Investigate the Mediating Role of Alexithymia in The Relationship Between Experiences of Childhood Maltreatment and Psychological Distress with Suicidal Behavior in Depressed Adolescents
Subject Areas : Aggression
mehdi shomaliahmadabadi
1
,
atefeh barkhordariahmadabadi
2
1 - PhD in Psychology, Education department, Ardakan, Yazd, Iran
2 - Master's student in clinical psychology, Azad University, Isfahan branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
Keywords: Alexithymia, Experiences of Childhood Maltreatmentm Psychological Distress, Suicidal Behavior, Depressed Adolescents,
Abstract :
One of the social damages that has caused great concerns in society is suicide. The risk of suicide is more prevalent in depressed individuals and adolescents. Understanding and addressing the risk of suicide in depressed adolescents is vital for designing and implementing prevention strategies and carrying out effective interventions to reduce this social harm. The aim of the present study was to investigate the mediating role of Alexithymia in the relationship between experiences of childhood maltreatment and psychological distress with suicidal behavior in depressed adolescents. The research design is descriptive-correlational. 214 depressed adolescents in the cities of Ardakan and Meybod in 2023, participated in this study using voluntary sampling method. The participants completed questionnaires on depression (Beck, 1996), suicidal behavior (Osman et al., 2001), experiences of childhood maltreatment (Bernstein et al., 1994), psychological distress (Kessler et al., 2002), and alexithymia (Parker & Taylor, 1994).Data analysis was conducted within the framework of structural equation modeling using SPSS 28 and Amos 26. Research findings have shown that the direct impact of experiences of childhood maltreatment on non-significant suicide attempts (P>0.05) while the direct effect of psychological distress and alexithymia on significant suicide attempts is (P<0.05). Path analysis results revealed the mediating role of alexithymia in the relationship between experiences of childhood maltreatment and suicide attempts in depressed adolescents is significant (P<0.05) and the mediating role of alexithymia in the relationship between psychological distress and suicide attempts in depressed adolescents is also significant (P<0.05). The findings support the intricate influence of alexithymia in the relationship between childhood maltreatment, psychological distress, and suicide attempts in depressed adolescents, which can be highlighted in effective interventions to reduce suicide attempts in depressed adolescents.
ابراهیمی، گلی، غضنفری، احمد، مشهدی زاده، شهرام و رحیمی، سعید. (1402). مدلیابی افکار خودکشی بر اساس طرحوارههای ناسازگار اولیه با نقش میانجی تنظیم هیجانی در بزرگسالان با سابقه ناملایمات کودکی (جسمی و جنسی). روانشناسی بالینی و شخصیت، 21(1)، 95-102.
ابراهیمی، حجتالله، دژکام، محمود و ثقه الاسلام، طاهره. (۱۳۹۲). تروماهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی در بزرگسالی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۱۹(۴)، ۲۷۵-۲۸۲.
ابراهیمی، گلی، غضنفری، احمد، مشهدی زاده، شهرام و رحیمی، سعید. (1402)، رابطه ترومای دوران کودکی با افکار خودکشی با توجه به نقش واسطهای طرحوارههای ناسازگار اولیه. روان پرستاری، 11(۱)، ۹۴-۱۰۵.
بابایی، شهره، ناصری منش، مانیا، ابوذری، فاطمه و کرمی، صابر. (1401). نقش تجارب آسیبزای دوران کودکی، ذهنیسازی و ناگویی هیجانی در پیشبینی افسردگی و افکار خودکشی در زنان مبتلا به تروما خیانت زناشویی. روان پرستاری، ۱۰(۶)، ۱۱۰-۱۲۲.
بشارت، محمدعلی. (1392). مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو: روش اجرا و نمرهگذاری (نسخه فارسی). روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 37(10)، 92-90.
حبیبی، آرش و عدن ور، مریم. (1397). مدلیابی معادلات ساختاری. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
حشمتی، رسول، بیرامی، منصور و نوروزی، حسین. (1402). نقش تجربه زیسته روان زخم در کودکی و خودتخریب گری بر پندار خودکشی: اثر واسطه ای فرونشانی عاطفی. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 18(69)، 113-121.
زارع داویجانی، علیرضا، دبیری، سولماز، جباری مقدم، سحر، فخری، پروین و ملارضا، زینب. (1402). پیشبینی اضطراب اجتماعی بر اساس ترومای دورانکودکی با نقش میانجی ناگویی هیجان در نوجوانان. پژوهش در روان درمانی کودک و نوجوان، 2(3)، 51-41.
فرازمند، مهرانگیز و ابراهیمی، ساسان. (1397). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر فرسودگی زناشویی و پریشانی روانشناختی زنان نابارور. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 61(6.1)، 329-320.
کاکاوند، علیرضا، شیرمحمدی، فرهاد، جعفری جوزانی، عسل و حاجی امیدی، سمیرا. (1399). نقش میانجی ناگویی هیجانی و اضطراب ناشی از کرونا در ارتباط بین تاب آوری با تعارضات زناشویی. مطالعات روان شناختی، 16(4)، 159-143.
کیانی چلمردی، احمدرضا، رشید، سجاد و رمضانی، شکوفه. (۱۳۹۸). اعتباریابی مدل یکپارچه انگیزشیارادی خودکشی در بین دانشجویان: مدل ساختاری. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران، ۲۵(۲)، ۱۹۴-۲۰۹.
رفیعی، محمد و سیفی، اکرم. (1392). بررسی پایایی و اعتبار مقیاس اضطراب بک در دانشجویان، نشریه اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 7(27)، 37.
یعقوبي، حمید. (1387). غربال گري اختالالت رواني: جایگاه آزمونها و نحوه تعیین نمره برش و اعتباریابي. فصلنامه سالمت روان، 1(1)، 51-39.
Alslman, E., Thultheen, I., Hamaideh, S. H., Nofal, B., Hamdan-Mansour, R., & Hamdan Mansour, A. (2023). The mediating effect of psychological distress and bullying victimization on the relationship between alexithymia and fibromyalgia among school adolescents. Mental Health and Social Inclusion.
Angelakis, I., Austin, J. L., & Gooding, P. (2020). Association of childhood maltreatment with suicide behaviors among young people: a systematic review and meta-analysis. JAMA network open, 3(8), e2012563-e2012563.
Bagby, R. M., Parker, J. D., & Taylor, G. J. (1994). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—I. Item selection and cross-validation of the factor structure. Journal of psychosomatic research, 38(1), 23-32.
Bahar, A. (2023). Determining the Relationship between the Level of Self-efficacy and Quality of Life on Coping with Depression. JOURNAL OF EDUCATION AND RESEARCH IN NURSING, 20(3), 255-260.
Barker, M. M., Beresford, B., Bland, M., & Fraser, L. K. (2019). Prevalence and incidence of anxiety and depression among children, adolescents, and young adults with life-limiting conditions: a systematic review and meta-analysis. JAMA pediatrics, 173(9), 835-844.
Becker, M., & Correll, C. U. (2020). Suicidality in childhood and adolescence. Deutsches Ärzteblatt International, 117(15), 261.
Bernstein, D. P., Fink, L., Handelsman, L., Foote, J., Lovejoy, M., Wenzel, K., ... & Ruggiero, J. (1994). Initial reliability and validity of a new retrospective measure of child abuse and neglect. The American journal of psychiatry, 151(8), 1132-1136.
Bernstein, D. P., Stein, J. A., Newcomb, M. D., Walker, E., Pogge, D., Ahluvalia, T., ... & Zule, W. (2003). Development and validation of a brief screening version of the Childhood Trauma Questionnaire. Child abuse & neglect, 27(2), 169-190.
Cheng, X., Chen, J., Zhang, X., Wang, T., Sun, J., Zhou, Y., ... & Wei, X. (2024). Characterizing the temporal dynamics of intrinsic brain activities in depressed adolescents with prior suicide attempts. European Child & Adolescent Psychiatry, 33(4), 1179-1191.
Cogley, C., Bramham, J., Bramham, K., Smith, A., Holian, J., O'Riordan, A., ... & D'Alton, P. (2023). High rates of psychological distress, mental health diagnoses and suicide attempts in people with chronic kidney disease in Ireland. Nephrology Dialysis Transplantation, 38(10), 2152-2159.
Holliday, R., Nichter, B., Holder, N., Hill, M. L., Monteith, L. L., Norman, S. B., & Pietrzak, R. H. (2023). Childhood sexual abuse and military sexual trauma interact to increase suicide risk: results from a nationally representative veteran sample. Journal of interpersonal violence, 38(5-6), 5354-5369.
Hong, Y. C., Chen, S. J., Chang, Y. C., Chang, C. W., & Chiang, H. H. (2024). The role of alexithymia in suicide ideation among Taiwanese army military personnel: A serial mediation model investigating the effects of perceived stress and depression. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress, e3405-e3405.
Horwitz, A. V. (2002). Selecting outcomes for the sociology of mental health: Issues of measurement and dimensionality. Journal of health and social behavior, 43(2).
Kee, D. M. H., Anwar, A., & Vranjes, I. (2024). Cyberbullying victimization and suicide ideation: The mediating role of psychological distress among Malaysian youth. Computers in Human Behavior, 150, 108000.
Kessler, R. C., Andrews, G., Colpe, L. J., Hiripi, E., Mroczek, D. K., Normand, S. L., ... & Zaslavsky, A. M. (2002). Short screening scales to monitor population prevalences and trends in non-specific psychological distress. Psychological medicine, 32(6), 959-976.
Kuzminskaite, E., Vinkers, C. H., Milaneschi, Y., Giltay, E. J., & Penninx, B. W. (2022). Childhood trauma and its impact on depressive and anxiety symptomatology in adulthood: A 6-year longitudinal study. Journal of affective disorders, 312, 322-330.
Li, M., Yuan, Y., Cheng, X., Wang, Y., & Xu, Z. (2024). Childhood maltreatment and insomnia in college students: the role of alexithymia and psychological distress. Acta psychologica, 243, 104149.
Mkhize, M., van der Westhuizen, C., & Sorsdahl, K. (2024). Prevalence and factors associated with depression and anxiety among young school-going adolescents in the Western Cape Province of South Africa. Comprehensive psychiatry, 131, 152469.
Osman, A., Bagge, C. L., Gutierrez, P. M., Konick, L. C., Kopper, B. A., & Barrios, F. X. (2001). The Suicidal Behaviors Questionnaire-Revised (SBQ-R): validation with clinical and nonclinical samples. Assessment, 8(4), 443-454.
Rashid, S., Khorramdel, K., Gholami, F., & Senobar, L. (2016). The relationship between interpersonal psychological theory of suicide constructs (loneliness, perceived social support, thwarted belongingness and burdensomeness) and suicidal behavior among Iranian students. Health Education and Health Promotion, 4(2), 35-48.
Roy, A., Carli, V., & Sarchiapone, M. (2011). Resilience mitigates the suicide risk associated with childhood trauma. Journal of affective disorders, 133(3), 591-594. Sifneos, P. E. (1972). Short-term psychotherapy and emotional crisis. Harvard University Press.
Wang, Y., Liu, J., Chen, S., Zheng, C., Zou, X., & Zhou, Y. (2024). Exploring risk factors and their differences on suicidal ideation and suicide attempts among depressed adolescents based on decision tree model. Journal of affective disorders.
WHO, Suicide worldwide in (2019). Global health estimates. https://www.who.int/publications/i/item/suicide-in-the-world. 2019.
Yao, K., Chen, P., Zhou, H., Ruan, J., Chen, D., Yang, X., & Zhou, Y. (2023). The effect of childhood trauma on suicide risk: the chain mediating effects of resilience and mental distress. BMC psychiatry, 23(1), 865.
Zhang, J., Lu, H., Zeng, H., Zhang, S., Du, Q., Jiang, T., & Du, B. (2020). The differential psychological distress of populations affected by the COVID-19 pandemic. Brain, behavior, and immunity, 87, 49.
Zhang, L., Ma, X., Yu, X., Ye, M., Li, N., Lu, S., & Wang, J. (2021). Childhood trauma and psychological distress: a serial mediation model among Chinese adolescents. International journal of environmental research and public health, 18(13), 6808.
Zhao, J., & Wang, Y. (2023). Harsh parenting and suicide ideation among Chinese adolescents: the roles of self-esteem and school social support. BMC psychiatry, 23(1), 609.
نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده
مهدی شمالی احمدآبادی، عاطفه برخورداری احمدآبادی
1. دكتری روانشناسي، سازمان آموزش و پرورش، اردكان، يزد، ايران.
2. دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.
چکیده
یکی از آسیبهای اجتماعی که نگرانیهای زیادی را در جامعه ایجاد کرده، خودکشی است. خطر خودکشی در افراد افسرده و نوجوانان شیوع بالاتری دارد. درک و پرداختن به خطر خودکشی در نوجوانان افسرده برای طراحی و اجرای راهبردهای پیشگیری و انجام مداخلههای موثر در جهت کاهش این آسیب اجتماعی حیاتی است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده بود. طرح پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی است. ۲۱۴ نفر از نوجوانان افسرده در شهرهای اردکان و میبد در سال ۱۴۰۲ با استفاده از روش نمونهگیری دواطلبانه انتخاب و در این پژوهش شرکت کردند. شرکتکنندگان پرسشنامههای افسردگی (بک، 1996)، اقدام به خودکشی (عثمان و همکاران، ۲۰۰۱)، تجربه بدرفتارهای دوران کودکی (برنشتاین و همکاران، ۱۹۹۴)، پریشانی روانشناختی (کسلر و همکاران، ۲۰۰۲) و ناگویی هیجانی (پارکر و تیلور، ۱۹۹۴) را تکمیل کردند. تحلیل دادهها در چارچوب مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزارهای 28 Spss و Amos 26 انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد اثر مستقیم تجربه بدرفتارهای دوران کودکی به اقدام به خودکشی غیرمعنیدار (۰۵/۰<P)؛ اثر مستقیم پریشانی روانشناختی و ناگویی هیجانی به اقدام به خودکشی معنیدار است (۰۵/۰>P). نتایج تحلیل مسیر نشان داد نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنادار (۰۵/۰>P) و نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین پریشانی روانشناختی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده نیز معنادار بوده است (۰۵/۰>P). یافتهها از تأثیر پیچیده ناگویی هیجانی در رابطه بین بدرفتاریهای دوران کودکی، پریشانی روانشناختی و اقدام به خودکشی را در نوجوانان افسرده حمایت کرد که میتواند در مداخلات موثر برای کاهش اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده مورد توجه قرار گیرد.
واژههای کلیدی: ناگویی هیجانی، تجربه بدرفتارهای دوران کودکی، پریشانی روانشناختی، اقدام به خودکشی، نوجوانان افسرده
Investigate the Mediating Role of Alexithymia in The Relationship Between Experiences of Childhood Maltreatment and Psychological Distress with Suicidal Behavior in Depressed Adolescents
Mehdi Shomali Ahmadabadi1, Atefeh Barkhordari Ahmadabadi2*
1. PhD in Psychology, Education department, Ardakan, Yazd, Iran.
2. Master's student in clinical psychology, Azad University, Isfahan branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.
Abstract
One of the social damages that has caused great concerns in society is suicide. The risk of suicide is more prevalent in depressed individuals and adolescents. Understanding and addressing the risk of suicide in depressed adolescents is vital for designing and implementing prevention strategies and carrying out effective interventions to reduce this social harm.The aim of the present study was to investigate the mediating role of Alexithymia in the relationship between experiences of childhood maltreatment and psychological distress with suicidal behavior in depressed adolescents. The research design is descriptive-correlational. 214 depressed adolescents in the cities of Ardakan and Meybod in 2023, participated in this study using voluntary sampling method. The participants completed questionnaires on depression (Beck, 1996), suicidal behavior (Osman et al., 2001), experiences of childhood maltreatment (Bernstein et al., 1994), psychological distress (Kessler et al., 2002), and alexithymia (Parker & Taylor, 1994). Data analysis was conducted within the framework of structural equation modeling using SPSS 28 and Amos 26. Research findings have shown that the direct impact of experiences of childhood maltreatment on non-significant suicide attempts (P>0.05) while the direct effect of psychological distress and alexithymia on significant suicide attempts is (P<0.05). Path analysis results revealed the mediating role of alexithymia in the relationship between experiences of childhood maltreatment and suicide attempts in depressed adolescents is significant (P<0.05) and the mediating role of alexithymia in the relationship between psychological distress and suicide attempts in depressed adolescents is also significant (P<0.05). The findings support the intricate influence of alexithymia in the relationship between childhood maltreatment, psychological distress, and suicide attempts in depressed adolescents, which can be highlighted in effective interventions to reduce suicide attempts in depressed adolescents.
Keywords: Alexithymia, Experiences of Childhood Maltreatmentm Psychological Distress, Suicidal Behavior, Depressed Adolescents
مقدمه
مشکلات سلامت روان در میان نوجوانان یک نگرانی رو به رشد سلامت عمومی است که بین 10 تا 20 درصد از کودکان و نوجوانان در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می دهد (مکیزه1 و همکاران، 2024). بررسیها نشان میدهد که در سطح جهانی شیوع افسردگی و اضطراب را در میان نوجوانان با شیوع تلفیقی از 13 تا 19 درصد است (بارکر2 و همکاران، 2019). در این میان افسردگی که یک اختلال پیچیده و فراگیر در سلامت روان است که بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی3، با احساس مداوم غمگینی یا از دست دادن علاقه یا لذت در بیشتر فعالیت ها مشخص میشود و میتواند اثرات شدید و ماندگاری بر افراد، به ویژه نوجوانان داشته باشد (بهار4، 2023). افسردگی به طور قابل توجهی بر عملکرد روزانه نوجوانان تأثیر میگذارد و میتواند به انواع مشکلات روانی و جسمی منجر شود (مکیزه و همکاران، 2024). مساله نگران کننده در خصوص افسردگی در نوجوانان این است که افکار و رفتارهای خودکشی5 در میان نوجوانان افسرده رایج است (وانگ6 و همکاران، 2024). افکار خودگسی که خودکشی به معنای داشتن افکار یا احساسات مرتبط با خودکشی است، در حالی که خودکشی خودکشی به معنای انتخابی نهادینه و نهادهای برای پایان دادن به زندگی خود است (چنگ7 و همکاران، 2024). بررسیها نشان میدهد خودکشی یکی از مهمترین علل مرگ و میر در نوجوانان است به طوریکه در سطح جهان، بیش از 150000 مرگ و میر خودکشی در این گروه سنی در سال 2019 تخمین زده شده است (سازمانی بهداشت جهانی8، 2019). اقدام به خودکشی حتی بیشتر از خودکشی کامل شیوع دارد (بکر و کورل9، 2020)، به طوریکه نسبت اقدام به خودکشی به خودکشی کامل در بین نوجوانان 50 به 1 تا حتی 100 به 1 برآورد شده است (چنگ و همکاران، 2024)، این در حالی است که بسیاری از اقدامات انجام شده در خودکشی ممکن است هرگز گزارش نشوند؛ از اینرو شناسایی، پیشگیری و رسیدگی به افکار خودکشی برای افزایش رفاه روانی و جلوگیری از خودکشی در نوجوانان بسیار مهم است.
در خصوص علل اقدام به خودکشی عوامل مختلفی از جمله مشکلات روانشناختی (وانگ و همکاران، 2024)، هیجانهای منفی (ابراهیمی و همکاران، 1402)، ویژگیهای خانواده و فرزندپروری (ژائو و وانگ10، 2023) مشکلات روانی (ابراهیمی و همکاران، 1402)، عنوان شده است. در این بین یکی از متغیرهایی که نقش مهمی در بروز رفتارهای نارکارآمد از جمله اقدام به خودکشی دارد، تجربه بدرفتارهای دوران کودکی11 است (حشمتی و همکاران، 1402). تجربه بدرفتارهای دوران کودکی به تجارب آزار و غفلت افراد در دوران کودکی خود اشاره دارد که عمدتاً شامل اشکال مختلف آزار عاطفی، آزار جسمی، سوء استفاده جنسی، غفلت عاطفی و غفلت جسمی میشود (یائو12 و همکاران، 2024). مطالعات تجربی تایید کردهاند که تجربه بدرفتارهای دوران کودکی یک عامل خطر مهم برای اقدام به خودکشی است: نوجوانی که بدرفتارهای دوران کودکی را تجربه کردهاند، 2 تا 3 برابر بیشتر از افرادی که آن را تجربه نکردهاند، در معرض خطر خودکشی قرار دارند (آنجلاکیس13 و همکاران، 2020). به طورکلی نتایج مطالعات پیشین از رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و خودکشی حمایت کرده است (ابراهیمی و همکاران، 1402؛ حشمتی و همکاران، 1402؛ بابایی و همکاران، 1401؛ هالیدی14 و همکاران، 2024).
متغیر دیگری که در ارتباط با اقدام به خودکشی مطرح میشود، پریشانی روانی15 است (کی16 و همکاران، 2024). پریشانی روانی به طور گسترده به عنوان حالتی از رنج عاطفی تعریف میشود که با علائم افسردگی (به عنوان مثال، از دست دادن علاقه، ناراحتی، ناامیدی) و اضطراب (مانند بی قراری، احساس تنش) مشخص میشود (هورویتز17، 2002). از آنجاکه پریشانی روانی به عنوان یک متغیر نهفته عمدتاً به صورت علائم افسردگی و اضطراب در سطح علائم ظاهر میشود (ژانگ18 و همکاران، 2020)، میتواند به میزان زیادی اقدام به خودکشی را پیشبینی کند (بابایی و همکاران، 1401). علاوه بر این، برخی از مطالعات نشان دادهاند که تجربه بدرفتارهای دوران کودکی میتواند به طور مثبت سطح پریشانی روانی نوجوانان را پیش بینی کند (ژانگ و همکاران، 2021). یک مطالعه طولی نیز نشان داد که تجربه بدرفتارهای دوران کودکی یک عامل خطر برجسته برای پریشانی روانی است و تأثیر ماندگار قابل توجهی بر آن دارد (کوزمینسکایاها19 و همکاران، 2022). به طور کلی یافتههای مطالعات پیشین از ارتباط بین پریشانی روانی و اقدام به خودکشی حمایت کرده است (بابایی و همکاران، 1401؛ کگلی20 و همکاران، 2024؛ کی و همکاران، 2024).
اما آنچه به عنوان مساله اصلی این پژوهش مطرح میشود این است که چرا لزوما تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی همراه نیست؟ در واقع به نظر میرسد که عواملی به عنوان تسهیلگر این رابطه را تقویت نمایند. ناگویی هیجانی21، که با مشکلات در شناسایی و بیان هیجانات مشخص میشود (سیفنئوس22، 1972)، به میزان زیادی تحت تاثیر بدرفتاری در دوران کودکی است که میتواند مانع توسعه راهبردهای تنظیم هیجان سالم شود. این به نوبه خود می تواند منجر به سطوح بالاتری از پریشانی روانی شود و در نهایت خطر خودکشی را در نوجوانان افسرده افزایش دهد (هانگ23 و همکاران، 2024). بر اساس نتایج مطالعات پیشین بین ناگویی هیجانی و خودکشی رابطه وجود دارد (حشمتی و همکاران، 1402؛ بابایی و همکاران، 1401؛ هانگ و همکاران، 2024) و از سوی دیگر مطالعات پیشین نشان داده که تجربه بدرفتارهای دوران کودکی در بروز مشکلات هیجانی نقش دارد (زارع داویجانی و همکاران، 1402؛ لی24 و همکاران، 2024). همچنین بررسی پیشینه پژوهش حاکی ارتباط معنیدار بین پریشانی روانشناختی و ناگویی هیجانی است (السلمان و همکاران، 2024؛ لی و همکاران، 2024).
در واقع به نظر میرسد ازآنجاکه ناگویی هیجانی به عنوان پلی بین تجارب بدرفتاری دوران کودکی، پریشانی روانی و افکار خودکشی در نوجوانان افسرده عمل میکند، بتواند نقش میانجی را در این رابطه پیچیده ایفا کند. این در حالی است که تحقیقات موجود هر یک از این عوامل به طور مستقل بررسی کرده و در خصوص میانجیگری ناگویی هیجانی شکاف پژوهشی وجود دارد. از آنجائیکه درک نقش میانجی ناگویی هیجانی میتواند مکانیسمهای زمینهای را که تجربه بدرفتارهای دوران کودکی را با پریشانی روانی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده مرتبط میسازد، روشن کند. با شناسایی نقش میانجی ناگویی هیجانی، می توان مداخلاتی را برای هدف قرار دادن و بهبود مهارت های تنظیم هیجان طراحی کرد و به طور بالقوه خطر افکار خودکشی را در این جمعیت آسیب پذیر کاهش داد. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده انجام شد.
روش پژوهش
روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه نوجوانان افسرده 15 تا 18 سال در شهرهای اردکان و میبد در سال ۱۴02 بود. نمونه آماری با استفاده از روش نمونهگیری داوطلبانه انجام شد. از آنجا که در مدلسازی معادلات ساختاری حداقل حجم نمونه بر اساس متغیرهای پنهان تعیین میشود نه متغیرهای مشاهدهپذیر؛ (5 تا ۲۰ نمونه برای هر عامل یا متغیر پنهان لازم است)، اما بطور کلی حداقل ۲۰۰ نمونه توصیه شده است (حبیبی و عدنور، ۱۳۹7). پس از هماهنگی با مسئولین آموزش و پرورش اردکان و میبد، پرسشنامهها به صورت برخط طراحی و توسط رابطین در گروههای دانشآموزی توزیع شد. معیارهای ورود به پژوهش شامل تحصیل در دوره دوم متوسطه شهرهای اردکان و میبد، تمایل برای شرکت در پژوهش و کسب نمره بالاتر از 5/37 در پرسشنامه 21 سوالی افسردگی بک25 (1996) و معیار خروج نیز عدم دقت در پاسخدهی به سوالات در نظر گرفته شد. ابزار مجازی پژوهش به گونهای طراحی شد که تنها افراد دارای معیارهای ورود به پژوهش بتوانند تمامی سوالات را پاسخ دهند، برای سایر افراد فقط آزمون افسردگی قابل پاسخدهی بود. چنانچه نمره شرکتکنندکان در پرسشنامه 21 سوالی افسردگی بک (1996)، کمتر از 5/37 بود و یا سایر معیارهای ورود را نداشتند، به صورت خودکار از مطالعه خارج و تنها آزمون افسردگی برای آنها تفسیر میشود. به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی به شرکتکنندکان اطمینان داده شد که از اطلاعات خصوصی و شخصی شان محافظت خواهد و نتایج در صورت تمایل برای آنها تفسیر خواهد شد. به شرکتکنندکان اطمینان داده شد که مشارکت در تحقیق هیچگونه بار مالی برای آنها در پی نخواهد شد. همچنین پژوهش حاضر با موازین دینی و فرهنگی آزمودنیها و جامعه هیچ گونه مغایرتی نداشت.
ابزار پژوهش
پرسشنامه افسردگی: این پرسشنامه توسط بک26 (1996)، در 21 ماده ارائه شده است. هر ماده دارای 4 گزینه دارد که بر مبنای 0 تا 3 نمرهگذاری میشود. حداکثر نمره در این تست 63 است و حداقل آن صفر است. اعتبار و روایی نتایج فراتحلیل انجام شده در مورد پرسشنامه افسردگی بک حاکی از آن است که ضریب همسانی درونی آن بین 0/73 تا0/93 با میانگین 0/86 است ضرایب اعتبار حاصل از بازآزمایی بر حسب فاصله بین دفعات اجرا و نوع جمعیت در دامنه 048تا 086 قرار دارد این پرسشنامه از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است. این پرسشنامه به صورت یک پرسشنامه خودگزارشی است، در این پرسشنامه چندین گروه سوال وجود دارد و هر سوال بیان کننده حالتی است (میرزایی و اکبری، 1393). ویژگیهای روانسنجی این پرسشنامه در ایران در پژوهش رفیعی و سیفی با استفاده از روش آماری آزمون و بازآزمون بررسی شد که مقدار روایی 72/0و پایایی 83/0 و ثبات درونی آلفای کرونباخ ۹۲ درصد به دست آمد. در پژوهش حاضر پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و 833/۰ بدست آمد.
اقدام به خودکشی: برای سنجش اقدام به خودکشی از پرسشنامه تجدیدنظرشده خودکشی27 (SBQ-R) استفاده شد. این مقیاس یکی از پرکاربردترین مقیاسهای خودکشی است که از ۴ سئوال تشکیل شده و هر گویه ابعاد مختلفی از قابلیت فرد برای خودکشی را مورد سنجش قرار میدهد. گویه اول افکار و اقدام به خودکشی، گویه دوم فراوانی افکار خودکشی طی سال گذشته، گویه سوم در بردارنده بیان نیت و گویه چهارم احتمال اقدام به خودکشی در آینده را مورد سنجش قرار میدهد. نقطه برش نمره کلی این آزمون، نمره ۷ برای جمعیت عادی و نمره ۸ برای بیماران بالینی است. همین طور نقطه برش سئوال اول ۲ است. طراحان این مقیاس گزارش کردهاند که این ابزار دارای اعتبار درونی، پایایی خوب و همین طور توانایی تمیز گروه دارای تمایلات خودکشی از گروه فاقد گرایش به خودکشی است (عثمان28 و همکاران، ۲۰۰۱). این آزمون از پایایی درونی، روایی بالا و حساسیت عالی در تمیز آزمودنیهای خودکشیگرا از غیرخودکشیگرا برخوردار است (عثمان و همکاران، ۲۰۰۱). در مطالعه رشید29 و همکاران (۲۰۱۶) آلفای کرونباخ این ابزار در جامعه ایرانی در بین دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی ۸۵/۰ گزارش شد. در تحقیق کیانی چلمردی، رشید و رمضانی (۱۳۹۸)، همسانی درونی در سطح قابل پذیرشی بوده است (۸۰/0=α). در پژوهش حاضر نیز پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و 794/۰ بدست آمد.
تجربه بدرفتارهای دوران کودکی: پرسش نامه ترومای دوران کودکی به وسیله برنشتاین30 و همکاران در سال 1994 طراحی شد. پرسشنامه ۵ نوع از بدرفتاری در دوران کودکی را میسنجد که عبارت اند از: سوء استفاده جنسی، سوء استفاده جسمی، سوء استفاده عاطفی، غفلت عاطفی و غفلت جسمی. این پرسشنامه ۲۸ سؤال دارد که ۲۵ سؤال آن برای سنجش مؤلفههای اصلی پرسشنامه و ۳ سؤال آن برای تشخیص افرادی به کار میرود که مشکلات دوران کودکی خود را انکار میکنند. نمرات بالا در پرسشنامه نشاندهنده تروما یا آسیب بیشتر و نمرات کمتر نشانه آسیب یا ترومای کمتر در دوران کودکی است. دامنه نمرات برای هر یک از زیر مقیاسها ۵ تا ۲۵ و برای کل پرسشنامه ۲۵ تا ۱۲۵ است. نمرهگذاری هر یک از مؤلفههای پرسشنامه در ادامه آمده است. سؤالهای ۱۰، ۱۶ و ۲۲ به منظور سنجش روایی یا انکار مشکل در دوران کودکی است. اگر مجموع پاسخهای داده شده به این سؤالات بیشتر از ۱۲ باشد با احتمال زیادی پاسخهای فرد نامعتبر است. برنشتاین و همکاران (۲۰۰۳)، در مطالعهای که بر روی 378 مورد سوء استفاده با استفاده از تحلیل عامل تاییدی شاخصهای روایی پرسشنامه را محاسبه و مطلوب گزارش کردند. برنشتاین31 و همکاران (۱۹۹۴)، در مطالعه پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ ۹۵/۰ و همچنین قابلیت اطمینان آزمون-بازآزمون را برای یک زیر گروه ۴۰ نفره در یک بازه زمانی 2 تا 8 ماهه، با یک همبستگی درون کلاسی برای مقیاس کل ۸۸/۰ گزارش کردند. روی32 و همکاران (۲۰۱۱)، نیز پایایی پرسشنامه در به دو روش آزمون- بازآزمون و آلفای کرونباخ محاسبه و در دامنه ۹۴/۰ و ۷۹/۰ قرار گرفت. در ایران نیز ابراهیمی، دژکام و ثقهالسلام (1392)، آلفای کرونباخ این پرسشنامه را از 81/0 تا 98/0 برای مولفههای پنجگانه آن گزارش کردهاند. در پژوهش حاضر نیز پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و 832/۰ بدست آمد.
پریشانی روانشناختی: پرسشنامه پریشانی روانشناختی کسلر33 و همکاران (۲۰۰۲)، به منظور سنجش اختلالات روانی با 10 سوال طراحی و تدوین شده است. پرسشنامه نشانههای روانشناختی که وضعیت روانی بیمار را طی یک ماه اخیر بررسی میکند، توسط کسلر و همکاران (2002)، به صورت 10 سؤالی تنظیم شد. پاسخ سؤالات، به صورت ۵ گزینهای تمام اوقات=۴، بیشتر اوقات=۳، بعضی اوقات=۲، به ندرت=1 و هیچوقت=0 است که بین ۴-۰ نمرهگذاری میشود و حداکثر نمره در آن برابر ۴۰ است. اندرسون34 و همکاران (۲۰۱۱)، پایایی و روایی محتوایی این پرسشنامه را بر جمعیت سالمندان قابل قبول گزارش کردهاند. همچنین پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ توسط کسلر و همکاران (2002)، 93/0 گزارش شد. یعقوبی (۱۳۹۴)، نیز در ایران در پژوهشی روایی پرسشنامه را با روش آلفای کرونباخ 83/0 گزارش کردند. همچنین پایایی این پرسشنامه را مطلوب گزارش کردهاند. فرازمند و ابراهیمی (1397)، پایایی پرسشنامه را استفاده از آلفای کرونباخ 86/0 گزارش کردهاند. در پژوهش حاضر نیز پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و ۹17/۰ بدست آمد.
مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو35 (TAS-20): این پرسشنامه توسط باگبی، پارکر و تیلور36 در سال 1994 معرفی شده، یک آزمون 20 سوالی است و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی را بر اساس طیف لیکرت 5 درجهای (از 1=کاملاً موافق تا 5-کاملاً مخالف) میسنجد. گویه های 18،10،5،4 و 19 در این مقیاس به شکل معکوس نمرهگذاری میشوند. از جمع نمرههای سه زیر مقیاس، یک نمره کل برای ناگویی هیجانی محاسبه میشود. ویژگیهای روانسنجی این مقیاس در پژوهشهای متعدد بررسی و تایید شده است. بشارت، ضرایب آلفای کرونباخ برای ناگویی هیجانی کل و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی را به ترتیب 85/0، 82/0، 75/0 و 72/0 گزارش کرده است. پایایی بازآزمایی مقیاس ناگویی هیجانی نورنتو 20 در یک نمونه 67 نفری در دو نوبت با فاصله چهار هفته از 70 درصد تا 77 درصد برای ناگویی هیجانی کل و زیر مقیاسهای مختلف تایید شده است و نتایج ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی روایی همزمان نمره کل مقیاس ناگویی هیجانی با هوش هیجانی (68/0=r) و با بهزیستی روان شناختی (70/0=r) گزارش شده است (کاکاوند و همکاران، 1399). در پژوهش حاضر نیز پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و 829/۰ بدست آمد.
در مجموع 1934 نفر پرسشنامه را ملاحظه کرده و 1174 نفر به آن پاسخ دادند که از این مجموع ۲3۹ آزمودنی معیارهای ورود به پژوهش را داشتند. پس از حذف دادههای پرت، ۲14 داده با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری و بهرهگیری از نسخه 26 نرمافزار Amos و نسخه 28 نرمافزار Spss تحلیل شد.
نتایج
از مجموع ۲۱۴ شرکتکننده در پژوهش، سن ۹۲ نفر (0/۴۳ درصد) پسر و 1۲2 نفر (۰/۵۷ درصد) نیز دختر بود. ۶۶ نفر (۸/۳۰ درصد) در پایه دهم، ۷۹ نفر (۹/۳۶ درصد) یازدهم و ۶۹ نفر (۲/۳۲ درصد) نیز در پایه دوازدهم مشغول به تحصیل بودند. معدل تحصیلی ۵۸ نفر (۱/۲۷ درصد) ضعیف، ۱۱۵ نفر (۷/۵۳ درصد) خوب و ۴۱ نفر (۲/۱۹ درصد) نیز خیلی خوب بود. توزیع فراوانی نمرات متغیرها و ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش به همراه شاخصهای نرمال بودن در جدول ۱ ارائه شده است.
جدول 1. توزیع فراوانی نمرات متغیرها و ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش به همراه شاخصهای نرمال بودن
متغیر | میانگین | انحرافمعیار | کجی | کشیدگی | 1 | 2 | 3 | 4 |
اقدام به خودکشی | ۹۹/۸ | ۶۷/۱۴ | ۹۰۹/۰ | ۰۷۰/۰- | 1 |
|
|
|
تجربه بدرفتارهای دوران کودکی | ۱۴/۱۵ | ۹۷/۳۱ | ۵۵۹/۱ | ۳۲۰/۱ | **۲۹۴/0 | 1 |
|
|
پریشانی روانشناختی | ۳۷/۲۷ | ۸۱/۱۰ | ۳۰۲/۰ | ۰۰۷/۱- | **59۸/0 | **۳۸۳/0 | 1 |
|
ناگویی هیجانی | ۵۴/۵۵ | ۶۳/۱۵ | ۳۴۱/۰- | ۶۸۷/۰- | **۴۵۸/0 | **۳۴۰/0 | **۵۸۹/0 | 1 |
نتایج جدول1، نشان میدهد بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی رابطه مثبت معناداری وجود دارد (01/0>P)؛ بین پریشانی روانشناختی و اقدام به خودکشی رابطه مثبت معناداری وجود دارد (01/0>P)؛ بین ناگویی هیجانی و اقدام به خودکشی رابطه مثبت معناداری وجود دارد (01/0>P)؛ همچنین رابطه بین متغیرهای پیشبین (تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی) و میانجی (ناگویی هیجانی)، رابطه مثبت معناداری وجود دارد (01/0>P) و میزان همبستگی نیز کمتر از ۷/۰ است که نشاندهند عدم وجود همپوشانی بین متغیرهاست. همچنین نتایح نشان میهد که مقدار کجی و کشیدگی در بازه مجاز ۲ تا ۲- قرار دارد و این مسأله نرمال بودن توزیع دادهها را نشان میدهد. پس از بررسی همبستگی بین متغیرهای پژوهش و نرمال بودن توزیع دادهها، در ادامه یافتههای مربوط به تحلیل مسیر متغیرهای پژوهش ارائه شد. قبل از بررسی مدل، مفروضههای آزمون و وضعیت کلی دادهها مورد بررسی قرار گرفت. دادههای پرت تک متغیری با استفاده از نمودار مستطیلی بررسی و حذف شد. برای برآورد مدل از روش بیشینه درست نمایی و شاخصهای ریشه واریانس خطای تقریب37 (RMSEA)، ریشه استاندارد واریانس پسماند38 (SRMSR) شاخص برازندگی مقایسهای39 (CFI)، شاخص برازش نرمشده40 (NFI)، شاخص نیکویی برازش41 (GFI) و شاخص نیکویی نیکویی برازش تعدیلشده42 (AGFI) استفاده شد. برآورد شاخصهاي برازش مدل اصلاح شده در جدول 2 ارائه شده است.
جدول 2. برآورد شاخصهاي برازش مدل اصلاح شده
شاخصهای برازندگی | مقدار | وضعیت مطلوب |
آزمون مجذور کای(χ2) | ۵۷۰/۳۴ | - |
درجه آزادی (df) | ۱۵ | - |
سطح معنی داری | 0۰۳/0=p | بیشتر از 05/0 |
نسبت مجذور كاي به درجه آزادي (df /χ2) | ۳۰۵/۲ | کمتر از 3 |
شاخص نيكويي برازش(GFI) | ۹۶۰/0 | بیشتر از 9/0 |
شاخص نيكويي برازش تعديل يافته( AGFI) | ۹۰۹/0 | بیشتر از 9/0 |
شاخص برازندگي هنجار شده(NFI) | ۹۵۹/0 | بیشتر از 9/0 |
شاخص برازندگي تطبيقي (CFI) | ۹۷۷/0 | بیشتر از 9/0 |
شاخص برازندگي افزايشي (IFI) | ۹۳۷/0 | بیشتر از 9/0 |
شاخص توكر-لويس (TLI) | ۹۶۰/0 | بیشتر از 9/0 |
ريشه ميانگين مجذورات خطاي تقريب (RMSEA) | 0۷۸/0 | کمتر از 08/0 |
همانطور که در جدول 2 مشاهده میشود پس از اصلاح مدل، شاخصهای برازش مدل به حد مطلوب رسیدهاند. بر اساس یافتههای جدول مقدار مجذور كاي معنیدار است (۰۵/0>p). ملاک نسبت مجذور كاي به درجه آزادي ۳۰۵/۲ بدست آمد که مطلوب است. تمامی شاخصهای برازش مدل نیز به معیار مطلوب برای برازش رسیدهاند. شاخص برازندگي تطبيقي (CFI) برابر با ۹۷۷/0، شاخص نيكويي برازش (GFI) برابر با ۹۶0، شاخص نيكويي برازش تعديل يافته (AGFI) برابر با ۹۰۹/0، شاخص برازندگي هنجار شده (NFI) برابر با ۹۵۹/0، شاخص برازندگي افزايشي (IFI) برابر با ۹۳۷/0 و شاخص توكر-لويس (TLI) برابر با ۹۶۰/0 به دست آمده که همگی بالای90/0 هستند که برای برازش مدل مطلوب تلقی میشود و مدل پیشنهادی از برازش کافی برخوردار است. ریشه میانگین مربعات خطای برآورد (RMSEA) نیز 0۷۸/0 بدست آمد که مطلوب تلقی میشود. الگوی ساختاری مسیرها و ضرایب استاندارد آنها در نوجوانان افسرده در جدول 3 ارائه شده است.
جدول 3. الگوی ساختاری مسیرها و ضرایب استاندارد آنها در نوجوانان افسرده
متغير پیشبین | متغير ملاک | ضریب غیراستاندارد | ضریب استاندارد | خطا | حد پائین | حد بالا | سطح معناداری |
تجربه بدرفتارهای دوران کودکی |
اقدام به خودکشی | ۰۶۱/۰ | ۰۴۵/۰ | ۰۸۹/۰ | ۱۳۶/۰- | ۲۱۰/۰- | ۶۶۳/۰ |
پریشانی روانشناختی | ۲۱۰/۰ | ۴۱۹/۰ | ۰۷۱/۰ | ۲۶۵/۰ | ۵۵۱/۰ | ۰۰۲/۰ | |
ناگویی هیجانی | ۱۷۳/۰ | ۲۵۳/۰ | ۰۶۲/۰ | ۱۳۶/۰ | ۳۷۷/۰ | ۰۰۱/۰ | |
تجربه بدرفتارهای دوران کودکی | ناگویی هیجانی | ۲۵۰/۰ | ۱۲۶/۰ | ۰۴۹/۰ | ۰۲۶/۰ | ۲۲۵/۰ | ۰۱۱/۰ |
پریشانی روانشناختی | ۴۳۲/۰ | ۴۳۲/۰ | ۰۵۳/۰ | ۴۶۷/۰ | ۶۷۸/۰ | ۰۱/۰ |
بر اساس یافتههای جدول 3 ضریب استاندارد مستقیم تجربه بدرفتارهای دوران کودکی به اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده غیرمعنیدار است (۰۵/۰<P). ضرایب استاندارد مستقیم پریشانی روانشناختی و ناگویی هیجانی به اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنیدار است (۰۵/۰>P). ضرایب استاندارد مستقیم تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی به ناگویی هیجانی در نوجوانان افسرده معنیدار است (۰۵/۰>P). نتایج بوت استراپ برای بررسی نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده در جدول 4 ارائه شده است.
جدول 4. نتایج بوت استراپ روابط غیر مستقیم نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده
مسیر | ضریب غیراستاندارد | ضریب استاندارد | ضریب کل | خطا | حد پائین | حد بالا | سطح معناداری |
نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده | ۰۶۳/۰ | ۱۳۲/۰ | ۱۷۷/۰ | ۰۶۹/۰ | ۱۱۲/۰ | ۲۴۱/۰ | ۰۰۴/۰ |
نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین پریشانی روانشناختی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده | ۰۷۵/۰ | ۱۴۹/۰ | ۵۶۸/۰ | ۰۵۷/۰ | ۴۵۱/۰ | ۶۷۱/۰ | ۰۰۱/۰ |
همانطور که در جدول 4 مشاهده میشود، نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنادار بوده است (۰۵/۰>P). همچنین نتایج نشان میدهد که نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین پریشانی روانشناختی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنادار بوده است (۰۵/۰>P). در نهایت پس از بررسی مدل ساختاری، مدل اندازهگیری و معنیداری مسیـرها، مدل پژوهش در شکل ۲ ارائه شد.
شکل 1. ضرایب استاندارد مدل در خصوص نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده انجام شد.
نتایج نشان داد که اثر مستقیم تجربه بدرفتارهای دوران کودکی به اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنادار نبوده است. در حالیکه مطالعات پیشین تایید کردهاند که تجربه بدرفتارهای دوران کودکی یک عامل خطر مهم برای اقدام به خودکشی است و نوجوانی که بدرفتارهای دوران کودکی را تجربه کردهاند بیشتر در معرض افکار و رفتارهای خودکشی هستند (حشمتی و همکاران، ۱۴۰۲)، اما نتیجه بدست آمده با نتایج مطالعات پیشین از جمله ابراهیمی و همکاران (1402)، حشمتی و همکاران (1402)، بابایی و همکاران (1401)، هالیدی و همکاران (2024)، ناهمسوست. در خصوص فقدان اثر مستقیم قابل توجه تجربه بدرفتارهای دوران کودکی به اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده میتوان گفت که ممکن است عوامل زمینهای دیگری در این رابطه وجود داشته باشد. بر اساس مطالعات پیشین تأثیرات تجربه بدرفتارهای دوران کودکی چند وجهی است و میتواند در بین افراد متفاوت ظاهر شود. در حالی که تجربه بدرفتارهای دوران کودکی بدون شک یک تجربه نامطلوب قابل توجه است و میتواند به ایجاد و تشدید مشکلات مربوط به سلامت روان از جمله افسردگی کمک کند، عدم وجود ارتباط مستقیم با اقدام به خودکشی در این مطالعه حاکی از وجود عوامل میانجی است که بر این رابطه تأثیر میگذارد. از سوی دیگر نتایج حاکی از اثر مستقیم ناگویی هیجانی به اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنادار بود که با نتایج مطالعات پیشین از جمله حشمتی و همکاران (1402)، بابایی و همکاران (1401)، هانگ و همکاران (2024)، همسوست. در توضیح نتایج این بخش میتوان گفت از آنجاییکه ناگویی هیجانی با مشکلات در شناخت و بیان احساسات همراه است، به طور مداوم با نگرانیهای مختلف سلامت روان، از جمله اضطراب و افسردگی مرتبط است. نوجوانان افسرده با سطوح بالای ناگویی هیجانی ممکن است توانایی لازم را در ابراز هیجانات منفی خود نداشته باشند که منجر به افزایش علائم افسردگی و تشدید خطر رفتارهای خودکشی میشود.
نتیجه دیگر پژوهش حاکی از اثر مستقیم تجربه پریشانی روانشناختی به اقدام به خودکشی معنیدار بود که با نتایج مطالعات پیشین از جمله بابایی و همکاران (1401)، کگلی و همکاران (2024) و کی و همکاران (2024)، همسوست. در توضیح یافتههای این بخش میتوان گفت بر اساس نظریه بین فردی-روان شناختی رفتار خودکشی 43 ترکیبی از بار سنگین ادراک شده، احساس تعلق خنثی و توانایی اکتسابی برای خودکشی به تمایل به درگیر شدن در رفتارهای خودکشی کمک میکند. نوجوانان افسرده اغلب با هیجانات منفی شدید، استرس، بی ارزشی، ناامیدی و یاس دست و پنجه نرم میکنند که از نشانههای مهم پریشانی روانی است. این پریشانی روانی تشدید شده میتواند بار سنگین ادراک شده را تقویت کند. نوجوانان افسرده ممکن است به این باور برسند که به دلیل شرایط خود، باری بر دوش دوستان، خانواده یا جامعه خود هستند که منجر به احساس بیگانگی و قطع ارتباط میشود. در نتیجه، عدم تعلق و حمایت اجتماعی ادراک شده، آشفتگی عاطفی آنها را تشدید میکند و ناراحتی روانی آنها را عمیقتر میکند و این مساله نیز بر افکار و اقدام به خودکشی موثر است.
نتیجه دیگر این پژوهش نشان داد که نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین تجربه بدرفتارهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنادار بوده است. مطالعات پیشین نیز نشان دادهاند که از یکسو تجربه بدرفتارهای دوران کودکی با ناگویی هیجانی رابطه دارد (زارع داویجانی و همکاران، 1402؛ لی و همکاران، 2024) و از سوی دیگر ناگویی هیجانی از مولفههای مهم در افکار و رفتار خودکشی است (هانگ و همکاران، 2024). این نتیجه با نظریههایی مانند مدل استرس- دیاتز مطابقت دارد که بیان میکند که ترکیبی از استعدادهایی برای آسیبپذیری (دیاتزها) و عوامل استرسزای محیطی میتواند احتمال آسیبهای روانی از جمله خودکشی را افزایش دهد. بر اساس این نظریه، تجربه بدرفتارهای دوران کودکی ممکن است نقش یک عامل استرسزای محیطی را داشته باشد، در حالی که ناگویی هیجانی به عنوان یک دیاتز عمل میکند که خطر درگیر شدن در رفتارهای خودکشی را در میان نوجوانان افسرده افزایش میدهد. در نگاهی دیگر تجارب نامطلوب در دوران کودکی میتواند تأثیر عمیقی بر تنظیم هیجانی، پردازش شناختی و روابط بینفردی فرد داشته باشد و زمینهساز سازوکارهای مقابلهای ناسازگار و پریشانی روانی را در آینده در زندگی فراهم کند (لی و همکاران، 2024). همچنین افرادی که در دوران کودکی بدرفتاری را تجربه کردهاند ممکن است در پردازش و ابراز هیجانات خود به اندازه کافی توانمند نباشند که منجر به افزایش سطح مشکلات روانی و اختلال در عملکرد فردی و اجتماعی میشود. همچنن نوجوانانی که بدرفتارهای دوران کودکی را تجربه کردهاند ممکن است تمایلات ناگواری را به عنوان یک مکانیسم مقابلهای ناسازگار برای مقابله با رنج روانی و آسیب ایجاد کنند. این مشکلات در درک و بیان هیجانات منفی ناشی از بدرفتارهای دوران کودکی میتواند آسیبپذیری آنها را در برابر افکار و رفتارهای خودکشی به ویژه در زمینه افسردگی افزایش دهد.
همچنین نتایج نشان داد نقش میانجی ناگویی هیجانی در رابطه بین پریشانی روانشناختی و اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده معنادار بوده است. مطالعات پیشین نیز نشان دادهاند که از یکسو پریشانی روانشناختی با ناگویی هیجانی رابطه دارد (هورویتز، 2002) و از سوی دیگر مشکلات هیجانی از مولفههای مهم در افکار و رفتار خودکشی است (حشمتی و همکاران، 1402). در توضیح یافتههای این بخش میتوان گفت پریشانی روانی، شامل احساس اضطراب، ناامیدی و آشفتگی روانی است که پیوسته با افزایش خطر افکار و رفتارهای ناکارآمد، مرتبط است (کی و همکاران، 2024). در خصوص نوجوانان افسرده، تجربه پریشانی روانی میتواند احساسات منفی را تشدید، مکانیسمهای مقابله را کاهش و درک آنها از واقعیت را تحریف کند، در نتیجه احساس ناامیدی و بیمعنایی را تشدید میکند و در نهایت منجر به تقویت افکار یا اعمال خودکشی میشود. از سوی دیگر بر اساس مدل لازاروس و فولکمن44، نحوه ادراک افراد و مقابله با عوامل استرسزا نقش مهمی در تعیین تأثیر استرس بر بهزیستی روانشناختی و پاسخهای رفتاری آنها دارد. در خصوص نوجوانان افسرده، ناگویی هیجانی به عنوان یک متغیر میانجی میتواند تأثیر منفی پریشانی روانی را بر رفتار را خودکشی تقویت میکند. این مساله از آنجایی محتمل است که در ناگویی هیجانی فرد در شناسایی و توصیف احساسات توانایی لازم را ندارد و ممکن است به طور مکرر هیجانهای منفی خود را حمل کند. نوجوانان دارای ناگویی هیجانی ممکن است برای تشخیص و تنظیم حالات عاطفی خود دچار مشکل شوند که منجر به آسیب پذیری شدید در برابر اثرات نامطلوب پریشانی روانی میشود و این مساله خطر خودکشی را افزایش میدهد. علاوه بر این، ناگویی هیجانی ممکن است توانایی نوجوانان را برای جستجو یا بهرهمندی از مداخلات بهداشت روانی با هدف پرداختن به پریشانی روانی مختل کند و خطر رفتار خودکشی را بیشتر تشدید کند. بدون پردازش هیجانی و مهارتهای تنظیم مؤثر، این افراد ممکن است برای ادراک و مواجهه با تجربیات درونی خود و اشتراک ناراحتی خود به دیگران تلاش موثری را انجام ندهند، که منجر به احساس انزوا و ناامیدی شده و پیوند بین پریشانی روانی و تمایل به خودکشی را تقویت میکند.
در مجموع، یافتههای این مطالعه تأثیر متقابل پیچیده بین بدرفتاریهای دوران کودکی، ناگویی هیجانی، پریشانی روانشناختی و اقدام به خودکشی را در نوجوانان افسرده روشن میکند. نتایج بر نقش میانجی معنادار ناگویی هیجانی در تشدید رابطه بین بدرفتاریهای دوران کودکی و پریشانی روانشناختی با اقدام به خودکشی تأکید میکند. درک تأثیر ناگویی هیجانی به عنوان یک متغیر میانجی، بینشهای ارزشمندی را در مورد مسیرهای پیچیدهای که از طریق آن ناملایمات اولیه زندگی میتواند منجر به رفتارهای خودکشی در جمعیتهای آسیبپذیر شود، ارائه میدهد. با ترسیم این روابط، میتوان مداخلاتی را برای هدف قرار دادن ناگویی هیجانی به عنوان یک عامل مهم در کاهش خطر اقدام به خودکشی در نوجوانان افسرده توسعه داد. تحقیقات آینده باید به بررسی مکانیسمهای اساسی و مداخلات بالقوه برای پرداختن به ناگویی هیجانی در چارچوب گستردهتر پیامدهای سلامت روان در جمعیتهای در معرض خطر ادامه یابد. از جمله محدودیتهای این تحقیق شامل تکیه بر معیارهای خودگزارشی، طراحی مقطعی محدودکننده استنتاجهای علّی و تمرکز بر یک گروه جمعیتی خاص (نوجوانان افسرده شهرهای اردکان و میبد) است که ممکن است تعمیمپذیری را به سایر جمعیتها محدود کند. علاوه بر این، این مطالعه عمیقاً به متغیرهای مخدوش کننده بالقوهای که میتواند بر روابط مشاهده شده تأثیر بگذارد، نپرداخته است که لزوم احتیاط در تعمیم نتایج را نشان میدهد.
پیشنهاد میشود، متخصصان سلامت روان غربالگری برای ناگویی هیجانی را در نوجوانانی که تجربه بدرفتاری در دوران کودکی داشتهاند، در نظر بگیرند تا افرادی که در معرض خطر بالاتری برای پریشانی روانی و رفتار خودکشی هستند، شناسایی شوند. مداخلات با هدف بهبود آگاهی هیجانی و مهارتهای تنظیم میتواند در کاهش تأثیر ناگویی هیجانی بر پیامدهای سلامت روان مفید باشد. علاوه بر این، همکاری های بین رشته ای بین روانشناسان، مددکاران اجتماعی و ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ممکن است مراقبت جامع را برای نوجوانان با سابقه بدرفتاری در دوران کودکی و چالشهای سلامت روان تسهیل کند. آموزش والدین، معلمان و مراقبان در زمینه شناخت و رسیدگی به علائم پریشانی در نوجوانان نیز میتواند نقش مهمی در مداخله زودهنگام و تلاش های پیشگیری داشته باشد.
منابع
ابراهیمی، گلی، غضنفری، احمد، مشهدی زاده، شهرام و رحیمی، سعید. (1402). مدلیابی افکار خودکشی بر اساس طرحوارههای ناسازگار اولیه با نقش میانجی تنظیم هیجانی در بزرگسالان با سابقه ناملایمات کودکی (جسمی و جنسی). روانشناسی بالینی و شخصیت، 21(1)، 95-102.
ابراهیمی، حجتالله، دژکام، محمود و ثقه الاسلام، طاهره. (۱۳۹۲). تروماهای دوران کودکی و اقدام به خودکشی در بزرگسالی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۱۹(۴)، ۲۷۵-۲۸۲.
ابراهیمی، گلی، غضنفری، احمد، مشهدی زاده، شهرام و رحیمی، سعید. (1402)، رابطه ترومای دوران کودکی با افکار خودکشی با توجه به نقش واسطهای طرحوارههای ناسازگار اولیه. روان پرستاری، 11(۱)، ۹۴-۱۰۵.
بابایی، شهره، ناصری منش، مانیا، ابوذری، فاطمه و کرمی، صابر. (1401). نقش تجارب آسیبزای دوران کودکی، ذهنیسازی و ناگویی هیجانی در پیشبینی افسردگی و افکار خودکشی در زنان مبتلا به تروما خیانت زناشویی. روان پرستاری، ۱۰(۶)، ۱۱۰-۱۲۲.
بشارت، محمدعلی. (1392). مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو: روش اجرا و نمرهگذاری (نسخه فارسی). روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 37(10)، 92-90.
حبیبی، آرش و عدن ور، مریم. (1397). مدلیابی معادلات ساختاری. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
حشمتی، رسول، بیرامی، منصور و نوروزی، حسین. (1402). نقش تجربه زیسته روان زخم در کودکی و خودتخریب گری بر پندار خودکشی: اثر واسطه ای فرونشانی عاطفی. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 18(69)، 113-121.
زارع داویجانی، علیرضا، دبیری، سولماز، جباری مقدم، سحر، فخری، پروین و ملارضا، زینب. (1402). پیشبینی اضطراب اجتماعی بر اساس ترومای دورانکودکی با نقش میانجی ناگویی هیجان در نوجوانان. پژوهش در روان درمانی کودک و نوجوان، 2(3)، 51-41.
فرازمند، مهرانگیز و ابراهیمی، ساسان. (1397). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر فرسودگی زناشویی و پریشانی روانشناختی زنان نابارور. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 61(6.1)، 329-320.
کاکاوند، علیرضا، شیرمحمدی، فرهاد، جعفری جوزانی، عسل و حاجی امیدی، سمیرا. (1399). نقش میانجی ناگویی هیجانی و اضطراب ناشی از کرونا در ارتباط بین تاب آوری با تعارضات زناشویی. مطالعات روان شناختی، 16(4)، 159-143.
کیانی چلمردی، احمدرضا، رشید، سجاد و رمضانی، شکوفه. (۱۳۹۸). اعتباریابی مدل یکپارچه انگیزشیارادی خودکشی در بین دانشجویان: مدل ساختاری. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران، ۲۵(۲)، ۱۹۴-۲۰۹.
رفیعی، محمد و سیفی، اکرم. (1392). بررسی پایایی و اعتبار مقیاس اضطراب بک در دانشجویان، نشریه اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 7(27)، 37.
یعقوبي، حمید. (1387). غربال گري اختالالت رواني: جایگاه آزمونها و نحوه تعیین نمره برش و اعتباریابي. فصلنامه سالمت روان، 1(1)، 51-39.
Alslman, E., Thultheen, I., Hamaideh, S. H., Nofal, B., Hamdan-Mansour, R., & Hamdan Mansour, A. (2023). The mediating effect of psychological distress and bullying victimization on the relationship between alexithymia and fibromyalgia among school adolescents. Mental Health and Social Inclusion.
Angelakis, I., Austin, J. L., & Gooding, P. (2020). Association of childhood maltreatment with suicide behaviors among young people: a systematic review and meta-analysis. JAMA network open, 3(8), e2012563-e2012563.
Bagby, R. M., Parker, J. D., & Taylor, G. J. (1994). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—I. Item selection and cross-validation of the factor structure. Journal of psychosomatic research, 38(1), 23-32.
Bahar, A. (2023). Determining the Relationship between the Level of Self-efficacy and Quality of Life on Coping with Depression. JOURNAL OF EDUCATION AND RESEARCH IN NURSING, 20(3), 255-260.
Barker, M. M., Beresford, B., Bland, M., & Fraser, L. K. (2019). Prevalence and incidence of anxiety and depression among children, adolescents, and young adults with life-limiting conditions: a systematic review and meta-analysis. JAMA pediatrics, 173(9), 835-844.
Becker, M., & Correll, C. U. (2020). Suicidality in childhood and adolescence. Deutsches Ärzteblatt International, 117(15), 261.
Bernstein, D. P., Fink, L., Handelsman, L., Foote, J., Lovejoy, M., Wenzel, K., ... & Ruggiero, J. (1994). Initial reliability and validity of a new retrospective measure of child abuse and neglect. The American journal of psychiatry, 151(8), 1132-1136.
Bernstein, D. P., Stein, J. A., Newcomb, M. D., Walker, E., Pogge, D., Ahluvalia, T., ... & Zule, W. (2003). Development and validation of a brief screening version of the Childhood Trauma Questionnaire. Child abuse & neglect, 27(2), 169-190.
Cheng, X., Chen, J., Zhang, X., Wang, T., Sun, J., Zhou, Y., ... & Wei, X. (2024). Characterizing the temporal dynamics of intrinsic brain activities in depressed adolescents with prior suicide attempts. European Child & Adolescent Psychiatry, 33(4), 1179-1191.
Cogley, C., Bramham, J., Bramham, K., Smith, A., Holian, J., O'Riordan, A., ... & D'Alton, P. (2023). High rates of psychological distress, mental health diagnoses and suicide attempts in people with chronic kidney disease in Ireland. Nephrology Dialysis Transplantation, 38(10), 2152-2159.
Holliday, R., Nichter, B., Holder, N., Hill, M. L., Monteith, L. L., Norman, S. B., & Pietrzak, R. H. (2023). Childhood sexual abuse and military sexual trauma interact to increase suicide risk: results from a nationally representative veteran sample. Journal of interpersonal violence, 38(5-6), 5354-5369.
Hong, Y. C., Chen, S. J., Chang, Y. C., Chang, C. W., & Chiang, H. H. (2024). The role of alexithymia in suicide ideation among Taiwanese army military personnel: A serial mediation model investigating the effects of perceived stress and depression. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress, e3405-e3405.
Horwitz, A. V. (2002). Selecting outcomes for the sociology of mental health: Issues of measurement and dimensionality. Journal of health and social behavior, 43(2).
Kee, D. M. H., Anwar, A., & Vranjes, I. (2024). Cyberbullying victimization and suicide ideation: The mediating role of psychological distress among Malaysian youth. Computers in Human Behavior, 150, 108000.
Kessler, R. C., Andrews, G., Colpe, L. J., Hiripi, E., Mroczek, D. K., Normand, S. L., ... & Zaslavsky, A. M. (2002). Short screening scales to monitor population prevalences and trends in non-specific psychological distress. Psychological medicine, 32(6), 959-976.
Kuzminskaite, E., Vinkers, C. H., Milaneschi, Y., Giltay, E. J., & Penninx, B. W. (2022). Childhood trauma and its impact on depressive and anxiety symptomatology in adulthood: A 6-year longitudinal study. Journal of affective disorders, 312, 322-330.
Li, M., Yuan, Y., Cheng, X., Wang, Y., & Xu, Z. (2024). Childhood maltreatment and insomnia in college students: the role of alexithymia and psychological distress. Acta psychologica, 243, 104149.
Mkhize, M., van der Westhuizen, C., & Sorsdahl, K. (2024). Prevalence and factors associated with depression and anxiety among young school-going adolescents in the Western Cape Province of South Africa. Comprehensive psychiatry, 131, 152469.
Osman, A., Bagge, C. L., Gutierrez, P. M., Konick, L. C., Kopper, B. A., & Barrios, F. X. (2001). The Suicidal Behaviors Questionnaire-Revised (SBQ-R): validation with clinical and nonclinical samples. Assessment, 8(4), 443-454.
Rashid, S., Khorramdel, K., Gholami, F., & Senobar, L. (2016). The relationship between interpersonal psychological theory of suicide constructs (loneliness, perceived social support, thwarted belongingness and burdensomeness) and suicidal behavior among Iranian students. Health Education and Health Promotion, 4(2), 35-48.
Roy, A., Carli, V., & Sarchiapone, M. (2011). Resilience mitigates the suicide risk associated with childhood trauma. Journal of affective disorders, 133(3), 591-594.
Sifneos, P. E. (1972). Short-term psychotherapy and emotional crisis. Harvard University Press.
Wang, Y., Liu, J., Chen, S., Zheng, C., Zou, X., & Zhou, Y. (2024). Exploring risk factors and their differences on suicidal ideation and suicide attempts among depressed adolescents based on decision tree model. Journal of affective disorders.
WHO, Suicide worldwide in (2019). Global health estimates. https://www.who.int/publications/i/item/suicide-in-the-world. 2019.
Yao, K., Chen, P., Zhou, H., Ruan, J., Chen, D., Yang, X., & Zhou, Y. (2023). The effect of childhood trauma on suicide risk: the chain mediating effects of resilience and mental distress. BMC psychiatry, 23(1), 865.
Zhang, J., Lu, H., Zeng, H., Zhang, S., Du, Q., Jiang, T., & Du, B. (2020). The differential psychological distress of populations affected by the COVID-19 pandemic. Brain, behavior, and immunity, 87, 49.
Zhang, L., Ma, X., Yu, X., Ye, M., Li, N., Lu, S., & Wang, J. (2021). Childhood trauma and psychological distress: a serial mediation model among Chinese adolescents. International journal of environmental research and public health, 18(13), 6808.
Zhao, J., & Wang, Y. (2023). Harsh parenting and suicide ideation among Chinese adolescents: the roles of self-esteem and school social support. BMC psychiatry, 23(1), 609.
[1] . Mkhize
[2] . Barker
[3] . Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5)
[4] . Bahar
[5] . Suicide
[6] . Wang
[7] . Cheng
[8] . World Health Organization (WHO)
[9] . Becker & Correll
[10] . Zhao & Wang
[11] . Childhood Trauma
[12] . Yao
[13] . Angelakis
[14] . Holliday
[15] . Psychological distress
[16] . Kee
[17] . Horwitz
[18] . Zhang
[19] . Kuzminskaite
[20] . Cogley
[21] . Alexithymia
[22] . Sifneos
[23] . Hong
[24] . Li
[25] . Beck
[26] . Beck
[27] . Suicide Behaviors Questionnaire-Revised (SBQ-R)
[28] . Osman
[29] . Rashid
[30] . Bernstein
[31] . Bernstein
[32] . Roy
[33] . Psychological Distress Scale
[34] . Anderson
[35] . Toronto Alexithymia Scale
[36] . Bagby, Parker & Taylor
[37] . Root Mean Square Error of Approximation
[38] . Standardized Root Mean Square Residual
[39] . Comparative Fit Index
[40] . Normed Fit Index
[41] . Goodness of Fit Index
[42] . Adjusted Goodness of Fit Index
[43] . Interpersonal-Psychological Theory of Suicidal Behavior (IPTS)
[44] . Lazarus & Folkman