Analyzing the category of beauty in thoughts of Attar approaching Hume’s ideas

Subject Areas :

Mahsoumeh shakouri ¹ , کوروس کریم پسندی ² , Naeme kialashaki ³ , maryam shadmohamadi ⁴

1 - Ph.D. Student of Persian language and literature, Department of Persian language and literature, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
3 - asistan profesor lslamic university chaios branch
4 - Chalous Branch of Azad University

Received: 2025-01-20 Accepted : 2025-07-16 Published : 2025-07-26

Keywords: Attar, Hume, Philosophy, Mysticism, Aesthetics.,

Abstract :

There is a long-standing interaction between literature and philosophical issues, especially aesthetics, which is well-known as a branch of philosophy. Therefore, this paper uses comparative analysis and library tools to study the subject of beauty in Attar’s works approaching Hume’s ideas about aesthetics to investigate the similarities and differences of their viewpoints. Research findings show that both thinkers believed in three types of beauty; regarding sensual beauty, both of them believed in objective beauty. But the difference is that Attar considers tangible beauty as the manifestation of divine beauty. On the other hand, Attar perceives intellectual beauty based on mysticism that’s why he considered that the intellect is incapable of understanding beauty. Hume also believed that the intellect can authenticate a subject but the virtue or vice of action is only determined by emotion. Moreover, Attar considers that the highest type of beauty is intuitive and epistemological beauty and all of them have divine sources. Although Hume didn’t explicitly address this issue, from his viewpoint, humans cannot have a quality in themselves that is not in another. Hume’s argument implicitly refers to the source of absolute beauty (God) which is exactly related to the viewpoint of Attar about real beauty.

References:


1) قرآن کریم (1380). ترجمۀحسین الهی قمشه¬ای، قم: فاطمه الزهرا.
2) ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1381). شعاع اندیشه و شهود در فلسفۀ سهروردی، چاپ ششم. تهران: حکمت.
3) ابن‌عربى، محيى الدين (1384). فتوحات مکّیه (17جلدی)، ترجمۀخواجوی، جلد7 ،چاپ دوم. تهران:مولی.
4) احمدی، بابک (1375). حقیقت و زیبایی، چاپ سوم. تهران: نشرمرکز.
5) اشرف زاده، رضا و همکاران (1394). مدینه فاضله در منطق الطیر عطار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
6) افلاطون (1377). دورۀ آثار افلاطون، ترجمۀ محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، جلد اول، تهران: خوارزمی.
7) بلخی، مولانا جلال الدین ( 1363). مثنوی معنوی، به اهتمام نصرالله پور جوادی، جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
8) پورجوادي، نصرالله (1372). حکمت نی و تقدس زبان فارسي در کتاب بوي جان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9) دورانت، ویل (1369). لذات فلسفه، ترجمۀ عباس زریاب، چاپ پنجم. تهران:سازمان انتشارات وآموزش انقلاب اسلامی.
10) رازی، محمد بن زکریا (1973م / 1393ق). رسایل فلسفیه، تحقیق پل کرواس، بیروت، 16/الافاق الجدیده.
11) رازی، نجم الدین (1369). مرصاد العباد من المبد إلی المعاد، تهران: کتابخانه سنایی.
12) ریاضی، حشمت الله (1381). آیات حسن و عشق، سیر تصوف و عرفان تا قرن پنجم هجری، تهران: حقیقت.
13) ریتر، یواخیم و دیگران (1389). فرهنگ‌نامه تاریخی مفاهیم فلسفی، ویراستاری محمدرضا بهشتی و بهمن پازوکی. جلد اول. تهران : موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، موسسه فرهنگی پژوهشی نوع ارغوان.
14) سجادی، سید جعفر (1370). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: کتابخانه طهوری.
15) سوانه، پير (1391). مبانی زيبايی¬شناسی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
16) شفیعی کدکنی، محمدرضا (1399). مقدمۀ تصحیح وتعلیق بر تذکره الاولیاء عطار نیشابوری، جلد اول،چاپ ششم. تهران: سخن.
17) طباطبایی، محمد حسین (1387). برهان، ترجمه تصحیح و تعلیق مهدی قوام صفوی، قم: بوستان کتاب.
18) _____،_____ (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ قم: دفتر انتشارات اسلامی.
19) طوسی، نصیرالدین (1387). اخلاق ناصری، مجتبی مینوی – علیرضا حیدری، چاپ ششم، تهران: خوارزمی.
20) ____،____ (1375). شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
21) عطار، شیخ فریدالدین محمد(1397).الهی نامه، مقدمه تصحیح وتعلیقات دکترمحمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ هشتم،تهران: سخن.
22) ____، ____ (1399). تذکرة الاولیا، تصحیح دکترمحمدرضا شفیعی کدکنی، جلد اول، چاپ ششم، تهران: سخن.
23) ____،____ (1400). منطق الطیر، مقدمه تصحیح و تعلیقات دکترمحمدرضا شفیعی کدکنی،چاپ بیستم، تهران: سخن.
24) ____، ____ (1401). دیوان عطار، شرح احوال عطار، استاد بدیع الزمان فروزانفر، چاپ دهم، تهران: نگاه.
25) غزالی، محمد بن محمد (1975). معارج القدس فی مدارج معرفته النفس، بیروت: در الافاق الجدیده.
26) فروزانفر، بدیع الزمان ( 1388). شرح احوال و نقد و تحلیل آثار عطار نیشابوری، تهران: زوار
27) فرشیدور، خسرو ( 1363). درباره ادبیات و نقد ادبی، جلد اول، تهران: امیرکبیر.
28) قونوی، صدرالدین (1390). مفتاح الغیب، مقدمه و ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی.
29) کاپلسون، فردریک (1362). تاریخ فلسفه، فیلسوفان انگلیسی، از هابز تا هیوم، ترجمۀ امیرجلال الدین اعلم، تهران: سروش.
30) _____، ____ (1370). تاریخ فلسفه، ترجمۀ امیرجلال الدین اعلم، جلد پنجم، تهران: سروش.
31) کارل، نوئل (1391). هنر در سه بعد، ترجمۀ کریمی، تهران: ققنوس.
32) کریمیان صیقلانی، علی (1392). مبانی زیباشناسی درعرفان اسلامی، چاپ اول،تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی؛گیلان؛دانشگاه گیلان.
33) گنجی¬پور و همکاران (1400). رابطۀ لذت و سعادت از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا، نشریۀ پژوهش¬های فلسفی، شمارۀ 35، صفحه 292-272.
34) مصباح یزدی، محمدتقی (1388). اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری،جلد دوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
35) نیوتن، اریک (1381). معنی زیبایی، ترجمۀ پرویز مرزبان، چاپ پنجم، تهران: علمی و فرهنگی.
36) هیوم، دیوید (1399). جستارهای زیبایی شناختی، ترجمۀ محسن کرمی، چاپ اول، تهران: کرگدن.
37) یاسپرس،کارل (1362). فلوطین، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران: شرکت سهامی خوارزمی.
38) يونگ، كارل گوستاو (1393). انسان و سمبولهایش، ترجمه محمود سلطانيه، چاپ هفتم، تهران: جامی.
39) نیکلاس پاپاس و همکاران (1386). زیبایی، ترجمۀ شجاعی هنرور، در نشریه زیباشناخت هنر و معماری. زمستان ۸۶ . شماره ۱۷. صفحه ۶۳ تا ۹۴.

40) Hume, David (1888). A Treatise of Human Nature: an Attempt to Introduce the Experimental method of Reasoning into Moral Subjects edited by L.A.Selby-Bigge- M.A.Oxford: Clarendon Press.
41) ……… ، ………. (1960). A Treatise of Human Nature Edited by L.A. Selby Bigge Oxford University Press Reprint of 1888 Eleventh Edition.
42) …………. ،……. (2005). Enquiries Concerning the Human Understanding and Concerning the Principles of Morals. Liberty Fund Inc.
43) Jevons W. Stanly, The Theory of Political Economy, in Jevons, the Theory of Political Economy؛ edited by R. d. Collison Black, Penguim Books, 1970, Middlesex, England, 1871.
44) Kristelle, P.O (1951). “The Modern System of the Art, Journal of the History of Ideas”, Vol.12، No.4pp.496-527.
45) Penelhum، Terence (2009). Hums Moral Psychology, in: The Cambridge Companion to Hume, Edited by David Fate Norton and Jacqueline Taylor, Cambridge: Cambridge University Press, First Edition.
46) Taylor، Jacqueline (2006). Virtue and the Evaluation of Character in: The Blackwell Guide to Humes Treatise Edited by Saul Traiger London: Blackwell Publishing First Edition.