVE

[24]  CR

[25]  Chen

[26]  Orsato