Presenting a model to prevent tax evasion and the pathology of the country's tax system policymaking

Subject Areas : Human Capital Empowerment

zahra gholamimamalo ¹ , amir babak marjani ² , morteza yar ahmadi ³

1 -
2 - 2. Assistant Professor, Department of Management, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding author).
3 - Assistant Professor, Management Department, Parand Branch, Islamic Azad University, Parand, Iran.

Received: 2025-08-31 Accepted : 2025-10-24 Published : 2025-09-23

Keywords: Tax, pathology, tax evasion,

Abstract :

Tax evasion is a major concern, especially in countries with advanced and principled tax systems, because in these countries the basis of government budgeting is tax revenues, and therefore they seriously combat tax evasion. In our country, tax evasion has become a concern more than ever before, and paying attention to its cases and trying to reduce it is an important issue.The aim of this research is to present a model to prevent tax evasion and the pathology of the country's tax system policymaking. For this purpose, library studies were first conducted and it was found that despite various researches in this field, this area still needs further improvement because the presented models often rely on leveling and ranking.factors have not been addressed and a more comprehensive model can be presented in this regard. Therefore, using interviews with experts, a model was first extracted using the content analysis method, which included 6 components and 17 indicators. Then, the indicators and components were leveled using interpretive structural modeling and the relationships between them were determined. In addition, the model was also validated.It was done at a confidence level of 95%, which indicated the fit and validity of the model at this level. In addition, the final six components include cultural, governance, legal, economic, management, and human resources components, with the governance component at the highest level, economic and legal components at the second level, and human resource management and cultural components at the lowest level, based on interpretive structural modeling.

References:

اسدپور حمزه، امیرکبیری علیرضا، ربیعی مندرجین محمدرضا. (1401) ، طراحی و تبیین مدل مبتنی بر سیاست گذاری سیستمی (با تأکید بر مدل آلموند) در سازمان امور مالیاتی کشور. پژوهشنامه مالیات ، ۳۰ (۵۳) :۷-۴۴
اسدپور، حمزه ؛ امیرکبیری، علیرضا؛ ربیعی مندجین ،محمدرضا .(1402). ارائه مدلی سیاست گذاری عمومی مطلوب در سازمان امور مالیاتی کشور، مدیریت کسب و کار، 2 (15): 22-42.
ايزدي لاي بيدي، راضيه .(1403)، بررسی روش‌های فرار و اجتناب مالیاتی شرکت‌ ها و قوانین و مقررات مربوط به آن ، پژوهشهای جدید در مدیریت و حسابداری، 1 (64): 327-344.
ترابی تقی، ترکاشوند زهرا، البرزی محمود، عسکری علی. (1397). اولویت بندی راهکارهای افزایش درآمد مالیاتی با استفاده از تکنیک دیماتل فازی. پژوهشنامه مالیات، ۲۵ (۳۶) :۱۰۷-۱۳۴
ثنائی پور هادی. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر فرار مالیاتی در کسب‌وکارهای کوچک‌ومتوسط از دیدگاه کارکنان سازمان امور مالیاتی کشور: مطالعه‌ای آمیخته. پژوهشنامه مالیات. ۱۳۹۹; ۲۸ (۴۷) :۷-۳۰
حسنوند, مهدی, یزدانی زازرانی, محمدرضا؛ گودرزی, مهناز. (1399). شناسایی و اولویت‌بندی آسیب‌های فرایند سیاستگذاری مالیاتی در ایران. سیاستگذاری عمومی, 6(1), 241-260.
حیدرزادی حسین، خداپناه مسعود، منتظرحجت امیرحسین. بررسی عوامل تعیین کننده فرار مالیاتی در اقتصاد ایران با رویکرد اقتصادسنجی بیزین. پژوهشنامه مالیات. ۱۴۰۱; ۳۰ (۵۳) :۹۷-۱۲۲
شیخ حسنی علی، فقیهی ابوالحسن، دانش فرد کرم اله. آسیب شناسی خط‌مشی گذاری مالیاتی در جمهوری اسلامی ایران: مطالعه نظام مالیات بر ارزش افزوده. پژوهشنامه مالیات. ۱۳۹۷; ۲۶ (۳۸) :۱۳۱-۱۶۵
صیام، هدی؛ امین رشتی, نارسیس, محرابیان, آزاده؛ سیفی پور, رویا. (1402). بررسی عوامل موثر بر فرارمالیاتی در شرکت‌های سخت‌مالیات‌ده با استفاده از روش اثرگذاری غیرخطی. اقتصاد کاربردی, 13(44), 19-35.
قاسمی محمد؛ عابدی صادق؛محتشمی علی (1402). ارائه مدلی پیش بینی فرار مالیاتی اصناف مبتنی بر تکنیک داده کاوی. پژوهشنامه مالیات، ۳۰ (۵۶) :۷-۳۰ .
کم گو، سمانه ؛ سمیعی، امید .(1401). مروری بر تمایز فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی ، پژوهش های نوین در مدیریت کارآفرینی و توسعه کسب و کار، 2 : 340-357.
محمدی، مائده؛ قاراخانی، ساسان؛ صامتی, مجید؛ امیری، هادی. (1402). شبیه‌سازی راهکارهای بهبود پرداختهای‌مالیاتی و کاهش رفتار فرار‌مالیاتی در چارچوب مدلهای عامل‌محور. فصلنامه تحقیقات اقتصادی, 58(4): 663-694.
هاشمی مه‌سیما، اعتمادی حسین، رضازاده جواد. مدلسازی پدیده فرار مالیاتی در مالیات بر ارزش افزوده با استفاده از نظریه بازی‌ها. پژوهشنامه مالیات. ۱۴۰۱; ۳۰ (۵۵) :۷-۵۱
Adekoya, A. A., Oyebamiji, T. A., & Lawal, A. B. (2020). Forensic accounting, tax fraud and tax evasion in Nigeria–Review of literatures and matter for policy consideration. International Journal of Emerging Trends in Social Sciences, 9(1), 21-28.
Aghaei, S., Banitalebi Dehkordi, B., & Jafari Dehkordi, H. R. (2023). Presenting a model to prevent tax evasion, from the perspective of the employees of the country's tax affairs organization. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications.
Alstadsæter, A., Johannesen, N., Herry, S. L. G., & Zucman, G. (2022). Tax evasion and tax avoidance. Journal of Public Economics, 206, 104587.
Bourton, S. (2021). A Critical and Comparative Analysis of the Prevention of Tax Evasion through the Application of Law and Enforcement Policies in the United Kingdom and United States of America (Doctoral dissertation, University of the West of England).
Dell’Anno, R. (2023). Measuring the unobservable: estimating informal economy by a structural equation modeling approach. International Tax and Public Finance, 30(1), 247-277.
Dularif, M., Sutrisno, T., & Saraswati, E. (2019). Is deterrence approach effective in combating tax evasion? A meta-analysis. Problems and Perspectives in Management, 17(2), 93-113.
Hossain, M. S., Ali, M. S., Ling, C. C., & Fung, C. Y. (2024). Tax avoidance and tax evasion: current insights and future research directions from an emerging economy. Asian Journal of Accounting Research.
Kanagaretnam, K., Lee, J., Lim, C. Y., & Lobo, G. J. (2024). Institutions and Corporate Tax Evasion: A Review of the Literature and a Methodological Approach. Journal of International Accounting Research, 23(1), 115-137.
Khaltar, O. (2024). Tax evasion and governance quality: The moderating role of adopting open government. International Review of Administrative Sciences, 90(1), 276-294.
Onyeka, V. N., & Nwankwo, C. (2016). The effect of tax evasion and avoidance on Nigeria’s economic growth. European Journal of Business and Management, 8(24), 158-166.
Saxunova, D., & Szarkova, R. (2018). Global efforts of tax authorities and tax evasion challenge. Journal of Eastern Europe Research in Business and Economics, 2018, 1-14
Saxunova, D., & Szarkova, R. (2018). Global efforts of tax authorities and tax evasion challenge. Journal of Eastern Europe Research in Business and Economics, 2018, 1-14.
Turaev, D. (2023). The Ways to Prevent Intentional Tax Evasion. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 10(11), 87-91.
Turaev, D. (2023). The Ways to Prevent Intentional Tax Evasion. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 10(11), 87-91.
van Brederode, R. F. (2020). Countermeasures to tax fraud, evasion and avoidance: A critical review. Ethics and Taxation, 323-358.