Designing and Validating a Model the Effectiveness of Educational Organizations

Subject Areas : Education

Zohreh Torabi ¹ , Ebadollah Ahmadi ² , Mozhgan Amirianzadeh ³ , Moslem Salehi ⁴

1 - Ph.D student of educational management, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
2 - Assistant Professor, Department of Educational Administration, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
3 - Assistant Professor, Department of Educational Administration, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
4 - Assistant Professor, Department of Educational Administration, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran

Received: 2023-08-09 Accepted : 2024-08-12 Published : 2024-08-12

Keywords: validation, design, effectiveness of educational organizations,

Abstract :

Introduction and purpose:
The purpose of the current research was to design and validate a model the effectiveness of educational organizations.
Research methodology:
In this research, which has a mixed perspective, in the qualitative dimension, the analytical approach of the theme was used, relying on the network of themes, and in the quantitative part, the exploratory method was used. The statistical population of the research in the qualitative part was the researchers and key specialists in the field of organizational effectiveness of secondary schools in Shiraz city, who were selected using the purposeful sampling method, and saturation occurred in the 23rd person. In the quantitative part, the statistical population included students of mathematics, physics, experimental sciences, and humanities and teachers working in secondary schools in Shiraz in the academic year 2022-3.
Findings:
What was obtained from the findings of the qualitative section based on the theme analysis approach and the network of themes was put as the foundation of the quantitative section and thus the link between the two approaches was established and as a result a 6-factor questionnaire with 43 questions was obtained whose validity and validity were examined. And it was approved. In a small part, common methods in psychometrics were used, and its findings indicated that the tool consists of 6 factors of students, teachers, parents and trainers, structural, social and educational-research. In the examination of the factors in the confirmatory factor analysis, all the questions showed a standardized load value higher than 0.3 and a T value higher than 1.96, and the appropriate fit indices were obtained. Alpha and CR values were acceptable values (higher than 0.7) and AVE values for all factors were higher than 0.5; Therefore, the validity of all 6 factors was confirmed.
Discussion and conclusion:
In general, it can be said that according to the confirmation of validity and reliability of the tool; This tool can be used to measure effectiveness in the target organization.

Full-Text:



1

فصلنامه علمي– پژوهشي رهيافتي نو در مديريت آموزشي، سال دهم، شماره 1، بهار 98، پیاپی37

شاپا چاپی:6369-2008  شاپا الکترونیکی: X 723-2423

http://jedu.miau.ac.ir

 

1

 

 

طراحی و اعتباریابی مدل اثربخشی سازمان‌های آموزشی 

تاریخ دریافت:    صص     تاریخ پذیرش:

چکیده   

هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتباریابی مدل اثربخشی سازمان‌های آموزشی بود. در این پژوهش که نگاهی آمیخته اکتشافی دارد، در بُعد کیفی از رویکرد تحلیلی مضمون با تکیه بر شبکه مضامین (کاربست روش اترید-استرلینگ) و در بخش‌کمی نیز از روش اکتشافی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی از اساتید حوزه ی مدیریت آموزشی دانشگاه های آزاد اسلامی مرودشت انتخاب شد که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و اشباع آن در 23مین نفر رخ داد. در بخش کمّی نیز، جامعه آماری شامل 857 نفر بود که با احتساب ریزش نمونه 515 تن به صورت تصادفی طبقه ای از دانش‌آموزان رشته‌های نظری و معلمان با رشته تحصیلی مدیریت برنامه ریزی و اولیای دانش آموزان در مدارس متوسطه دوره دوم شیراز در سال تحصیلی 1401-1402 در نظر گرفته شد. آنچه از یافته‌های بخش کیفی با تکیه بر رویکرد تحلیل مضمون و شبکه مضامین حاصل شد، زیربنای بخش کمّی قرار داده شد و اینگونه پیوند بین دو رویکرد برقرار گردید و در نتیجه آن یک پرسشنامه 6 عاملی 43 سوالی بدست آمد که اعتبار و روایی آن مورد بررسی و تایید واقع شد. روایی سازه با تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد که نتایج آن مطلوب بود.  آلفای کرونباخ پرسشنامه محقق پژوه به ترتیب در در عوامل دانش آموز، معلم، ساختاری، آموزشی ـ پژوهشی، اجتماعی و اولیا و مربیان به ترتیب 79/0، 83/0، 80/0، 87/0، 72/0، 94/0 به دست آمد. جهت تحلیل داده ها از تحلیل مسیر و مدل یابی معادله ساختاری استفاده گردید. نتایج نشان داد که معلم، ارتباطات والدین و بازخورد آنان به مدرسه6/7 درصد از واریانس اثربخشی بین سازمانی آموزش و پرورش را تبیین می نماید. در بین مولفه های موثر بر سازمان آموزش کمترین میزان تأثیر از امور اجتماعی و بیشترین تأثیر از سوی معلمان و روابط انان با والدین منشأ می گیرد.  

کلید واژه ها: سیستم اجتماعی ، تفکر سیستمی، اثربخشی روابط اجتماعی، اثربخشی درون سازمانی

 

    

 

مقدمه  

در عصر جدید سازمان های زیادی برای رشد و توسعه و تکنولوژی فدم برمی دارند که یکی از آنها سازمان آموزش و پرورش است. این نهاد، آموزش و تربیت هدف غایی که در آن انسان سازی همه جانبه مد نظر است چنانچه توماس بولت¹ معتقد است كه رشد توانايي انديشيدن و حل مسائل مهم‌تر از تربيت فني و حرفه‌اي فراگيران است. در جامعه‌اي كه سيستم تعليم و تربيت آن بدون بحث و انتقاد، امور را مي‌پذيرد و بدون تفكر آن‌ها را منعكس مي‌كند، خطر پديد آمدن انسان‌هاي فاقد توان و نيروي تفكر در جامعه زياد مي‌باشد (اختر ²و همکاران، 2018) و لذا  هالپرن³ در سال 2008 نظر داده که معتقد است هدف تعليم و تربيت براي شهروند مردم‌سالار، پرورش تفكر سیستم‌های اجتماعی است (فیلیپس⁴، 2017). دانش مديريت در طليعه قرن جديد بيش از هر چيز، براي تغيير و تحول مستمر، اهميت قائل است. سازماني كه خود را با امواج تغيير همراه نسازد، محكوم به فناست. امروزه با وجود چالش‌هاي فراوان در فضاي كسب و كار، اجراي فرايندهاي تفكرسیستم‌های اجتماعی بيش از گذشته براي سازمان‌ها ضروري است (چوی⁵ و همکاران، 2017)؛ بخصوص با وجود تغییرات و سند تحول بنیادین نظام آموزشی و بدون انجام آن براي بسياري از سازمان‌ها حتي ادامه بقا هم ميسر نخواهد بود. از اين رو، استفاده از روش‌هاي مختلف تفكر سیستم‌های اجتماعی در كانون توجه سازمان‌ها، آموزش و پرورش و دانشگاه‌‌ها قرار گرفته است (مارتز⁶، 2018). 

از طرف دیگر مطالعات متعددی که صورت گرفته نشان می‌دهد که یک عامل مهم و موثر دیگر در موفقیت سازمان‌ها، پیاده‌سازی مدیریت اثربخش است به طوری که استقرار این روش در سازمان باعث بهبود کارایی و اثربخشی و در نهایت بهره‌وری سازمانی می‌شود. نگرش سیستمی، چارچوب روش‌شناختی جهت تحقق و بررسی ساخت و کارکرد یک سیستم را فراهم می‌آورد. رویکردی که گرایش به برنامه‌ریزی راهبردی را ایجاب می‌کند که در آن روند برنامه‌ریزی بر پایه شناخت‌های معتبر و امکانات واقعی استوار بوده و اقدامات اجرایی به صورت مرحله‌ای به همراه اصلاح و بازنگری خواهد بود. لذا می‌توان برای مدیران آموزشی به وظایف متعددی از جمله ایجاد انگیزه در کارکنان محیط آموزشی به منظور بالارفتن اثربخشی عملکرد آنان، ارزشیابی واقع‌بینانه و منصفانه فعالیت کارکنان، برقراری ارتباط مؤثر اشاره کرد (اسریوستاوا⁷، 2020) اما اثربخشی هنگامی تحقق می‌یابد که سازمان به نتایج مطلوب خود نایل آید (علاقه‌بند، 1400). در نتیجه سازمان‌ها به خصوص سازمان آموزش و پرورش جهت تطبیق با تغییرات محیطی و رو به رو شدن با چالش‌های محیطی باید از مدل‌های جدید از جمله مدل سیستم‌های اجتماعی بهره ببرند. اما بررسی‌های انجام شده در این حوزه خلاء پژوهشی را در این حیطه نشان داد که در مرکز آن متغیرهایی همچون سیستم‌های اجتماعی؛ کنترل، نگرش ذهنی، تکنولوژی، برنامه‌ریزی، زمان و مهارت قرار دارد (به عنوان مثال یمنی دوزی سرخابی و همکاران، 1396؛ حسینی سیاه گلی و قدمی، 1395؛ باقری نژاد و ملاحی، 1389).

منظور از سیستم‌های اجتماعی؛ فرآیند شناخت مبتنی بر تحلیل (تجزیه) و ترکیب در جهت دستیابی قدرت درک کامل و جامع یک موضوع در محیط پیرامون خویش است. این نوع تفکر درصدد فهم کل (سیستم) و اجزای آن، روابط بین اجزا و کل و روابط بین کل با محیط آن (فراسیستم) است. اهمیت دیدگاه سیستمی در این است که ديدگاه سيستم‌های اجتماعی به مديران حال و آينده اجازه مي‌دهد كه سازمان را به عنوان يك كل مشتمل به سيستم‌هاي فرعي متعدد و اجزا مرتبط بهم است مورد توجه قرار دهند. ديدگاه سيستمي ايده برخي مديران سطوح پائين سازمان را كه مشاغل خود را عناصر مجزا، ايستا و فاقد نقش در حيات سازمان مي‌پندارد رد مي‌كند چرا که یک رویکرد منحصر به فرد برای حل مسئله است که در آن به مسائل مشخص به عنوان بخشی از سیستم‌های کلی نگریسته است که تفکر سیستمی شامل ویژگی‌های متعددی است که از آن می‌توان به وابستگی متقابل بین اجزای سیستم، کل‌نگری، جستجوی هدف، تبدیل داده‌‌ها به ستاده‌‌ها، آنتروپی منفی، بازخور، هم پایانی، چندپایانی و هم‌افزایی اشاره کرد (آنیدو، 2012).

واقعیت اين است که نقش سیستم‌ها در موفقیت و ضعف یک سازمان بسیار مهم‌تر از عوامل دیگر است. برای اصلاح امور و توفیق سازمان، تغییر و اصلاح سیستم‌‌ها بسیار مهم‌تر از تغییرات دیگر می‌باشد. اگر سیستم‌های سازمان به اندازه کافی، کامل، جامع و هوشمندانه طراحی شده و البته بکار گرفته شوند، همین سیستم‌‌ها فرصت سوءاستفاده، تعلل و رکود را به افراد نخواهند داد. در اینگونه سیستم‌‌ها فرصتی برای رابطه بازی، تخلف و دور زدن فرآیند‌‌ها وجود نداشته و سیستم کلی سازمان در عین تعامل با سیستم‌های دیگر به شرایط و اقتضائات محیطی سریعاً واکنش مناسب نشان می‌دهد (اسریوستاوا، 2020). لذا در سازمان آموزش و پرورش به ویژه دبیرستان‌های شیراز اهمیت و ضرورت آن دیده می‌شود. براساس جستجوهای محقق به ویژه در منابع داخلی مشخص شد با توجه به اهمیت موضوع طراحی و ارزیابی مدل اثربخشی سازمان‌های آموزشی، علی‌رغم مطالعات محدودی که در بخش پیشینه به آن‌ها اشاره شد، تاکنون تحقیقی در زمینه‌ی طراحی و ارزیابی مدل اثربخشی سازمان‌های آموزشی براساس مدل سیستم‌های اجتماعی ارائه نشده است. اهمیت قابلیت‌های موجود در مدل سیستم‌های اجتماعی موجب می‌شود بتوان مدل نوینی در خصوص ارزیابی اثربخشی سازمان‌های آموزشی طراحی نمود که از قابلیت‌های آن بهره‌مند گردد. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، ضرورت دارد در تحقیقات و مطالعات کاربردی متعدد، به ارائه رویکردها، الگوها و مدل‌ها اثربخش و کارآمدی در زمینه ارزیابی اثربخشی سازمان‌های آموزشی پرداخته شود تا با پیاده‌سازی آن بتوان به ارتقای کیفیت آموزش در مراکز و سازمان‌های فوق کمک نمود. بر این اساس، مدل ارائه شده در تحقیق می‌تواند مبنای جدیدی برای ارزشیابی اثربخشی سازمان‌های آموزشی براساس مدل سیستم‌های اجتماعی ارائه نماید و نتایج ارزشمندی برای مسئولین امر و مدیران مربوطه خواهد داشت و در نهایت می‌تواند راهکارهای ارزشمندی برای ارتقای کیفیت و اثربخشی سازمان‌های آموزشی ارائه نماید. با در نظر گرفتن مطالب فوق و ذکر این نکته که تاکنون پژوهشی مشابه پژوهش حاضر در داخل و خارج کشور به انجام نرسیده است، ضرورت انجام پژوهش حاضر مسجل می‌شود. امید است انجام پژوهش حاضر روشی موثر جهت بهبود تحصیلی دانش‌آموزان و بهبود آموزش و تدریس برای دبیران در دبیرستان‌های شیراز شود تا سازمان‌های آموزشی حیطه مربوطه بتوانند از نتایج حاصل از آن در جهت پیش‌برد اهداف خود استفاده کنند؛ همچنین انتظار می‌رود نتایج پژوهش حاضر راهگشای پژوهش‌های آتی در این زمینه باشد.

پيشينه پژوهشي

در این حیطه، پژوهش‌هایی در داخل و خارج از کشور اهمیت توجه به این مساله را نشان داده‌اند؛ به عنوان مثال

 پیرحیاتی و همکاران (1399) در تحقیقی با عنوان بازنمایی عوامل، ملاک‌‌ها و نشانگرهای مدارس اثربخش دوره ابتدایی، با بهره‌گیری از ادراکات متخصصان و معلمان و مدیران مدارس ابتدایی سعی در تبیین ملاک‌‌ها و مشخصات یک مدرسه اثربخش در مقطع ابتدایی را دارد. این پژوهش مبتنی بر رویکرد تحقیق کیفی و با روش پدیدارشناسی توصیفی انجام پذیرفت.

رهنورد و همکاران (1398) در تحقیقی به بررسی تفکر سیستمی بستری برای ارتقای عملکرد رهبران و اثربخشی سازمان‌های دولتی در شهر تهران پرداخته‌اند که نتایج پژوهش نشان داد؛ تفکر سیستمی بر عملکرد رهبری و اثربخشی سازمانی تأثیر دارد. عملکرد رهبری بر اثربخشی سازمانی تأثیر دارد و عملکرد رهبری در ارتباط بین تفکر سیستمی و اثربخشی سازمانی نقش میانجی دارد.

در مطالعه‌ای كه توسط سریوستاوا (2020) پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین تفکر سیستمی و آموزش سیستماتیک انجام گرفته است، که جامعه آن را دانش‌آموزان تشکیل می‌دهد نتايج تحقيق نشان داد بين تفكر سيستمي و آموزش سيستماتيك و اجراي سيستميك برنامه‌هاي تدوين شده رابطه وجود دارد و وي تفكر سيستمي را در موفقيت دانش‌آموزان مؤثر مي‌داند و با تحقيق حاضر همسو مي‌باشد. از اینکه درک و اهمیت دیدگاه سیستمی در مدیریت از ابتدا پیدایش و رشد رشته ی مدیریت آشکار بوده است ولی در آغاز هزاره ی جدید و با توجه به رویداد‌هایی که از اهمیت تاریخی برخوردارند و اهمیت داشتن دیدگاه سیستمی جامع نگر پیش از پیش مورد تاکید است. استحکام دیدگاه سیستمی در تحلیل جوامع انسانی و بصیرت‌های حاصل از آن برای سازماندهی و مدیریت جامعه ی معاصر می‌افزاید.

مطالعه‌ای كه توسط اختر⁸ و همکاران(2018) با عنوان رابطه بين تفكر سيستمي با تحقيقات عملياتي جامع انجام گرفته است که نتایج بدست آمده عبارت است از اینکه بین دو متغیر رابطه وجود دارد و وي تفكر سيستمي را ابزاري ضروري در كل نگري نسبت به تحقيقات عملياتي در سيستمهاي اجتماعي به شمار مي‌آورد و از جهت رابطه تفكر سيستمي با جامع نگري با تحقيق حاضر همسو مي‌باشد. وی تفكرسيستمي را نوعي پشتوانه انجام تحقيقات عملياتي دردنياي واقعي مي‌داند و تحقق تواناييهاي بالقوه ي تفكر سيستمي مستلزم ساختن ديدگاه مشترك، مدلهاي ذهني،يادگيري تيمي و مهارت فردي است.

با توجه به مطالب ذکر شده، به دلیل عدم وجود مطالعات رسمی کافی در زمینه مدل سیستم‌های اجتماعی شواهد تجربی محدودی برای بررسی و تایید علمی مباحث این حوزه وجود دارد و این خلا ضرورت انجام پژوهش را ایجاب نموده است و لذا در این پژوهش، پژوهشگر بدنبال این است به این سوال پاسخ دهد که در صورتی که براساس مدل سیستم‌های اجتماعی پرسشنامه‌ای به منظور سنجش اثربخشی سازمان‌های آموزشی تدوین شود؛ این ابزار به چه میزان از روایی و اعتبار قابل قبول برخوردار است؟

روش تحقیق

در این پژوهش که نگاهی آمیخته اکتشافی⁹ دارد، در بُعد کیفی از بین رویکردهای متعدد پژوهش کیفی، رویکرد تحلیلی مضمون¹⁰ با تکیه بر شبکه مضامین و کاربست الگوی اترید-استرلینگ (که به طور متداول در پژوهش‌های مشابه استفاده شده است) بهره گرفته شده و در بخش‌کمی نیز با توجه به اهدافی که دنبال می‌کند جزء پژوهش‌های کاربردی بوده و از نظر فرایند گردآوری داده‌ها جزء پژوهش‌های توصیفی - میدانی از نوع اکتشافی می‌باشد (روش متداول در ساخت ابزار). جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی اساتید دانشگاه آزاد اسلامی در رشته مدیریت آموزشی بودند که با استفاده از روش در دسترس انتخاب شدند و اشباع آن در 23مین نفر رخ داد. در بخش کمّی نیز، جامعه آماری شامل دانش‌آموزان رشته های نظری و معلمان و والدین دانش آموزان متوسطه دوره دوم شیراز در سال تحصیلی 1401-1402 بودند که تعداد آنان 857 تن برآورد شد.  حجم نمونه تعداد 515 نفر با احتساب ریزش نمونه در نظر گرفته شد (طبق متون موجود در حوزه ساخت ابزار، جهت اجرای میدانی ابزار ساخته شده به منظور برآورد روایی و اعتبار آن، وجود حداقل 500 نفر نمونه الزامی است). نمونه‌گیری نیز  به روش تصادفی طبقه‌ای و با رعایت نسبت‌‌ها انجام پذیرفت (60 درصد از هر گروه انتخاب شد)؛ علت انتخاب این رشته‌های تحصیلی جهت شرکت در پژوهش، حضور مستمر و قابل توجه دانش‌آموزان و معلمان این رشته‌‌ها در محیط آموزشی بوده است، که لزوم حمایت‌های گسترده‌تر را تحت برنامه بهبود اثربخشی مدارس ضروری می‌سازد. با توجه به اینکه حداقل حجم نمونه می‌بایست رعایت می‌شد، از این رو از هر گروه 60 درصد به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. نظر به اینکه در مرحله اول بدنیال کشف ساختار هستیم، بیش از نیمی از حجم نمونه را در این مرحله در نظر گرفته (309 نفر معادل 60 درصد) و 206 نفر دیگر برای مرحله دوم لحاظ گردید از مجموع 515 فرم توزیع شده در هر دو مرحله، تعداد 489 فرم از مجموع 515 فرم توزیع شده، جمع‌آوری شد (نرخ بازگشت 95/94 درصد) (287 فرم در مرحله اول و 202 فرم در مرحله دوم). از مجموع 489 فرم دریافت شده نیز تعداد 24 فرم (23 فرم در مرحله اول و 1 فرم در مرحله دوم) به دلیل اینکه ناقص تکمیل شده بودند، حذف شده و تحلیل داده بر 465 فرم باقی مانده انجام شد ( 09/95 درصد سلامت فرم‌ها) (264 فرم برای مرحله اول و 201 فرم برای مرحله دوم).

ابزار جمع‌آوری داده‌‌ها شامل پرسشنامه محقق‌ساخته بود که سوال‌های آن از طریق مقولات استخراجی از مصاحبه‌های علمی و با نظارت خبرگان تنظیم و تدوین گردید. پرسشنامه شامل 46 سوال بود که با لیکرت 5 درجه ایی مورد سنجش قرار می گرفت و (از خیلی زیاد تا خیلی کم) تدوین شده بود.  جهت بررسی اعتبار درونی 46 گویه نهایی، از شیوه تعیین همسانی درونی¹¹ (روش ضریب آلفای کرونباخ¹²) استفاده شد. در این مرحله سوال‌های شماره 10 و 32 دارای همبستگی کمتر از 2/0 با کل ابزار بودند (به ترتیب همبستگی 072/0 و 042/0) از این رو این 2 سوال از فرم حذف و ساختار به 44 سوال اصلاح شد. همه این 44 گویه دارای همبستگی مطلوب با نمره کل بودند. پس از حذف گویه‌های نامطلوب، مقدار ضریب آلفای کرونباخ نیز از 69/0 به 78/0 اصلاح شد. 

داده‌های بدست آمده از پرسشنامه توسط نرم افزارهای SPSS نسخه 26 و LISREL نسخه 80/8 تحلیل شدند. روش تحلیل عاملی اکتشافی جهت کشف ساختار اولیه و تحلیل عاملی تاییدی، جهت تایید الگوی نهایی مطالعه استفاده گردید و پس از تعیین عوامل استخراج شده، به  منظور انجام تحلیل عامل تأییدی و اعتباریابی الگوی نهایی(تأیید برازش عوامل استخراج شده) از نرم افزار LISREL استفاده شد. در تحلیل عاملی تأییدی، تحلیل مرتبه اول و دوم انجام و سپس هر یک از ابعاد نیز بصورت جداگانه مورد تأیید قرار گرفته و شاخص‌های برازش آن استخراج گردید.

 

 

یافته­ها

همانطور که در بخش روش شرح داده شد، در بخش کیفی رویکرد تحلیلی مضمون با تکیه بر شبکه مضامین و کاربست الگوی اترید-استرلینگ که به طور متداول در پژوهش‌های مشابه استفاده شده است؛ بهره گرفته شده است به این شرح که پس از مرور اولیه متن مصاحبه، بخش‌های حائز اهمیت مشخص شد و کدگذاری اولیه و تعیین مضامین پایه انجام پذیرفت. در ادامه فرایند پس از درج مضامین مشابه و همخوان در یک گروه و اختصاص عنوان مناسب به آن دسته، همچنین همسوسازی مضامین بدست آمده با شواهد نظری و پژوهش‌های علمی انجام شده، مضامین سازمان‌دهنده شکل گرفتند. حاصل این مرحله، قرارگیری 42 مضمون پایه در قالب 6 مضمون سازمان‌دهنده بود. در مرحله بعد براساس مدل سیستم‌های اجتماعی کلیه مضامین پایه و سازمان‌دهنده در قالب مضامین فراگیر قرار داده شدند و پس از طی این مراحل، نتایج برای دریافت بازخورد و بازبینی به مشارکت‌کنندگان در مصاحبه ارائه شد که مورد تایید و پذیرش آنان قرار گرفت. سرانجام پس از شناسایی و دسته‌بندی مولفه‌های احصا شده در نتیجه تحلیل مصاحبه‌ها، در بخش کیفی، سوال‌های اولیه پرسشنامه در استخر 91 سوالی تنظیم شد و در اختیار خبرگان قرار داده شد تا با استفاده از آن روایی سوال‌ها مورد بررسی قرار گیرد. در این بخش، از شاخص CVR استفاده گردید که در نتیجه آن تعداد 45 سوال حذف و ساختار اولیه ابزار با 46 سوال بدست آمد و این ساختار وارد مرحله بعدی پژوهش شد. ساختار 46 سوالی ابزار با استفاده از نظرخواهی از 23 نفر از افراد نمونه مورد بررسی قرار گرفت که در نتیجه آن با برآورد اعتبار، با استفاده از شیوه تعیین همسانی درونی¹³ (روش ضریب آلفای کرونباخ¹⁴)، سوال‌های شماره 10 و 32 دارای همبستگی کمتر از 2/0 با کل ابزار بودند (به ترتیب همبستگی 072/0 و 042/0) از این رو این 2 سوال از فرم حذف و ساختار به 44 سوال اصلاح شد. همه این 44 گویه دارای همبستگی مطلوب با نمره کل بودند. پس از حذف سوال‌های نامطلوب، مقدار ضریب آلفای کرونباخ نیز از 69/0 به 78/0 اصلاح شد.

مرحله اول: بررسی روایی و اعتبار ابزار در مرحله مقدماتی

در این بخش از روایی سازه و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که در ادامه توضیح داده شده است. جهت بررسی اعتبار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که در نتیجه آن تعداد 1 سوال (سوال شماره 33 با همبستگی 034/0) همبستگی بسیار پایینی با نمره کل ابزار نشان داد، از این رو این سوال از مجموع 44 سوال حذف و تحلیل عاملی اکتشافی بر 43 سوال باقی مانده انجام گردید. 5 مرحله تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد تا عوامل معتبر شناسایی گردد. مطابق جدول، تعداد عوامل معتبر 6 عامل بوده که در مجموع 11/53 درصد واریانس کل را تبیین نمودند. جزییات 6 عامل نهایی نیز در جدول (6) گزارش شده است.

 

---

[1]  - Thomas Bolt

[2]  - Akhtar

[3]  - Halprn

[4]  - Phillips

[5]  - Choi

[6]  - Martz

[7]  - Srivastava

[8]  Akhtar

[9]  Exploratory mixed research

[10]  - Thematic Approach

[11]  - Internal Consistency

[12]  - Cronbach’s Alpha Coefficient

[13]  - Internal Consistency

[14]  - Cronbach’s Alpha Coefficient

جدول (1) شرح واریانس با چرخش عامل‌ها در پنجمین تحلیل

عامل	ارزش ویژه اولیه			مجموع مربعات بارهای چرخش یافته
	جمع	درصد واریانس	درصد واریانس تجمعی	جمع	درصد واریانس	درصد واریانس تجمعی
1	71/7	92/17	92/17	08/6	14/14	14/14
2	08/5	80/11	73/29	17/5	02/12	16/26
3	73/2	35/6	07/36	04/3	08/7	24/33
4	67/2	21/6	28/42	02/3	03/7	27/40
5	38/2	53/5	81/47	83/2	89/6	86/46
6	27/2	29/5	11/53	69/2	25/6	11/53

 

 

مطابق جدول (1) در مرحله مقدماتی پس از اعمال چرخش و حذف عامل‌های غیرمعتبر، تعداد 6 عامل ارزش ویژه بالاتر از 1 را کسب کرده‌اند که در مجموع 11/53 درصد واریانس کل را تبیین نموده‌اند. نمودار سنگریزه (نمودار 1) تایید کننده این یافته می‌باشد.

 

 

 

نمودار (1) نمودار سنگریزه‌ای 

 

جدول (2) بار عاملی هر سوال پس از چرخش به تفکیک عامل

نام عامل	کد سوال	عامل1	عامل2	کد سوال	نام عامل	عامل 3	عامل4	عامل5	عامل6
اولیا و مربیان	a23	908/0		معلم	a20	642/0
	a29	908/0			a21	640/0
	a26	887/0			a22	559/0
	a25	887/0			a18	531/0
	a24	703/0			a19	412/0
	a28	703/0			a17	365/0
	a27	571/0		ساختاری	a35		702/0
دانش‌آموز	a15		699/0		a31		614/0
	a13		699/0		a30		583/0
	a8		690/0		a34		583/0
	a6		663/0		a32		557/0
	a2		658/0		a33		434/0
	a11		606/0	آموزشی-پژوهشی	a42			623/0
	a7		578/0		a43			526/0
	a12		578/0		a41			432/0
	a1		519/0		a40			423/0
	a3		495/0		a39			319/0
	a16		497/0	اجتماعی	a37				762/0
	a14		491/0		a38				638/0
	a9		464/0		a36				580/0
	a4		364/0
	a10		395/0
	a5		302/0

 

 

در جدول (2) بار عاملی به تفکیک هر عامل پس از اِعمال چرخش متعامد و با فیکس کردن بار روی 3/0 محاسبه شده است. علت انتخاب چرخش متعامد (واریمکس) مستقل بودن عوامل از یکدیگر بوده است. مطابق این جدول، سوال‌های شماره 1 تا 16 مربوط به عامل دانش آموز، 17 تا 22 عامل معلم، 23 تا 29 عامل اولیا و مربیان، 30 تا 35 ساختاری، 36 تا 38 اجتماعی و 39 تا 43 آموزشی-پژوهشی بوده‌اند. در مرحله دوم، به منظور تایید ساختار بدست آمده در نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی، از تحلیل عاملی تاییدی و ضریب آلفای کرونباخ که روش‌های متداول بررسی روایی سازه و اعتبار ابزار می‌باشند استفاده گردید که در ادامه به شرح آن پرداخته شده است.

مرحله دوم: تحلیل عاملی تاییدی 

پس از دستیابی به ساختار اولیه پرسشنامه، اقدام به انجام تحلیل تاییدی (بر روی داده‌های جمع‌آوری شده در مرحله دوم) نموده تا اطمینان یابیم ساختار مدل کشف شده دارای برازش‌های کافی می‌باشد. جهت انجام این بخش از پژوهش از نرم‌افزار Lisrel نسخه 80/8 استفاده شد. در این بخش مدل کلی 6 عامل را براساس برآوردهای استاندارد نشده و استاندارد شده، ارائه نموده؛ و در ادامه مدل را براساس مقادیر T گزارش کرده‌ایم.

 

 

جدول (3) بررسی عوامل به تفکیک با گزارش بار عاملی و مقدار T

عامل	سوال	بار استاندارد شده (β)	مقدار T	عامل	سوال	بار استاندارد شده (β)	مقدار T	عامل	سوال	بار استاندارد شده (β)	مقدار T
دانش‌آموز	a15	51/0	32/8	معلم	a20	62/0	42/10	اجتماعی	a37	60/0	92/10
	a13	59/0	99/9		a21	40/0	32/6		a38	86/0	95/17
	a8	52/0	54/8		a22	61/0	18/10		a36	83/0	14/17
	a6	60/0	17/10		a18	81/0	82/13	اولیا و مربیان	a23	45/0	85/7
	a2	63/0	90/10		a19	32/0	25/5		a29	85/0	71/16
	a11	48/0	76/7		a17	97/0	82/16		a26	32/0	46/5
	a7	49/0	03/8	ساختاری	a35	77/0	36/15		a25	49/0	54/8
	a12	57/0	49/9		a31	74/0	35/14		a24	96/0	83/19
	a1	54/0	87/8		a30	75/0	75/14		a28	49/0	63/7
	a3	49/0	94/7		a34	75/0	61/14		a27	73/0	24/15
	a16	64/0	94/10		a32	85/0	61/17
	a14	54/0	83/8		a33	83/0	00/17
	a9	53/0	52/8	آموزشی-پژوهشی	a42	67/0	76/12
	a4	48/0	74/7		a43	76/0	12/15
	a10	53/0	53/8		a41	36/0	10/6
	a5	55/0	98/8		a40	60/0	99/10
					a39	76/0	13/15

 

مطابق جدول (3) در بررسی تفکیکی عامل‌ها، تمامی سوال‌ها نسبت به عامل مربوطه خود مقدار بار استاندارد شده بیشتر از 3/0 و مقدار T بالاتر از 96/1 را نشان داده و مطلوب بوده‌اند. 

 

جدول (4) شاخص‌های برازندگی مدل

نوع شاخص	شاخص­ها		مقدار به‌دست آمده			مقدار قابل قبول
مطلق	کای اسکوئر هنجار شده(CMIN)		11/1502			-
p		001/0		-
ریشه­ی میانگین مجذورات خطای تقریب (RMSEA)		059/0		کمتر از 08/0
ریشه دوم تفاوت بین پسماندهای ماتریس کواریانس نمونه استانداردشده (SRMR)		067/0		کمتر از 10/0
شاخص نیکویی برازش (GFI)		86/0		حداقل 90/0
افزاینده (نسبی)	شاخص برازش مقایسه­ای (CFI)		93/0			حداقل 90/0
شاخص برازندگی افزایشی (IFI)		93/0		حداقل 90/0
شاخص برازش نرم شده (NFI)		88/0		حداقل 90/0
شاخص برازش نرم نشده (NNFI)		92/0		حداقل 90/0
صرفه‌جو(مقتصد)	کای اسکوئر نسبی  (CMIN/DF)		87/1			کمتر از 3

 

 

براساس جدول (4) و شکل (1) شاخص‌های برازندگی به استثناء دو شاخص GFI و NFI (نزدیک به 9/0)، مقادیر بالاتر از 9/0 را نشان داده‌اند. از این رو مدل 6 عاملی کشف شده در نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی، در تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول، مورد تایید واقع می‌شود.

برآورد اعتبار 

پس از اینکه از وجود روایی سازه اطمینان حاصل شد، اقدام به بررسی اعتبار مقیاس با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) شد. همچنین بررسی روایی همگرا با استفاده از محاسبه میانگین واریانس استخراج شده (AVE) به تفکیک هر عامل انجام گردید. در نهایت یافته‌ها در جدول (5) گزارش شد.

 

 

جدول (5) آلفای کرونباخ، CR و AVE به تفکیک عامل‌ها

عنصر مدل	عامل	آلفا	CR	AVE
درون‌داد	دانش‌آموز	79/0	85/0	63/0
	معلم	83/0	75/0	59/0
فرآیند	ساختاری	80/0	79/0	57/0
	آموزشی-پژوهشی	87/0	77/0	63/0
برون‌داد	اجتماعی	72/0	75/0	55/0
بازخورد	اولیا و مربیان	94/0	81/0	63/0

 

در جدول (5) مقدار آلفای هر عامل مقیاس گزارش شده است. همانگونه که مشاهده می‌شود مقادیر آلفا و CR مقادیری قابل قبول (بالاتر از 7/0) و مقادیر AVE برای همه عوامل بالاتر از 5/0 بدست آمده است. مقدار AVE بالاتر از 5/0 نشان از روایی همگرا مطلوب یک ابزار دارد. قابل ذکر است که اگر مقدار CR بیشتر از 7/0 باشد نشان دهنده روایی همگرای سازه مدنظر است؛ بدین معنا که سوال‌ها همگی بطور یکنواختی یک سازه پنهان را بازنمایی می‌کنند. در یک تفسیر دقیق‌تر باید گفت افزون بر این ملاک‌های ذکر شده، برای  CRو  AVE باید در همه عوامل  AVE < CRباشد تا بتوان از روایی همگرا اطمینان داشت (فراهانی و روشن چسلی، 1399: 206). بنابراین اعتبار هر 6 عامل تایید می‌شود.

بحث و نتیجه­گیری

هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتباریابی مدل اثربخشی سازمان‌های آموزشی بود که در واقع در قالب رساله دکتری در سال 1401 در یک طرح آمیخته با رویکرد اکتشافی ساخت ابزار در شهر شیراز به انجام رسید. آنچه از یافته‌های بخش کیفی با تکیه بر رویکرد تحلیل مضمون و شبکه مضامین حاصل شد، زیربنای بخش کمّی قرار داده شد و اینگونه پیوند بین دو رویکرد برقرار گردید و در نتیجه آن یک پرسشنامه 6 عاملی 43 سوالی بدست آمد که اعتبار و روایی آن مورد بررسی و تایید واقع شد. در بخش کمی از روش های متداول در روانسنجی استفاده گردید و یافته‌های آن حاکی از آن بود که سوال‌های شماره 1 تا 16 مربوط به عامل دانش‌آموز، 17 تا 22 عامل معلم، 23 تا 29 عامل اولیا و مربیان، 30 تا 35 ساختاری، 36 تا 38 اجتماعی و 39 تا 43 آموزشی-پژوهشی بوده‌اند. در بررسی تفکیکی عامل‌ها در تحلیل عاملی تاییدی، تمامی سوال‌ها نسبت به عامل مربوطه خود مقدار بار استاندارد شده بیشتر از 3/0 و مقدار T بالاتر از 96/1 را نشان داده و مطلوب بوده‌اند و شاخص‌های برازندگی به استثناء دو شاخص GFI و NFI (نزدیک به 9/0)، مقادیر بالاتر از 9/0 را نشان داده‌اند. از این رو مدل 6 عاملی کشف شده در نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی، در تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول، مورد تایید واقع شد. پس از اینکه از وجود روایی سازه اطمینان حاصل شد، اقدام به بررسی اعتبار مقیاس با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) شد. بررسی روایی همگرا نیز با استفاده از محاسبه میانگین واریانس استخراج شده (AVE) به تفکیک هر عامل انجام گردید. مقادیر آلفا و CR مقادیری قابل قبول (بالاتر از 7/0) و مقادیر AVE برای همه عوامل بالاتر از 5/0 بدست آمد؛ بنابراین اعتبار هر 6 عامل تایید شد. با توجه به اینکه این پژوهش برای اولین بار به انجام شده بود ؛ امکان مقایسه با پژوهش‌های پیشین وجود نداشته است. اما به طور کلی می‌توان گفت مولفه های به دست آمده از این پژوهش با نتایج پژوهش های  پیرحیاتی و همکاران (1399) که نقش پررنگ کادر آموزشی را یکی از اثربخش ترین عوامل مدرسه ی اثربخش نشان داده بود هم سو بود. نتایج پژوهش رهنورد و همکاران (1398) و سریوستاوا (2020) نیز به تأیید ارتباط درون سازمانی علی الخصوص ارتباط معلمان، اولیاپرداخته است که با نتایج پژوهش حاضر هم سو است و تأکید می نماید که تفکر سیستمی بر عملکرد رهبری و اثربخشی سازمانی تأثیر دارد و موفقيت دانش‌آموزان را در گروی تفکر سستمی می داند. 

هم چنین نتایج پژوهش اختر و همکاران(2018) نیز هم چون پژوهش پیش رو نشان می دهد که تفكر سيستمي ابزاري ضروري در كل نگري نسبت به تحقيقات عملياتي در سيستمهاي اجتماعي به شمار می آید و از جهت رابطه تفكر سيستمي با جامع نگري با تحقيق حاضر همسو مي‌باشد. 

با توجه به تایید روایی و اعتبار ابزار؛ از این ابزار می‌توان به منظور سنجش اثربخشی در سازمان هدف استفاده نمود. در یک جمع‌بندی می‌توان گفت برقراری ارتباط، ویژگی اساسی جوامع انسانی است. انسان‌ها موجوداتی اجتماعی بوده و به طور ذاتی مایل به برقراری ارتباط با سایرین می‌باشند. ایجاد ارتباط در عصر امروزی زندگی بشر نسبت به زمان‌های گذشته اهمیتی مضاعف یافته تا حدی که مرتفع شدن نیازهای افراد و دستیابی آنان به بسیاری از اهداف شان در گرو میزان توانمندی در برقراری ارتباط اثربخش سازمانی می‌باشد. 

از دیگر سو یکی از محیط‌هایی که تعاملات امروزه در قالب‌های فردی، اجتماعی، آموزشی، حرفه ای و... در آن به وضوح رخ می‌نماید، عرصه آموزشی است؛ در میان رشته‌های متنوعی که در این عرصه ارائه می‌شود مقطع متوسطه و زمینه‌های وابسته به علت حساسیت نقشی که در نظام آموزش بر عهده دارند مورد نظر پژوهش حاضر واقع شدند. بطور کلی برقراری اثربخشی سازمانی در مدارس و موسسات آموزشی منجر به برطرف شدن بسیاری از تنگناهای آموزشی می‌گردد به ویژه که این دوران در عین آنکه زمانی است برای تحول، شکوفایی و آینده سازی، برهه‌ای است که دانش‌آموز جوان، طی آن با چالش‌های جدید و نگران کننده ای مواجه می‌شود. در صورتی که رسیدگی به کمبودها و مشکلات دانش‌آموزان از روند مدون تبعیت نموده و طی فرایندی، برنامه ریزی گردد در پایان دوران تحصیلی، خروجی و برونداد آن، افراد بالنده و توسعه یافته در جهات فردی، اجتماعی، تخصصی و... خواهند بود. این روند مدون که تحت عنوان اثربخشی سازمانی قابلیت بروز دارد فرآیندی است که به لحاظ گستردگی، ابعاد متنوعی را در خود جای داده. در پژوهش حاضر تلاش شد تا در قالب طراحی یک الگو، ابعاد اثربخشی سازمانی مدارس در حوزه آموزش متوسطه، تدوین و  ارزیابی گردد تا در مقاطع متوسطه و با لحاظ اندکی تغییر در برخی مولفه‌‌ها در مقاطع غیر متوسطه نیز قابلیت اجرا داشته باشد، با این هدف که به واکاوی شرایط همه جانبه دانش‌آموزان به عنوان هدف اصلی پرداخته  و با استفاده از معلمان توانمند و با تجربه، تعاملی همراه با حمایت و صمیمیت را با آنان برقرار نماید. بر همین اساس ره‌آورد ارزنده این مسیر آن است که دانش‌آموز، حس رها شدگی و مورد بی اعتنائی واقع شدن از جانب معلمان و مسولین را نداشته و می‌تواند با همراهی آگاهانه آنان، طریق آینده‌ساز و پر اهمیت متوسطه را با انگیزه قوی تر طی نماید و بعنوان نیروی انسانی متخصص و خدوم به عرصه اجتماعی کشور وارد شود.

ماهیت چالش‌های دانش‌آموزان دوره متوسطه، ایجادکننده و جهت دهنده به ابعاد اثربخشی سازمانی آموزشی در مقاطع مذکور می‌باشد که طی مطالعه حاضر در ابعاد انسانی، ساختاری، آموزشی، اجتماعی و پژوهشی تبین گردید ند. در فرایند اثربخشی مدارس، معلمان بالنده افرادی هستند که دربعد انسانی، اشخاصی انگیزه بخش، دارای مهارت برقراری ارتباط غیر رسمی و نیز بعنوان الگوی عملی دانش‌آموز محسوب می‌شوند. دانش‌آموز نیز در راستای تداوم و نتیجه بخشی فرایند اثربخشی نیازمند بهره مندی از ویژگی‌هایی است از قبیل صداقت در بیان مشکلات، پذیرندگی نسبت به پیشنهادات معلم، مطالبه گری و مسولیت پذیری در قبال آنچه توسط معلم بر عهده وی قرار می‌دهد.

 جنبه دیگر اثربخشی مربوط به کیفیت تعاملی است که در عرصه اجتماعی میان اولیای دانش‌آموز و معلم جریان دارد.

محیط اجتماعی دربرگیرنده کلیه شرایط و محرک‌های موثر بر یادگیری است بگونه ای که از مجموعه  عوامل شناختی، فرهنگی، اجتماعی، عاطفی، احساسی، انگیزشی و آموزشی تشکیل یافته و متغیرهای مهمی از جمله تنش‌های حاصل از شرایط حاد دانش‌آموز و اضطراب والدین آنها، کیفیت عملکرد دانش‌آموز را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند، حمایت گام به گام معلم در موقعیت‌های این چنین سبب تسلط زودهنگام دانش‌آموز بر موقعیت شده و مهارت مواجهه صحیح با شرایط مشابه را در وی تقویت میکند. عدم یادگیری کامل محتوای درسی، نیاز به معرفی زمینه‌های پژوهشی نوین به دانش‌آموز، ضرورت شناساندن فرآیند اثربخشی مدارس به سایر بخش‌های نظام آموزشی و همچنین اهمیت ورود بروندادهای بالنده و متخصص به نظام شغلی جامعه از محورهای اساسی و بنیادین فرایند اثربخشی سازمانی مدارس در حوزه آموزش متوسطه محسوب می‌گردند. کلیه مولفه‌های پیش گفت جهت اجرا نیازمند اتخاذ تدابیر، راهبرد‌‌ها و برنامه ریزی‌های کلان است که می‌بایست توسط مسولین و مدیران ذیربط، دیده شده و مورد اجرا و پایش مداوم قرار گیرند.

 

References 

·       Akhtar, C. S., Awan, S. H., Naveed, S. & Ismail, K. (2018). A Comparative Study of the Application of Systems Thinking in Achieving Organizational Effectiveness in Malaysian and Pakistani Banks. International Business Review, 27(4):767-776.

·       Alagheband, A. (2021). Preparations of Educational Management, Ravan Publications, Tehran. [in Persian].

·       Alport, Gordon W., Jones, Edwardi. (1992). Social Psychology From Beginning to Now, Translated by Mohammad Naghi, the Tusan, Mashhad, Astan Quds Razavi, First Edition. [in Persian].

·       Bagheri Nejad, J., Malahi, M. (2010). Providing a systematic framework to integrate the value aspects of technology and adopt technology in organizations, Iran's 4th Conference on Technology Management, Tehran. [in Persian].

·       Bissett, R. L. (2019). An Assessment of the Research chef’s association's core competencies for practicing culinologists. 141.

·       Cameron, K. S. & Quinn, R. E. (2011). Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework. John Wiley & Sons.

·       Choi, S. B., Kim, K. & Kang, S. W. (2017). Effects of Transformational and Shared Leadership Styles on Employees’ Perception of Team Effectiveness. Social Behavior and Personality: An International Journal, 45(3):377-386.

·       Farahani, H., & Roshan Chesli, R. (2020). Essentials for Developing and Validating Psychological Scales: Guide to Best Practices. Clinical Psychology and Personality, 17(2), 197-212. doi: 10.22070/cpap.2020.2917. [in Persian].

·       Ghanbari, S., & Majooni, H. (2021). The Impact of Ethical Leadership on School Organizational Effectiveness through the Mediating Role of Psychological Empowerment and Creative Teachers. Journal of Research in Educational Science, 15(53), 163-178. [in Persian].

·       Habibi, A., Kolahi, B. (2022). Structural equation modeling and factor analysis. Tehran: University Jihad, second edition. [in Persian].

·       Henri, J.F. (2014). Performance Measurement and Organizational Effectiveness: Bridging the Gap. Managerial Finance Journal, 30 (1): 98-108.

·       Hosseini Siah Goli, M., Ghadami, M. (2016). The factors affecting the changes in the urban planning system of using grounded theory. Territory, 13(51), 31-50. [in Persian].

·       Iranzadeh, S., & Amine, M. (2012). The Evaluation of Learning Organization Model for West Azarbaijan Electric Power Distributing Company. The Journal of Productivity Management, 6((2)21), 23-46. [in Persian].

·       Jalali, R. (2015). The influence of the flexibility of systems thinking in choosing the structure of strategic alliances: a study in the field of industrial facilities and equipment contracting, master's thesis. [in Persian].

·       Martz, W.A) .2018). Evaluating organizational effectiveness. Dissertation for the Degree of Doctor of Philosophy, Western Michigan University, p33.

·       Mohammadzadeh Gonabadi, M., Fadaei, S., Pouya, A. (2019). Modeling the dynamics of the Workshop Production Planning and Control System, the first National Conference on System Thinking in practice, Mashhad. [in Persian].

·       Phillips, P. & Mourinho, Luiz. (2017). Measuring Strategic Planning Effectiveness in Hotels, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 11

·       Pirhayati, S., Salehi, K., Farzad, V. Moghaddamzadeh, A., Hakimzadeh, R. (2020). Representation of factors, criteria and indicators of effective primary schools: a qualitative study. School Administration, 8(1), 190-162. [in Persian].

·       Rafii, M. (2018). Investigating the relationship between systemic thinking and comprehensiveness in providing health education. Management and Education Process, 30 (3), 110. [in Persian].

·       Rahnavard F, Mohammadi Fateh E, Asadi R. (2018). Systems Thinking as a Platform for the Improved Performance of Leaders and the Effectiveness of Public Organizations. JMDP, 31 (2) :111-142 [in Persian].

·       Sengupta, S. S., Ackoff l., (2019). system theory from an operations research, journal of gernal system.

·       Shariatmadari, M. (2015). Designing an integrated model to evaluate the effectiveness of the organization's systemic thinking according to the level of flexibility against environmental risk and uncertainty. Tehran: Kohsar Publications. [in Persian].

·       Srivastava S. (2020). Locus of Control as a Moderator for Relationship between Organizational Role Stress and Managerial. The Journal of Business Perspective; 13 (4): 49-61.

·       Unidos, (2012). Innovative Technology Transfer Frameworks, Linked to Trade for Unidos Action.

·       Yamani, M., Mahdia, M., Najafia, R., & Rahimia, S. (2017). Conceptual Changes in Planning in Thoughts of Russell L. Ackoff. Journal of Educational Planning Studies, 6(11), 79-103. doi: 10.22080/eps.2017.1722. [in Persian].

·       Zheng, W, Yang, B & McLean, G.N. (2010). Linking organizational culture, structure, strategy, and organizational effectiveness: Mediating role of knowledge management, Journal of Business Research, 63, 764-771.

Designing and Validating a Model the Effectiveness of Educational Organizations

Abstract:

The aim of the current research was to design and validate the effectiveness model of educational organizations. In this research, which has a mixed exploratory perspective, in the qualitative dimension, the analytical approach of the theme based on the network of themes (Etrid-Sterling method) was used, and in the quantitative part, the exploratory method was also used. The statistical population of the research was selected in the qualitative section from the professors of the field of educational management of Islamic Azad Universities of Maroodasht, who were selected using available sampling method, and saturation occurred in the 23rd person. In the quantitative part, the statistical population consisted of 857 people, including a random sample of 515 people, a class of students in theoretical fields and teachers with a field of study in planning management and parents of students in secondary schools of the second period of Shiraz in the academic year of 1401- 1402 was considered. What was obtained from the findings of the qualitative section based on the theme analysis approach and the network of themes was put as the foundation of the quantitative section and thus the link between the two approaches was established and as a result a 6-factor questionnaire with 43 questions was obtained whose validity and validity were examined. And it was approved. The validity of the structure was checked by confirmatory factor analysis, the results of which were favorable. Cronbach's alpha of the researcher's questionnaire was 0.79, 0.83, 0.80, 0.87, 0.72, 0.94 respectively in the factors of student, teacher, structural, educational-research, social and parents and teachers 0 was obtained. Path analysis and structural equation modeling were used to analyze the data. The results showed that the teacher, parents' communication and their feedback to the school explain 7.6% of the variance of the inter-organizational effectiveness of education. Among the factors affecting the education organization, the least amount of influence comes from social affairs and the most influence comes from teachers and their relationships with parents.

Keywords: social system, systemic thinking, effectiveness of social relations, intra-organizational effectiveness