Great Powers Competion and US Response to China’s Silk Road Initiative
Subject Areas : Political Sciences- International RelationsSeyyed Saeed Mirtorabi 1 , mohsen keshvarian azad 2
1 - Associate professor, kharazmi university
2 - Department of International Relations, Faculty of Law & Political Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
Keywords: United States, China, Belt and Road Initiative, confrontation, infrastructure projects,
Abstract :
Abstract:
From 2013 to 2023, the United States has followed a clear path in its reaction to China's Silk Road initiative, gradually shifting from a position of silence and indirect actions to aggressive and confrontational behaviors regarding China's infrastructure initiative. The aim of this article is to explain why the United States’ positions towards China's Silk Road initiative have gradually become more confrontational. In this context, the main question based on the article's descriptive-explanatory method is: why has the U.S. stance towards the initiative become increasingly confrontational in the decade following the announcement of the Silk Road initiative (2013-2023)? The response proposed as a hypothesis to this question is that the increasing confrontational position of the U.S. towards China's Silk Road initiative is a function of the changing nature of relations between the two countries from cooperation to competition. This shift has led to a move from President Obama’s relatively cooperative approach towards the initiative to a competitive stance under President Trump, followed by an escalation of competition during President Biden’s administration. The findings of the article indicate that, given the evolving U.S. approach to the Belt and Road Initiative, there remains potential for increased competition with China in the area of international infrastructure development.
فهرست منابع:
الف-فارسی
دهشیار، حسین و مهدی پور باقر(1402) «رقابت راهبردی آمر یکا و چین در طرح زیرساختی ساخت جهانی بهتر و کمربند-راه »، فصلنامه پژوهشهای روابط بین الملل، دوره سیزدهم، شماره اول، شماره پیاپی چهل وهشت، بهار. صص 7-50.
دوشی، راش(1402) بازی طولانی: استراتژی کلان چین برای جایگزینی نظم امریکایی، ترجمه مهدی انصاری، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
ب-انگلیسی
Ashbee, Edward (2023) Countering China, US Responses to the Belt and Road Initiative, Colorado: Lynne Rienner Publishers.
Ashford, E. (2021) “Great power competition is a recipe for disaster”, Foreign Policy, April 1.
https://foreignpolicy.com/2021/04/01/china-usa-great-power-competition-recipe-for-disaster.
Bartlett, Duncan (2021) “What the G-7 Summit in Cornwall Means for Asia.” The Diplomat, June 15.
Bermingham, Finbarr, and Robert Delaney (2021) “G7 Leaders Turn Attention to China with Announcement of Global Version of Biden’s ‘Build Back Better’ Plan”, South China Morning Post, June 12.
Blumenthal, Dan (2018) “Testimony before US Senate Foreign Relations Committee, hearing on the China challenge, part I: economic coercion as statecraft”, July 24. https://www.foreign.senate.gov/imo/ media/doc/072418_Blumenthal_Testimony.pdf.
Blanchard, Jean-Marc (2021) “The United States — China Rivalry and the BRI”, Vestnik RUDN. International Relations, Vol. 21, No. 2, 288—303.
DOI: 10.22363/2313-0660-2021-21-2-288-303.
Cardenal, Juan, et al. (2017) “Sharp power: rising authoritarian influence”, National Endowment for Democracy, December 2017. https://www.ned.org/wp-content/uploads/2017/12/Sharp-Power-Rising-AuthoritarianInfuence-Full-Report.pdf.
Chaziza, Mordechai (2021) “The “Build Back Better World”: An Alternative to China’s BRI for the Middle East?”, Washington, DC: Middle East Institute, July.
Council on foreign Relations (2023) “Will the U.S. Plan to Counter China’s Belt and Road Initiative Work?”, September.
https://www.cfr.org/blog/will-us-plan-counter-chinas-belt-and-road-initiative-work
Gan, Nectar, and Robert Delaney (2019) “United States Under Donald Trump Is Veering Away from China’s Belt and Road”, South China Morning Post, April 25.
Institute for China-America Studies (2016) “American Perspectives on the Belt and Road Initiative Sources of Concern and Possibilities for Cooperation”, November, Washington, DC 20036.
https://chinaus-icas.org/wp-content/uploads/2017/02/American-Perspectives-on-the-Belt-and-Road-Initiative.pdf
Committee on Foreign Affairs (2023)”Assessing US Efforts to Counter China’s Belt and Road Diplomacy”, Serial No. 118–33.
http://www.foreignaffairs.house.gov/, http://docs.house.gov, or http://www.govinfo.gov.
Coats, Daniel R. (2018)” Worldwide threat assessment of the US intelligence community”, Armed Services Committee, United States Senate. March 6. https://www.armed-services.senate.gov/imo/media/ doc/Coats_03-06-18.pdf.
Dollar, David (2021) “What does Biden’s frst 100 days tell US about his approach to China?” https://www. brookings.edu/blog/fxgov/2021/04/26/what-does-bidens-frst-100-days-tell-us-about-his-approach-tochina.
Fingar, Thomas (2019) “Forty years of formal-but not yet normal-relations”, China International Strategy Review 1(1):11–20.
Karni, Annie (2018) “Trump rants behind closed doors with CEOs”, Politico, August 8. https://www.polit ico.com/story/2018/08/08/trump-executive-dinner-bedminster-china-766609.
Lew, Jacob, et al. (2021) “China’s Belt and Road Implications for the United States”, The Council on Foreign Relations, Independent Task Force Report No. 79.
Lynch II, Thomas (2020) Strategic Assessment 2020: Into a New Era of Great Power Competition, Washington DC: National Defense University.
Mazarr, Michael J. et al. (2018) Understanding the Emerging Era of International Competition: Theoretical and Historical Perspectives, RR2726, Santa Monica, CA: RAND.
Nilsen, Ella, and Alex Ward (2021) “Biden Is Using His Economic Plan to Challenge China” Vox.com, April 26. https://www.vox.com/22350402/biden-infrastructure -plan-foreign-policy-china
OECD (2016) “OECD Economic Surveys: United States” Paris: OECD.
OECD (2021) OECD and Global Executives Engage with the Blue Dot Network to Develop Certification for Quality Infrastructure Investment, Paris: OECD, June 7.
Onea, T. (2021) The grand strategies of great powers, London: Routledge.
Parpiani, Kashish (2021) “Biden on Indo-Pacific: Continuing the “America First”
Approach” New Delhi: Observer Research Foundation, January 29.
Patey, Luke (2021) How China Loses: The Pushback Against Chinese Global Ambitions, Oxford: Oxford University Press.
Pompeo, Michael (2019) “Conversation with Rich Lowry at the National Review Institute’s 2019 ideas summit”, March 28. https://www.state.gov/conversation-with-rich-lowry-at-the-national-review-insti tutes-2019-ideas-summit.
Sprague, Shawn (2017) “Below Trend: The U.S. Productivity Slowdown Since the Great Recession”, Beyond the Numbers, January 6, no. 2. Washington, DC: Bureau of Labor Statistics.
Rolland, Nadège (2017) China’s Eurasian Century? Political and Strategic Implications of the Belt and Road Initiative, Seattle: National Bureau of Asian Research.
Wall Street Journal (April 27, 2015) “Obama Presses Case for Asia Trade Deal, Warns Failure Would Benefit China,” Gerald F. Seib,
http://wsj.com/articles/ obama-presses-case-for-asia-trade-deal-warns-failure-would-benefitchina-1430160415
Wuthnow, Robert (2018) The Left Behind: Decline and Rage in Rural America, Princeton, NJ: Princeton University Press.
Zhao, Minghao (2021) “The Belt and Road Initiative and China–US strategic competition”, China International Strategy Review, 3:248–260.
https://doi.org/10.1007/s42533-021-00087-7.
White House (2017) “National Security Strategy of the United States of America”, December 2017.
https:// trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2017/12/NSS-Final-12-18-2017-0905.pdf
White House (2018) “Remarks by National Security Advisor Ambassador John R. Bolton on the Trump Administration’s New Africa Strategy.” Washington, DC: White House. https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/remarks -national-security-advisor-ambassador-john-r-bolton-trump-administrations-new -africa-strategy/
Wright, T. (2020) “COVID-19’s impact on great-power competition”, In H. Brands & F. J. Gavin (Eds.), COVID-19 and world order: The future of conflict, competition, and cooperation, London: Johns Hopkins University Press.
Great Powers Competition and US Response to China’s Silk Road Initiative
Seyyed Saeed Mirtorabi1*, Mohsen Keshvarian Azad2
|
Received:2024/08/25 Accepted:2024/09/14 |
| Research Article |
Abstract
Keywords: Belt and Road Initiative, China, Competition, Cooperation, Infrastructure projects, United States.
|
Mirtorabi, S. S., & Keshvarian Azad, M. (2024). Great Powers Competition and US Response to China’s Silk Road Initiative. Journal of Political and International Research, 16(62), pp.1-16. |
[1] Associate professor, Department of International Relations, Kharazmi University, Tehran, Iran. (corresponding Author) saeed.mirtorabi@lhu.ac.ir
[2] Ph.D. in International Relations, Department of International Relations, Kharazmi University, Tehran, Iran. mkeshvarian69@gmail.com
رقابت قدرت های بزرگ و واکنش امریکا در برابر ابتکار راه ابریشم چین
سید سعید میرترابی1*، محسن کشوریان آزاد2
|
[1] دانشیار گروه روابط بین الملل، دانشگاه خوارزمی، تهران ، ایران. Saeed.mirtorabi@khu.ac.ir
[2] دانش اموخته دکتری روابط بینالملل، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایرانmkeshvarian69@gmail.com
مقاله پژوهشی | تاریخ دریافت: 04/06/1403 تاریخ پذیرش: 23/07/1403 |
چکیده ایالات متحده از سال 2013 تا 2023، مسیری مشخص را در واکنش به ابتکار احیای راه ابریشم چین طی کرده و به تدریج از موضع سکوت و اقدامات غیرمستقیم به رفتارهای تهاجمی و تقابلی در قبال ابتکار زیرساختی چین متوسل شده است. هدف مقاله تبیین چرایی تقابلی شدن تدریجی مواضع ایالات متحده در برابر ابتکار احیای راه ابریشم چین است. در همین راستا، پرسش اصلی مبتنی بر روش توصیفی – تبیینی مقاله این است که چرا در دوره ده ساله پس از اعلام ابتکار راه ابریشم(2013-2023)، موضع ایالات متحده در برابر آن به تدریج تقابلی تر شده است؟ پاسخی که به عنوان فرضیه به این پرسش داده شده این است که تقابلی تر شدن موضع امریکا در برابر ابتکار راه ابریشم چین، تابعی از تغییر ماهیت روابط دو کشور از همکاری به سمت رقابت بوده و این امر سبب شده است رویکرد نسبتا همکاری جویانه دولت اوباما به ابتکار مذکور به سمت رویکرد رقابتی در دولت ترامپ و تشدید رقابت در دولت بایدن، تغییر پیدا کند. یافته مقاله حاکی از آن است که با عنایت به روند تحول رویکرد امریکا نسبت به ابتکار کمربند و راه، همچنان امکان تشدید بیشتر رقابت با چین در حوزه توسعه زیرساخت های بین المللی وجود دارد.
واژگان کلیدی: ایالات متحده، چین، ابتکار کمربند وراه، رقابت، همکاری، طرح های زیرساختی |
میرترابی؛ سید سعید، کشوریان آزاد؛ محسن (1403). رقابت قدرت های بزرگ و واکنش امریکا در برابر ابتکار راه ابریشم چین. فصلنامه تحقیقات سیاسی و بینالمللی، شماره 62، صفحات 16-1. |
1-بیان مساله
ابتکار احیای راه ابریشم چین که امروز به طور رسمی ابتکار کمربند و راه1 خوانده می شود، با گذشت بیش از ده سال از اعلام آن توسط شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، جایگاهی محوری در رویکرد بین المللی این کشور پیدا کرده و از آن به عنوان امضا یا برند سیاست خارجی شی یاد می شود. پیشبرد این ابتکار همچنین برای برخورد با چالشهای داخلی چین نظیر تضمین رشد اقتصادی، تأمین انرژی و ایجاد شغل حیاتی است. این ابتکار قصد دارد همکاری در زمینههای زیرساخت، تجارت و امور مالی بین چین و کشورهای شریک را تسهیل کند. ابتکار همچنین به دنبال تقویت اتصالهای نرم به معنای ترویج قواعد، استانداردها و رویه های مشترک مبادله افراد مختلف با یکدیگر است. تا مارس ۲۰۲۴، بیش از ۱۸۰ کشور و سازمان بینالمللی با دولت چین توافقنامههایی درباره ابتکار مذکور امضا کردهاند. اکثر امضا کنندگان جزو کشورهای در حال توسعه در آسیا، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین هستند که به آنها «جهان جنوب» گافته میشود.
از سوی دیگر تلاشهای چین برای پیشبرد ابتکار کمربند وراه، در دوره ده ساله 2013-2023 به شکلی فزآینده، واکنش منفی ایالات متحده راه به همراه داشته است. این کشور، ابتدا مواضعی متناقض در برابر ابتکار مذکور دنبال کرد که مبتنی بر انتقادهای گاه به گاه از عملکرد زیرساختی چین و اعلام آمادگی مشروط برای همکاری در زمینه اجرای طرح های زیرساختی ذیل ابتکار کمربند و راه بود. با این حال، به موازات درک بیشتر واشنگتن از ابعاد و گستره جهانی ابتکار چینی، به تدریج لحن واشنگتن به سمت طرح انتقادهای گزنده از ابتکار زیرساختی چین، بر حذر داشتن کشورها از شراکت با چین و ارائه طرح های جایگزین زیرساختی، تغییر پیدا کرد. نقطه عطف چرخش اساسی موضع واشنگتن در قبال ابتکار زیرساختی چین را می توان در نیمه دوم سال 2017 مشاهده کرد. ایالات متحده در راهبرد امنیت ملی خود در این زمان، بهصراحت چین را به عنوان مهمترین رقیب خود معرفی کرد و «رقابت استراتژیک» به چارچوبی کلان برای تبیین روابط ایالات متحده و چین تبدیل گردید. گزارش استراتژی امنیت ملی دولت بایدن، که در اکتبر ۲۰۲۲ منتشر شد نیز چین را بزرگترین چالش ژئوپلیتیکی در برابر ایالات متحده توصیف کرد. این گزارش همچنین از یک «دهه تعیینکننده» در رقابت میان ایالات متحده و چین سخن به میان آورد. این امر بدین معناست که روابط این دو قدرت بزرگ از این پس و در آینده قابل پییش بینی به سوی رقابت در عرصه های مختلف حرکت خواهد کرد.
طبیعی است که در این شرایط یکی از جنبه های مهم این رقابت، تقابل ایالات متحده با چین در زمینه محدود سازی و از اعتبار انداختن ابتکار کمربند و راه چین و ارائه طرح های جایگزین زیرساختی از طرف واشنگتن و کشورهای همپیمان آن خواهد بود. مقاله حاضر تلاش دارد واکنش های ایالات متحده به ابتکار زیرساختی چین را در خلال بیش از ده سالی که از زمان اعلام این ابتکار می گذرد بررسی و تحلیل نماید.
در همین راستا، پرسش اصلی مبتنی بر روش توصیفی – تبیینی مقاله این است که چرا در دوره ده ساله پس از اعلام ابتکار راه ابریشم(2013-2023)، موضع ایالات متحده در برابر آن به تدریج تقابلی تر شده است؟ پاسخی که به عنوان فرضیه به این پرسش داده شده این است که تقابلی تر شدن موضع امریکا در برابر ابتکار راه ابریشم چین، تابعی از تغییر ماهیت روابط دو کشور از همکاری به سمت رقابت بوده و این امر سبب شده است رویکرد نسبتا همکاری جویانه دولت اوباما به ابتکار مذکور، به سمت رویکرد رقابتی در دولت ترامپ و تشدید رقابت در دولت بایدن، تغییر پیدا کند.
مقاله برای آزمون فرضیه بالا پس از بررسی ادبیات موضوع، به تمهید چارچوب نظری در قالب مفهوم «رقابت قدرت های بزرگ» می پردازد تا نشان دهد که از زاویه این لنز نظری می توان ماهیت متغیر روابط ایالات متحده وچین و الگوی واکنشی واشنگتن نسبت به ابتکار زیرساختی چین را بهتر درک کرد. در ادامه به منظور تحلیل فرضیه، واکنش های اعلامی و عملی دولت های اوباما، ترامپ و بایدن در برابر ابتکار کمربند و راه چین، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
2-ادبیات موضوع
ابتکار کمربند و راه چین به موازات افزایش گستره و ابعاد آن، توجه بیشتری را در محافل فکری و سیاسی در نقاط مختلف جهان و به ویژه در کشورهای غربی به خود معطوف کرده است. یکی از وجوه مرتبط با این پدیده نیز که مورد توجه قرار گرفته، واکنش ایالات متحده و کشورهای غربی به بزرگترین برنامه توسعه زیرساخت ها در سطح جهان توسط چین بوده است. در همین باره به شکل مستقل یک مقاله فارسی و تعداد بیشتری آثار به زبان انگلیسی منتشر شده است.
در زبان فارسی می توان به مقاله «رقابت راهبردی آمریکا و چین در طرح زیرساختی ساخت جهانی بهتر و کمربند-راه» اشاره کرد که توسط حسین دهشیار و مهدی پورباقر منتشر شده است. موضوع مورد بحث در مقاله به واکنش دولت بایدن به ارائه طرح موسوم به «ساخت جهانی بهتر» متمرکز شده است که در سال 2021 توسط دولت امریکا و دیگر کشورهای گروه هفت برای مقابله با ابتکار کمربند و راه چین اعلام شد. در حالی که مقاله حاضر طیف گسترده تر واکنش های ایالات متحده از زمان دولت اوباما تا بایدن را در یک چارچوب مشخص در برابر ابتکار زیرساختی چین مورد بررسی قرار داده است. مقاله نتیجه گرفته است که «ایالات متحده به عنوان قدرت هژمون، با درک جدی شدن چالش راهبردی چین، برای جلوگیری از نظم چین محور احتمالی، با اهرم های بازدارنده سیاسی، اقتصادی و ایدئولوژیکی چون ابتکار ساخت جهانی بهتر، به دنبال حفظ ماهیت کنونی ساختار نظام جهانی است» (دهشیار و پورباقر، 1402: 49).
موسسه مطالعات امریکا و چین به عنوان یک اتاق فکر غیر انتفاعی در سال 2016، گزارشی با عنوان « دیدگاههای آمریکایی درباره طرح کمربند و راه؛ عوامل نگرانکننده و امکانات همکاری2»منتشر کرد. همان گونه که از عنوان این گزارش پیداست، تلاش شده است در آن دیدگاه های متخصصان مطالعات استراتژیک و اقتصاد سیاسی و بینالمللی امریکا درباره ابتکار زیرساختی چین مطرح و جمع بندی شود. این گزارش به مبهم بودن ابتکار مذکور و انتقادهای مطرح نسبت به آن اشاره کرده اما در توصیه های سیاستی خود، همچنان دارای رگه های پررنگی از اذعان به همکاری و منافع مشترک دو سویه بین چین و امریکاست. در همین راستا نیز نتیجه گیری شده است که ابتکار «باید به گونهای شکل گیرد که بتواند همکاری و نه رقابت را در روابط آمریکا و چین گسترش دهد» (Institute for China-America Studies,2016) .
کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا در گزارشی با عنوان «ارزیابی تلاش های امریکا در مقابله با دیپلماسی زورمندانه کمربند و راه چین3» که در ژوئن 2023 منتشر شده است، لحنی تند و انتقادی علیه ابتکار زیرساختی چین دارد و بر این باور است که : «این دیپلماسی تله بدهی، کشورهای در حال توسعه را با بدهی غیرقابل پرداخت روبرو می کند و سبب می شود چین از آن برای افزایش نفوذ خود استفاده کند»(Committee on Foreign Affairs,2023: 1).
مینگائو زائو در مقاله ای با عنوان «ابتکار کمربند و راه و رقابت امریکا وچین بر سر جهان جنوب4» (Zhao,2021) خاطرنشان کرده است که بیشتر کشورهای شرکتکننده در پروژه احیای جاده ابریشم چین، کشورهای در حال توسعه در آسیا، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین هستند که به عنوان جهان جنوب شناخته میشوند. به زعم نویسنده، تلاشهای چین برای پیشبرد ابتکار، سوء ظن ایالات متحده را برانگیخته و این کشور تلاش کرده است با تقویت روابط خود با جهان جنوب، از گسترش نفوذ چین در این بخش بزرگ از جهان جلوگیری نماید.
جین مارک بلانچارد در مقاله ای با عنوان «ایالات متحده، رقابت با چین و کمربند و راه5» با بررسی مواضع رسمی دو دولت اوباما و ترامپ و مصاحبه با فعالان رسانه ای، تلاش کرده است تا نشان دهد که اعلام و پیشبرد ابتکار کمربند وراه به رقابتی تر شدن روابط امریکا و چین منجر شده است(Blanchard, 2021).
مقاله حاضر نیز بر واکنش ایالات متحده دربرابر ابتکار کمربند و راه چین متمرکز است اما وجه تمایز آن با آثار موجود این است که 1-در یک دوره ده ساله واکنش های اعلامی و عملی هر سه دولت اوباما، ترامپ و بایدن را بررسی کرده و از این نظر دامنه بررسی آن گسترده تر از آثار موجود است و 2- تلاش کرده است که بر مبنای چارچوب نظری رقابت قدرت های بزرگ، این بررسی را به شکلی منظم و تحلیلی و بر پایه شاخص های مرتبط با همکاری و رقابت در روابط دو طرف به انجام برساند.
3-چارچوب نظری: رقابت قدرت های بزرگ
مفهوم رقابت قدرتهای بزرگ (GPC) 6در فضای بین المللی امروز به یک نشانه و لنز تفسیری مهم برای پژوهشگران و سیاستگذاران تبدیل شده است. محبوبیت آن از ایده برآمدن قدرت چین، بازگشت روسیه و نزول نسبی جایگاه ایالات متحده در عرصه قدرت بین المللی به وجود آمده است. بر مبنای این رویکرد، مشاهدهگران از تداوم و تشدید اختلاف ها، بین کشورهایی که قادرند بر منطقهای غلبه کنند یا برای برتری جهانی رقابت کنند، سخن می گویند(Wright, 2020). انتقادهایی درباره توانایی تبیینی و ارزش راهبردی مفهوم رقابت قدرت های بزرگ مطرح شده است (Ashford, 2021) اما این امر مانع از آن نشده است که شمار زیادی از پژوهشگران آن را برای تشریح راهبرد ایالات متحده در شرایط کنونی به کار ببرند. ضمن اینکه باید توجه داشت که اسناد راهبرد امنیت ملی امریکا که توسط دولتهای ترامپ و بایدن منتشرشده، رقابت قدرت های بزرگ را ویژگی کلیدی محیط بینالمللی ذکر و خاطرنشان کرده است که در این فضای بین المللی جدید، راهبرد این کشور باید تنظیم مجدد شود.
استراتژی امنیت ملی دولت ترامپ در سال 2017 دقیقا از اصطلاح «رقابت قدرت های بزرگ»استفاده کرد و رهنمود موقت راهبرد امنیت ملی 7 دولت بایدن در سال 2021 نیز عبارت «رقابت استراتژیک» را به کار برد (United States Department of Defense, 2018: 2,4).
شکل 1-پیوستار ماهیت روابط میان کشورها از همکاری تا برخورد مسلحانه
Source: Lynch II, 2020: 3.
روابط میان کشورها را می توان در امتداد یک پیوستار نشان داد که همان طور که در شکل بالا نشان داده شده است از همکاری در سمت چپ شروع می شود و به برخورد مسلحانه در انتهای طیف سمت راست منتهی می گردد. در این حال، تبیین دقیق دو مفهوم همکاری و رقابت اهمیت پیدا می کند. اول اینکه، رقابت به معنای تضاد و درگیری نیست. همان گونه که پیوستار بالا نشان می دهد رقابت در واقع جایگاهی میان همکاری و برخورد مسلحانه میان دولت ها دارد. دولتهای همکار، به طور استثنایی در اهداف ژئوپولیتیکی و روشهای دستیابی به آنها همراستا هستند و بنابراین قادرند به طور هماهنگ به دنبال روشهای دستیابی به آنها باشند. دولتهای همکار اهداف مشابهی دارند و توافق کلی بر روی روشهای دستیابی به آنها نیز وجود دارد. دولتهای رقیب میپذیرند که تنها برخی از اهداف اصلی آنها سازگار است و همزمان در مورد بهترین روش برای دستیابی به منافع مشترک در اهداف مورد توافق نیز دچار اختلاف هستند. تضاد و مواجهه به این معناست که دولتهای مورد نظر، تقریباً در تمام اهداف اصلی و در روشهای مشروع برای دستیابی به آن اهداف، در تضاد هستند. در انتهای این طیف، محیط نامطلوبی وجود دارد که در آن اهداف دولتی به قدری ناسازگار و حتی تهدیدآمیز درک میشوند که شکل غالب تعاملات دولت با دولتی دیگر، به درگیری مسلحانه تبدیل می گردد (Lynch II, 2020: 3).
دوم اینکه قدرت های بزرگ تواناییهای بسیار بزرگ، پیچیده و متنوعی دارند. این تواناییها هم مادی و هم غیرمادی هستند. عناصر مادی شامل قلمرو، جمعیت، ثروت، ثروت جامع، که شامل بهداشت، آموزش، محیط زیست و زیرساخت است و قدرت نظامی و فناوری است. عناصر غیرمادی شامل توانایی استفاده از این توانمندی ها یا توانایی در بسیج کردن آنها و حفظ پشتیبانی عمومی و دیپلماسی یا توانایی در بدست آوردن پشتیبانی از دیگر کشورهاست (Onea, 2021). برای برخورداری از موقعیت قدرت بزرگ، یک دولت باید در تمام زمینهها، عملکرد دولتهای معمولی را پشت سر بگذارد و استانداردهای اعضای باشگاه قدرت های بزرگ را در ابعاد مختلف برآورده کند یا به آنها نزدیک شود.
سوم اینکه، یک قدرت بزرگ از آن قابلیتها برای پیگیری منافع وسیع سیاست خارجی فراتر از همسایگی فوری خود استفاده میکند. در نهایت، وضعیت نسبی آن کشور توسط کشورهای دیگر به عنوان وضعیت عمدهای درک میشود و کشورهای دیگر نسبت به آن کشور به همین ترتیب عمل میکنند. با استفاده از این تعریف بهطور عمده سه قدرت بزرگ را می توان در عصر معاصر در نظر گرفت یعنی ایالات متحده، روسیه و چین.
چهارم اینکه زمانی از رقابتی شدن روابط میان ایالات متحده و چین سخن گفته می شود بدین معناست که در روابط این دو قدرت، اختلاف نظرها درباره اهداف و روش های تحقق آنها در حال افزایش است و این در حالی است که در دوره پس از جنگ سرد، تمایل به همکاری میان قدرت های بزرگ بیشتر شده بود. در این حال می توان نتیجه گرفت که استمرار حرکت در مسیر رقابت می تواند امکان مواجهه و برخورد میان این دو قدرت را به همراه داشته باشد(Mazarr et al,2018).
در جمع بندی از بحث درباره مفهوم رقابت قدرت های بزرگ می توان خاطرنشان کرد با استناد به اسناد امنیت ملی ایالات متحده، این کشور رابطه با چین را از زاویه رقابت میان قدرت های بزرگ برداشت می کند و این امر بدین معناست که در ارتباط با موضوع مورد بحث یعنی ابتکار کمربند وراه چین، هم در زمینه اهداف این ابتکار و هم روش هایی که چین برای توسعه زیرساخت های مورد نظر دنبال می کند، با این کشور اختلاف نظر پیدا کرده است. بر همین اساس، امریکا تصور می کند، ابتکار کمربند و راه چین، ابزاری در خدمت توسعه ابعاد مختلف قدرت چین در عرصه بین المللی است که در نهایت به زیان جایگاه و نفوذ ایالات متحده، منجر خواهد شد. مقاله نشان می دهد که به موازات انعکاس ایده رقابت قدرت بزرگ در اسناد رسمی ایالات متحده، رویکرد اعلامی وعملی این کشور در قبال ابتکار کمربند و راه چین نیز تندتر و تقابلی تر شده و در حال نزدیک شدن به وضعیت مواجهه و تقابل است که نشانه آن را می توان در اعلام و پیشبرد ابتکارهای رقیب و طرد و نقد آشکار ابتکار چین مشاهده کرد.
4-تحلیل فرضیه: واکنش های سه دولت امریکا در برابر ابتکار چین
4-1- دولت اوباما: واکنش در چارچوب همکاری
نخستین واکنش های ایالات متحده در برابر ابتکار کمربند و راه چین، با مخالفت با ایده ایجاد بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیا(AIIB) نمایان شد. موضع مخالف کاخ سفید با تاسیس این بانک، در حالی صورت گرفت که کشورهای اروپایی برای پیوستن به عنوان اعضای موسس این بانک با هم مسابقه گذاشتند و این امر سبب شد تحلیل گران ادعا کنند که ایالات متحده در این زمینه منزوی شده است(Ashbee, 2023: 41). در عین حال در سپتامبر 2015، کاخ سفید اعلام کرد که ایالات متحده از کمک های رو به رشد چین در تامین مالی توسعه و زیرساخت ها در آسیا و فراتر از آن استقبال می کند (Wuthnow, 2018).
مشخص است که در این زمان دولت ایالات متحده به طور کلی مواضعی متناقض در برابر ابتکار زیرساختی چین اتخاذ کرده است. احتمالا یکی از دلایل مهم این امر این بود که در واشنگتن درباره ابعاد و اهمیت ابتکار چینی، اطلاع چندانی وجود نداشت. «زمانی که چین ابتکار احیای جاده ابریشم را اعلام کرد، بیشتر تحلیلگران اعتقاد داشتند که این طرح منافع آمریکا را به خطر نیانداخته است. البته باید توجه داشت که در این زمان، هنوز چشم اندازی از گستره ابتکار و پیامدهای بعدی آن به دست نیامده بود. ایالات متحده همکاری با چین را برای مقابله با تهدید هستهای کره شمالی، مذاکره برای توافق هستهای با ایران و یکپارچهسازی جهان زیر توافقنامههای آب و هوایی پاریس به عنوان اهدافی مثبت و واقعی میدید. بنابراین رابطه دوجانبه ایالات متحده و چین بر محور همکاری در این موضوعات بین المللی استوار بود و از این رو دولت امریکا رویکرد دست باز8 را در برخورد با ابتکار چین دنبال کرد که مبتنی بر آزاد گذاشتن سطوح پایین تر تصمیم گیری برای طرح ایده های خود در برخورد با این پدیده بود» .(Lew et al, 2021:82)
بدین ترتیب بود که دولت اوباما رسماً درباره ابتکار چینی اظهار نظر نکرد، و سیاست خود را بر تلاش برای اتمام مذاکرات پیمان مشارکت دو سوی اقیانوس اطلس استوار کرد. تصور دولت این بود که این توافق میتواند یک بلوک تجاری را که 40 درصد از تولید جهان را نمایندگی میکرد، ایجاد کند. در این شرایط ایالات متحده می توانست به عنوان اقتصاد رقابتیتر آسیا بر چین فشار بیاورد تا استانداردهای خود را بهبود بخشد.(Lew et al, 2021:83)
دولت اوباما همچنین تعهدات کوچکتری را برای اتصال و سرمایهگذاری در منطقه هند-اقیانوس آرام انجام داد و طرح موسوم به شراکت عمومی-خصوصی برای برق رسانی به آفریقا9 را آغاز کرد. همچنین، ایجاد یک برنامه تدبیر و تهیه جهانی در مرکز توسعه و تجارت آمریکا (USTDA) را دنبال کرد که هدف آن ارایه آموزش های مناسب به کشورهای درحالتوسعه برای روشهای شفافتر و بهتر برای تعیین ارزش منصفانه برای خریدها و راهنمایی در انتخاب زیرساختهای هوشمندانهتر و پایدار بود. در نتیجه می توان گفت دولت اوباما به جای مانع شدن از تلاش های چین برای پر کردن کمبودهای سرمایهگذاری زیرساختی قابل توجه در آسیا، بر اهمیت اطمینان از استانداردهای مالی و حکمرانی خوب در زمینه اجرای طرح های مورد نظر ابتکار کمربند و راه و بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیا، تاکید کرد. در این راستا، ایالات متحده تلاش کرد قواعد و استانداردهای مورد نظر خود در طرح های توسعه زیرساختی را مبتنی بر رویه های نظم لیبرال مد نظر خود ترویج کند. همان گونه که اوباما خاطرنشان کرد : «اگر ما قوانین را ننویسیم، چین آنها را خواهد نوشت» (Wall Street Journal, April 27, 2015).
علاوه بر این، در آن زمان، توجه استراتژیک دولت اوباما بر انعقاد پیمان شراکت ترانس پاسیفیک (TPP) متمرکز بود. رئیس جمهور استدلال می کرد که این پیمان نه تنها استانداردهای ایالات متحده را برای تجارت آسیا- اقیانوسیه تعیین می کند، بلکه باعث تسهیل رشد اقتصادی در میان شرکت کنندگان می شود. بنابراین این پیمان، نقش مهمی در توانمندسازی ایالات متحده و متحدانش خواهد داشت و از این نظر این ائتلاف و نه چین، قادر خواهند بود آینده منطقه را شکل دهند. این گونه بود که ابتکار کمربند و راه چین و پیامدهای آن نادیده گرفته شد.
بنابراین مشخص است که در این زمان، دولت اوباما، همچنان برداشت مبتنی بر همکاری را با دولت چین، پیش می برد و درباره هدف نیاز به توسعه زیرساخت ها در نقاط مختلف جهان و جهت گیری ابتکار چین در این زمینه رویکردی منفی اتخاذ نکرد. با این حال امریکا درباره شیوه تحقق هدف مذکور، با چین اختلاف نظر داشت و ضمن ترویج ایده های خود در این زمینه، تلاش کرد همکاری در دیگر عرصه ها را با چین ادامه دهد و به روش هایی غیرمستقیم، برتری ایالات متحده در این زمینه را حفظ نماید.
4-2-دولت ترامپ: واکنش در چارچوب رقابت
سیاست دولت دونالد ترامپ نسبت به چین در بیشتر سال 2017 نامشخص و نامطمئن به نظر می رسید. در این زمینه، یک هیئت آمریکایی به اولین مجمع کمربند و راه اعزام شد که در اواسط می 2017 در پکن تشکیل شده بود. متیو پاتینگر، مقام ارشد کاخ سفید برای آسیا که این هیات را رهبری می کرد، اعلام کرد که شرکت های آمریکایی «آماده هستند در پروژههای کمربند و راه مشارکت کنند و این شرکت ها چیزهای زیادی برای عرضه دارند». وی در این ارتباط به کارنامه طولانی و موفق شرکت های امریکایی در سطح جهان در توسعه زیرساخت ها اشاره کرد (Gan and Delaney, 2019).
با این حال، از نیمه دوم سال 2017، دولت ترامپ چرخشی اساسی در رویکرد به چین از خود نشان داد و همین موضوع بر موضع گیری آن نسبت به ابتکار زیرساختی چین نیز به شدت تاثیر گذاشت. بر این اساس می توان گفت حرکت ایالات متحده علیه ابتکار کمربند و راه، بخشی از چرخش کلی در رویکرد امریکا به سوی رقابت استراتژیک با چین بود که در نیمه دوم سال 2017 ظهور کرد. در این زمینه، ابتکار چینی دیگر به عنوان یک کالای عمومی شناخته نمی شد که می تواند توسعه منطقه ای را تقویت کند، بلکه ابزاری در دست دولت چین و در راستای تلاش های آن برای تعقیب یک راهبرد مرکانتیلیستی اقتصادی ترسیم شد.
از نظر امریکا، گنجاندن ابتکار احیای راه ابریشم در قانون اساسی چین و وارد کردن آن در میراث و اندیشه شی جین پینگ نشان می داد که این ابتکار در واقع ابزاری در اختیار احیای قدرت ملی چین است. در اکتبر 2017، وزیر دفاع امریکا در جلسه کمیته سنا گفت: «در شرایط جهانی شده امروز، کمربندها و جاده های زیادی وجود دارد. . . . و هیچ ملتی نباید خود را در موقعیتی قرار دهد که «یک کمربند، یک جاده» را دیکته کند.» رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا نیز در ادعایی که بعدا به یکی از ویژگی های اصلی بیانیه های سیاست ایالات متحده درباره ابتکار تبدیل شد خاطرنشان کرد که «ابتکار مزبور نتوانسته است به اشتغال محلی کمک کند و کشورهای فقیرتر را با بدهی های سنگین روبرو کرده است». فرماندهی آمریکا در اقیانوس آرام نیز با این تغییر رویکرد همراه شد و اعلام کرد که «ابتکار کمربند و راه، یک فعالیت هماهنگ و استراتژیک از طرف چین برای به دست آوردن جایگاه در منطقه و گرفتن جای ایالات متحده ومتحدان و شرکای ماست»(Ashbee, 2023: 43).
به طور کلی می توان گفت منفی تر شدن موضع گیری ایالات متحده نسبت به ابتکار زیرساختی چین در افزایش سوءظن ها نسبت به برآمدن قدرت چین در واشنگتن ریشه داشت. در عین حال در این رویکرد جدید، خود ابتکار نیز جزئی از راهبرد کلان چین برای کنار زدن قدرت ایالات متحده تفسیر گردید. «در نظر گرفتن ابتکار کمربند وراه به عنوان بخشی از استراتژی بزرگ چین سبب شده است که ایالات متحده آن را در امتداد «تهدید رو به رشد» چین ادراک کند» (Blumenthal, 2018: 5).
در صورتی که در زمینه رویکرد ایالات متحده به چین در دولت های قبلی این کشور از زمان ریچارد نیکسون تا دولت ترامپ مقایسه ای صورت گیرد، مشخص می شود که بزرگترین تغییر در دولت ترامپ این بوده است که چین در این دولت به عنوان «چالش اصلی استراتژیک» برای امنیت ملی آمریکا معرفی شده و از این نظر از روسیه پیشی گرفته است. در همین راستا بود که راهبرد واشنگتن در قبال چین که بر پایه «مشارکت و حفاظت10» برای چند دهه ادامه داشت، به راهبردی رقابتی تبدیل شد. انتشار نخستین راهبرد امنیت ملی (NSS) دولت ترامپ در دسامبر 2017 این تغییر را برجسته کرد(The White House, 2017).
در این گزارش بیش از 30 بار به چین اشاره شد. این گزارش تا حد زیادی بر محور مقابله با «تهدید چین» استوار بود. به گفته توماس فینگار در چند دهه گذشته، چین به عنوان کشوری معمولی توسط سیاستمداران آمریکایی در نظر گرفته میشد که ممکن است حتی در بین 10 اولویت اصلی نگرانیهای امنیت ملی قرار نگرفته باشد، در حالی که اکنون، مقابله با «چالش چین» جایگاهی مرکزی در دستور کار سیاست امنیت ملی آمریکا پیدا کرده است(Fingar, 2019: 15). باید توجه داشت که ادراک آمریکا از «تهدید چین» چند وجهی است و بر حوزههای اقتصاد، فناوری، امنیت، دیپلماسی، ایدئولوژی و غیره، متمرکز شده است. این حوزهها با یکدیگر پیوند دارند و یکدیگر را تحت تأثیر قرار میدهند (Cardenal et al., 2017).
مقامهای دولت اوباما به ندرت به صورت عمومی در مورد ابتکار احیای جاده ابریشم چین سخن می گفتند. با این حال به موازات پیشرفت ابعاد این طرح در سال های اخیر، ایالات متحده به این نتیجه رسید که این ابتکار به تدریج به یکی از ستونهای مهم استراتژی توسعه ملی و سیاست خارجی چین تبدیل شده است. در همین راستا بود که خود ابتکار به یکی از نگرانی های امریکا درباره پدیده «افزایش تهدید چین» تبدیل گردید. این گونه بود که دولت ترامپ رویکردی به شدت منفی درباره ابتکار چین اتخاذ کرد. ترامپ یکبار پشت درهای بسته گفت که این ابتکار توانایی تخریب تجارت سراسر جهان را دارا است (Karni, 2018).
مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت امریکا نیز رویکردی به شدت منفی درباره ابتکار ابراز کرد. او نهتنها ابتکار چین را در چندین مناسبت مورد انتقاد قرار داد، بلکه فشار زیادی به پاکستان، پاناما، اسرائیل و کشورهای دیگر وارد کرد تا نسبت به سرمایهگذاریهای چین هوشیار باشند و همکاری اقتصادی خود با چین را کاهش دهند(Pompeo, 2019).
در مارس 2018، کمیته اطلاعاتی خدمات نیروهای مسلح مجلس سنای ایالات متحده یک جلسه «ارزیابی تهدیدات جهانی» برگزار کرد. در حین این جلسه، دن کوئیست، مدیر موسسه اطلاعات ملی، ادعا کرد که چین از طریق ابتکار کمربند و راه، مزایای ژئوپلیتیکی خود را در سراسر جهان تقویت کرده و این امر تهدیدی جدی برای نفوذ جهانی ایالات متحده است (Coats, 2018: 13).
در پایان سال 2017، موضع دولت ترامپ آغاز یک مسیر مشخص بود، اگرچه نگرانیها در مورد ابتکار چین، عموماً در چارچوب یک نقد گستردهتر از جاهطلبیهای چین جای میگرفت. در این شرایط، زمانی که خود ابتکار مد نظر بود از آن به عنوان یک پروژه چینی برای ایجاد یک معماری جدید اقتصادی جهانی، در کنار بانک توسعه زیرساخت آسیا یاد می شد که در خدمت اهداف ژئواستراتژیک چین در دریای چین جنوبی و شرقی قرار دارد. همراستا با این رویکرد، دستکم در درون اتاق های فکر واشنگتن، درک فزایندهای وجود داشت که ابتکار چینی به فراتر از اقیانوس هند و اقیانوس آرام، به عنوان مثال، خاورمیانه گسترش خواهد یافت (Chaziza, 2021).در مجموع، همانطور که استراتژی امنیت ملی در دسامبر 2017 بیان کرد، «سرمایهگذاریهای زیرساختی و استراتژیهای تجاری چین در خدمت آمال ژئوپلیتیک آن کشور قرار دارد» (White House, 2017: 46).
در همین زمان ، نقدی جامعتر در محافل فکری و علمی امریکا نسبت به ابتکار احیای جاده ابریشم چین شکل گرفت. در همین راستا، ابتکار کمربندو راه با سایر پروژه های زیرساختی غول پیکر به عنوان مثال راه آهن برلین به بغداد که در خدمت آمال امپراتوری آلمان بود و توسعه و گسترش تجارت در اواخر نوزدهم و اوایل قرن بیستم در دنبال می کرد، مشابه دانسته شد(دوشی، 1402: 345). از این منظر، چنین تلقی شد که ضرب المثل قدیمی که «تجارت از پرچم پیروی می کند» معکوس شده است تا پرچم چین به دنبال الگوهای تجارت حرکت کند (Patey, 2021: 54) .بر این اساس این ایده مد نظر قرار گرفت که چین از طریق ابتکار مذکور، به اهرم نفوذی در روابط با دیگر کشورها دست پیدا خواهد کرد. برای مثال بنیاد هریتیج که پیوند نزدیکی با دولت جمهوری خواه ترامپ دارد، از این ایده حمایت کرد(Rolland, 2017: 94).
ترامپ در اوایل اکتبر 2018، قانون استفاده بهتر از سرمایه گذاری های منجر به توسعه11 (BUILD Act) را امضا کرد. این قانون مقدمات ایجاد یک آژانس جدید در امریکا برای ارائه کمک های توسعه را فراهم کرد که شرکت تأمین مالی توسعه بین المللی ایالات متحده (IDFC)12نام گرفت. اگرچه هیچ اشاره مستقیمی به چین در قانون مذکور وجود نداشت، مفسران در مورد هدف کلی آن تردید کمی داشتند. مقرر شد این شرکت مسئول اعطای وام به سرمایه گذاری های تجاری به عنوان مثال، در توسعه انرژی، بنادر و دیگر پروژه های زیربنایی در کشورهای کم درآمد باشد. این موسسه با بودجه 60 میلیارد دلاری، کار بسیج و تسهیل مشارکت سرمایه بخش خصوصی و مهارتهای توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه را دنبال خواهد کرد. علاوه بر این، تعهدی برای رسیدگی به چالش ها در همکاری با متحدان ایالات متحده، از جمله کانادا، ژاپن، انگلستان و هلند مطرح گردید. تا سپتامبر 2020، شرکت مذکور در بیش از 200 پروژه در هند و اقیانوس آرام مشغول بود و تعهداتی به مبلغ 5.4 میلیارد دلار را بر عهده گرفته بود (Parpiani, 2021: 8) . باید توجه داشت که ظرفیت سرمایه گذاری این موسسه
نسبت به نهاد قبلی در دولت امریکا، بیش از دو برابر افزایش یافته است.
ابتکار شکوفایی آفریقا13 اقدام دیگر دولت ترامپ در مقابله با کمربند و راه چین بود که در اواخر سال 2018 اعلام شد اما راه اندازی رسمی آن در اواسط سال 2019 در موزامبیک صورت پذیرفت. اهداف ابتکار ترویج توسعه از طریق «پیشبرد روابط تجاری ایالات متحده با کشورهای سراسر منطقه به نفع ایالات متحده و آفریقا » اعلام شده است. در واقع، دوبرابر کردن تجارت آمریکا و آفریقا و تقویت امنیت از اهداف عمده این ابتکار بوده است. جان بولتون، که بین آوریل 2018 تا سپتامبر 2019 به عنوان مشاور امنیت ملی دولت ترامپ کار کرده است، ابتکار شکوفایی آفریقا را به عنوان راهبرد ایالات متحده در پاسخ به ابتکار کمربند و راه و دیگر ابتکارهای تجاری و جاه طلبی های نظامی چین توصیف کرد(White House, 2018).
قانون بیلد اکت و شرکتی که بر مبنای آن به وجود آمد، قرار بود حول محور بسیج سرمایه بخش خصوصی و نه استفاده گسترده از منابع بخش دولتی به اجرا درآید. این رویکرد تا اندازه های در اصول تثبیت شده زیربنای کمک های توسعه در کشورهای توسعه یافته نشات می گیرد که در ایمان راسخ به نیروهای بازار ریشه دارد. بنابراین یکی از اهداف ضمنی این ابتکارها فراتر از رقابت با ابتکار چینی برای تامین مالی جایگزین این بوده است که کشورهای دریافت کننده را از مدل رشد تحت هدایت دولت دور کند و در عوض الگوی رشد مبتنی بر بازار را ترویج نماید.
شبکه نقطه آبی (BDN)14 یک ابتکار سیاستی دیگر بود که در دوره دولت دونالد ترامپ و با رهبری ایالات متحده و همکاری با استرالیا و ژاپن در نقطه مقابل ابتکار زیرساختی چین راهاندازی شد. این امر نشان می داد که دولت ترامپ در مقابله با چین، اقدامات چندجانبه را نیز مد نظر قرار داده است. البته این ابتکار مانند قانون بهترین بهرهوری از سرمایهگذاریها برای توسعه (BUILD Act) در سال 2018، به طور مستقیم و آشکار در مخالفت با طرح راه ابریشم چین قالببندی نشد. هدف اعلام شده آن این چنین معرفی شد: «ترویج سرمایهگذاری زیرساخت با کیفیت که باز و جامع، شفاف، از نظر اقتصادی و مالی قابل تحمل، و از نظر زیستمحیطی و اجتماعی پایدار و هماهنگ با استانداردها، قوانین و مقررات بینالمللی باشد». با این حال تردیدی وجود نداشت که این ابتکار نیز در تقابل با چین مد نظر قرار گرفته است. کلمه «کیفیت»، یک اصطلاح اساسی بود که در این سالها به صورت گسترده و به عنوان روشی برای مقایسه پروژههای زیرساختی آغاز شده توسط ژاپن یا کشورهای غربی با آنچه که تحت حمایت طرح راه ابریشم چین آغاز شده بود، به کار می رفت(Ashbee, 2023: 77).
در واقع شرکتهای غربی و ژاپنی از سرمایهگذاریهای زیرساختی در کشورهای در حال توسعه دوری میکردند زیرا این گونه پروژه ها را دچار مخاطره و عدم اطمینان میدیدند. پروژه راه ابریشم چین که نسبت به این مخاطرات پذیراتر بود ، وارد عمل شده بود تا این شکاف را پر کند. هدف شبکه نقطه آبی این بود که این ریسک ها و عدم اطمینان ها را کاهش دهد تا بتواند با انجام ارزیابیهای مستقل از نظر کیفیت، با ابتکار چینی رقابت کند.
دولت ترامپ همچنین به تقویت بانک صادرات و واردات(U.S. EXIM) برای رقابت بهتر با چین همت گماشت. در سال 2019، چین اعتبارهای صادراتی به ارزش بیش از شش برابر ارائه شده توسط ایالات متحده فراهم کرد، و در طی پنج سال پیش از این تاریخ نیز ارزش اعتبارهای صادراتی رسمی چین تا ۹۰٪ کل اعتبارهایی که کشورهای گروه هفت ارائه کرده بودند، بالغ شد. بسیاری از این تأمین های مالی نیز به کشورهای شریک در ابتکار ارائه شد. کنگره امریکا با درک نیاز به ارائه جایگزینهای لازم برای ابتکار کمربند و راه، در سال 2019 مجوز هفت ساله ای برای بانک صادرات و واردات امریکا تصویب کرد که به آن اختیار می داد وام های با نرخهای پایینتر و شرایط انعطافپذیرتر برای رقابت با وامهای چین در بخشهای فناوریهای بالا، از جمله 5G و انرژی تجدیدپذیر را ارائه کند. کنگره همچنین به بانک اجازه داد حدود ۲۰٪ از اختیار اعطای تأمین مالیاش، را که بالغ بر ۲۷ میلیارد دلار می شود را به این برنامه اختصاص دهد .(Lew et al, 2021: 85)
برای جلوگیری از نفوذ شرکتهای فناوری چینی در زیرساختهای حیاتی کشورهای شریک در ابتکار، دولت ترامپ فشار آورد تا کشورها از استفاده از تجهیزات چینی در زیرساخت 5G خود خودداری کنند. در سال 2020، پمپئو، وزیر خارجه امریکا اجرای ابتکار شبکه پاک را مطرح کرد که هدف آن ترویج حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات در شبکههای 5G اعلام گردید. بیش از سی ناقل اطلاعات در سراسر جهان به این شبکه پیوستند و تعهد دادند که از تجهیزات چینی در زیرساخت 5G خود استفاده نخواهند کرد.(Lew et al, 2021:86)
همان گونه که نشان داده شد در اوایل زمامداری دولت ترامپ هنوز رویکرد دولت، به ابتکار کمربند و راه چین منفی نبود اما پس از انتشار راهبرد امنیت ملی در نیمه دوم سال 2017 و معرفی چین به عنوان رقیب راهبردی امریکا، ابتدا مواضع رسمی امریکا در قبال ابتکار کمربند و راه منفی شد و بعد نیز دولت تلاش کرد راهکارهایی جایگزین را در رقابت با ابتکار زیرساختی چین، در ابعاد مختلف ارائه کند. بدین ترتیب مشخص می شود که از نظر محافل فکری وسیاسی امریکا، دیگر امکان همکاری با چین نه در حوزه اهداف و نه در زمینه روش های کمک به توسعه زیرساخت های بین المللی وجود نداشت. همچنین از آنجا که ابتکار کمربند و راه ابزاری در خدمت خیزش قدرت چین تلقی گردید، رقابت با این کشور در ارائه راه کارهای جایگزین وتلاش برای بی اعتبار کردن پروژه های ذیل ابتکار کمربند و راه، به بخشی محوری در مواضع اعلامی و برنامه های عملی ایالات متحده تبدیل شد.
4-3- دولت بایدن: حرکت از رقابت به سمت مواجهه
دیوید دلار، پژوهشگر موسسه بروکینگز در ماه های نخست روی کارآمدن دولت بایدن خاطر نشان کرد که این دولت، به طور عمده رویکرد ترامپ در برابر چین را ادامه داده است. به گفته وی، روابط چین و آمریکا در حال تحولی عظیم است که با «رقابت قدرت های بزرگ» مشخص می شود و ابتکار کمربند و راه چین، جایگاهی مهم در رقابت راهبردی میان این دو قدرت در آینده قابل پیشبینی خواهد داشت (Dollar, 2021).
از ژانویه 2021 به بعد، دولت جدید بایدن سعی کرد از رویه های دولت ترامپ فاصله بگیرد. با این حال، این دولت نیز به سرعت تأکید کرد که به رقابت با چین متعهد است اما این کار را بر مبنای یک بلوک ائتلافی گستردهتر و پایدارتر پیش خواهد برد. در واقع، در برخی از مواقع، به نظر می رسید این دولت، موضع محکم تری در برابر چین دارد. در همین راستا ابتکار شبکه نقطه آبی طور کلی بازتنظیم شد. پس از کمی ابهام درباره اندیشههای دولت جدید، در اوایل ژوئن 2021، شبکه با حضور اعضای برجستهای از سرمایهداران، توسعهدهندگان زیرساخت، شرکتهای ساختمانی و نمایندگان سازمانهای مدنی دوباره راهاندازی شد. در اقدامی که مشخص بود جنبه چندجانبه ابتکار تقویت شده است، اعلام شد این شبکه از این به بعد زیر نظارت سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) فعالیت خواهد کرد. این ابتکار یک گروه مشاوره اجرایی را تشکیل داد که 150 نفر از رهبران تجاری و اعضای سازمانهای مدنی را جذب کرد (OECD, 2021: 5).
با این حال یکی از مهمترین اقدامات دولت بایدن که در همکاری با متحدان این کشور در مقابله با ابتکار کمربند و راه چین اجرایی شد، ابتکار زیرساختی موسوم به ساخت جهانی بهتر15 است. این ابتکار در نشست سران گروه هفت در ژوئن 2021 اعلام شد. رهبران شرکت کننده خواهان احیای پیوندهایی شدند که در دوره ترامپ آسیب دیده بود. در این حال، موضع مستقیم تری نیز در تقابل با ابتکار کمربند و راه چین اعلام شد. در چارچوب این ابتکار، زیرساخت نیز بر مبنای گسترده تری درک شد. در حالی که تأمین مالی برای پروژههای زیرساختی از «راهآهن تا نیروگاههای بادی» مد نظر قرار داشت، تأکید خاصی بر حوزه هایی انجام شد که فراتر از مصادیق سنتی زیرساخت میرفت یعنی اقلیم، سلامت، فناوری دیجیتال، برابری و تعادل جنسیتی (Bartlett, 2021) . در این حال اعلام شد که این طرح، صدها میلیارد دلار سرمایهگذاری در زیرساختهای کشورهای کم درآمد و متوسط را به صورت تجمعی در سالهای آینده به راه خواهد انداخت (Bermingham and Delaney, 2021).
ایالات متحده در این طرح مشارکت بانکهای توسعه چندجانبه و سایر نهادهای توسعه مالی را برای سرمایه گذاری تا میزان ۴0 تریلیون دلار تا سال 2035 پیش بینی کرده است تا افزون بر حمایت توسعه ای رسمی توسط نهادهای داخلی خود، با مشارکت های بین المللی، امکان جذب سرمایه برای سرمایه گذاری تقریبی 3.3 تریلیون دلاری مورد نیاز این طرح زیرساختی در کشورهای هدف را تسهیل کند. در این طرح علاوه بر نهادهای مالی فدرال امریکا، بسیاری از نهادهای سازمان ملل متحد نیز به عنوان شریک و نهاد مشورتی در زمینه های تخصصی مربوط حضور دارند(دهشیار و پورباقر، 1402: 31).
چالش ایجاد شده توسط ابتکار کمربند و راه چین نه تنها باعث تلاش برای توسعه طرح هایی زیرساختی به مقیاسی گسترده در مقابله با پکن شد، بلکه تقاضاهایی را در داخل کشور امریکا برای پروژههای زیرساختی به همراه داشت. در همین راستا دولت بایدن طرح مشاغل آمریکا را مطرح کرد که در نخستین مرحله خود، صرف هزینههایی بالغ بر 2.6 تریلیون دلار را در نظر داشت. فرسودگی بسیاری از زیرساختهای فیزیکی ایالات متحده به راحتی برای بازدیدکنندگان عادی به ویژه برای کسانی که زندگیشان توسط فرسایش تاسیسات شهری آسیب دیده، قابل مشاهده است. ایالات متحده ممکن است یک قدرت هژمون باشد امّا از نظر زیرساخت، وضعیت آن را می توان با بسیاری از کشورهای کوچکتر و کمتر مرفه امریکای لاتین مقایسه کرد (OECD, 2016: 89).
برآوردها نشان میدهند که در دهه هایی که پس از ساخت بزرگراههای میانشهری در دهه 1950 میلادی طی شد، ایالات متحده کمتر از 1 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به توسعه زیرساختهای داخلی اختصاص داده است. گفته شده است که ارائه ناکافی زیرساخت، به رشد کم بهرهوری ایالات متحده منجر شده است(Sprague, 2017: 3).
در پس زمینه چنین شرایطی بود که دولت بایدن ، طرح مشاغل آمریکا را ارائه کرد که متکی به 2.2 تریلیون دلار افزایش هزینه های دولت برای بیش از ده سال بود و 400 میلیارد دلار اعتبار مالیاتی را به همراه داشت. مقیاس طرح مشاغل آمریکا بسیار فراتر از مقیاس برنامه مشاغل آمریکا بود که در چارچوب سیاست دولت روزولت موسوم به نیو دیل در دهه 1930 به اجرا درآمد (با تعدیل ارزش دلار، هزینه این طرح به 324 میلیارد دلار بر مبنای ارزش دلار امروز می رسد). این پیشنهادها شامل یک بودجه 115 میلیارد دلاری برای پلها، بزرگراهها، جادهها و خیابانهای اصلی بود که نیاز حیاتی به تعمیر داشتند. همچنین قرار شد ترویج وسایل نقلیه الکتریکی نیز مد نظر قرار گیرد(Nilsen and Ward, 2021: 18).
نکته جالب توجه در این باره این است که دولت بایدن برای جلب حمایت از این طرح زیرساختی داخلی امریکا، به تقابل این کشور با چین در زمینه زیرساخت متوسل شد تا بتواند حزب رقیب جمهوری خواه را به پشتیبانی از آن در کنگره ترغیب کند. با این وجود، علیرغم این باور در میان دموکراتهای ارشد که یک ائتلاف دو حزبی می تواند حول طرح مشاغل آمریکا ایجاد شود،چنین چیزی در عمل محقق نشد و مخالفت ها با طرح سبب شد پس از کشمکش های طولانی در کنگره، برخی از پیشنهادات این طرح در یک لایحه زیرساخت دو حزبی گنجانده شود و در اواسط نوامبر 2021 به قانون تبدیل گردد. با این حال، بهای تضمین حمایت دو حزبی از این طرح، کاهش شدید سطح هزینه های پیش بینی شده به 550 میلیارد دلار بود(Ashbee, 2023: 132).
آخرین نمونه از تلاش دولت بایدن در تقابل با ابتکار کمربند و راه را می توان در اعلام محور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) 16در اجلاس گروه 20 در سپتامبر 2023 مشاهده کرد. رئیسجمهور جو بایدن در این نشست اعلام کرد که هدف از راه اندازی این محور اقتصادی، مقابله با پیشرویهای چین از طریق ابتکار کمربند و راه با اتصال هند، خلیج فارس و اروپا به یکدیگر است. در گزارشی که شورای روابط خارجی امریکا درباره این طرح منتشر کرد آمده است که اعلام ابتکار جدید نشان می دهد که ایالات متحده همچنان نگران پیشرفت دستاوردهای چین از طریق ابتکار کمربند و راه است. با این حال این گزارش تأکید می کند که ابهام های زیادی در برابر اجرای این ابتکار اتصال وجود دارد و «پرسش هایی اساسی در مورد تامین مالی، زمانبندی و پایداری این ابتکار مطرح است». در این گزارش همچنین مجموعه ابتکارهای غرب در برابر ابتکار کمربند و راه چین، و از جمله ابتکار ساخت جهانی بهتر در حوزه عملی «ناکافی» توصیف شده است (Council on foreign Relations, September 2023).
همان طور که ملاحظه شد دولت بایدن راهبرد رقابت با چین را که از دولت ترامپ آغاز شده بود، ادامه داد و در راهبرد امنیت ملی خود، از یک دهه تعیین کننده در زمینه رقابت با چین سخن گفت. همین رویکرد در برخورد با ابتکار کمربند وراه چین دنبال گردید. بدین ترتیب در دولت بایدن حوزه های رقابت با چین هم در گستره های جغرافیایی بزرگتر دنبال شد و هم تلاش شد متحدان امریکا نیز در این رقابت وارد گردند. همچنین دولت بایدن تلاش کرد تعریف موسّع تری از زیرساخت را که شامل زیرساخت های نرم می شود را مد نظر قرار دهد و بر مبنای آن رقابت و صف آرایی در برابر چین را به این حوزه های جدید نیز بکشاند. حتی این دولت، بر مبنای منطق رقابت با چین، طرحی بی سابقه برای تقویت زیرساخت های داخلی ایالات متحده ارائه و تلاش کرد موافقت حزب رقیب جمهوری خواه را برای تصویب این طرح در کنگره جلب نماید. همه این موارد، نشان دهنده روند گسترش یابنده رقابت ایالات متحده با چین بر سر توسعه طیف بسیار گسترده و موسّعی از زیرساخت هاست که همراستا با آن نوعی بلوک بندی در برابر رقیب نیز مشاهده می شود.
5-نتیجه
امروز نشانه های بسیاری از تشدید تقابل در روابط میان ایالات متحده و چین مشاهده می شود که می توان ماهیت آن را از منظر مفهوم رقابت قدرت های بزرگ» درک کرد. مقاله حاضر تلاش کرد چرایی تقابلی تر شدن واکنش ایالات متحده در برابر ابتکار زیرساختی کمربند و راه چین را بررسی کند و مجموعه اقدامات متقابل واشنگتن در برابر ابتکار رقیب چینی را در سال های 2013 تا 2023 مورد ارزیابی قرار دهد. همان گونه که مقاله نشان داد ایالات متحده با تصویری که از تهدید رو به رشد چین در اسناد امنیت ملی خود ارائه کرد، ابتکار زیرساختی چین را ابزاری برای پیشبرد انگیزه های تجدیدنظر طلبانه چین در نظم بین المللی تفسیر نمود. بدین ترتیب می توان گفت حوزه توسعه زیرساخت در ابعاد سخت و نرم آن امروز به عرصه ای برای رقابت این دو قدرت بزرگ تبدیل شده است و به طور مشخص می توان گفت مواضع و اقدامات تقابلی ایالات متحده در برابر ابتکار زیرساختی چین، در آینده قابل پیش بینی ادامه پیدا خواهد کرد.
امروز ماهیت رابطه ایالات متحده و چین از همکاری به سمت رقابت سوق پیدا کرده است و این امر بدین معناست که اختلاف های دو طرف در زمینه بسیاری از اهداف بین المللی و روش های دستیابی به آنها تشدید گردیده است. همین موضوع به وضوح در تلاش های دو طرف در زمینه توسعه انواع زیرساخت ها در نقاط مختلف جهان قابل مشاهده است. صف آرایی امریکا و متحدان آن در برابر ابتکار کمربند و راه چین و تلاش برای از اعتبار انداختن اقدامات رقیب در این زمینه، به معنای تشدید رقابت میان امریکا و چین است و این امر می تواند ماهیت روابط دو طرف را از رقابت به مواجهه و تضاد بکشاند اگرچه هنوز نمی توان در این باره اظهار نظر قطعی کرد.
منابع
-دهشیار، حسین و مهدی پور باقر(1402) «رقابت راهبردی آمر یکا و چین در طرح زیرساختی ساخت جهانی بهتر و کمربند-راه »، فصلنامه پژوهشهای روابط بین الملل، دوره سیزدهم، شماره اول، شماره پیاپی چهل وهشت، بهار. صص 7-50.
-دوشی، راش(1402) بازی طولانی: استراتژی کلان چین برای جایگزینی نظم امریکایی، ترجمه مهدی انصاری، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
Ashbee, E. (2023). Countering China, US Responses to the Belt and Road Initiative, Colorado: Lynne Rienner Publishers.
Ashford, E. (2021). “Great power competition is a recipe for disaster”, Foreign Policy, April 1. https://foreignpolicy.com/2021/04/01/china-usa-great-power-competition-recipe-for-disaster.
Bartlett, D. (2021). “What the G-7 Summit in Cornwall Means for Asia.” The Diplomat, June 15.
Bermingham, F., & Delaney, R. (2021). “G7 Leaders Turn Attention to China with Announcement of Global Version of Biden’s ‘Build Back Better’ Plan”, South China Morning Post, June 12.
Blumenthal, D. (2018). “Testimony before US Senate Foreign Relations Committee, hearing on the China challenge, part I: economic coercion as statecraft”, July 24. https://www.foreign.senate.gov/imo/ media/doc/072418_Blumenthal_Testimony.pdf.
Blanchard, J-M. (2021). “The United States — China Rivalry and the BRI”, Vestnik RUDN. International Relations,21(2), 288—303. DOI: 10.22363/2313-0660-2021-21-2-288-303.
Cardenal, J., et al. (2017). “Sharp power: rising authoritarian influence”, National Endowment for Democracy, December 2017. https:// www. ned. org/ wp- content/ uploads/ 2017/ 12/ Sharp- Power-Rising-AuthoritarianInfuence-Full-Report.pdf.
Chaziza, M. (2021). “The “Build Back Better World”: An Alternative to China’s BRI for the Middle East?”, Washington, DC: Middle East Institute, July.
Council on Foreign Relations (2023). “Will the U.S. Plan to Counter China’s Belt and Road Initiative Work?”, September. https://www.cfr.org/blog/will-us-plan-counter-chinas-belt-and-road-initiative-work
Gan, N., & Delaney, R. (2019). “United States Under Donald Trump Is Veering Away from China’s Belt and Road”, South China Morning Post, April 25.
Institute for China-America Studies (2016). “American Perspectives on the Belt and Road Initiative Sources of Concern and Possibilities for Cooperation”, November, Washington, DC 20036. https:// chinaus-icas. Org/wp -content/ uploads/ 2017/ 02/ American- Perspectives- on-the-Belt-and-Road-Initiative.pdf
Committee on Foreign Affairs (2023). ”Assessing US Efforts to Counter China’s Belt and Road Diplomacy”, Serial No. 118–33. http:// www. foreignaffairs. House. Gov
Daniel, R. (2018).” Worldwide threat assessment of the US intelligence community”, Armed Services Committee, United States Senate. March 6. https://www.armed-services.senate.gov/imo/media/ doc/Coats_03-06-18.pdf.
Dollar, D. (2021). “What does Biden’s first 100 days tell US about his approach to China?” https://www. brookings.edu/blog/fxgov/2021/04/26/what-does-bidens-frst-100-days-tell-us-about-his-approach-tochina.
Fingar, T. (2019). “Forty years of formal-but not yet normal-relations”, China International Strategy Review 1(1):11–20.
Karni, A. (2018). “Trump rants behind closed doors with CEOs”, Politico, August 8. https://www.politico.com/story/2018/08/08/trump-executive-dinner-bedminster-china-766609.
Lew, J., et al. (2021). “China’s Belt and Road Implications for the United States”, The Council on Foreign Relations, Independent Task Force Report No. 79.
Lynch II, T. (2020). Strategic Assessment 2020: Into a New Era of Great Power Competition, Washington DC: National Defense University.
Mazarr, M. J., et al. (2018). Understanding the Emerging Era of International Competition: Theoretical and Historical Perspectives, RR2726, Santa Monica, CA: RAND.
Nilsen, E., & Ward, A. (2021). “Biden Is Using His Economic Plan to Challenge China” Vox.com, April 26. https://www.vox.com/22350402/biden-infrastructure -plan-foreign-policy-china
OECD (2016). “OECD Economic Surveys: United States” Paris: OECD.
OECD (2021). OECD and Global Executives Engage with the Blue Dot Network to Develop Certification for Quality Infrastructure Investment, Paris: OECD, June 7.
Onea, T. (2021). The grand strategies of great powers, London: Routledge.
Parpiani, K. (2021). “Biden on Indo-Pacific: Continuing the “America First” Approach” New Delhi: Observer Research Foundation, January 29.
Patey, L. (2021). How China Loses: The Pushback Against Chinese Global Ambitions, Oxford: Oxford University Press.
Pompeo, M. (2019). “Conversation with Rich Lowry at the National Review Institute’s 2019 ideas summit”, March 28. https://www.state.gov/conversation-with-rich-lowry-at-the-national-review-insti tutes-2019-ideas-summit.
Sprague, Sh. (2017). “Below Trend: The U.S. Productivity Slowdown Since the Great Recession”, Beyond the Numbers, January 6, no. 2. Washington, DC: Bureau of Labor Statistics.
Rolland, N. (2017). China’s Eurasian Century? Political and Strategic Implications of the Belt and Road Initiative, Seattle: National Bureau of Asian Research.
Wall Street Journal (2015). “Obama Presses Case for Asia Trade Deal, Warns Failure Would Benefit China,” Gerald F. Seib, http://wsj.com/articles/ obama-presses-case-for-asia-trade-deal-warns-failure-would-benefitchina-1430160415
Wuthnow, R. (2018). The Left Behind: Decline and Rage in Rural America, Princeton, NJ: Princeton University Press.
Zhao, M. (2021). “The Belt and Road Initiative and China–US strategic competition” China International Strategy Review, 3:248–260. https://doi.org/10.1007/s42533-021-00087-
White House (2017). “National Security Strategy of the United States of America”, December 2017. https:// trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2017/12/NSS-Final-12-18-2017-0905.pdf
White House (2018). “Remarks by National Security Advisor Ambassador John R. Bolton on the Trump Administration’s New Africa Strategy.” Washington, DC: White House. https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/remarks -national-security-advisor-ambassador-john-r-bolton-trump-administrations-new -africa-strategy/
Wright, T. (2020). “COVID-19’s impact on great-power competition”, In H. Brands & F. J. Gavin (Eds.), COVID-19 and world order: The future of conflict, competition, and cooperation, London: Johns Hopkins University Press.
[1] Belt and Road Initiative
[2] American Perspectives on the Belt and Road Initiative: Sources of Concern and Possibilities for Cooperation
[3] Assessing U.S. Efforts to Counter China’s Coercive Belt and Road Diplomacy
[4] The belt & road initiative and U.S.-China competition over the global South
[5] The United States — China Rivalry and the BRI
[6] Great-power competition (GPC)
[7] Interim National Security Strategic Guidance
[8] hands-off approach
[9] Power Africa public-private partnership to electrify Africa
[10] engagement and hedging
[11] Better Utilization of Investments Leading to Development Act of 2018
[12] US International Development Finance Corporation (IDFC)
[13] Prosper Africa
[14] Blue Dot Net
[15] Build Back Better World [B3W]
[16] India-Middle East-Europe Economic Corridor (IMEC)
