Solutions for realizing urban sustainability based on landscape indicators (case study: region3 of qazvin city)

Mohammad Reza Ahmadnia ¹ ( PhD student of urban planning, ,Department of Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran. )
navid saeidi rezvani ² ( Assistant Professor, Department of Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran. )
Ramazan Ali Shourmeij ³ ( Visiting Assistant Professor,Department of Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran. )

Submited date : 2023-06-03 Accepted date : 2023-09-11

Keywords: Qazvin, livability, Mic Mac, landscape, Sustainability,

Abstract :

The concept of landscape as a dynamic phenomenon that is changing along with the evolution of the city, provides the grounds for the formation of an environment that can move in the direction of sustainability; But the lack of such an attitude and the non-adherence of urban development policies with the capacity of infrastructure and the changing needs of society over time, lead to the creation of undesirable landscapes and spaces, which become the biggest problem for the continuation of the life of the city. Based on what was discussed, this article seeks to know the relationship and how the "landscape urbanism approach and thinking" is effective in upgrading and improving urban livability at the macro level. Presenting a model of making cities livable through the application of landscape urban planning principles is the main goal of the article. In this article, in the theoretical foundations section, in order to gain more knowledge, various theories have been used, and in the stages of knowledge, to investigate and understand the 3rd region of Qazvin, and then by examining a questionnaire on the impact of landscape and livability indicators using Mic software. MAC is discussed in improving the future conditions and the physical characteristics of the project site, architectural and urban planning information of the region, site analysis through SWOT and QSPM are said, and finally, strategies for planning and designing a successful project are given by Scenario Wizard software for the future.
The important finding of the research is that the four main indicators of improving urban sustainability in connection with landscaping are: immigration control, gradual growth of productivity, improvement of the quantity and quality of activities that include attention to landscaping, and gradual growth of infrastructure and upgrading of the level In the end, physical and social capitals were presented to achieve favorable conditions for infrastructure and superstructure proposals.

Full-Text:



Journal Research and Urban Planning ISSN (Print): 2228-5229 - ISSN (Online):  2476-3845

 

 

 

 

Research Paper

Solutions for realizing urban sustainability based on landscape indicators (case study: region3 of qazvin city)

 

 

 

 

 

 

 

Abstract The concept of landscape as a dynamic phenomenon that is changing along with the evolution of the city, provides the grounds for the formation of an environment that can move in the direction of sustainability; But the lack of such an attitude and the non-adherence of urban development policies with the capacity of infrastructure and the changing needs of society over time, lead to the creation of undesirable landscapes and spaces, which become the biggest problem for the continuation of the life of the city. Presenting a model of making cities livable through the application of landscape urban planning principles will be the main goal of the article. In this article, in the theoretical foundations section, different theories have been used in order to understand more.And in the recognition stages, the study and knowledge of Qazvin region 3 and then the questionnaire and the impact of landscape and livability indicators by MikMak software in improving the future conditions were discussed and the physical characteristics of the project site, architectural and urban planning information of the region, site analysis It is said through SWOT and QSPM, and finally strategies for planning and designing a successful project are given by Scenario Wizard software for the future. Among the most important suggestions presented in this research to increase the effectiveness of urban landscaping indicators on urban livability, we can point out the management solutions to achieve the desired conditions and guide them appropriately.

 

Received Accepted:  PP:                                 Keywords: Landscape, Livability, Mic Mac, SWAT, QSPM.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقاله پژوهشی

 

 

 

 

 

 

 

راهکارهای تحقق پایداری شهری مبتنی بر شاخص های منظرسازی (مطالعه موردی : منطقه۳ شهر قزوین)

 

 

 

 

 

چکیده مفهوم منظر به عنوان پدیده ای پویا که همگام با تحول شهر، در حال دگرگونی است، زمینه های شکل گیری محیطی را که بتواند در مسیر پایداری حرکت نماید، فراهم می کند؛ اما فقدان چنین نگرشی و عدم انطباق سیاست های توسعه شهری با ظرفیت زیرساخت ها و نیازهای در حال تغییر اجتماع در طول زمان، منجر به ایجاد مناظر و فضاهایی نامطلوب می شود که به بزرگ‌ترین معضل برای تداوم حیات شهر تبدیل می گردد. بر اساس آنچه مطرح شد مقاله حاضر به دنبال شناخت رابطه و چگونگی اثرگذاری «رویکرد و تفکر شهرسازی منظر» درارتقا و بهبود زیست پذیری شهری در سطح کلان است. ارائه ی الگویی از زیست پذیر کردن شهرها از طریق به کارگیری اصول شهرسازی منظر هدف اصلی انجام مقاله خواهد بود. در مقاله حاضر، در بخش مبانی نظری به منظور شناخت بیشتر، نظریات مختلف به کار گرفته شده است . و در مراحل شناخت به بررسی و شناخت منطقه 3 قزوین و در ادامه به بررسی پرسشنامه و تاثیر شاخص های منظر و زیست پذیری بوسیله نرم افزار میک مک در بهبود شرایط آینده پرداخته شده و مشخصات فیزیکی سایت پروژه، اطلاعات معماری و شهرسازی منطقه، تحلیل سایت از طریق SWOT و QSPMگفته شده و درنهایت راهبردهایی جهت برنامه ریزی و طراحی یک پروژه موفق توسط نرم افزار سناریو ویزارد برای آینده آورده شده است. ازجمله مهم‌ترین پیشنهاد ارائه‌شده در این پژوهش جهت افزایش تاثیرگذاری شاخص های منظر سازی شهری بر زیست پذیری شهری، می‌توان به ارائه ی راهکار های مدیریت دستیابی به شرایط مطلوب و هدایت آن ها به صورت مناسب ، اشاره کرد.

تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش:  شماره صفحات:                         واژه­های کلیدی: منظر ، زیست پذیری ، میک مک ، سوات ، QSPM  ، سناریو ویزارد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه:

 

 

شرایط اجتماعی و زیست‌ محیطی معاصر، چالش‌های قابل توجهی را به شیوه‌های طراحی هنجاری و قانونی مطرح می‌کند؛ این مهم ناشی از کمبود روزافزون منابع و تغییرات ناشی از فرآیندهای اقتصادی، سیاسی و مادی است. شهرسازی منظر برای توسعه و پیشرفت، روش‌ها و اسلوب‌های جدید عملی را آغاز می‌کند که از درک و شناخت فرآیند شهرنشینی نشایت می‌گیرد. از طرفی، زیست پذیری به‌عنوان یکی از مباحث اساسی در پایداری شهری، به سیستم شهری اطلاق می‌شود که در آن به‌سلامت اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و روانی همه ساکنانش توجه شده باشد. این کیفیت فضاهای شهری مطلوبی را در برمی‌گیرد که غنای فرهنگی را حفظ کرده و آن را بازتاب دهد. برابری، عدالت، امنیت، مشارکت، تفرج و قدرت بخشیدن، کلیدی هستند که به این مفهوم استحکام می‌بخشند. این کیفیت فضاهای شهری مطلوبی را در برمی‌گیرد که غنای فرهنگی را حفظ کرده و آن را بازتاب دهد. برابری، عدالت، امنیت، مشارکت، تفرج و قدرت بخشیدن، کلیدی هستند که به این مفهوم استحکام می‌بخشند. زیست پذیری به‌عنوان یک گفتمان فعالیت‌های برنامه‌ریزی و توسعه را شکل می‌دهد. زیست پذیری به‌عنوان یک گفتمان فعالیت‌های برنامه‌ریزی و توسعه را شکل می‌دهد و به یک مسئله کلیدی شهری در سراسر دنیا تبدیل‌شده است. مقاله حاضر به دنبال ایجاد پلی ارتباطی به لحاظ مفهومی بین ابعاد شهرسازی منظر و زیست پذیری شهری است و به لحاظ مصداقی سعی دارد با بستر قرار دادن ساختار و استخوان‌بندی شهر ارتباط بین این دو رویکرد را آشکار سازد.

پیشینه و مبانی نظری تحقیق:

 

بر اساس گزارش شهرهای جهان (2020) منتشر شده توسط سازمان ملل متحد زیستگاه، شهرنشینی همچنان محرک رشد جهانی خواهد بود و می تواند اهرمی برای فقر، نابرابری، بیکاری، تغییرات آب و هوایی باشد و دیگر چالش های جهانی که با ما روبروست. ساخت و ساز قابل سکونت شهرها برای تحقق اهداف توسعه پایدار اهمیت زیادی دارند، در حالی که شهری هستند زیست پذیری موضوعی است که باید در همه جنبه ها مورد توجه قرار گیرد فرآیند شهرنشینی (موراتیدیس، 2020). علاوه بر این، تطبیق شهری ساخت و ساز در کشورهای در حال توسعه با چالش های بسیاری مواجه است و چگونگی انجام آن ساخت شهرهای قابل زندگی موضوع اصلی زیست پذیری شهری در مناطق توسعه نیافته است (کوبینا و همکاران، 2015؛ لیانگ و همکاران، 2020).

زیست پذیری شهری به‌عنوان یک گفتمان فعالیت‌های برنامه‌ریزی و توسعه‌ی را شکل می‌دهد و فرصت مناسبی را برای شناخت توانایی بنیادی گروه های مختلف اجتماع مانند گروه‌های کارگری، زنان و کودکان، بی‌خانمان، ثروتمندان، مهاجران و کلیه‌ی افراد و اقشار برای زندگی کردن در شهرها فراهم می کند (hankis et al,2009;846). در حقیقت تکاپو برای زیست پذیری اخیراً به یک مسأله ی کلیدی شهری در سراسر دنیا تبدیل‌شده است. آلمان‌ها در مورد (Lebensqualitat) صحبت می‌کنند. سوئدی‌ها به کار می‌برند. (Live ability) آن را (Livs kraftighet) نامیده‌اند و بریتانیایی‌ها و آمریکایی ها واژه 

 (Kaal,2012;95)

زيست پذيري در معناي اصلي خود به مفهوم دستيابي به قابليتهاي زنـدگي اسـت و در واقـع همـان مفهـوم دستيابي به كيفيت بر امهن ريزي شهري خوب يا مكان پايدار است (خراساني،.25 :1390 ) 

زيست پذيري همچنين به معناي كيفيت زندگي ,استاندارد هاي زندگي يا خوشبختي عمومي جمعيتي كه در يك مكان مثل شهر زندگي مي كنند تعريف مي شود (شماعي و ديگران ,2017:788) . زيست پذري به سيستم شهري اطلاق مي گردد كه به ارتقائ خوشبختي ذهني ,اجتماعي ,و فيزيكي و توسعه ساكنانش توجه دارد و اصول كليدي آن عدالت ,كرامت ,دسترسي ,تعامل ,مشاركت و توانمند سازي مي باشد.    (song,2011:3)

 

 

 

 

 

ابعاد و شاخص های زیست پذیری شهری 2-2

در یک نگاه مختصر به مطالعات انجام‌شده در مورد زیست پذیری می‌توان شاخصه معیارهای استفاده‌شده در سطوح شهری را به‌صورت زیر بیان نمود. برخی از ابعاد زیست پذیری مانند محیط کار کردی، فیزیکی و اجتماعی که بازتابی از درک کلی اشخاص از کیفیت محیط زندگی است، در همه مطالعات همواره مدنظر بوده است. علاوه بر این ابعاد مسکن و امنیت نیز اهمیت خاص خود را دارند.

ادبیات موجود عمدتاً زیست‌پذیری شهری را از موارد فرعی توضیح می‌دهد جنبه های عینی و ذهنی به عنوان مثال، برخی از مطالعات به این نکته اشاره می کنند زندگی شهری عمدتاً تحت تأثیر شادی ساکنان است (آمبروز و همکاران،2020) رضایت از مسکن و (موراتیدیس و همکاران ، 2020) عوامل و موارد دیگر.  رضایت از ترافیک 

(Okulicz-Kozaryn، 2013؛ Senasu و Singhapakdi، 2017).

توسعه پایدار؛ شهرها به دلیل تمرکز جمعیت، فعالیت‌های اقتصادی و جریان فشرده و گسترده‌تر زندگی، توجه بیشتری را از سوی فعالان و محققان به خود جلب کرده و توسعه پایدار شهری به‌عنوان یکی از سطوح پرکاربرد در ادبیات پایداری جهان بحث‌ها و مفاهیم گوناگونی را در اين رابطه شکل داده است(موسی کاظمی، 1380: 95).

در اين ميان، شناسايي و درك نيازهاي شهروندان (تقاضاهاي ذهني) و زيست پذيرسـازي (شـرايط مناسـب عيني) اين سكونتگاه ها، كيفيت زندگي (رضايت ذهني) در نواحي شهري را ارتقا مي بخشد و زمينة دستيابي به توسعة پايدار را فراهم مي سازد (عيسي لو و ديگران،109 :1393)

جدول1) ابعاد زیست­پذیری در مطالعات مختلف  

Odpm 2006	Heylen 2006	Visser et al 2005	Holt-jensen 2001	Omuta 1988
کیفیت محیط	مسکن	مسکن	زیبایی­شناسی محیط زندگی	اشتغال
محیط فیزیکی	محیط اجتماعی	محیط فیزیکی	ارتباطات فردی و اجتماعی	مسکن
محیط کارکردی	محیط فیزیکی	محیط اجتماعی	کارکردها	امنیت
امنیت	امنیت	محیط کارکردی	شرایط اقتصادی- اجتماعی	آموزش

 

منبع: (Lebyandhashim, 2010: 8)

 

 

شکل1)ابعاد و عناصر زیست­پذیری شهری

مأخذ: (Leby et al, 2010: 8)

  3-2مفهوم منظر و منظر شهری 

منظــر یــک مفهـوم نظــری در حـال تکامــل و رویکـرد منظـر، یــک مفهــوم برآمــده از تعاریــف تئــوری منظــر بوده کــه به تبییــن رابطۀ دوســویۀ میان انسـان و محیـط میپردازد. رویکـرد منظر بــا بهرهگیری از ایــن فلســفه و وجـوه مختلــف آن، ابعـاد نوینــی را در جهــت حل مشکالت معرفــی مینمایــد. بنابرایـن رویکــرد منظـر ماهیـت خود را از اشـتراکات و افتراقـات تعاریـف در حوزههــای محیـط، مفهــوم مخاطــب، مقیــاس و محــدودۀ ْ مداخلــه و منابــع موجــود در محیـط دریافــت میکند (مثنوی، متدیـن، صابونچـی و همتـی، 1400 .) منظر شهری وسیله یا (مديوم) ای است که شهر را پدیدار می‌کند... منظر شهری ابزاری است که به‌وسیله آن می‌توان شهر را به‌مثابه یک متن قرائت نمود ... قرائت منظر شهری می‌تواند عمق تاریخی شهر را به نمایش گذارد (گلکار ، 2006: ۴۰-۳۹).

منظـر گونـهای از مـکان و محصول تعامل انسـان و محیط در فضاهـای بیرونـی و محصـول تجربـۀ انسـان در فضـا و عرصـهای میانـی، حـد واسـط فضای معماری و طبیعی اسـت. در طـول تاریخ، تعامـل انسـان و محیط، به دسـت جامعـه و در چارچـوب اقتضائات طبیعـی و تاریخـی، منظـر را پدید آورده؛ منظر فضای کالن زیسـت انسـان در محیط اسـت (منصـوری، 1389.)

منظـر، موجودیتـی فضایـی بـه عنـوان سـکونتگاه انسـان اسـت کـه حاصـل تعاملات انسـان بـا محیـط پیرامونـی، محیـط طبیعی و اجتماعـات انسـانی و فرهنـگ اسـت (پوردیهیمـی و سـیدکالل، 1391 ،22 ).

منظــر رابطـه ای ادراکــی اســت کــه میــان »انســان بهعنـوان ادراککننــده« و »محیــط بهعنوان ادراکشــونده« بــا پیونـدی »پیوســته« ایجــاد میشـود و محصولــی بــا ماهیــت »عینـی- ذهنــی« بهدسـت میدهنــد(همتی و صابونچی، 1400 ).

گوردن کالن منظر شهر را هنر یکپارچگی بخشیدن بصری و ساختاری به مجموعه‌ی ساختمان‌ها، خیابان‌ها و مکان‌هایی که محیط شهر را می‌سازند، میداند (کالن، ۱۳۷۷، به نقل حبيب ، 2006: ۴۸).

منظر شـهری پدیـدهای »عینی-ذهنی«، »انسـانی- کالبـدی« و یـک سـاختار »اجتماعی-فضایـی« اسـت )ذکاوت، 1385 )کـه طبـق تعریـف کنوانسـیون منظر اروپا، توسـط مـردم ادراک مـی شـود و ماهیـت آن، نتیجـۀ تعامـل میـان عوامـل طبیعـی و انسـانی اسـت. کالـن معتقـد اسـت برداشـت هر شـخص از منظـر شـهری متأثـر از حـس بینایـی، حـس مـکان و محتـوای محیطـی اسـت کـه فـرد در آن قـرار میگیـرد(محمـودی، 1381 ، 59-65)

4-2 بعد عینی منظر شهری   

ریشه‌های منظر شهری به‌عنوان هنر آرایشی و تزیینی «رمانتیک» و «کلاسیک» بر دو پایه زیبایی‌شناسی استوار است. ویژگی‌های عمده منظر شهری کلاسیک را می‌توان در این اصول خلاصه نمود

 

 

 

 

 

  

قاعده‌مندی طرح جداره-ها و تبعیت کلیه بناها از اصول طراحی مرسوم در سنت کلاسیک،

وجود پیوستگی و کشش افقی در نمای عمومی خیابان‌ها،

وجود خط آسمان مسطح و تقریباً بدون شکستگی عمده،

 وجود دیدهای بی‌انتها که تحت تأثیر قواعد پرسپکتیودر مورد خیابان‌های مستقیم و طویل ایجاد می‌گردد، استفاده از عناصر پایه‌ای (همچون ستون‌های یادبود، مجسمه و ...) برای مسدود کردن مناظر بی‌انتهای خیابان‌ها.

        بعد ذهنی منظر شهری  5-2

در کتاب «برنامه‌ریزی شهر بر اساس اصول هنری» شهر را چنین توصیف می‌کند تماشای شهر یک نمای عینی و اصلی است، یک نمایشگاه بزرگ هنری. به طور کلی، در این دیدگاه، تأکید بر زینت و برخی کیفیت ها مانند کثرت و تنوع، تناسب، طبیعت گرایی و سیستم ارگانیک در فرم و رنگ دارد. (Keshtkaran et al .,2017).

ساختار اصلی شهرها ازجمله فضاهای عمومی، مسیرهای ارتباطی پیاده و سواره و زیرساخت های شهری تا چه حد از رویکردهای نوین شهرسازی منظر تبعیت کرده و توانایی ارتقا زیست پذیری ذهنی شهروندان یک منطقه را خواهد داشت. در شکل زیر مدل مفهومی تحقیق نشان داده‌شده است.

 

 

 

شکل2)مدل مفهومی پژوهش

مأخذ: نگارندگان بر اساس مبانی نظری، 1400

 

 

 

 

 

 

 

6-2موضوعات و عناصر مشترک شهرسازی منظر

در دهه هـای اخیر تنوع بسـیاری در سـاختار مناظریادمانی و نشـانههای آنها صورت گرفتـه اسـت، یادمانهـای معاصـر از لحـاظ طراحـی و موضـوع محـدود بـه المـان و مجسـمههای مصنوع نیسـتند بلکـه عناصر و فضاهـای هسـتند کـه مخاطـب را بـه حضـور سـرزنده در فضاهایعمومی فرا می خوانند. (Stevens, Franck & Fazakerley, 2018)

موضوعات مشترک که تقریباً در تمامی پروژه‌های شهرسازی منظر وجود دارند و تکرار می شوند شامل آب ، زيرساخت های شهری ، سیستم های اکولوژیکی و تنوع زیستی و توالی و فرآیندهای طبیعی می باشند(51-49;2006،Gray).

١) آب : كشف ، ذخیره ، تصفيه و بهبود آب می تواند به عنوان یکی از دغدغه‌های عمده و اصلی شهرسازی منظر بررسی شود . معمولاً ، این موضوع مستلزم برخورد با سیستم هایی است که استانداردهای کاملا عملکردی ، به صورت مصنوعی کنترل ، طراحی و ساخته شده باشند که هدف آن ، حرکت موج های پایین دست بوده که به صورت سریع و نامشهود ، امکان پذیر است. با وجود فرم های مصنوعی شان ، هنوز ، این سیستم های مهندسی،عناصر عملکردی منظر هستند و اغلب بهترین فرصت ها را برای پیوند فضاهای باز ارائه می دهد و در برابر اثرات منفی زیست محیطی و فضایی فرم ساخته شده و منظر سخت (عناصر سخت و صلب) میانجیگری می کنند.

٢)زیرساخت های شهری:  در نظر گرفتن تامین آب و فاضلاب آب های سطحی تاسیسات مانند آب و برق و سیستم های حمل و نقل قسمت بزرگي از دغدغه‌های زیرساختی شهری را تشکیل می‌دهند که مسائل اصلی رشته شهرسازی منتظر هستند ؛ علاوه بر این موارد ، تسهیلات عملکردی شامل سلامتی و آموزش ، اوقات فراغت، نظم و قانون و مدیریت عمومی نیز در مورد توجه است(٢٠٠٥،(cowan یکپارچه سازی این دغدغه های عملکردی با فضای باز قابل استفاده و به نوعي آشکارسازی عملیات چنین فرایندهایی ، به منظور استفاده از زمین از روش‌های متعدد، یک ایده کلیدی در این رویکرد است .

٣(سیستم های اکولوژیکی و تنوع زیستی: در نظر گرفتن اکولوژی منظر علاوه بر ژئومورفولوژي (ریخت شناسی زمین)،هیدرولوژی (آب شناسی)، اقلیم و پوشش گیاهی به منظور هویت بخشی به منابع اکولوژی موجود و شناسایی منابع جدید از دغدغه‌های اصلی پروژه های منظر شهری است . آفرینش و تقویت "زیستگاه حیات وحش به وسیله معرفی مناظر پیچیده،منسجم و خودکفا از لحاظ اکولوژی " از اهداف اصلی این رویکرد است.(Bunster-Ossa,2001)

٤(توالی و فرایندهای طبیعی: از دغدغه‌های مهم دیگر برای سیستم های اکولوژی ، توجه به فرایند هایی است که در درون این سیستم هاي اكولوژی اتفاق می‌افتد . دانش طرز کار این مدل های پویا ، در قلب شهرسازی منطقه قرار دارد. علاوه بر این جریان های برنامه ریزی،کالاها، انرژي، مردم و دیگر جريان هاي حیاتي را نیز شامل می گردد . علاوه بر موضوعات اصلی فوق ، برخی دیگر از عناصر در رویکرد شهرسازی مردم مورد توجه هستند که اگرچه جزو دغدغه‌ها محسوب می شود اما در همه پروژه ها تکرار نمی شوند که عبارتند از :

کشاورزی شهری : رویکرد جدید و خاص برنامه ریزی در سایت های خالي و غیر صنعتی در شهرها مرتبط می‌شود ؛استفاده از سیستم های کشاورزی به عنوان یک ابزار تحول برای پاک کردن و سبز کردن زمین های سمي بالقوه كه در شهر ها وجود دارند. در واقع این روش ، به عنوان ابزاری برای تعامل مجدد مردم با محیط زیست سکونتشان و همچنین برای تولید مواد غذایی محلی برای جامعه مجاور و توانمندسازی محلات مسئله‌دار مطرح شده است (Rich,2006).

انرژی : تولید انرژی از طریق نسل قابل جایگزین و منابع تجدید پذیر مانند باد ، فتوولتائيك ، منبع زمین ؛ کاهش مصرف انرژی از طریق کاشت گیاهان برای ایجاد سایه و ضدباد و طراحی برای خرده اقلیم و جهت یابی از موضوعات این مورد در طراحی پروژه های شهرسازی منظر است .(2006,Gray)

فضاي غیر صنعتی:  در تقابل با جریانات دوره صنعتی شدن که در آن پهنه های شهر ، اساسا به عنوان ایستا و ثابت تعریف و در نظر گرفته می شوند و دارای کاربری های ثابت بودند؛جریان ضد صنعتی شدن ، یک فرآیند صنعتی در حال انجام را نشان می‌دهد که بخش‌های دیگر شهر را شکل می‌دهد. این فضاها به 

 

طور معمول که شهرسازی منظر روی آنها تمرکز می‌کند شامل سطوح میانی باقی مانده که یا بلا استفاده رها شده یا خالی از فعالیت هستند (این نوع فضاهای هدر رفته با عنوان زمین های قهوه ای در شهر مطرح هستند که فرصت های قابل توجهي را برای طراحان و برنامه ریزی فراهم می كنند. (Gray,2006;53)

تفریح : به معنی برنامه ریزی سطوح به عنوان فضاهای انعطاف پذیر برای کاربری‌های گوناگون و متنوع تفریح می باشد .(Gray,2006;53)

 

رویکردها ، روش ها و گونه های اصلی در شهرسازی منظر همانگونه که لیندهولم(٢٠٠٧) مطرح می‌کند شهرسازي منظر، ایده واگرا و گسترده‌ای است که به بسیاری از رویکردها و جریانات معاصر در منظر مرتبط می‌گردد ؛ اما در هر حال می توان اهداف خاصي را نیز برای آن در نظر گرفت. شهرسازی منظر در یک سبک مفهوم مشارکتي میان معماران، معماران منظر ، طراحان شهری و برنامه ریزان شهری برای دو هدف اصلی تدوين می‌گردد:

-کمبود ادراك از شناخت فرایندهای تغییر دهنده بافت شهری 

-عدم استفاده خلاقانه تفکر و دانش اکولوژیکی در طرح‌ها و پروژه‌های طراحی و برنامه ریزی شهری

) 2006;53, Lindholm(

این رویکرد ابزاری را توصیه می‌کند که از طریق آن معماران منظر قادر است مجدداً با ساخت شهر درگیر شود و یک نقش سیاسی پررنگ و روشن‌تر را در موضوعات پیرامون سیاست عمومی ، شهرگرایی ، توسعه ، طراحی شهری و پایداری محیطی ایفا کند(mossop,2006;165). شهرسازان منظر در حال جدال با این موضوع مهم می باشند که چگونه فرم های شهری متراکم از منظر ظهور می یابند و اکولوژی شهری، چگونه می‌توانند ساخت و اجرای فضاها در شهرها را حمایت کند ؟ (Shane,2006;63). یکی از طراحان شهری به نام روس دوراک ، مطرح می‌کند که رویکرد و ایده شهرسازی منظر نظمي مجدد به ارزش ها و برتری های طراحی شهری با تاکید بر اولویت فضای باز در کنار فرم مصنوعی می دهد و همچنین بر "نامعين بودن و تغییر " در کنار قطعیت ثابت معماری تاکید می‌کند. سهم قدرتمند این رویکرد می‌تواند این امر باشد که چرخه های ترميمي طبیعی را یادآوری کند و تلاش کند تا نقش طبیعت را برای کاربر در شهر پررنگ تر سازد. در نظر گرفتن این نکته برای مواجه با تاثير انفجار ناشی از رشد شهری در جهان ضروری و دارای اهمیت است .(beilharz,2004;60)

از سوی دیگر ، مسائل و موضوعات مشترک در بخش قبلی نیز به آنها اشاره شد ، بسیار ساده و قابل فهم هستند و غالباً در تمامی طرح‌ها و پروژه‌های شهرسازی منظر قابل مشاهده هستند . این موضوعات و مسائل مشترک ابتدا از این موارد آغاز می‌شود : بررسی انواع سایت ها که در آنها به زمین در حوزه سایت پرداخته می‌شود، از تجزیه و تحلیل های اولیه این سایت‌ها و سنتز های (ترکیب و ساخت ) متعاقب قبل از برنامه ريزي، طراحی يا عملیات . در واقع شهرسازی منظر به عنوان یک عدسی عمل می کند که به وسیله آن ، شهر تجزیه و تحلیل و درك مي گردد؛ رویکرد شهرسازی منظر در میان نشریات و نظریه پردازان ؛ کاملاً هماهنگ و همگون می باشد؛ با این وجود به عنوان راهی برای تولید طرح ها در وضعیت های مشابه، روش های مختلفی از عمل نیز وجود دارد که نتایج متفاوتی را ایجاد می کند. در یک برخورد انتقادی برگرفته از پروژه‌های شهرسازی منظر ، مسابقات و متون و در این حوزه، شهرسازی منظر میتواند در چهار روش اصلی شامل منظر ماشین یا مکانیکی ، عملیات میدانی ، زیرساخت شهری ، طراحی شهری سبز مورد استفاده قرار گیرد (Gray,2006;55). منظر ماشینی : به تحلیل و کاربرد نیروهای سایت جهت شکل دهی به فرم های معماری ثابت می‌پردازد. یکی از اصلی ترین نظریه پردازان این دیدگاه محسن مصطفوی است . این روش عمدتاً در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه AA بهبود يافت و به صورت انتقادی توسط دانشمندانی چون لوتسما و براير و سيمنت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است, Muir)٢٠١٠(بیان می‌کند که روش ماشيني، در پاسخ به شرایط یک سایت در یک لحظه ي ثابت یک محصول به شکل یک ساختمان در زمان تولید می‌کند . با این وجود ، یک چارچوب پویا برای سناریوهای احتمالی آینده مانند روش عملیات میدانی مثل مسابقه فرش كيلز ارائه نمی‌کند. وي اشاره می کند که روش های پیشنهاد شده توسط رویکردی ماشینی ، به شبیه سازي هاي کامپیوتری به منظور توسعه استراتژی ها برای یک سایت وابسته است ؛ بنابراین، روش ماشینی به شکل مستقیم با فرآیندهای اکولوژیکی از جمله طراحی آن ها درگیر نمی شود ، بلکه از نظریه های اکولوژیکی به مثابه یک مدل برای نشان دادن اتصال ، باز و بسته بودن و عدم قطعیت استفاده می کند(Assargard,2011;62)

        3-روش تحقیق

بدین ترتیب که از لحاظ فرآیند؛ این تحقیق ترکیبی کیفی ـ کمی دارد؛ چرا که به جمع آوری داده های کیفی وکمی می پردازد. از لحاظ هدف؛ کاربردی- توسعه ای می باشد، به این دلیل که به دنبال کاربست مدلهای علمی در زمینه های ویژه (زیست پذیری بافت شهری با رهیافت شهرسازی منظر) می باشد. از بعد گردآوری داده ها نیز اکتشافی- توصیفی و تحلیلی می باشد؛ چرا که به بررسی ارتباط در یک قلمروی ویژه (شهر قزوین) پرداخته است و به توصیف شرایط مورد بررسی توجه دارد. همچنین سعی در کشف مولفه¬ها و عوامل تاثیرگذار بر شهرسازی منظر و زیست پذیری شهری دارد. در نهایت، از بعد منطق نیز استقرایی می باشد؛ چرا که از طریق مشاهدات کلی و جمع آوری داده های کلی سعی دارد نتایج حاصل را به پژوهش ها، پروژه ها و طرح هایی که در آینده اجرایی می شوند، تعمیم دهد. از سوی دیگر، پژوهش حاضر، در چارچوب استراتژی‌های استقرایی- قیاسی است. طبق استراتژی استقرایی، مشاهده و اندازه‌گیری بسیار دقیق علمی و عینی و تحلیل درست و دقیق داده‌ها برای نیل به اکتشافات علمی ضرورت دارد. شالوده اصلی این استراتژی، پوزیتیویسم (اثبات‌گرایی) است.

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل3) موضوعات و عناصر مشترك شهرسازي منظر

تدوين:نگارندگان بر اساس مباني نظري،١٤٠٠

 

 

 

 

هدف تحقیق	داده­های موردنیاز	روش تجزیه‌وتحلیل	ابزارها نرم­افزارهای موردنیاز
شناسایی و تدوین شاخص­های شهرسازی منظر در بازتعریف ساختار اصلی شهر و ارتقای زیست­پذیری شهری؛	اسنادی و مطالعه­ی مبانی تئوری	کیفی	کتب، مقالات معتبر، طرح­ها و پروژه­های منظر شهری
بررسی تحولات فضایی ساختار اصلی شهری محدوده موردمطالعه در بستر زمانی؛	تصاویر هوایی، ماهواره­ای، اسناد و طرح­های توسعه­ی شهری محدوده، اطلاعات مرکز آمار	کیفی- کمی (تکنیک­های تحلیل فضایی)	نرم‌افزارهای GIS، ENVI، Google earth
مقایسه و انطباق وضعیت موجود ساختار و استخوان‌بندی اصلی شهر با اصول و معیارهای رویکرد شهرسازی منظر؛	داده­های آماری حاصل از پرسشنامه نخبگان و شهروندان، داده­های حاصل از مصاحبه، عکس­ها، چک‌لیست و مشاهدات عمیق میدانی	کیفی- کمی (آزمون­های آماری توصیفی و استنباطی، کدگذاری و...)	نرم‌افزارهای SPSS، Microsoft Office، Photoshop
ارائه­ی الگویی از بازساخت ساختار اصلی شهری در راستای بهبود زیست­پذیری شهری بر اساس اصول و مؤلفه­های رویکرد شهرسازی منظر؛	اطلاعات حاصل از پرسشنامه نخبگان و شهروندان، داده­های حاصل از مصاحبه، عکس­ها، چک‌لیست و مشاهدات عمیق میدانی	کیمی- کیفی (تکنیک swot-qspm، و mic mack و برای چشم انداز از نرم افزار سناریو ویزارد	نرم‌افزارهای SPSS، Microsoft Office، Photoshop

 

تحلیل منظر ناحیه مینودر
تحلیل منظر ناحیه پونک
تحلیل منظر ناحیه ملاصدرا

جدول2) اهداف،داده ها،روش ها و ابزار های تحقیق

 

        یافته‌ها و بحث-4

         معرفی منطقه 3 4-1 

منطقه 3 دارای سه ناجیه مینودر در غرب و مهدیه در شرق و کوثر در مرکز می باشد که ناحیه پونک به نسبت دو ناحیه دیگه نوسازتر می باشد و همچنین منطقه 3 داراي 5 محور مهم عمود بر سه محور افقی اصلی است: محورهای شمالي جنوبي جاده باراجین، خیابان پونک، بلوار سلیمانی، بلوار سید شیرازی و بلوار امام علی هستد و محور شرقي غرب بلوار معلم و بلوار انصارالحسین و بلوار غدیر می باشد و درنهایت در شمالی ترین نقطه منطقه سه آزادراه تهران-رشت قرار دارد. ازبين محورهای فوق محور شرقي غربي بلوار غدیر از اهميت ويژه اي هم براي سفرهاي درون شهري وهم برون شهري برخوردار است. علاوه بر محورهاي فوق، مسير كمربندي بصورت لوپ، محدوده را احاطه كرده است كه براي مسيرهاي برون شهري و سفرهاي درون شهري با بعد مسافت زياد استفاده مي شود. دو محور دسترسي سواره خيابان پونک و بلوار معلم از اهميت حركت پياده قابل ملاحظه اي برخوردار هستند به نوعي كه باعث كندي ترافيك و ايجاد و گره ترافيكي مي شود. 

        انواع بافت 4-2

با توجه به نوساز بودن این محدوده بناهای موجود در این محدوده 200 تا 500 متری هستند و خیابان کشی ها بصورت استاندارد و هماهنگ با ساختمان ها انجام شده اند که محصوریت مناسب حفظ شود و همچنین خدمات مورد نیاز شهری در سطوح محله و شهر متناسب پخش شده اند و سعی در رعایت سرانه های مورد نیاز برای هر محدوده دیده می شود.درادامه به ترتیب ناحیه های مینودر، پونک، ملاصدرا و کوثر بصورت گرافیکی تحلیل شده اند که بصورت زیر هستند.

 

شکل4) تحلیل مناظر منطقه3

 

 

محورها و کانون های واجد دید و 3-4 منظر 

مولفه ها	نمودار آماری	وضعیت مطلوبیت	مولفه ها	نمودار آماری	وضعیت مطلوبیت
دسترسی به خدمات		مناسب	تصویرذهنی		مناسب
اشتغال		مناسب	تمایل به ادامه زندگی		مناسب
مسکن		متوسط	ترکیب جمعیت		مناسب
خدمات رسانی		متوسط	الگوهای جامع ساماندهی		مناسب
الگوهای معماری		مناسب	دسترسی		مناسب
سرمایه اجتماعی		مناسب	حمل و نقل عمومی		مناسب
میزان جمعیت		نامناسب	زیرساخت ها		مناسب
مهاجرت		متوسط	شبکه های بهداشتی و درمانی		نا مناسب
مذهب		مناسب

محور های واجد ارزش دید و منظر:انتخاب محور های مذکور منبعث از ویژگی های معماری، ارزش های وکیفیت های منطقه ای آن بوده اند و به شرح زیر می باشند:

بلوار معلم، بلوار غدیر، خیابان پونک و خیابان باراجین که در ادامه به بررسی و تحلیل آن ها پرداخته شده است.

کانون های واجد ارزش دید و منظر: کانون های واجد دید و منظر در منطقه سه با توجه به خصلت های ویژه ، عمدتا از دیدگاه منظر ویژه دارند که در تصاویر زیر به آن ها در ادامه پرداخته شده است.

 

 

شکل5) دید و منظر

ها تحلیل پرسشنامه 4-4

در اینجا به نتایج حاصله از پرسشنامه پرداخته میشود، که بوسیله نرم افزار SPSS بدست آمده است. در این تحقیق سعی براین شده است تا اطلاعات کیفی و کمی در خصوص اهداف پژوهش در منطقه سوم شهرداری قزوین که جامعه تشکیل‌دهنده کلان را شامل می‌شود برای رسیدن به انتخاب‌های برتر از نوع نگاه شهروندی در تجزیه ‌وتحلیل داده‌ها جامعه‌ای از همین جنس با مقیاس کوچک‌تر در نظر گرفته شود که بیشترین تاثیر و بازتاب رفتاری از طرح پیشرو را دارند.در این پژوهش  جمعیت منطقه 3 شهرداری جمعیت بهره‌بردار از محدوده موردمطالعه محسوب می‌شوند که برابر است با  115039  نفر براساس نتايج سرشماری عمومي نفوس ومسکن سال  1395 است که با توجه به فرمول کوکران در این پژوهش از 383نفر در تکمیل پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفته شد که 190 نفر مرد و 193نفر زن بودند و 165 نفر از ایشان مجرد و 218 نفر متاهل می باشند.

 جدول3)نتایج پرسشنامه (میزان مطلوبیت از مولفه های شهری)

تحلیل سوات محدوده مورد مطالعه 4-5

جدول4) تحلیل swot محدوده نواحی منطقه سه قزوین

زمینه مطالعاتی	نقاط قوت Strengths	نقاط ضعف Weaknesses	فرصت ها Opportunities	تهدیدها Threats
عملکردی	1- وجود مجموعه فضایی،کانون ها و محورهای عمده شهری مانند بلوار معلم و دانش آموز و خیابان پونک. 2- سرانه بالای کاربری آموزشی  در تمانی نواحی منطقه 3	1- عدم وجود مراکز سازمان یافته  کار و فعالیت در منطقه  سه 2- عدم برخورداری محدوده از محورهای حرکت پیاده مناسب	1- استفاده از زمین هایی که فاقد کاربری هستند و بناهای تخریبی برای ایجاد فضاهای باز وکاربری های جدید مورد نیاز 2- وجود زمین های بایر و مخروبه در سطح محدوده برای تامین کاربری های مورد نیاز 3- استفاده از الگوهاي جامع در توسعه شهرهاي جديد و ساماندهي منطقه 3	1- اختلال عملکردی ناشی از تراکم تردد سواره و پیاده 2- عدم استفاده از زمین های بایر موجود و تبدیل آن ها به پاتوق هایی برا معتادان 3- استفاده از مصالح نامرغوب و کم دوام در ساخت ساختمان ها و تخریب تدریجی آن ها 4- کم توجهی بهرعایت سلسله مراتب در گسترش شبکه معابر و شبکه حمل و نقل عمومی
زیباشناختی	- وﺟــﻮد اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري متنوع و متناسب 2-ﺧﻂ آﺳﻤﺎن ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ در بعضی خیابان ها مثل خیابان کوثر	-  وجود جداره مغشوش و آشفته در محدوده چهارصد دستگاه. 2- وجود خط آسمان ناهماهنگ و کاهش خوانایی فضا مخصوصا در محدوده ملاصدرای شمالی. 3- عدم تعادل رعایت تراکم ساختمان ها در نزدیکی نواحی برج های موجود در پونک و خانه های سازمانی در مینودر. 4-   وجودکاربري هاي مزاحم	1- ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ ارﺗﻔﺎع با توجه به نوساز بودن نواحی 2-توجه به حمل و نقل و ترافيك و آب و فاضلاب و طراحی معـابر و لحاظ الزامات شهري 3- ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاره مدرن با هویت 4- توجه به زيباسـازي نواحی، معماري ايراني ـ اسلامي	- وجود نماهای تقریبا فرسوده در مینودر و کوثر تهدیدی برای کاهش تمایل افراد به ماندن در این نواحی. 2-  عدم وجود ضوابط محکم برای نمای ساختمان ها و ایجاد اغتشاش بیشتر 3- استفاده از مصالح کم دوام در ساخت بناها و تخریب تدریجی آن ها
ادراکی	-   ﺧﻮاﻧﺎ ﺑﻮدن مسیرهای مختلف ﺑﺮای ﻣﺮدم منطقه سه 2-  وﺟﻮد ﺑﻨﺎﻫﺎ و نشانه ها دارای ﻫﻮﯾﺖ مانند مساجد منطقه سه و پارک های تفریحی مانند پارک الغدیر.	1-  ﮐﻢ ﺷﺪن ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ در ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ با وجود ساختمان سازی های بی هویت 2- عدم وجود فضاهای مکث در نواحی منطقه 3. 3-  آلودگی بصری. 4-  عدم هماهنگی در نماها و الحاقات بدنه خیابان ها 5-   عدم خوانایی در نواحی	1-   اﻣﮑﺎن اﺣﯿﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ ﻣﺜﺒﺖ در ﻣﺮدم در ﺧصوص بافت های جدید 2-  ذﻫﻨﯿـﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺮدم   ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد کاربری های فرهنگی و تفریحی 3-   نزدیکی به مراکز تفریحی مانند فدک و دسترسی به خدمات عمومی	1-  تضعیف روح ﻣﮑﺎن در اذﻫﺎن ﻣﺮدمی 3-  ﻧﺎﺑﻮدي ﺣـﺲ ﺗﻌﻠـﻖ   ﺑﻪ محله ها در ﻧﺴﻞﻫﺎي آﯾﻨﺪه 4-   ساخت و سازهای غیر فنی و  بدون رعایت اصول
زیست محیطی	1-وجود جریان باد در منطقه در اکثر  فصول سال به دلیل وجود باد مه. 2- وجود ساختمان هایی با طبقات پائین باعث عبور باد در محدوده کوثر می شود	1-  شیب زیاد برخی معابر 2- نبود سیستم مناسب انتقال زباله و عدم مدیریت مناسب 3-عدم برنامه مناسب برای دفع زباله 4-آلودگی هوا و صدا در نواحی	1-  فرصت کاشت پوشش گیاهی در برخی از نقاط با توجه به عرض مسیرها 2-   فرصت ایجاد سایبان برای واحدهای تجاری و فراهم کردن شرایط مناسب اقلیمی برای ایستادن و مکث. 3-   استفاده از گونه هاي مقاوم به کم آبی	1- شرایط اقلیمی نامناسب در تابستان با توجه به اقلیم قزوین )گرما و رطوبت زیاد(، تهدید برای کاهش حضورپذیری محیط. 2-  افزایش بار آلودگی صوتی به دلیل ترافیک موجود  درمحدوده و تاثیر مخرب  بر محیط زیست
زیست پذیری	1-رابطه مناسب با هماسیگان و روابط کاری. 2-  وجود چشم انداز طبیعی زیبا . 3- پایین بودن میزان جرم و جنایت در منطقه 3 قزوین.	- کیفیت نامطلوب برخی بناها. 2- میزان مشارکت پایین در محدوده. 3- منظر نامناسب ساختمان ها و معماری بناها. 4-عدم دسترسی به فضاهای فرهنگی مناسب با کیفیت  و مناسب در محدوده.	1- درا بودن شغل مناسب و وجود فرصت های شغلی مناسب 2-  امکان خرید مسکن مناسب در حد توان 3-ارائه خدمات محلی مناسب در نواحی ها 4-تمایل به ادامه زندگی در محدوده	1- ضعف در بیشتر شدن خدمات دهی نامناسب در سطح محدوده 2-  عدم تمایل به ادامه زندگی در محدوده

 

        6-4 شناسایی شاخص های موثر بر بهبود وضعیت منظر و زیست پذیری منطقه 3 قزوین 

        1-6-4 تحلیل کلی محیط سیستم به وسیله تحلیل میک مک 

بر اساس پرسشنامه و تحلیل سوات ، چهل متغير در 2 حوزه به عنوان شاخص های موثر بر ارتقا منظر و زیست پذیری شناسایی شد )و در ادامه با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری با نرم افزار میک مک MICMAC) جهت استخراج عوامل اصلی تاثیر گذار بر آینده منطقه ی مورد مطالعه مورد تحلیل قرار گرفتند و میزان تاثیرذاری و تاثیرپذیری آن ها بررسی شده است که در تصاویر زیر مشخص است.

شکل6) پراکندگی و ارتباط متغیر ها

پراکندگی متغیر ها براساس تاثیرات مستقیم متغیرها

ارتباط مستقیم بین متغیر ها (تاثیرات ضعیف تا بسیار قوی)

پراکندگی متغیر ها براساس تاثیرات غیرمستقیم متغیرها

ارتباط غیر مستقیم بین متغیر ها (تاثیرات ضعیف تا بسیار قوی)

 

و در نهایت از میان 40 عامل بررسی شده 18 عامل اصلی به عنوان شاخص های کلیدی موثر بر وضعیت زیست پذیری منطقه 3 انتخاب شده است که همه ی 18 عامل در هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم تکرار شده است. عوامل تاثیر گذار مهم از میان 40 عامل مورد بررسی در روش مستقیم و غیر مستقیم به شرح جدول زیر هستند:

 

 

 

 

 

جدول5) 

پیشران های کلیدی(مستقیم و غیر مستقیم)
ردیف	متغیر	تاثیرگذاری مستقیم	متغیر	تاثیرگذاری غیر مستقیم
1	منظر	317	منظر	314
2	اشتغال	314	اشتغال	314
3	اقتصادی	310	اقتصادی	310
4	فعالیت	310	فعالیت	307
5	خوانایی	304	خوانایی	304
6	محیط زیست	304	محیط زیست	303
7	تصویر ذهنی	301	تصویر ذهنی	297
8	الگوها	295	الگوها	294
9	مشارکت	291	مشارکت	291
10	تمایل	288	تمایل	285
11	زیربناها	288	زیربناها	285
12	اجتماعی	285	اجتماعی	283
13	توسعه	285	توسعه	281
14	پیوندها	276	پیوندها	274
15	خدمات	269	خدمات	268
16	جمعیت	260	جمعیت	266
17	دسترسی	260	دسترسی	264
18	فناوری	260	فناوری	260

 

        جمع‌بندی و نتیجه‌گیری -5

مطابق با تحلیل های صورت گرفته 40 عامل اولیه موثر در بهبود وضعیت منطقه سه در زیست پذیری شناسایی شده است و برای استخراج عوامل اصلی در نرم افزار میک مک مورد تحلیل قرار گرفته است، در نهایت هجده عامل اصلی بر اساس تحليل ها شناسایی شده که به نوعی نشان دهنده ی محورهای اصلی موثر در بهبود وضعیت منطقه سه قزوین می باشند.

وضعیت های احتمالی آینده ی پیش روی مجموعا 68 وضعیت مختلف برای 18 عامل اصلی طراحی گردید که این وضعیت ها طیفی از شرایط مطلوب تا نامطلوب را شامل می شدند.

بر اساس این ویژگی از نرم افزار، امکان افزایش دامنه ی شرایط قوی ممکن می شود و بنابراین با یک واحد افزایش که واحد استاندارد افزایش این دامنه بر اساس نرم افزار است تعداد 7  شرایط معقول برای برنامه ریزی و سیاست گذاری در اختیار محقق قرار گرفته است.

در مجموع 7 شرایط باور کردنی با توجه به درجه ی مطلوبیت آنها به 3 گروه تقسیم شده اند که هر یک از گروه ها شامل چند شرایط با ویژگی های تقریبا مشترک ولی با تفاوت ناچیز در یک یا چند وضعیت از میان هجده عامل اصلی هستند این گروه ها به شرح ذیل می باشند:

- شرایط بسیار مطلوب و با روندی مطلوب: شرایط یک، چهار و پنج.

- شرایط ادامه ی وضع موجود با روندی کند و حالتی ایستا و بینابینی: شرایط دو و سو.

- شرایط دارای روندی نامطلوب، در آستانه ی بحران و بحرانی: شرایط شش، هفت.

این سه گروه نشان دهنده ی وضعیت تاثیرگذاری عوامل منظر و زیست پذیری در بهبود شرایط آینده منطقه سه قزوین هستند که در زیر هر یک از آنها تشریح شده است.

        1-5 شرایط گروه یک: دارای وضعیت مطلوبیت و با روندی مطلوب 

این گروه از شرایط ها در شرایط مطلوب و دارای روندی مناسب می باشد که بهترین شرایط ممکن برای وضعیت بهبود زیست پذیری و منظر منطقع سه را فراهم می کند. دارای هدف های توسعه در زمینه ی اجتماعی ، اقتصادی، ساختار ، زیربنایی، طبیعی، و پیوندها می باشد. در این راستا سه شرایط یک و چهار و پنج را شامل شده است که در زیر به صورت کامل شرح داده شده اند. شرایط یک: می توان کفت که بهترین شرایط در تمام عوامل دارای وضعیتی مطلوب می باشد را دارد. رشد بالای تولید ، رشد بالای پیوندها و اقتصادی پویا، ارتقای مهارت ها شغلی متناسب با نیازها ، توسعه ی زیرساخت شبکه های دسترسی، پایداری جمعیت، گسترش اشتغال در بخش های مختلف، بهره وری که منبع اصلی رشد اقتصادی است، فعالیت مناسب و توسعه ی زیرساخت ها، گسترش شبکه بهداشت ، شکل گیری ظرفیت های بالا و پایدار اجتماعی .

گروه	شرایط ها	وضعیت	ویژگی شرایط ها
گروه یک	شرایط اول	دارای وضعیت مطلوب و با روندی مطلوب	توسعه در حوزه اجتماعی، اقتصادی ، طبیعی، پیوندها ،زیرساخت ها و مدیریت
	شرایط چهارم
	شرایط پنجم

شرایط چهار: در این شرایط پنج عامل در روندی مطلوب قرار دارند، کنترل مهاجرت، رشد تدریجی بهره وری، توجه ویژه و ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت ها، رشد تدریجی زیرساخت ها و ارتباطات و دسترسی و روند تدریجی در ارتقای سطح سرمایه. در شرایط پنج عامل توجه ویژه و ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت ها و روند تدریجی در ارتقای سطح سرمایه دارای روند مطلوب و بقیه ی عوامل در وضعیت مطلوب قرار دارند.

جدول6) ویژگی شرایط گروه اول

 

 2-5 شرایط گروه دوم: ادامه وضع موجود با روندی کند و بینابینی

 این گروه از شرایط ها در وضعیت ادامه ی وضع موجود با روندی کند و حالتی ایستا می باشد که این گروه از شرایط ها حاکی از روندی ضعیف در اوضاع زیربنایی، اجتماعی و اقتصادی و کم توجهی به وضعیت طبیعی و ضعف فعالیت ها که موثر در اوضاع بهبود منطقه سه است. شرایط دو و سه در این گروه از شرایط ها قرار دارند.

شرایط دو: ادامه ی شرایط فعلی تولید ، رشد بالای پیوندها و اقتصادی پویا، محدودیت بیشتر در اشتغال، توسعه ی زیرساخت شبکه ها و دسترسی، ادامه ی وضعیت موجود، رشد تدریجی زیرساخت های فناوری، پایداری جمعیت، بهره وری به عنوان منبع اصلی رشد اقتصادی، ادامه ی روند موجود ساختار اشتغال، فعالیت ها ، گسترش شبکه های بهداشت.ئشرایط سوم: ادامه ی وضعیت موجود، ضعف پیوند اقتصادی، ادامه ی روند موجود شبکه دسترسی، ادامه ی وضعیت موجود و افزایش مهاجرت، اعمال محدودیت های بیشتر اشتغال، ادامه ی روند موجود ساختار اشتغال، روند کاهشی بهره وری، ادامه ی وضعیت موجود و ضعف فعالیت ها، ، ادامه ی روند موجود و بسیار ضعیف شبکه های درمانی و حفظ وضعیت موجود و ضعف سرمایه ی اجتماعی.

جدول7) ویژگی شرایط گروه دوم

گروه	شرایط ها	وضعیت	ویژگی شرایط ها
گروه دوم	شرایط دوم	ادامه وضع موجود با حالتی ایستا و بینابینی	روندی ضعیف در وضعیت مشارکت، کم توجهی به وضعیت اجتماعی، ارتباطات و توسعه انسانی
	شرایط سوم

 

3-5 شرایط سوم: دارای روندی نامطلوب، در آستانه ی بحران

گروه سوم از شرایط ها  دارای شرایط در روندی نامطلوب، در آستانه ی بحران و بحران جدی در تمام بخش ها را  نشان می دهند. این گروه از شرایط ها دارای بحران در تولیدات، رکود در پیوند اقتصادی، ضعف در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و زیر بنایی، دارای روندی بینایین است. شرایط شش و هفت، در این گروه از شرایط ها قرار دارند.

 

 

جدول8) ویژگی شرایط گروه سوم

گروه	شرایط ها	وضعیت	ویژگی شرایط ها
گروه سوم	شرایط شش	دارای روندی نامطلوب،در آستانه ی بحران و بحرانی	بحران در تولید، رکود در پیوند اقتصادی، ضعف در ساختارهای اجتماعی،زیربنایی و طبیعی و بعضا دارای روندی بینابینی است.
	شرایط هفت

 

4-5 پیشنهادات پژوهش 

با توجه به نتایج پژوهش به منظور مدیریت دستیابی به شرایط مطلوب و هدایت آن ها به صورت مناسب و همچنین برای جلوگیری از اتفاق نیافتادن آینده های نامطلوب راهبردهایی به شرح زیر ارایه خواهد شد:

- توسعه ی زیرساخت های دسترسی منطقه سه شهر قزوبن به منظور تجهیز سکونتگاه ها و مراکز فعالیت به دسترسی های

مناسب و تقویت شبکه ی حمل و نقل عمومی.

- تلاش گسترش بهداشت و درمان.

- تلاش برای ایجاد اشتغال.

- تلاش برای نگه داشتن جمعیت و کنترل مهاجرت .

- تمرکز بر عوامل اصلی موثر در وضعیت توسعه ی منطقه و تلاش جهت مدیریت بهتر آن ها.

- تلاش برای ارتقا نقش منطقه در فرآیند توسعه شهری با استفاده از سرمایه ی اجتماعی.

-گسترش و تقویت زیرساخت ها و ارتباطات.

-توسعه ی پایدار حوزه ی فعالیت و کسب و کار در منطقه سه شهر قزوین

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع:

1.       پوردیهیمی، شهرام و سیدکالل، ساسان. )1391 .)فضای منظر، پیوندگاه فرهنگ و طبیعت. مسکن و محیط روستا، )138 ،)17-28.

2.       حبیب، فرح (1385). طراحی منظر شهر در گذر تاریخ، فصلنامه شهرسازی و معماری، سال شانزدهم، شماره 53، صص 53-48.

3.       خراساني، محمد امين (1390). تبيين زيست پذيري روستاهاي پيرامون شهري بـا رويكـرد كيفيـت زنـدگي (مطالعه موردي شهرستان ورامين)، رساله دكتري، دانشگاه تهران، دانشكدة جغرافيا.

4.       ذکاوت، کامران. (1385 .)چارچوب استراتژیک مدیریت بصری شهر. آبادی، 16-53 ،  26-37..

5.       عیسی لو ، علی اصغر ودیگران (1393). انگاره زیست پذیری ، رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی:شهرستان قم،بخش کهک) ، نشریه مسکنمحیط و روستا ، شماره 146

6.       گلکار، کوروش (1385). مفهوم منظر شهری، فصلنامه معماری و شهرسازی، سال شانزدهم، شماره 53 ، شماره 18 دوره جدید، صص 47-38.

7.       مثنوی، محمدرضا؛ متدین، حشمتاهلل؛ صابونچی، پریچهر و همتی، مرتضی.(1400) تحلیل مفهوم منظر و رویکرد منظر از سطح نظری تا عرصۀ اجرایی: مرور ادبیات نظری. منظر، 13(57 ،)22-3

8.       محمودی، محمدمهدی. (1381 .)تأثیر بزرگراههای درون شهری در تغییر منظر شهری تهران. هنرهای زیبا، (12 ،)59-65.

9.       منصوری، سیدامیر و شفیعا، سعید. (1398 ).(آشنایی با منظر )گردشگری منظر. تهران: مهکامه .

10.        منصوری، سیدامیر. (1383 .)درآمدی بر شناخت معماری منظر. باغ نظر، 1(2 ،) 70-78. .

11.        منصوری، سیدامیر. (1389 .)چیستی منظر شهری. منظر، 2(9 ،)30-33.

12.       موسی کاظمی، سید مهدی (1380 ). توسعه پایدار شهری: مفاهیم و دیدگاه ها، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی.

13.       مهندسین مشاور شارمند ، طرح جامع شهر قزوین ، 1369 ، کارفرما : سازمان شهرسازی استان قزوین.

14.       مهندسین مشاور شهر و برنامه ، طرح جامع شهر قزوین ، 1386 ، مبحث موقعیت جغرافیایی، کارفرما : سازمان شهرسازی استان قزوین.

15.       همتـی، مرتضـی و صابونچـی، پریچهـر. (1400).ادراککننـده، ادراکشـونده، محصـول ادراک ارزیابـی تعابیر صاحبنظـران از مؤلفه هـای تعریف منظر 29-14 ،(56)13

 

16.       Ambrose, G., Das, K., Fan, Y., Ramaswami, A., 2020. Is gardening associated with greater happiness of urban residents? A multi-activity, dynamic assessment in the Twin-Cities region, USA. Landscape Urban Plann. 198, 103776

 

17.       Assargård, H., (2011(. Landscape Urbanism: from a methodological perspective and a conceptual framework. Master’s Thesis of Landscape Planning Department of Urban and Rural Development Swedish University of Agricultural Sciences.

18.       Beilharz, E., (2004). UNDERSTANDING LANDSCAPE URBANISM. Presented to the Faculty of the Graduate School of The University of Texas at Arlington in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of landscape urbanism.

19.       Bunster-Ossa, I. (2001). Landscape Urbanism. Washington, D.C: Urban Land Institiute.

20.       Cobbinah, P.B., Erdiaw-Kwasie, M.O., Amoateng, P., 2015. Rethinking sustainable development within the framework of poverty and urbanisation in developing  countries. Environmental Development. 13, 18–32  

21.       Cowan, R. (2005). The Dictionary of Urbanism. Wiltshire: Streetwise Press.

22.       Ghasemi, K., Hamzenejad, M., Meshkini, A., 2018. The spatial analysis of the livability of 22 districts of Tehran Metropolis using multi-criteria decision-making approaches.

23.       Gray, C. (2006). From Emergence to Divergence: Modes of Landscape Urbanism. Unpublished Master Thesis, University of Edinburgh.

24.       Hankins, K. B., & Powers, E. M (2009). The disappearance of the state from livable urban space. Antipode, 845-866.

25.       Kaal, H. (2011). A conceptual history of livability: Dutch scientists, Politicians, policy makers and citizens and the quest for a livable city. City. 532-547.

26.       Keshtkaran, R., Habibi, A. and Sharif, H. (2017), "Aesthetic Preferences for Visual Quality of Urban Landscape in Derak High-Rise Buildings (Shiraz)", Journal of Sustainable Development, Vol. 10 No. 5, pp. 94.

27.       Leby i Ahmad. H. (2010). Liveabiltiy dimension and attributes: their relatius wood residents. Journal of construction in importance in the eyes of neighbourhood residents. Journal of cons developing countries. Volume 15-67-91.

28.       Lindholm, G. (2008). Landscape Urbanism – Large-Scale Architecture, Ecological Urban Planning or a Designerly Research Policy. Accepted Paper for NAAR Annual Symposium, Gothenburg.

29.       Martinez-Bravo, M.D., Martinez-del-Rio, J., Antolin-Lopez, R., 2019. Trade-offs among urban sustainability, pollution and livability in European cities. J. Cleaner Prod. 224,651–660.

30.       Mouratidis, K., 2018. Is compact city livable? The impact of compact versus sprawled neighborhoods on neighborhood satisfaction. Urban Studies. 55 (11), 2408–2430

31.       Mossop, E. (2006). Landscape of Infrastructure. The Landscape Urbanism Reader, Charles Waldheim, (Ed); New York: Princeton Architectural Press.

32.       Okulicz-Kozaryn, A., 2013. City Life: Rankings (livability) versus perceptions(satisfaction). Soc. Indic. Res. 110 (2), 433–451

33.       Okulicz-Kozaryn, A., Valente, R.R., 2019. Livability and subjective well-being across European cities. Appl. Res. Quality Life 14 (1), 197–220

34.       Rich, S. (2006). “Farmadelphia” on inhabitat <http://inhabitat.com/blog/2006/03/05/ farmadelphia> accessed on 19th, June 2006.

35.       Shamaei,ali,sasanpour,farzane,soleimani,mohammad,ahadnezhad roshani,Mohsen,heidari,taghi(2017)

"(Analysis of livability of dilapidated urban tissues) (Case study: dilapidated urban tissue

Zanjan), Journal of Human Geography Research

36.       Shane, G. (2003(. The Emergence of “Landscape Urbanism”. Harvard Design Magazine, No. 19, pp.1-8.

37.       Steiner, F. (2011). Landscape ecological urbanism: Origins and trajectories. Landscape and Urban Planning, 100(4), 333-337

38.       United Nations Habitat (UNH). World Cities Report 2020: The Value of Sustainable Urbanization. https://unhabitat.org/.