Evaluation of Local Management in the Rural Areas of Western and Southwestern on Guilan Province
Subject Areas : Rural and nomadic studies
Mahmod Ghasemnejad Darvishi
1
,
Nasrollah Molaeihashjin
2
,
Mohammad Baset Ghoreshi
3
,
Eisa Pourramzan
4
1 - Ph.D Student in Geography & Rural Planning, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
2 - Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
3 - Assistand Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
4 - Associate Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
Keywords: Village, Local Management, Sustainable Rural Development, West and Southwest of Guilan Province,
Abstract :
Introduction: Rural management is a set of information and skills and a fundamental element of policy-making, planning and implementation of rural development programs and is considered one of the main axes in the analysis of rural issues. Local management with the nature of central management, an organized form, subordinate to the central government is one of the manifestations of rural management that is of great importance in rural areas due to its considerable decision-making power.
Research Aim: The aim of the present study is to evaluate local management in the rural areas of western and southwestern Guilan province.
Methodology: The present study is based on a descriptive-analytical method and is an applied study in terms of purpose. The statistical population of the study includes the rural areas of the west and southwest of Guilan province (7 counties). The statistical population of the study includes governors, prefectures, governorate experts, prefecture experts, housing foundation experts, agricultural jihad experts, provincial rural affairs experts, Dehyars and members of the Islamic Council (156 respondents). The data collection tool is a questionnaire, and regression analysis is used to analyze the data. First, three components of awareness and attitude, laws and regulations, and local indicators (including 54 variables) were selected using the Delphi technique and were measured to evaluate the subject from the perspective of the local community.
Studied Area: The geographical scope of this research includes rural settlements in the west and southwest of Gilan province.
Result: The findings of the study show that villages that have a council and a Dehyar (village manager) can play an effective role in reducing migration, stabilizing and increasing the population, providing infrastructure and superstructure facilities and services, and gaining the satisfaction of the villagers with the help of the credits received. The Dehyar will be better managed than any council or elected council group, even in villages where it is not possible to have a Dehyar due to the population dimension, the management of a set of villages can be entrusted to a Dehyar. The findings also show that the indicators of access roads, facilities and welfare services, and the selection of a suitable manager have also been effective factors in management matters.
Conclusion: With the help of regression analysis, it was determined that these three components have had an impact on local management. Also, by observing the upper and lower positive limits of the one-sample t-test, it can be claimed that all three indicators are in a favorable state and according to the T-statistic, the local index, awareness and attitude, and then the rules and regulations have had the greatest to the least impact on local management in the study area.
بدری، علی و موسوی، عارف. (1388). مدیریت نوین روستایی در جستجوی راهکارهای مناسب برای توسعه دهیاری¬ها. تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی اشتیاق نور.
تقدیسی، احمد؛ سوری، فرشاد؛ صیدایی، سید اسکندر و کاظمی ، زینب. (1390). بررسی و تحلیل میزان عملکرد دهیاران درمدیریت روستایی (مورد پژوهش: بخش کونانی شهرستان کوهدشت). مدیریت شهری، 9(28)، 174-157.
http://ijurm.imo.org.ir/article-۱-۱۰۲-fa.html
حسيني ابري، سيد حسن. (1380). مدخلي بر جغرافياي روستايي ايران. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
حقیقی، محمد. (1378). نظریه¬های مدیریت تهران. تهران: انتشارات نقش مهر.
حیدری ساربان، وکیل. (1398). ارزیابی الگوی مدیریت محلی روستایی مبتنی بر شاخص¬های حکمروایی خوب (مطالعۀ موردی: شهرستان مشگین شهر). جغرافیا وتوسعه، 57 ، 154-133. 10.22111/GDIJ.2019.4985doi:
رضاییان، علی. (1380). مبانی سازمان مدیریت. تهران: انتشارات سمت.
زیارتی نصرآبادی، اسماعیل. (1384). ساختار و تشکیلات در سازمان مردم نهاد دهیاری. ماهنامه دهیاری، سازمان شهرداری¬ها و دهیاری¬های کشور، شماره 18.
سجاسی قیداری، حمدالله و حاجیان، نرگس. (1397). ارزیابی مدیریت محلی درمناطق روستایی با شاخص¬های حاکمیت مطلوب (مطالعه موردی روستاهای شهرستان چناران) . برنامه¬ریزی فضایی، 8(28)، 208-191. https://gps.gu.ac.ir/article_70711.html
شفیعی ثابت، ناصر؛ حسینی حاصل، صدیقه و رهبری، مهناز.(1397). ارزیابی مدیریت روستایی، توانمندسازی ذینفعان محلی و تحولات کالبدی در سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی سمنان). مسکن و محیط روستا، 165، 113-128. doi: 10.22034/38.165.113
شفیعی، حسن. (1379). مدیریت در سطح محلی و توسعه پایدار. مدیریت شهری، 4، 43-34.
صادقلو، طاهره. (1397). تحلیل سبک مدیریت محلی در مناطق روستایی و تأثیر آن بر میزان مشارکت روستاییان (منطقه مورد مطالعه: روستاهای زرین گل شهرستان علی آباد). پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 52 (3)، 870-851.
10.22059/JHGR.2019.239103.1007516 doi:
فیروز نیا ، قدیر. (1390). چشم انداز و نظام مدیریت برنامه¬ریزي توسعه کالبدي نواحی روستایی ایران. تهران: اتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
قادر مرزی، حامد و جمینی، داود. (1396). ارزیابی عملکرد مدیریت نوین روستایی با رویکرد حکمروایی خوب و ارائه راهکارهای بهبود آن در روستاها (مطالعه موردی: بخش شاهو، شهرستان روانسر). پژوهش و برنامه¬ریزی¬روستایی، 6(2)، 123-111.
قدیری معصوم، مجتبی و ریاحی، وحید. (1383). بررسی محورها و چالش¬های مدیریت روستایی در ایران. پژوهش¬های جغرافیایی، 36(50)، 198-177. https://jrg.ut.ac.ir/article_10064.html
قنبری، سیروس و بهرامی، کیوان.(1395). مدیریت محلی و نقش آن در توسعه فیزیکی سکونتگاه¬های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان چناران). فصلنامه برنامه¬ریزی منطقه¬ای، 6 (22)، 135-146. 20.1001.1.22516735.1395.6.22.11.1 dor:
کبیری، افشار و ولائی، محمد. (1398). بررسی و تحلیل چالش¬های مدیریت نوین روستایی: مطالعه موردی روستاهای شهرستان میاندوآب (مطالعه موردی روستاهای شهرستان میاندوآب). روستا و توسعه، 22(87)، 94-69. doi: 10.30490/RVT.2020.262968.1009
مزینی، منوچهر. (1374). مدیریت شهري و روستایی در ایران، مشکلات و امکانات آن، تهران: وزارت مسکن و شهرسازي.
مطيعي لنگرودي، سید حسن. (1382). برنامه¬ريزي توسعه روستايي با تأكيد بر ايران. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهي مشهد.
مقیمی، محمد. (1382). اداره امور حکومت¬های محلی. مدیریت شوراها و شهرداری¬ها، تهران، انتشارات سمت.
مولائی هشتجین، نصراله. (1392). برنامه¬ریزی توسعه کالبدی سکونتگاه¬های روستایی در گیلان (شناخت، ارزیابی و چشم انداز طرح هادی روستایی). دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
مولائي هشجين، نصرالله. (1391). مدل و الگوي پیشنهادي مدیریت روستایی در استان گیلان. همایش ملی توسعه روستایی، گیلان.
مولائي هشجين، نصرالله. (1392). جایگاه مدیریت محلی در برنامه ریزی کالبدی در سکونتگاه¬های روستایی. تهران: انتشارات سازمان شهرداری¬ها و دهیاری¬های وزارت کشور.
مولائي هشجين، نصرالله؛ آمار حاجی شیرکیا، تیمور و باقری، عباس. (1396). نقش مدیریت محلی در توسعه اقتصادی مناطق روستایی شهرستان بهشهر. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 6(4)، 176-165. http://serd.khu.ac.ir/article-12964-fa.html
نصیری لاکه، محمد؛ مولائی هشجین، نصرالله و پوررمضان، عیسی. (1397). تحلیل نظام نوین مدیریت روستایی و توسعه زیست محیطی- اکولوژیکی و کالبدی- فضایی روستایی (مطالعه موردی: منطقه مرکزی استان گیلان). نگرش¬های نو درجغرافیای انسانی، 11(3)، 244-223. 20.1001.1.66972251.1398.11.3.12.1 dor:
Byrne, Tony. (1983). Local Government in Britani, Antony Byrne.
تذکر: مقاله‌هایی که براساس راهنمای مجله تدوین نشده باشد، عودت داده می‌شود.
فصلنامه نشریه علمی مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی
دوره پانزدهم، شماره (پیاپی 51)، تابستان 1399
شاپای چاپی 5968- 2538 شاپای الکترونیکی X595- 2538
http://jshsp.iaurasht.ac.ir
صص.
ارزیابی مدیریت محلی در نواحی روستایی غرب و جنوب غرب استان گیلان
نام و نام خانوادگی*1 (B Mitra 10 Bold)- مرتبه علمی، گروه یا مقطع تحصیلی، نام دانشگاه و یا محل فعالیت، شهر، کشور B Mitra 10 )
تاريخ دريافت: | تاريخ پذیرش: |
چکیده
مدیریت روستایی مجموعه ای از اطلاعات و مهارتها و رکن اساسی سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای برنامه های توسعه روستایی بوده و از محورهای اساسی در تحلیل مسایل روستایی به شمار می رود. مدیریت محلی با ماهیت مدیریت مرکزی، شکل سازمان یافته، تابع حکومت مرکزی یکی از نمودهای مدیریت روستایی است که به علت قدرت تصمیم گیری قابل ملاحظه از اهمیت بسیاری در نواحی روستایی برخوردار است. به همین علت تحقیق حاضر با هدف ارزیابی مدیریت محلی و با شیوه توصیفی-تحلیلی در مناطق روستایی غرب و جنوب غربی استان گیلان (7 شهرستان) به مطالعه موضوع پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل فرمانداران، بخشداران، کارشناسان فرمانداریها، کارشناسان بخشداریها، کارشناسان بنیاد مسکن، کارشناسان جهاد کشاورزی، کارشناس امور روستایی استانداری، دهیاران و اعضای شورای اسلامی(156 پاسخگو)و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل رگرسیون استفاده است. ابتدا به کمک تکنیک دلفی سه مولفه آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی ( شامل 54 متغیر) انتخاب شده و جهت ارزیابی موضوع از نظر جامعه محلی مورد سنجش قرار گرفته اند. سپس به کمک تحلیل رگرسیون مشخص شد این سه مولفه بر مدیریت محلی تاثیرگذار بوده است. همچنین با مشاهده حد مثبت بالا و پایین حاصل از آزمون تی تک نمونه می توان ادعا نمود هر سه شاخص در وضعیت مطلوبی قرار دارند و با توجه به آماره T به ترتیب شاخص محلی، آکاهی و نگرش و سپس قوانین و ضوابط بیشترین تا کمترین تاثیر را بر مدیریت محلی در محدوده مورد مطالعه داشته اند.
واژهگان کلیدی : ارزیابی، مدیریت محلی، مناطق روستایی، گیلان
مقدمه
مدیریت فرایند به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات و هدایت و کنترل اداری است که برای دست یابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد(Haghighi,1999,5) و باید توجه داشت که شیوه رهبری و مدیریت در هر تمدنی بستگی به ساخت فرهنگی آن تمدن دارد(Rezaian,2001,1). مدیریت بطور کلی عبارت است از استفاده موثر از منابع و بکارگیری نیروی انسانی جهت رسیدن به هدفی خاص.
مدیریت روستایی مجموعه ای از دانش، اطلاعات، فنون و مهارت ها است که با هنر مدیریت، فرآیند و عمل برنامه ریزی به منظور دستیابی به توسعه روستایی را با توجه به اهداف محوری برنامه ریزی توسعه روستایی سامان می دهد. این مدیریت با توجه به جایگاه ها و وظایف محوله و در راستای اداره امور روستا به بهتر نمودن اوضاع محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا کمک می کند(MolaeiHashtjin,2013,89). همچنین می توان گفت مدیریت روستایی عبارت است از مجموعه ای اعم از دولتی یا مردمی، فردی یا گروهی و در اشکال کلان و خرد که به عنوان متولیان امور مربوط به روستاها فعالیت دارند(GhadiriMasoom,2004:178). با عنایت به تعریف مدیریت به صورت عام، می توان مدیریت روستایی را برنامه ریزی برای روستا، سازماندهی اقدام توسعه ای و هماهنگی و نظارت بر اقدامات انجام شده دانست. به عبارت دیگر مدیریت روستایی به اداره امور روستا تلقی می شود که در راستای توازن و تعادل امور روستا و همچنین به ارتقاء سطح کیفی زندگی روستاییان یاری رساند(Taghdisi,2011,157). پارادایم جدید مدیریت روستایی در ایران در محورهای مدیریت مالی و نظام درآمد- هزینه برای روستاها، مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار و مدیریت برای کاهش فقر و برقراری عدالت اجتماعی قابل بررسی است که هر یک از این محورها در دهه های قبل دارای شدت و ضعف در عملکرد و اجراء و حتی گاه به عنوان راهبرد اساسی در برنامه های کلان مطرح بوده و بررسی جنبه های مختلف این محورها بیان کننده گستردگی مفهوم مدیریت روستایی در ایران است(GhadiriMasoom,2004). نقاط روستایی و جوامع روستانشین ایران از دیرباز ، مانند سایر جوامع انسانی دارای سلسله مراتب مدیریتی متناسب با اوضاع و احوال اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زمان خود بوده است زیرا بدون نظم و نسق اجتماعی اصولاً اداره هیچ یک از جوامع بشری و از جمله مناطق روستایی امکان پذیر نبوده است(HosseiniAbri,2001,87). پس از بررسی مفهوم مدیریت و مدیریت روستایی، درک مفهوم و اهمیت مدیریت محلی آسان تر بوده است. واژه مدیریت محلی یا حکومت محلی، تقسیم بندی سیاسی یک کشور و یا امور محلی را در دست دارد و هیأت اداره کننده چنین موجودیتی به صورت محلی انتخاب می گردد. حکومت محلی شامل مدیریت عمومی هر محله به وسیله یک هیأت اجرایی از نمایندگان مردم محل است. چنین موجودیتی اگر چه در بسیاری از موارد تابع حکومت مرکزی است ولی از قدرت تصمیم گیری قابل ملاحظه ای برخوردار است(Byrne,1983,1). حکومت محلی موجودیتی سازمان یافته است که دارای مشخصه های حکومتی بوده و استقلال اداری و مالی و نه سیاسی قابل ملاحظه ای برخوردار باشد و هدف از ایجاد آن ارایه خدمات عمومی به مردم محل با حداکثر کارایی و اثربخشی است(Moghimi,2003,41-42). مدیریت محلی دهیاری و شورای اسلامی روستا در درجه اول و شورای اسلامی بخش و بخشداری در درجه دوم می باشد که در مدیریت محلی مورد توجه قرار می گیرد(MolaeiHashtjin,2013,30).
ایجاد و توسعه مدیریت محلی از رشد و توسعه شعور اجتماعی مردم و نیز دوام و بقاء حقوق آنها حائز اهمیت است که در این صورت مردم محلی خود نیازهای خود را تشخیص می دهند(Badri,Mousavi, 2009,5-6). در واقع هویت محلی مبنای اصلی، محلی گرایی و اداره محلی امور جامعه روستایی در قالب عنوان مدیریت محلی است واژه ای که در تمرکززدایی، خودگردانی، مشارکت محلی، مشروعیت محلی، توسعه محلی و خوداتکایی نهفته است(Shafiee,2000,34-43). مدیریت محلی در ایران نیز از قدمت زیادی برخوردار است و می توان ایران را به عنوان یکی از خاستگاههای حکومتی های محلی مطرح کرد؛ زیرا ایران یکی از تمدن های قدیمی است که به دلیل وسعت و قلمرو زیاد و برای اداره امور آن از روش های مختلف تمرکززدایی در قالب مناطق ولایات خودمختار و خودگردان استفاده می شده است(Moghimi,2003,52). کاهش هزینه های دولت در زمینه ارایه خدمات عمومی به روستائیان، کارآمدی در مقایسه با دستگاههای روستایی، فراهم آوردن زمینه های مشارکت مردم در فرآیند توسعه پایدار روستایی و تمرکززدایی و گسترش عدالت اجتماعی از مهمترین عوامل توجه، تقویت و گسترش مدیریت و یا حکومت های محلی در عرصه بین المللی به شمار می روند(ZiaratiNasrabadi,2005,16). مدیریت محلی باید درک توسعه محلی، بروز ابتکارها، جمع گرایی و مشارکت در امور را آموزش دهد و عامل تحلیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فضاهای روستایی شود(MotieiLangroudi,2003,230).
بنابر آنچه ذکر شد مدیریت محلی یکی از ارکان مهم در نواحی روستایی است و اهمیت و توجه به نواحی روستایی در حیات اقتصادی و اجتماعی کشورها به ویژه در تولید محصولات کشاورزی و غذایی، از جایگاه ویژه ای در توسعه ملی و سرزمینی برخوردار است و بدون سازماندهی و توسعه این مناطق، برنامه های توسعه با ناکامی مواجه خواهند شد. بنابراین می توان اهمیت مدیریت محلی را درک نمود و از آنجائیکه روستاها به منزلة مکان هایی خاص با شیوه زندگی و فعالیت هایی متفاوت نسبت به شهرها نیازمند الگوی مدیریتی مجزا و منطبق با شرایط اقتصادی، اجتماعی و بوم شناختی حاکم بر روستا هستند، لازم است مدیریت محلی در محددوه های مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد تا با درک نقاط قوت و ضعف آن بتوان زمینه رسیدن به توسعه را فراهم آورد. همچنین ارزیابی مدیریت محلی می تواند امکان ارائه الگوی مناسب مدیریتی را فراهم آورد. به همین دلیل تحقیق حاضر به دنبال ارزیابی مدیریت محلی در مناطق غرب و جنوب غرب استان گیلان شامل شهرستان های آستارا، تالش، رضوانشهر، شفت، صومعه سرا، فومن و ماسال می باشد تا بتوان زمینه ارائه الگوی مدیریتی مناسب را فراهم آورد.
در زمینه ارزیابی مدیریت محققان بسیاری دست به تحقیق و پژوهش زده اند که البته جملگی با هدف هماهنگ ولی از مسیرهای مطالعاتی متفاوتی بهره برده اند، در ادامه برخی از این تحقیقات شمرده خواهند شد، اما اغلب اشاره مستقیم به مدیریت محلی در ناحیه خاص روستایی ندارند و این نشانگر نو بودن تحقیق حاضر است.
قنبری و بهرامی(1395) در مقاله خود با عنوان مدیریت محلی و نقش آن در توسعه ی کالبدی سکونتگاه های روستایی(مورد مطالعه: شهرستان چناران) نقش موثر و کارآمد مدیریت محلی در توسعة کالبدی روستایی را تأیید کرده است. بر اساس یافته های تحقیق به جز در معیار وضعیت اقتصادی، در معیارهای مورد بررسی بین دیدگاه دو جامعة آماری تفاوتی معنادار وجود دارد.
مولائی هشجین و همکاران(1396) در مقاله خود با عنوان نقش مدیریت محلی در توسعه اقتصادي نواحی روستایی شهرستان بهشهر اعلام می دارد عناصر مدیریت محلی توانسته اند برای رشد در زمینه هایی مانند بهبود زندگی روستائیان، گسترش توسعه صنایع و حضور گردشگران در فضاهای روستایی، بسترسازی نمایند. در این میان، مدیریت محلی روستایی در ناحیه بهشهر، توفیقات چندانی در کاهش فقر در نواحی روستایی نداشته است.
قادرمرزی و جمینی(1396) در مقاله خود با عنوان ارزیابی عملکرد مدیریت نوین روستایی با رویکرد حکمروایی خوب و ارائه راهکارهای بهبود آن در نواحی روستایی(مطالعه موردی: بخش شاهو،شهرستان روانسر) می نویسند میزان رضایتمندی روستاییان از عملکرد مدیران روستایی پایین تر از حد متوسط بوده است و بیشترین میزان رضایتمندی روستاییان به شاخص توافق جمعی و کمترین میزان رضایتمندی به شاخص مسؤولیت پذیری تعلق دارد. سه راهکار نظرخواهی مدیران روستایی از روستاییان در مراحل مختلف برنامه های اجرایی(قبل، حین و بعد از اجرای برنامه ها)، همکاری و فعالیت بیشتر و دلسوزانۀ مدیران روستایی در محیط روستا و شفاف سازی برنامه ها و امور اجرایی روستا با روستاییان مهمترین راهکارهای پژوهش حاضر بوده اند.
سجاسی قیداری و حاجیان(1397) در مقاله خود با عنوان ارزیابی مدیریت محلی در مناطق روستایی با شاخص های حکمروایی مطلوب(نمونه موردی روستاهای توابع شهرستان چناران) می نویسد اکثریت شاخص ها(به جز شاخص عدالت) و گویه هاي مرتبط با آن (به جز سه گویه صدور پروانه براي ساختمان ها در روستا، برقراري امنیت براي روستاییان، و اعتماد روستاییان به مدیران محلی) میانگین ها کمتر از حد متوسط می باشد؛ همچنین رابطه همبستگی بین شاخص ها نیز نشان داده که از نظر روستاییان تحقق حکمروایی مطلوب در مدیریت روستایی، نیازمند وجود همبستگی بین شاخص ها می باشد.
صادقلو (1397) در مقاله خود با عنوان تحلیل سبک مدیریت محلی در مناطق روستایی و تاثیر آن بر میزان مشارکت پذیری روستائیان(منطقه مورد مطالعه: روستاهای دهستان زرین گل شهرستان علی آباد) اظهار می دارد در اغلب شاخص های پنج گانه (انگیزش، مشارکت در تصمیم گیری، تعامل، ارتباطات، و اعتماد و اطمینان) سازندۀ سبک های مدیریت است؛ به گونه ای که از میان 11 روستا، 10 روستا دارای مدیریت مشورتی و یک روستا دارای سبک مدیریتی غالب دلسوزانه است. از طرفی، ارتباط مستقیمی بین میزان سبک مدیریت و مشارکت پذیری روستاییان در روستاها وجود دارد. سطح معنی داری بیانگر این مطلب است که بین دو متغیر سبک مدیریت و مشارکت پذیری روستاییان همبستگی وجود دارد.
نصیری لاکه و همکاران(1397) در مقاله خود با عنوان تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی روستایی(مطالعه موردی ناحیه مرکزی استان گیلان) می گویند بهبود نظام مدیریت روستایی بر توسعه ابعاد محیطی- اکولوژیک و توسعه کالبدی- فضایی روستا موثر بوده است.
شفیعی ثابت و همکاران(1397) در مقاله خود با عنوان سنجش مدیریت روستایی، توانمندسازي ذینفعان محلی و تحولات کالبدی سکونتگاههای روستایی(مطالعه موردی سمنان) اظهار می دارد جایگاه شاخص هاي توانمندسازي ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی نامناسب است. بنابراین نیاز است رویکرد حاکم بر فرایند مدیریت روستایی تغییر یابد و یا اصلاح شود. در این ارتباط، انتخاب سیاست هاي اجتماعی و اقتصادي مناسب دولت و به کارگیري روش هاي مناسب توانمندسازي مولد ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی، مورد تأکید می باشد.
کبیری و ولائی(1398) در مقاله خود با عنوان بررسی و تحلیل چالش های مدیریت روستایی(مطالعه موردی روستاهای شهرستان میاندواب) می نویسند مهمترین چالش پیش روی دهیاران عبارت است از عدم امنیت شغلی، ضعف مالی، فقدان انگیزه، عدم درآمدزایی، نگرش منفی مردم و تعصبات شوراها.
حیدری ساربان(1398) در مقاله خود تحت عنوان ارزیابی الگوی مدیریت محلی روستایی مبتنی بر شاخص های حکمروایی خوب( مطالعۀ موردی: شهرستان مشگین شهر) می نویسد شاخص های مشارکت اجتماعی و مسئولیت پذیری از کارکرد بیشتری در شکل گیری الگوی مطلوب مدیریت محلی روستایی شهرستان مشگین شهر تأثیر دارد و مدیریت محلی روستایی شهرستان مشگین شهر ازلحاظ شاخص های حکمروایی مطلوب روستایی در وضعیت خوبی قرار دارد. افزون بر این، مطابق یافته های پژوهش، همۀ شاخص های حکمروایی خوب (مشارکت اجتماعی، پاسخگویی، کارآیی و اثربخشی، قانون مندی،عدالت و برابری، اجماع محوری، مسئولیت پذیری و شفافیت) در مناطق روستایی شهرستان مشگین شهر در وضعیت مطلوبی قرار دارند.
بنابراین بر اساس آنچه در تحقیقات پیشین ملاحظه شد ارائه مولفه هایی بومی جهت ارزیابی مدیریت محلی در یک محدوده و سنجش آن مولفه ها لازم است.
با مروری بر پیشینه مدیریت روستایی در ایران درمی یابیم مدیریت روستایی در ایران مانند دیگر سطوح مدیریتی سرزمین از گذشته هاي دور تاکنون با تحولات ساختاري، تغییرات سازمانی، شیوه مدیریت، چالش هاي ساختاري و مشکلات عدیده اي روبه رو بوده است به گونه اي که با توجه به تغییر شرایط و مقتضیات زمانی در هر دوره اي، ساختارهاي قبلی سنتی اعمال مدیریت در مناطق روستایی نتوانسته است مشکلات را حل کند و نیز ساختار و مدیریت جدید روستایی، بویژه از دهه 1970 به بعد که مبتنی بر مشارکت در امور و برنامه ریزي از پایین به بالا بوده است، به علل مختلفی نظیر؛ بومی نشدن مدیریت و مداخله گسترده دولت به طور کامل، نهادینه نشده تا بتواند مشکلات روستاهاي امروزي را با توجه به شرایط موجود و حاکم در دنیا ، منطقه و ملی بر طرف سازد(Firooznia,2001,69). بررسی روند تغییرات تعداد و سهم جمعیت روستایی در طی سرشماري هاي 1385-1335 نشان از از کاهش سهم جمعیت روستایی و عشایري دارد ولی نباید تصور کرد با توجه به اینکه روستانشینی اهمیت گذشتۀ خود را از دست داده است مدیریت آن نباید مورد توجه قرار گیرد. روشن است که روستانشینی هرگز به صفر نخواهد رسید چرا که با توجه به نقش روستاها در تولید و فراهم نمودن محصولات غذایی در قالب زراعت، باغداري، دامداري، زنبورداري و ... و مواد اولیه صنایع و نیز امکان استقرار بخشی از جمعیت کشور در آن، این امر تحقق پیدا نخواهد کرد البته شیوه روستانشینی با گذشت زمان تغییر پیدا خواهد کرد(Mozayeni,1995,78-79). مدیریت روستایی در ایران در گذشته بصورت سنتی وجود داشته است و در دوره هاي مختلف تاریخی به اشکال مختلف و گاهی مشابه بوده است(MolaeiHashtjin,2012,5).
مدیریت روستایی در ایران در طول تاریخ فراز و نشیب های متعددی داشته است. این فراز و نشیب ها به ویژه در سال های اخیر سرعت بیشتری یافته و با تغییر و تحولات زیادی به لحاظ تشکیلات و زیربناهای قانونی مواجه بوده است. تا زمانی که دولت مرکزی در روستاها حضوری نداشت، رتق و فتق امور روستا توسط افرادی با مشروعیت سنتی انجام می گرفت که گاه به لحاظ موروثی بودن آن سال های سال در دست افراد خاص در گردش بوده است. این افراد عمدتاً مالکان و نمایندگان آن ها یعنی کدخدا و مباشر بود. با گسترش اقتدار حکومت، حوزه مداخله حکومت از شهرها فراتر و به روستاها نیز سرایت نمود، این گسترش باعث مداخله دولت در روستاها و دستکاری در مدیریت سنتی روستاها شد. از جمله این تغییرات کاهش قدرت مالکان و سپس حذف سیاسی مالک از محیط روستا و از هم پاشیدگی مدیریت روستا بدون داشتن جایگزین مناسب در آن برهه و سپس راه اندازی انواع نهادهای محلی توسط دولت و شکل گیری صور مختلف حضور دولت یا نمایندگان آن ها در روستا شد. در ادامه با پیروزی انقلاب اسلامی و تحولات به وجود آمده در روستا، مدیریت روستایی با تغییر فکر از مدیریت فردی به مدیریت مبتنی بر نظام شورایی بنیاد نهاده شد و وظیفه اداره روستا بر عهده نهاد جدیدی تحت عنوان شوراهای اسلامی روستایی گذاشته شد. این شوراها که قانون آن در تاریخ 10/6/1361 از تصویب مجلس شورای اسلامی گذشت، مسئولیت اداره امور روستاها را بر عهده گرفتند. مهم ترین ویژگی این نهاد مدیریتی تازه تأسیس، انتخاب مستقیم این افراد توسط مردم روستا و شورایی بودن آن بود. با تصویب قانون وظایف، تشکیلات و شوراهای اسلامی کشوری در سال 1375 و اصلاح این قانون در سال 1382 تجربه مدیریت اجرایی جدیدی در عرصه مدیریت روستایی شکل گرفت و آن راه اندازی دهیاری ها است که در برگیرنده یک نهاد اجرایی، مدیریتی جدید در روستا زیر نظر شورای اسلامی روستا است که وظایف متعدد خدماتی و عمرانی را بر عهده دارند. بررسی و شناخت مسایل و مشکلات و نقاط قوت و ضعف مدیریت روستایی کشور طی دوران های گذشته از اهمیت زیادی برخوردار است. بطور کل می توان مدیریت روستایی در ایران را در قالب یک تقسیم بندی کلی به چهار دوره تاریخی تقسیم بندی و آن را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داد:1- قبل از انقلاب مشروطیت؛ 2- دوره مشروطیت تا اصلاحات ارضی؛ 3-پس از اصلاحات ارضی تا پیروزی انقلاب اسلامی؛ 4-پس از پیروزی انقلاب اسلامی(Badri, Mousavi,2009,19-20).
روش پژوهش
این تحقیق براساس هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش شناسی توصیفی تحلیلی است و از روش های آماری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شده است. در تحقیق حاضر به منظور گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از روش کتابخانه ای و اسنادی و همچنین برای تکمیل اطلاعات از روش میدانی استفاده شده است. در تهیه اطلاعات میدانی از پرسشنامه بی نام و از نوع بسته و باز برای پاسخ به سوالات و سنجش نظر، دیدگاه و بینش پاسخگویان بهره گرفته شده است. برای پاسخ سئوال های بسته از طیف لیکرت استفاده شده است. برای تعیین روایی محتوایی پرسش نامه تحقیق، از قضاوت متخصصان و افراد صاحب نظر استفاده شد که با تغییراتی در ظاهر پرسش نامه روایی صوری و روایی محتوایی پرسش نامه پژوهش مورد تایید قرار گرفت. از مجموع 100 سوال مطرح شده با خبرگان که در قالب پرسش نامه ای در میان 15 نفر آنها توزیع گردید تعداد 54 سوال حذف شدند و در نهایت تعداد 46 سوال برای توزیع در میان جامعه آماری تحقیق باقی ماند. در نهایت با توجه به شرایط پیشنهادی 156 پرسشنامه جمع آوری شد. پایایی پرسشنامه ها به کمک ضریب آفای کرونباخ(856/0)قابل قبول بوده است. برای استخراج و تحلیل داده ها و اطلاعات میدانی که از طریق پرسشنامه حاصل می شود از نرم افزار آماریspss و آزمون های آماری تحلیل رگرسیون و تی تک نمونه استفاده می گردد.
در تحقیق حاضر جامعه آماری مورد بررسی فرمانداران، بخشداران، کارشناسان فرمانداری مرتبط با امور دهیاریها و روستاها، کارشناسان بخشداریها، کارشناسان بنیاد مسکن، کارشناسان جهاد کشاورزی، کارشناس امور روستایی استانداری، دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاهای شهرستان های غرب و جنوب غرب استان گیلان می باشند. با کمک تکنیک دلفی که اساس و پایه آن بر این است که نظر متخصصان هر قلمرو علمی در مورد پیش بینی آینده صائب‌ترین نظرست. بنابراین برخلاف روشهای پژوهش پیمایشی، اعتبار روش دلفی نه به شمار شرکت کنندگان در پژوهش که به اعتبار علمی متخصصان شرکت کننده بستگی دارد. انتخاب جامعه نمونه به این شرح می باشد: در 7 شهرستان، 7 فرماندار، 19 بخشدار،83 دهیار و شورا ، 7 کارشناس امور روستایی استانداری، 7 کارشناس فرمانداری، 19 کارشناس بخشداری، 7 کارشناس بنیاد مسکن، 7 کارشناس جهادکشاورزی به صورت تصادفی انتخاب شده اند. در این پژوهش مدیریت محلی روستایی به عنوان متغیر وابسته و شاخص های آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی به عنوان متغیر مستقل می باشند
قلمرو جغرافیایی پژوهش
استان گیلان یكی از استان های شمالی كشور بالغ بر 14 هزار كیلومتر مربع(14044) مساحت دارد. این استان در 36 درجه و 33 دقیقه تا 38 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 32 دقیقه تا 50 درجه و 36 دقیقه طول شرقی از نصف النهار قرار گرفته است. این استان دارای 16شهرستان، 52 شهر، 43 بخش، 109 دهستان، 2914 آبادی که از این تعداد 2583 آبادی دارای سکنه می باشد. از میان این شهرستانها7 شهرستان آستارا، تالش، رضوانشهر، شفت، صومعه سرا، فومن و ماسال در غرب و جنوب غرب استان قرار دارند و ناحیه مطالعاتی تحقیق می باشند. شهرستان آستارا دارای 4 بخش مرکزی، اسالم، حویق، گرگانرود، شهرستان تالش دارای 4 بخش مرکزی، اسالم، حویق، گرگانرود، شهرستان رضوانشهر دارای 2 بخش مرکزی ، پره سر، شهرستان شفت دارای 2 بخش مرکزی، احمد سرگوراب، شهرستان صومعه سرا دارای 3 بخش مرکزی، تولم، میرزا کوچک جنگلی، شهرستان فومن دارای 2 بخش مرکزی، سردارجنگل، شهرستان ماسال دارای 2 بخش مرکزی ، شاندرمن می باشند. بنابراین 19 بخش از 109 بخش استان گیلان جزء محدوده مورد مطالعه پژوهش می باشد.
شکل 1.محدوده مورد مطالعه شهرستان های غرب و جنوب غرب استان گیلان
یافتهها و بحث
جهت ارزیابی مدیریت محلی در محدوده مورد مطالعه ابتدا به شناخت نوع مدیریت حال حاضر پرداخته و سپس با بررسی مولفه های موثر در مدیریت محلی به ارزیابی آن پرداخته شده است.
-نحوه مدیریت روستایی در مناطق روستایی غرب و جنوب غرب گیلان
جهت بررسی نحوه مدیریت روستایی در غرب و جنوب غرب استان لازم است شهرستانهای مورد مطالعه را از نظر مدیریتی بررسی نماییم. در پژوهش حاضر این بررسی از دو جنبه جمعیت و ارتفاع گروه بندی خواهد شد. بدین صورت که ابتدا شهرستانها بر اساس رده های جمعیتی در سه گروه اندازه جمعیتی(کوچک، متوسط و بزرگ) گروه بندی شده و نحوه برخورداری از مدیریت روستایی را بررسی نموده و در گام دوم این عمل بر اساس تقسیم بندی ارتفاعی(ساحلی، جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی) تکرار شده است. بدین نحو تعداد روستاهای برخوردار از مدیریت روستایی و نوع آن مشخص خواهد شد.
جدول1: بررسی روستاهای دارای سکنه موجود در شهرستان های مورد مطالعه بر اساس گروه بندی جمعیتی
ردیف | نام شهرستان | تعداد روستاهای ساکن | کمتر از 500 نفر (اندازه جمعیت کوچک) | 1000-500 نفر (اندازه جمعیت متوسط) | بیشتر از 1000 نفر (اندازه جمعیت بزرگ) | |||
تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | |||
1 | آستارا | 59 | 38 | 18/71 | 8 | 55/13 | 9 | 25/15 |
2 | تالش | 279 | 190 | 55/74 | 44 | 77/15 | 27 | 67/9 |
3 | رضوانشهر | 104 | 65 | 07/73 | 22 | 15/21 | 6 | 76/5 |
4 | شفت | 95 | 52 | 78/55 | 33 | 73/43 | 9 | 47/9 |
5 | صومعه سرا | 150 | 106 | 66/70 | 29 | 33/19 | 15 | 10 |
6 | فومن | 156 | 94 | 58/68 | 41 | 28/26 | 8 | 12/5 |
7 | ماسال | 93 | 62 | 11/73 | 23 | 73/24 | 2 | 15/2 |
کل روستاهای ساکن غرب و جنوب غرب استان گیلان | 936 | 660 | 51/70 | 200 | 36/21 | 76 | 11/8 | |
منبع: سالنامه آماری استان گیلان ، فرمانداریها، امور روستایی استانداری گیلان، معاونت برنامه ریزی استانداری گیلان
بنابراین 51/70 درصد از روستاهای موجود در شهرستانهای مورد مطالعه کمتر از 500 نفر، 36/21 درصد بین 1000-500 نفر و 11/8 درصد بیشتر از 1000 نفر جمعیت دارند .
جدول2: بررسی وضعیت مدیریت محلی در شهرستانهای مورد مطالعه
ردیف | شهرستان | کل روستاها | روستاهای دارای سکنه | روستاهای خالی از سکنه | روستاهای دارای شورای اسلامی | روستاهای دارای دهیار | ||
تعداد | درصد | تعداد | درصد | |||||
1 | آستارا | 80 | 59 | 21 | 41 | 49/69 | 37 | 71/62 |
2 | تالش | 367 | 279 | 88 | 210 | 26/75 | 193 | 17/69 |
3 | رضوانشهر | 115 | 104 | 11 | 80 | 92/76 | 72 | 23/69 |
4 | شفت | 99 | 95 | 4 | 90 | 73/94 | 79 | 15/83 |
5 | صومعه سرا | 151 | 150 | 1 | 143 | 33/95 | 129 | 86 |
6 | فومن | 169 | 156 | 13 | 130 | 33/83 | 123 | 84/78 |
7 | ماسال | 108 | 94 | 15 | 77 | 79/82 | 76 | 72/81 |
روستاهای غرب و جنوب غرب استان گیلان | 1089 | 936 | 153 | 771 | 37/82 | 709 | 74/75 | |
منبع: سالنامه آماری استان گیلان ، فرمانداریها، امور روستایی استانداری گیلان، معاونت برنامه ریزی استانداری گیلان
بر اساس اطلاعات بدست آمده 37/82 درصد از روستاهای دارای سکنه در شهرستانهای مورد مطالعه دارای مدیریت اجرایی(دهیار) و 74/75 درصد دارای مدیریت نظارتی(شورای اسلامی)می باشند
جدول3: بررسی روستاهای دارای سکنه موجود در شهرستان های مورد مطالعه بر اساس گروه بندی ارتفاعی
ردیف | شهرستان | روستاهای دارای سکنه | ارتفاع100-(ساحلی) | ارتفاع 100-0(جلگه ای) | ارتفاع 499-100(کوهپایه ای) | ارتفاع 500+(کوهستانی) | ||||
تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | |||
1 | آستارا | 59 | 17 | 82/28 | 10 | 94/16 | 15 | 42/25 | 17 | 8/28 |
2 | تالش | 279 | 88 | 54/31 | 53 | 99/18 | 34 | 18/12 | 104 | 29/37 |
3 | رضوانشهر | 104 | 48 | 15/46 | 16 | 38/15 | 7 | 73/6 | 33 | 74/31 |
4 | شفت | 95 | 28 | 47/29 | 61 | 21/64 | 5 | 26/5 | 1 | 06/1 |
5 | صومعه سرا | 150 | 130 | 66/86 | 20 | 34/13 | 0 | 0 | 0 | 0 |
6 | فومن | 156 | 43 | 56/27 | 78 | 50 | 12 | 69/7 | 23 | 75/14 |
7 | ماسال | 94 | 0 | 0 | 48 | 61/51 | 31 | 33/33 | 14 | 06/15 |
روستاهای ساکن غرب و جنوب غرب استان گیلان | 936 | 354 | 82/37 | 286 | 55/30 | 104 | 11/11 | 192 | 52/20 | |
منبع: سالنامه آماری استان گیلان ، فرمانداریها، امور روستایی استانداری گیلان، معاونت برنامه ریزی استانداری گیلان
همانگونه که در جدول بالا ملاحظه می شود 82/37 درصد از روستاهای دارای سکنه در شهرستانهای مورد مطالعه در بخش ساحلی، 55/30 درصد در بخش جلگه ای، 11/11 درصد در بخش کوهپایه ای و 52/20 درصد در بخش کوهستانی واقع شده اند.
جدول4: بررسی وضعیت مدیریت محلی در شهرستانهای مورد مطالعه
ردیف | شهرستان | کل محدوده | ارتفاع100-(ساحلی) | ارتفاع 100-0(جلگه ای) | ارتفاع 499-100(کوهپایه ای) | ارتفاع 500+(کوهستانی) | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
تعداد دهیار | تعداد شورا | تعداد دهیار | تعداد شورا | تعداد دهیار | تعداد شورا | تعداد دهیار | تعداد شورا | تعداد دهیار | تعداد شورا | ||
1 | آستارا | 37 | 41 | 17 | 17 | 7 | 8 | 7 | 8 | 6 | 8 |
2 | تالش | 193 | 210 | 80 | 86 | 50 | 52 | 26 | 29 | 37 | 43 |
3 | رضوانشهر | 72 | 80 | 45 | 46 | 12 | 14 | 3 | 3 | 12 | 17 |
4 | شفت | 79 | 90 | 25 | 27 | 49 | 57 | 4 | 5 | 1 | 1 |
5 | صومعه سرا | 129 | 143 | 110 | 123 | 19 | 20 | 0 | 0 | 0 | 0 |
6 | فومن | 123 | 130 | 42 | 43 | 72 | 76 | 6 | 8 | 3 | 3 |
7 | ماسال | 76 | 77 | 0 | 0 | 44 | 46 | 28 | 25 | 5 | 5 |
مجموع تعداد | 709 | 771 | 319 | 342 | 255 | 271 | 71 | 81 | 64 | 77 | |
مجموع درصد | 100 | 100 | 99/44 | 36/44 | 97/35 | 15/35 | 01/10 | 5/10 | 03/9 | 99/9 | |
منبع: سالنامه آماری استان گیلان ، فرمانداریها، امور روستایی استانداری گیلان، معاونت برنامه ریزی استانداری گیلان
بنابراین 709 دهیار و 771 شورا در کل روستاهای دارای سکنه در شهرستانهای مورد مطالعه وجود دارند که نقش مدیریت اجرایی و نظارتی را بازی می نمایند که از این تعداد سهم هر پهنه مشخص است. بنابراین نوع مدیریت شناخته شده در پهنه های متفاوت نیز دو نوع اجرایی و نظارتی است.
پس از مشخص شدن شرایط مدیریتی در شهرستانهای غرب و جنوب غرب استان به دنبال بررسی های میدانی به جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و باشیوه مصاحبه از جامعه آماری منتخب که شامل 156 پاسخگو با اطلاعات زیر می باشند می پردازیم
جدول 5: اطلاعات توصیفی پاسخگویان
شاخص | متغیر | فراوانی | درصد | شاخص | متغیر | فراوانی | درصد |
دیپلم کاردانی | مرد | 113 | 44/72 | تحصیلات | زیر دیپلم | 1 | 64/0 |
زن | 43 | 56/27 | دیپلم | 31 | 87/19 | ||
کارشناسی کارشناسی ارشد و بالاتر | کمتر از 30 سال | 5 | 21/3 | کاردانی | 25 | 03/16 | |
39-30 | 42 | 92/26 | کارشناسی | 75 | 08/48 | ||
49-40 | 55 | 26/35 | کارشناسی ارشد و بالاتر | 24 | 38/15 | ||
59-50 | 25 | 03/16 | شغل | فرماندار و بخشدار | 26 | 67/16 | |
60 سال و بیشتر | 29 | 58/18 | دهیار و شورای اسلامی | 83 | 21/53 | ||
کارشناسان | 47 | 12/30 |
از آنجاییکه اطلاعات مورد نیاز مرتبط با مدیریت روستایی و شناسایی نوع مدیریت محلی بوده از فرماندار(7 نفر)، بخشدار(19 نفر)، دهیار و شورای اسلامی(83 نفر)، کارشناس امور روستایی استانداری(7 نفر)، کارشناس فرمانداری(19 نفر)، کارشناس بخشداری(19 نفر)، کارشناس بنیاد مسکن(7 نفر)، کارشناس جهاد کشاورزی(7 نفر) جهت دریافت اطلاعات کمک گرفته شده است. اغلب پاسخگویان(44/72 درصد)مردان ، در گروه سنی 49-40 سال(26/35 درصد) و با مدرک کارشناسی(08/48 درصد)می باشند.
گویه های پرسشنامه جهت پاسخ به سئوال اصلی که در آن به ارزیابی مدیریت محلی پرداخته شده است در 3 گروه آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی دسته بندی شده است. بر اساس این مولفه های متغیرهایی طرح شده و نتیجه نظرسنجی نشان می دهد:
1- آگاهی و نگرش
مولفه آگاهی و نگرش یکی از مولفه های مهم ارزیابی مدیریت محلی است که به کمک بررسی های میدانی در سطح روستاهای شهرستان های مورد مطالعه شناسایی شد.جهت بررسی میزان آگاهی و نوع نگرش به مدیریت نظارتی که از وظایف شوراهاست و مدیریت اجرایی که به عهده دهیاران می باشد تعدادی پرسش طرح و به شکل چند پاسخی سازمان دهی شده است . نتایج این پرسشنامه به دلیل ناهمگن بودن پاسخ ها به کمک مد(بیشترین بار تکرار) در جدول زیر ارائه شده است.
جدول 6: گویه های مربوط به آگاهی و نگرش به مدیریت نظارتی و اجرایی
ردیف | پرسش | پاسخ | مد | درصد |
|---|---|---|---|---|
1 | عهده دار مدیریت روستا در حال حاضر | دهیار | 153 | 2/98 |
2 | عهده دار مدیریت روستا بعد از انقلاب | فرمانداری یا بخشداری ، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شورای اسلامی یا دهیار، جهاد کشاورزی | 73 | 8/46 |
3 | زمینه مهمترین اهداف مدیریت روستایی | اقدامات عمرانی ، توزیع زمین بین کشاورزان، بهسازی و نوسازی مسکن، مطالعه و اجرای طرح هادی، نظارت بر کارهای عمرانی و اقتصادی و اجتماعی، هماهنگی با مسئولان دولتی ، بررسی، تصویب و اقدام جهت رفع مشکلات مردم و انتقال آن به مسئولان ذیربط | 142 | 91 |
4 | ارزیابی نقش مردم در همکاری با مدیران روستا | با انتخاب شورای اسلامی عملآ نقش خود را ایفا می کنند | 119 | 3/76 |
5 | نقش شوراها و دهیاران به عنوان مدیران نظارتی و اجرائی | مسئولان را از مشکلات مردم آگاه می سازند | 128 | 1/82 |
6 | تاریخ تآسیس شورای اسلامی (مدیریت نظارتی) روستا | سال 1378 | 138 | 5/88 |
7 | تفاوت روستاهای دارای شورا و فاقد شورا | روستاهايي كه شورا دارند به كاستي ها اگاهي دارند و پيگيري مي كنند | 132 | 91/84 |
8 | مهمترین مسائل و مشکلات روستا از نظر عمران و برنامه های توسعه روستایی در نبود شورای اسلامی | نبود اشخاص مشخص بعنوان مسئول و متولي جهت پيگيري مشكلات | 81 | 21/52 |
9 | نقش شورا در روستاهای غیربرخوردار از دهیاری در روند عمران و توسعه روستا | زیاد (طرح های عمرانی و اجتماعی با استفاده از منابع عمومی و دولتی) | 84 | 8/53 |
10 | عهده دار وظایف شورا در صورت نداشتن شورا | شورای اسلامی بخش(با هماهنگی بخشدار) | 83 | 2/53 |
11 | نقش شورا در کاهش مهاجرت | زیاد | 77 | 4/49 |
12 | نقش شورا در تثبیت و افزایش جمعیت | زیاد | 71 | 5/45 |
13 | نقش شورا را در افزایش میزان برخورداری از امکانات و خدمات زیربنایی و خدمات روبنایی | زیاد(تقويت برنامه هاي عمراني) | 81 | 9/51 |
14 | احساس نیاز به دهیاری | بلی | 146 | 6/93 |
15 | نوع دهیاری مورد نیاز | دهیاری تمام وقت | 92 | 59 |
16 | نقش دهیاری در کاهش مهاجرت | بسیار زیاد | 62 | 7/39 |
17 | نقش دهیاری در تثبیت و افزایش جمعیت | زیاد | 72 | 2/46 |
18 | نقش دهیاری را در افزایش میزان برخورداری از امکانات و خدمات زیربنایی و خدمات روبنایی | بسیار زیاد(با نظارت بر امکانات و خدمات به کمک مسئولان) | 69 | 2/44 |
19 | رضایت از روند عمران و توسعه به کمک دهیار و شورا | بلی | 123 | 8/78 |
20 | میزان رضایت از روند عمران و توسعه به کمک دهیار و شورا | زیاد | 68 | 6/43 |
21 | نحوه عملکرد دهیار و شورا در زمینه عمران و توسعه | با استفاده از اعتبارات | 66 | 53/42 |
نتایج این پرسش و پاسخ ها نشان می دهد فرمانداری یا بخشداری ، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شورای اسلامی یا دهیار، جهاد کشاورزی به عنوان عهده دار مسئولیت های مدیریتی روستا شناخته شده اند که مهمترین اهداف آنها اقدامات عمرانی ، توزیع زمین بین کشاورزان، بهسازی و نوسازی مسکن، مطالعه و اجرای طرح هادی، نظارت بر کارهای عمرانی و اقتصادی و اجتماعی، هماهنگی با مسئولان دولتی ، بررسی، تصویب و اقدام جهت رفع مشکلات مردم و انتقال آن به مسئولان ذیربط می باشند. در روستاها مردم با انتخاب شورا و شورا با انتخاب دهیار به یک تعامل رسیده و خود را در تمامی امور سهیم می دانند . همچنین پاسخگویان معتقدند روستاهایی که شورا و دهیار دارند بهتر می توانند نقش موثری در کاهش مهاجرت، تثبیت و افزایش جمعیت، فراهم نمودن امکانات و خدمات زیربنایی و خدمات روبنایی داشته باشند و رضایت اهالی روستا به کمک اعتبارات دریافتی را جلب نمایند.
2- قوانین و ضوابط
مولفه دیگر مورد بررسی قوانین و ضوابط می باشد که به کمک بررسی های میدانی در سطح روستاهای شهرستان های مورد مطالعه شناسایی شد.
جدول 7: گویه های مربوط به قوانین و ضوابط
ردیف | پرسش | پاسخ | مد | درصد |
|---|---|---|---|---|
1 | در برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ماده 194 به کدامیک از موارد زیر توجه دارد؟ | توسعه روستایی | 146 | 6/93 |
2 | بر اساس آیین نامه اجرایی ماده 194 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به منظور پیگیری و نظارت بر انجام فعالیت های توسعه و عمران در محدوده روستا، مدیر ارشد روستا کدام است؟ | دهیار | 147 | 2/94 |
3 | در شرایط کنونی وظایف و ماموریت های دهیاری در روستاهای فاقد دهیاری چگونه صورت می گیرد؟ | توسط بخشداری | 69 | 2/44 |
4 | میزان تاثیر مدیریت روستایی در رفاه اجتماعی ساکنان روستا چگونه بوده است؟ | اقدامات عمرانی زیربنایی و روبنایی سبب تسهیل زندگی مردم شده است | 139 | 1/89 |
5 | مشکلات عمده روستائیان در زمینه مدیریت روستایی چیست؟ | فقدان منابع پایدار مالی برای مدیریت روستایی | 95 | 9/60 |
6 | مدیر ارشد روستا علاوه بر وظایف مقرر براساس آیین نامه اجرایی ماده 194 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران کدامیک از موارد زیر را برعهده دارد؟ | تمامی موارد2 | 134 | 9/85 |
7 | به نظر شما با اداره روستاهای فاقد دهیاری یک دهستان توسط یک دهیار تا چه حدی خلاء ناشی از نبود مدیریت اجرایی (دهیاری) را می توان پر کرد؟ | زیاد | 54 | 6/34 |
8 | به نظر شما با اداره روستاهای فاقد شورای اسلامی یک دهستان توسط یک گروه شورای منتخب تا چه حدی خلاء ناشی از نبود مدیریت نظارتی (شورا) را می توان پر کرد؟ | متوسط | 58 | 2/37 |
9 | به نظر شما با اداره روستاهای فاقد دهیاری یک بخش توسط دهیار تا چه حدی خلاء ناشی از نبود مدیریت اجرائی (دهیاری) را می توان پر کرد؟ | متوسط | 54 | 6/34 |
10 | به نظر شما با اداره روستاهای فاقد شورای اسلامی یک بخش توسط یک گروه شورای منتخب تا چه حدی خلاء ناشی از نبود مدیریت نظارتی (شورا) را می توان پر کرد؟ | متوسط | 59 | 8/37 |
11 | به نظر شما قوانین لازم برای مدیریت مناطقی که فاقد کد روستایی می باشند ولی در بخشی از سال مردم در آن سکونت دارند، مصوب شده است؟ | خیر | 87 | 8/55 |
12 | اگر مجموعه ای از روستاها با توجه به بعد جمعیتی و خانوار با شورای اسلامی به تعداد با توجه به قوانین موجود و با یک دهیار اداره شود، به نظر شما اداره روستا در چنین شرایطی مناسب خواهد بود؟ | بلی | 95 | 9/60 |
بر اساس ادعای پاسخگویان در برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ماده 194 به توسعه روستایی نموده و دهیار را به عنوان مدیریت ارشد روستا نامیده است. همچنین مشخص شده است اگر روستایی فاقد دهیاری بود توسط بخشداری پیگیری و مدیریت شود. البته وجود دهیار بدلیل پیگیری اقدامات عمرانی زیربنایی و روبنایی سبب تسهیل در زندگی مردم شده است . از مشکلات عمده دهیارها فقدان منابع مالی پایدار بوده است. از جمله وظایف دهیار به عنوان مدیر ارشد روستا بر اساس این آیین نامه اجرایی، تسهیل اجرای سیاست ها و برنامه های دولت در روستا، تسهیل دریافت و بازپرداخت تسهیلات مالی- اعتباری توسط روستاییان، بهره برداری و نگهداری اماکن عمومی در صورت موافقت دستگاههای اجرائی ذیربط، شناسایی ظرفیت ها و قابلیت های سرمایه گذاری در توسعه اقتصاد محلی روستا جهت انعکاس به دستگاههای اجرایی ذی ربط، جلب مشارکت مردم در پیشبرد امور، رفع مشکلات و تحقق برنامه های توسعه روستا، گزارش وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا در چارچوب دستورالعمل ابلاغی وزارت کشور، پیگیری و هماهنگی فعالیت های خدمات رسانی دولت و نهادهای عمومی غیردولتی در سطح روستا، ترویج الگوی معماری اسلامی - ایرانی در روستاها در چارچوب ماده 169 قانون، مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه در محدوده روستا با رعایت قانون و تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور در آیین نامه و تهیه گزارش سالانه عملکرد ماده 194 قانون برای ارائه به بخشداری می باشد. پاسخگویان معتقدند دهیار بهتر از هر شورا یا گروه شورای منتخب اداره خواهد شد حتی در روستاهایی که با توجه به بعد جمعیتی امکان داشتن دهیاروجود ندارد اداره مجموعه ای از روستاها را به یک دهیار سپرده شود.
3- شاخص های محلی
در این مولفه شاخص های محلی موثر بر مدیریت محلی در سطح روستاهای شهرستان های مورد مطالعه بررسی شده است.
جدول 8: گویه های مربوط به شاخص های محلی
ردیف | پرسش | پاسخ | مد | درصد |
|---|---|---|---|---|
1 | وجود راههای دسترسی و وسایل نقلیه بین روستاهای فاقد دهیاری با روستا یا روستاهای مورد نظر برای تشکیل دهیاری تا چه حدی تاثیر گذار است؟ | زیاد(راه مناسب و وسایل نقلیه نقش بسزایی دارد) | 64 | 41 |
2 | در میان شاخص های راه، تهیه طرح هادی، خدمات رسانی بهتر کدام عامل موثرتر است؟ | وجود راه های مناسب نقش موثری دارد | 128 | 82/81 |
3 | یکی از دلایل عدم تاسیس و راه اندازی دهیاری نداشتن حداقل جمعیت لازم است به نظر شما چگونه می توان موانع جمعیت پذیری و کاهش آن را برطرف نمود؟ | ایجاد امکانات خدماتی و رفاهی و ایجاد درامد پایدار | 92 | 82/58 |
4 | کدامیک از گزینه های (تحت پوشش بخشداری، دهیاری وابسته، دهیاری مستقل پاره وقت، دهیاری مستقل تمام وقت) برای مدیریت مناسب تر است؟ | دهیاری مستقل تمام وقت(در جهت رفع مشکلات و پیگیری آن- دهيار نماينده دولت در روستا مي باشدو مشكلات را به گوش مسئولين مي رساند) | 111 | 2/71 |
5 | بهترین و مناسب ترین گزینه پیشنهادی برای دهیاری روستا و پوشش وظایف مآموریت های آن را بیان کنید. | آشنا به مشکلات روستا | 75 | 95/47 |
6 | آیا نیاز به تآسیس راه اندازی شورای اسلامی یا دهیاری یا هردو می باشد؟ | بلی | 129 | 7/82 |
7 | درصورت پاسخ مثبت یا منفی نوع مدیریت (دهیاری، شورای اسلامی و یا هردو) را بنویسید. | تعامل خوب بین دهیار و شورا | 120 | 9/76 |
8 | به نظر شما با توجه به مشکل قانونی راه اندازی دهیاری و شورای اسلامی آیا می توان قانون را برای کلیه روستاها بدون در نظر گرفتن تعداد خانوار و جمعیت عمومیت داد؟ | خیر | 106 | 9/67 |
9 | وجود و یا عدم وجود راههای دسترسی و وسایل نقلیه بین روستاهای فاقد شورای اسلامی با روستا یا روستاهای مورد نظر برای تشکیل شورای اسلامی تا چه حدی تآثیر گذار است؟ | زیاد(راههای دسسترسی و وسایل نقیله سبب رفت و آمد بین ساکنین روستا می شود) | 85 | 5/54 |
10 | نقش راههای دسترسی بین روستاهای فاقد شورای اسلامی و سایر روستاها را بیان کنید؟ | وجود راهها نقش موثری دارد و باعث توسعه می شود | 144 | 59/92 |
11 | یکی از دلایل عدم تآسیس و راه اندازی شورای اسلامی نداشتن حداقل جمعیت 20 خانوار و یا 100 نفر جمعیت است بنظر شما چگونه می توان موانع جمعیت پذیری را مرتفع نمود؟ | با ایجاد امکانات و خدمات برای روستاییان | 83 | 99/52 |
12 | کدامیک از گزینه های (تحت پوشش شورای اسلامی بخش، تحت پوشش شورای اسلامی بزرگترین روستای نزدیک روستا، شورای اسلامی وابسته، شورای اسلامی مستقل) برای دایر کردن شورای اسلامی مناسب می باشد با ذکر دلیل هریک را بیان کنید؟ | شورای اسلامی مستقل(همکاری با دهیار در زمینه توسعه روستایی و عمرانی) | 77 | 4/49 |
13 | بهترین و مناسب ترین گزینه پیشنهادی شما برای شورای اسلامی روستا و پوشش دادن وظایف و ماموریت های آن کدامند؟ | افراد متعهد | 131 | 9/83 |
بنابراین با مطالعه روستاهای دارای سکنه در 7 شهرستان غرب و جنوب غرب گیلان به این نتیجه رسیدیم که شاخص های راه دسترسی، امکانات و خدمات رفاهی و انتخاب مدیر مناسب نیز از عوامل موثر بر امور مدیریتی بوده است.
- داده های تحلیلی
حال به کمک داده های ناپارامتریک و تبدیل آنها به داده های پارامتریک و پس از طی مراحل شاخص سازی بررسی می کنیم آیا مولفه های آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی که تعرفه و مورد نظرسنجی از جامعه آماری قرار گرفته اند بر مدیریت محلی تاثیرگذار هستند یا خیر. اگر نتیجه تحلیل رگرسیون یک رابطه خطی بین عوامل را نشان دهد می تواند نتیجه مطلوب را پذیرفت. بر اساس داده های توصیفی پاسخ این سئوال به وضوح بلی است اما برای روشن تر شدن بیشتر موضوع از تحلیل رگرسیون استفاده شده است. در این تحلیل مدیریت محلی متغیر وابسته و آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی متغیر های مستقل هستند. در تحلیل رگرسیون پس از بررسی تعمیم پذیری تحلیل و عدم همبستگی بین خطاها مقدار ضریب تعیین بدست آمده است.
جدول 9: ضرایب- مدل رگرسیون دو متغیره
مدل | مجموع مربعات ضریب غیر استاندارد | ضریب استاندارد | t | معناداری
| تولرانس | عامل تورم واریانس | |
B | خطای استاندارد | Beta | |||||
ثابت | 86/34 | 57/8 |
| 065/4 | 000/0 |
|
|
آگاهی و نگرش | 28/1 | 22/0 | 428/0 | 701/5 | 000/0 | 300/0 | 33/3 |
قوانین و ضوابط | 07/1 | 19/0 | 262/0 | 701/5 | 000/0 | 782/0 | 279/1 |
شاخص محلی | 018/2 | 36/0 | 247/0 | 663/5 | 000/0 | 893/0 | 12/1 |
با توجه به مقادیر ستون بتا می توان گفت تمام متغیرها روی مدیریت روستا تاثیر دارند سطح معنی داری کمتر از 05/0 است. برای بررسی هم خطی در این مدل مقدارهای تولرانس(Tolerance) و عامل تورم واریانس(VIF) توسط نرم افزار محاسبه گردیده است هرچقدر تولرانس کم باشد (کمتر از 1/0) اطلاعات مربوط به متغیرها کم بوده و مشکلاتی در استفاده از رگرسیون ایجاد می شود. عامل تورم واریانس نیز معکوس تولرانس بوده و هرچقدر افزایش یابد (بزرگتر از 10) باعث می شود واریانس ضرایب رگرسیون افزایش یافته و رگرسیون را برای پیش بینی نامناسب می سازد. بنابراین الگوی تعریف شده بر اساس سه عامل شناسایی شده یک الگوی مناسب و هم خط برای تحقیق است و نشان می دهد انتخاب آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی به عنوان متغیرهای مستقل جهت تبیین موضوع مدیریت محلی روستایی مناسب است. به عبارتی دیگر می توان از سه عامل طرح شده در این پژوهش برای ارزیابی مدیریت محلی بهره برد. بنابراین در نهایت می توان بیان نمود با بررسی های میدانی و اسنادی صورت گرفته آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی سه مولفه مناسب و موثر بر مدیریت محلی در محدوده مورد مطالعه با یک روند خطی هستند.
جدول 10: نتایج آزمون T تک نمونه ای
شاخص | میانگین | انحراف معیار | آماره T | معناداری دو دامنه ای | تفاوت میانگین | سطح اطمینان(95 درصد) | |
حد پایین | حد بالا | ||||||
مدیریت محلی | 16/3 | 29/0 | 63/4 | 000/0 | 16/0 | 092/0 | 232/0 |
آگاهی و نگرش | 37/3 | 67/0 | 08/7 | 000/0 | 38/0 | 273/0 | 485/0 |
قوانین و ضوابط | 21/3 | 40/0 | 57/6 | 000/0 | 21/0 | 149/0 | 278/0 |
شاخص محلی | 44/3 | 40/0 | 91/13 | 000/0 | 44/0 | 38/0 | 507/0 |
همانطور که می دانیم میانگین نظری در طیف های 5 گزینه ای سه بوده و میانگین بالاتر از عدد 3 مطلوب فرض می شود. همچنین در نتایج آزمون تی تک نمونه پس از در نظر گرفتن سطح معناداری و بررسی عدد تی می توان حدود بالا و پایین را بررسی نمود. اگر در این آزمون حدود بالا و پایین بیش از میانه باشد نشان می دهد میانگین جامعه مورد آزمون بالاتر از حد متوسط است. حال در تحقیق حاضر با مشاهده میانگین و حد بالا و پایین(هر دو مثبت) حاصل از آزمون تی تک نمونه می توان ادعا نمود هر سه شاخص در وضعیت مطلوبی قرار دارند و با توجه به آماره T به ترتیب شاخص محلی، آکاهی و نگرش و سپس قوانین و ضوابط بیشترین تا کمترین تاثیر را بر مدیریت محلی در محدوده مورد مطالعه داشته اند.
نتیجهگیری
مدیریت محلی در ایران از واژگان نوینی است که به عنوان یک مفهوم مردم نهاد و با عملکردهای نظارتی و اجرایی مطرح گردیده است. این نوع مدیریت به دلیل تغییر رویکرد از مدیریت دولتی و تسلط گرا و شریک نمودن روستاییان در تصمیمات قابل درک و مهم، همچنین غالب بودن رویکرد پایین به بالا یکی از مهمترین انواع مدیریت می باشد. مدیریت محلی خوب با کمک شوراهای روستایی با برنامه ریزی و درک صحیح از مشکلات و شریک نمودن اهالی روستا در آن می تواند زمینه توسعه روستایی را بیشتر از مدیران دولتی فراهم نماید. این نوع مدیریت که در برخی اسناد از آن به مدیریت نوین نیز یاد شده است نیازمند شناخت و بررسی بیشتر می باشد. این شناخت می بایست در زمینه شاخص های موثر، چالش ها و راهکارها انجام شود تا بتوان امید داشت در آینده ای نزدیک به یک الگوی موفق ارتقاء یابد . بسیاری از محققان همچون قنبری و بهرامی، مولائی هشجین و همکاران، قادرمرزی و جمینی، سجاسی قیداری و حاجیان، صادقلو، نصیری لاکه و همکاران، شفیعی ثابت و همکاران، کبیری و ولائی و حیدری ساربان در مورد مدیریت نوین، مدیریت روستایی و مدیریت محلی تحقیق نموده اند ولی از آنجائیکه مسیر تحقیق و محدوده مورد مطالعه متفاوت است این پژوهش نو و تازه می باشد. بسیاری از محققان معتقدند جهت ارزیابی مدیریت می بایست به بررسی شاخص های آن پرداخت. در تحقیق حاضر نیز سعی شده است بر اساس پیشینه تحقیق تعدادی گویه و متغیر مشخص، سپس به کمک تکنیک دلفی و راهنمایی کارشناسان محترم مولفه ها و متغیرهای مناسب محدوده مورد مطالعه شناسایی و بومی شود. بدین وسیله در محدوده مورد مطالعه که شامل هفت شهرستان آستارا، تالش، رضوانشهر، شفت، صومعه سرا، فومن و ماسال در غرب و جنوب غرب استان گیلان می باشد. بر اساس مطالعات میدانی در سطح محدوده مورد مطالعه مشخص شد مدیریت محلی شامل شورا به عنوان مدیریت نظارتی و دهیار به عنوان مدیریت اجرایی است.
در گام بعد سه گویه آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی و 54 متغیر شناسایی شد و سپس به کمک 156 پاسخگو که شامل 7 فرماندار، 19 بخشدار،83 دهیار و شورا ، 7 کارشناس امور روستایی استانداری، 7 کارشناس فرمانداری، 19 کارشناس بخشداری، 7 کارشناس بنیاد مسکن، 7 کارشناس جهادکشاورزی و به صورت تصادفی انتخاب شده اند اطلاعات میدانی جمع آوری گردید. پاسخگویان به سئوالات باز و بسته( بر اساس طیف لیکرت) پاسخ گفتند و نتایج نشان داد فرمانداری یا بخشداری ، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شورای اسلامی یا دهیار، جهاد کشاورزی به عنوان عهده دار مسئولیت های مدیریتی روستا شناخته شده اند که مهمترین اهداف آنها اقدامات عمرانی ، توزیع زمین بین کشاورزان، بهسازی و نوسازی مسکن، مطالعه و اجرای طرح هادی، نظارت بر کارهای عمرانی و اقتصادی و اجتماعی، هماهنگی با مسئولان دولتی ، بررسی، تصویب و اقدام جهت رفع مشکلات مردم و انتقال آن به مسئولان ذیربط می باشند. در روستاها مردم با انتخاب شورا و شورا با انتخاب دهیار به یک تعامل رسیده و خود را در تمامی امور سهیم می دانند . همچنین پاسخگویان معتقدند روستاهایی که شورا و دهیار دارند بهتر می توانند نقش موثری در کاهش مهاجرت، تثبیت و افزایش جمعیت، فراهم نمودن امکانات و خدمات زیربنایی و خدمات روبنایی داشته باشند و رضایت اهالی روستا به کمک اعتبارات دریافتی را جلب نمایند. همچنین بر اساس ادعای پاسخگویان در برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ماده 194 به توسعه روستایی نموده و دهیار را به عنوان مدیریت ارشد روستا نامیده است. همچنین مشخص شده است اگر روستایی فاقد دهیاری بود توسط بخشداری پیگیری و مدیریت شود. البته وجود دهیار بدلیل پیگیری اقدامات عمرانی زیربنایی و روبنایی سبب تسهیل در زندگی مردم شده است . از مشکلات عمده دهیارها فقدان منابع مالی پایدار بوده است. از جمله وظایف دهیار به عنوان مدیر ارشد روستا بر اساس این آیین نامه اجرایی، تسهیل اجرای سیاست ها و برنامه های دولت در روستا، تسهیل دریافت و بازپرداخت تسهیلات مالی- اعتباری توسط روستاییان، بهره برداری و نگهداری اماکن عمومی در صورت موافقت دستگاههای اجرائی ذیربط، شناسایی ظرفیت ها و قابلیت های سرمایه گذاری در توسعه اقتصاد محلی روستا جهت انعکاس به دستگاههای اجرایی ذی ربط، جلب مشارکت مردم در پیشبرد امور، رفع مشکلات و تحقق برنامه های توسعه روستا، گزارش وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا در چارچوب دستورالعمل ابلاغی وزارت کشور، پیگیری و هماهنگی فعالیت های خدمات رسانی دولت و نهادهای عمومی غیردولتی در سطح روستا، ترویج الگوی معماری اسلامی - ایرانی در روستاها در چارچوب ماده 169 قانون، مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه در محدوده روستا با رعایت قانون و تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور در آیین نامه و تهیه گزارش سالانه عملکرد ماده 194 قانون برای ارائه به بخشداری می باشد. پاسخگویان معتقدند دهیار بهتر از هر شورا یا گروه شورای منتخب اداره خواهد شد حتی در روستاهایی که با توجه به بعد جمعیتی امکان داشتن دهیاروجود ندارد اداره مجموعه ای از روستاها را به یک دهیار سپرده شود. همچنین نتایج نشان می دهد شاخص های راه دسترسی، امکانات و خدمات رفاهی و انتخاب مدیر مناسب نیز از عوامل موثر بر امور مدیریتی بوده است.
پس از جمع بندی اطلاعات اسنادی و میدانی، به کمک تحلیل رگرسیون مشخص شد سه مولفه آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی با شاخص مدیریت محلی دارای رابطه خطی بوده و به عبارت دیگر بر آن تاثیرگذارند. بنابراین می توان ادعا نمود انتخاب مولفه ها درست بوده است. سپس به کمک آزمون تی تک نمونه ثابت شد کلیه مولفه های مورد بررسی در سطح مطلوبی قرار داشته و شاخص محلی، آکاهی و نگرش و سپس قوانین و ضوابط به ترتیب بیشترین تا کمترین تاثیر را بر مدیریت محلی در محدوده مورد مطالعه داشته اند.
با توجه به بررسی ها میدانی و درک نحوه مدیریت محلی در محدود مطالعه پیشنهادهایی برای بهتر شدن این امر ارائه می گردد. این پیشنهادها شامل 1.دولت باید ضمن توجه جدی به منابع مالی دهیاریها وبا تاسی بر سیاستهای تمرکز زدایی از فعالیتهای خود نسبت به تزریق منابع مالی اتخاذ شده از روستاها وصرف وجوه دریافتی در هر روستا ضمن تامین عدالت اداری انچه از مردم وصول مینماید را به انها برگرداند تا توسط دهیاریها در توسعه روستایی هزینه شود؛ 2.باید شیوه ای مناسبی در افزایش اختیارات دهیاریها و تمرکز زدایی تصمیم گیریها وتفویض آن به واحدهای محلی اتخاذ گردد بطوریکه تصمیمات قابل اجرا و آسان انجام پذیرند؛ 3. کوشش های در جهت آشنا سازی مردم با عملکرد دهیاریها توسط دولت و شورای اسلامی روستا انجام پذیرد؛ 4. بسترهای مناسبی برای آشنایی دهیاران با مفاهیم توسعه پایدار روستایی و چگونگی تحقق آن در مناطق روستایی از طریق بر گزاری دورهای آموزشی فراهم گردد؛ 5. در مقوله رشد و توسعه روستایی توجه به اهمیت مشارکت مردم (روستاییان) گردد؛ 6. برای تحقق اهداف توسعه روستایی، نیاز به مدیریت محلی احساس می شود تا بتواند با بررسی و شناسایی مشکلات روستا بهترین راه حل های ممکن را عملیاتی نماید.
منابع
1. Badri, A., Mousavi, A. (2009). New Rural Management in Search of Suitable Solutions for the Development of Rural Areas. Eshtiagh Noor Cultural Institute Publications, Tehran(In Persian).
2. Byrne, Tony(1983): Local Government in Britani, Antony Byrne.
3. Firooznia, Gh.(2011). Perspective and Management System of Physical Development Planning in Rural Areas of Iran. Islamic Revolution Housing Foundation, Tehran(In Persian).
4. GhadiriMasoom, M., Riahi, V.(2004). A Study of the Axes and Challenges of Rural Management in Iran. Journal of Geographical Research, Faculty of Geography, University of Tehran, 36(50), Tehran, 177-198(In Persian)
5. Ghanbari, S., Bahrami, K. (2016). Local management and its role in the physical development of rural settlements (Case study: Chenaran city). Regional Planning Quarterly, 6 (22), 135-146(In Persian).
6. Haghighi, M.A. (1999). Management Theories. Tehran, Naghsh Mehr(In Persian).
7. Heidari Sarban, V. (2019). Evaluation of Rural Local Management Model Based on Good Governance Indicators (Case Study: Meshginshahr County). Geography and Development, No. 57, 133-154(In Persian).
8. Hosseini Abri, H. (2001). An Introduction to Rural Geography of Iran. Isfahan University Press(In Persian).
9. Kabiri, A., Walai, M.(2019). Investigating and analyzing the challenges of modern rural management: a case study of the villages of Miandoab city (a case study of the villages of Miandoab city). Rural and Development, 22 (87), 69-94(In Persian).
10. Mozayeni, M.(1995). Urban and rural management in Iran, its problems and facilities. Ministry of Housing and Urban Development(In Persian).
11. Moghimi, M.(2003). Department of Local Government Affairs. Management of Councils and Municipalities, University of Tehran, Samat(In Persian).
12. Molaei Hashjin, N.(2012). Proposed model of rural management in Gilan province. National Conference on Rural Development, Gilan(In Persian).
13. Molaei Hashjin, N.(2013). The position of local management in physical planning in rural settlements. Publications of the Organization of Municipalities and Rural Affairs of the Ministry of Interior, Tehran(In Persian).
14. Molaei Hashtjin, N. (2013). Physical Development Planning of Rural Settlements in Gilan (Recognition, Evaluation and Perspective of Rural Master Plan). Islamic Azad University, Rasht Branch(In Persian).
15. Molawi Hashjin, N., Amar,T., Bagheri, A.(2017). The role of local management in the economic development of rural areas of Behshahr city. Journal of Space Economics and Rural Development, 6 (4), 165-176(In Persian).
16. Motiei Langroudi, H. (2003). Rural Development Planning with Emphasis on Iran. Mashhad University Jihad Publications(In Persian).
17. Nasiri Lakeh, M., Molaei Hashjin, N., Pourramazan, I.(2018). Analysis of modern rural management system and rural environmental-ecological and physical-spatial development (Case study of the central region of Guilan province). Journal of New Attitudes in Human Geography, 11 (3), 223-244(In Persian).
18. Qader Marzi, H., Gemini, D. (2017). Evaluating the performance of modern rural management with a good governance approach and providing solutions to improve it in rural areas (Case study: Shahu ward, Ravansar city). Journal of Rural Research and Planning, 6 (2), Serial Issue 18, 111-123(In Persian).
19. Rezaian, A.(2001). Fundamentals of Management Organization. Samat Publications, Third Edition, Tehran(In Persian).
20. Sadeghloo, T.(2018). Analysis of local management style in rural areas and its impact on the participation rate of villagers (Study area: Zarrin Gol rural villages of Aliabad city). Human Geography Research, 52 (3), 851-870(In Persian).
21. Sajasi Gheidari, H., Hajian, N. (2018). Evaluation of local management in rural areas with favorable governance indicators (case study of villages in Chenaran city). Journal of Spatial Planning, Golestan University Scientific-Research Quarterly, 8 (28), 191-208(In Persian).
22. Shafiee Sabet, N., Hassani Hasel, S., Rahbari, M. (2018). Assessing Rural Management, Empowering Local Stakeholders and Physical Developments in Rural Settlements (Case Study of Semnan). Housing and Rural Environment, No. 165, 113-128(In Persian).
23. Shafiee, H. (2000). Management at the local level and sustainable development. Quarterly Journal of Urban Management No. 4, Center for Urban and Rural Research of the Organization of Municipalities, Tehran, 34-43(In Persian).
24. Taghdisi, A. (2011). A study and analysis of the performance of villagers in rural management; Case study: Konani section of Koohdasht city. urban management, autumn and winter 2011, 157-174(In Persian).
25. ZiaratiNasrabadi, I.(2005). Structure and organization in the non-governmental organization Dehyari. Monthly of Dehyari, Organization of Municipalities and Rural Affairs, No. 18(In Persian).
[1] * نویسنده مسئول: B Mitra 10) نازک) New Roman 9) (Times E- Mail:
[2] - تسهیل اجرای سیاست ها و برنامه های دولت در روستا، تسهیل دریافت و بازپرداخت تسهیلات مالی- اعتباری توسط روستاییان، بهره برداری و نگهداری اماکن عمومی در صورت مواغقت دستگاههای اجرائی ذیربط، شناسایی ظرفیت ها و قابلیت های سرمایه گذاری در توسعه اقتصاد محلی روستا جهت انعکاس به دستگاههای اجرایی ذی ربط، جلب مشارکت مردم در پیشبرد امور، رفع مشکلات و تحقق برنامه های توسعه روستا، گزارش وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا در چارچوب دستورالعمل ابلاغی وزارت کشور، پیگیری و هماهنگی فعالیت های خدمات رسانی دولت و نهادهای عمومی غیردولتی در سطح روستا، ترویج الگوی معماری اسلامی - ایرانی در روستاها در چارچوب ماده 169 قانون، مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه در محدوده روستا با رعایت قانون و تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور در آیین نامه و تهیه گزارش سالانه عملکرد ماده 194 قانون برای ارائه به بخشداری
