نوع عناصری که شاعر حول موتیف (Motif) یا بنمایههای تصویرساز فرامیخواند، تا صورتهای ذهنی (Image) را ترسیم کند، بستگی به قدرت و وسعت خیال شاعر دارد. بیدل از جمله شاعرانی بود که توانست با قدرت خیال خویش، عناصری پیرامون بنمایههای تصویرساز فراخواند، که در ظاهر ارتباطی م چکیده کامل
نوع عناصری که شاعر حول موتیف (Motif) یا بنمایههای تصویرساز فرامیخواند، تا صورتهای ذهنی (Image) را ترسیم کند، بستگی به قدرت و وسعت خیال شاعر دارد. بیدل از جمله شاعرانی بود که توانست با قدرت خیال خویش، عناصری پیرامون بنمایههای تصویرساز فراخواند، که در ظاهر ارتباطی میان آن عناصر و تداعیها وجود نداشت؛ ولی در قلمرو خیال شخصِ بیدل، سبب خلق تصویرهای بدیع میشد؛ تجربههایی که بیدل از عرفان و تصوف داشت، زمینۀ تصویرهای دور از ذهن را فراهم ساخت؛ و شاعر را در عصری که یافتن مضامین و معانی بیگانه هنر محسوب میشد، یاری کرد. حیرت حالتی بود که از راه تصوف و تفکر در دل شاعر عارف درآمد و راه را برای خلق مضامین بدیع و تداعیهای دور و غریب هموار کرد. چنین حالتی برای بیدل چنان ارزشمند بود که رمز دو جهان را در متحیّر شدن خلاصه کرد. مقالۀ حاضر که با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی است، درصدد آن است تا با آوردن تداعیها حول محورعنصر تصویرساز حیرت، صورتهای ذهنی بیدل را در رابطه با این عنصر نشان دهد و خواننده را در یافتن معنایی واحد یاری کند.
پرونده مقاله
تصویر از اساسیترین اصطلاحات نقد ادبی و از مباحث بنیادی بلاغت امروز است. این مقاله بر آن است که ویژگی و کارکرد تصویر نمادین شعر نیما را بررسی نماید. بنابراین نماد و همچنین شاخصههای ایماژ نمادین در شعر نیما با بحث از: گنگی ذاتی، تأویلپذیری و چند معنایی، وحدت ایده و تصو چکیده کامل
تصویر از اساسیترین اصطلاحات نقد ادبی و از مباحث بنیادی بلاغت امروز است. این مقاله بر آن است که ویژگی و کارکرد تصویر نمادین شعر نیما را بررسی نماید. بنابراین نماد و همچنین شاخصههای ایماژ نمادین در شعر نیما با بحث از: گنگی ذاتی، تأویلپذیری و چند معنایی، وحدت ایده و تصویر و ساختار ارگانیک تبیین شده، و به نظم افکار و احساسات و القای احساس و عاطفه، دو نقش و کارکرد مهم ساختار تصویر در شعر نیما پرداخته شده است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع کیفی و کتابخانهای است. هدف از مقالۀ حاضر ارزیابی تصاویر شعر نیما از منظر منطق تخیلی خاص و بررسی کیفیت نظام ایماژی در شعر او با تکیه بر نظریههای زیباییشناسی ادبی مدرن و مطابقة آن با مکتبهای ادبی است. یافتهها گویای آن است که ماهیت، کارکرد و فرآیند تصویر نمادین با توجه به نگرش او به مکتبهای ادبی، متفاوت است. با توجه به طرح مسایل اجتماعی و سیاسی و گرایش نیما به وقایع اجتماعی، قلمرو معنایی این ساختار از تصویر در شعر او، نمادگرایی انسانی -اجتماعی است و ساختار اندامیک نماد، یکی از شاخصههای بارز تصویرگری نمادین در شعر نیما است.
پرونده مقاله
در شمارۀ یازدهم فصلنامۀ درّ دری مقالهای با نام عدم آشنایی خاقانی با موسیقی سنتی از فیروز فاضلی (استادیار دانشگاه گیلان) و مجید ایران نژاد نجف آبادی (دانشجوی دکتری) منتشر گردید، در اینجا به نقد و بررسیِ آن مقاله پرداخته شده است. به عقیدۀ بنده ، خلافِ نظر مؤلفان مذکور ، چکیده کامل
در شمارۀ یازدهم فصلنامۀ درّ دری مقالهای با نام عدم آشنایی خاقانی با موسیقی سنتی از فیروز فاضلی (استادیار دانشگاه گیلان) و مجید ایران نژاد نجف آبادی (دانشجوی دکتری) منتشر گردید، در اینجا به نقد و بررسیِ آن مقاله پرداخته شده است. به عقیدۀ بنده ، خلافِ نظر مؤلفان مذکور ، اینکه خاقانی در شعرش به چگونگیِ دقیق و تعریفِ مصطلحاتِ موسیقی نپرداخته ، دلیل بر عدم شناخت او نیست ؛ بلکه او مصطلحاتِ موسیقی را مانند برخی اصطلاحاتِ دیگر علوم ، در خدمتِ شعرش گرفته و به طور کلّی رسالت او در سخن سرایی ، تعریف مصطحات علومِ دیگر نیست . لازم به ذکر است آنچه در این مقاله فراهم آمده، مشتی است نمونۀ خروار و بررسیِ کامل مقالۀ عدم آشنایی خاقانی با موسیقی سنتی باعث اطالۀ کلام و نیز بررسی مفصلِ موسیقی شناسیِ خاقانی مجالی فراخ تر می طلبد. به عقیدۀ بنده مؤلفان هیچ شناختی در موسیقی قدیم نداشته و جز کتابِ واژه نامۀ موسیقیِ ستایشگر کتابی در علم قدیم موسیقی حداقل برای این مقاله ندیده اند خواسته اند موسیقیِ امروز ـ که آن طور که پیداست در آن هم تبحری ندارند ـ را در شعر خاقانی بیابند و تعمیم دهند که البته امری ناشدنی است.
پرونده مقاله
چکیده یکی از شاعران مهم ولی کمتر شناخته شدۀ همعصر حافظ، جلال الدّین عتیقی تبریزی بوده است که قریب به ده سال پیش از تولّد حافظ در تبریز درگذشته است، عتیقی علاوه بر شاعری، واعظ و صوفی سرشناسی نیز بوده است و منظومۀ فکری او همچون حافظ شیرازی، سرشار از مفاهیم عرفانی و زبان ا چکیده کامل
چکیده یکی از شاعران مهم ولی کمتر شناخته شدۀ همعصر حافظ، جلال الدّین عتیقی تبریزی بوده است که قریب به ده سال پیش از تولّد حافظ در تبریز درگذشته است، عتیقی علاوه بر شاعری، واعظ و صوفی سرشناسی نیز بوده است و منظومۀ فکری او همچون حافظ شیرازی، سرشار از مفاهیم عرفانی و زبان او آموخته با مضامین رندانه بوده است. از عتیقی دیوان شعری باقی مانده است که با مطالعۀ آن متوجّه می شویم در حوزه های زبانی، آوایی، تصویری، مضمونی و... بین عتیقی و حافظ اشتراکات معنی داری وجود دارد. آنچه از مطالعه و مقایسۀ کلام این دو شاعر همعصردریافت می شود این است که ذهن و زبان حافظ و عتیقی بسیار نزدیک به هم است به گونه ای که می توان تأثیرپذیری حافظ از جلال الدّین عتیقی را قرین به یقین دانست. این پژوهش کوششی است برای معرفی اشتراکات ذهنی و زبانی این دو شاعر مهم زبان فارسی در عهد ایلخانی مغول.
پرونده مقاله
بیان مسایل عادی زندگی یا مسائل جدید روز، به شیوة عاطفی و شاعرانه تأثیر بیشتری از بیان معمولی، بر خواننده میگذارد. برای ایجاد تأثیر عاطفی و تخیّل، عوامل و عناصری لازم است که به آن عوامل صُوَر خیال گویند. آنچه به کیفیت ویژة تجربة عاطفی شاعر و فضای ذهنی وی کمک میکند، صو چکیده کامل
بیان مسایل عادی زندگی یا مسائل جدید روز، به شیوة عاطفی و شاعرانه تأثیر بیشتری از بیان معمولی، بر خواننده میگذارد. برای ایجاد تأثیر عاطفی و تخیّل، عوامل و عناصری لازم است که به آن عوامل صُوَر خیال گویند. آنچه به کیفیت ویژة تجربة عاطفی شاعر و فضای ذهنی وی کمک میکند، صورتهای گوناگون خیال است که به آن IMAGE یا تصویر میگویند. در واقع صورتهای خیال شاعر را یاری میکند تا بتواند قدرت کلام را تا حد یک تجربة ویژة روحی افزایش دهد و امکان انتقال عواطف را به دیگران از طریق زبان فراهم آورد. تشخیص، تشبیه، حسآمیزی، استعاره، رمز، اغراق و... صورخیالی و عواملی هستند که در خیالانگیز کردن بیان و نگاه حسی و ساختن تصویر عاطفی بیتأثیر نیستند. مضامین اجتماعی- سیاسی، فرهنگی، دینی و رمانتیک با استفاده از صورخیال دلنشینتر بیان میشوند. محمدعلی بهمنی حاصل ادراکات و تأثرات شاعرانه خود را با نگاهی نو و زبان امروزی بیان میکند. ایجاد ترکیبات بدیع و نو از ویژگیهای شاخص اشعار اوست. در اشعار او تصاویر زنده و تازهای به چشم میخورد و ابداع معانی و تصاویر جدید به شعر او ویژگی خاصی بخشیده است. پژوهشگر در این مقاله ابتدا مختصری از زندگینامة بهمنی ارائه داده، سپس به بیان صورخیال و تصاویر در شعر محمدعلی بهمنی و عناصر سازندۀ صورهای خیال و مضامین مختلف، درشعر او پرداخته است. و پس ازآن تصویرها و مضامین شعر بهمنی- موضوعاتی که کاربرد بیشتری دارند مانند تصاویری از روز، شب، طلوع و غروب و...- مورد بررسی قرار میگیرند.
پرونده مقاله
با توجّه به نفوذ زبان فارسی در آسیای صغیر(آناتولی)، بررسی و تحلیل تألیفات در این حوزه در تدوین تاریخ زبان فارسی و سبکشناسی آن اهمیت ویژهای دارد. دوره عثمانی دورانی بوده که زبان فارسی پس از چندین قرن تداول در آسیای صغیر، بهصورت زبان رسمی درآمده و حتی در متصرفات آن دو چکیده کامل
با توجّه به نفوذ زبان فارسی در آسیای صغیر(آناتولی)، بررسی و تحلیل تألیفات در این حوزه در تدوین تاریخ زبان فارسی و سبکشناسی آن اهمیت ویژهای دارد. دوره عثمانی دورانی بوده که زبان فارسی پس از چندین قرن تداول در آسیای صغیر، بهصورت زبان رسمی درآمده و حتی در متصرفات آن دولت از جمله در ممالک جنوب شرقی اروپا رواج یافتهاست. بهجۀالتواریخ یکی از مهمترین آثار تاریخی این دوره است که به دست شکرالله رومی و با استناد به کتب مختلف و معتبر تاریخی همچون تواریخ طبری، ابنجوزی، ابنخلکان، قاضی بیضاوی و... تألیف شدهاست. وی از مردم آناتولی بوده که از بیست و دو سالگی در دربار پادشاهان عثمانی که انس و علاقه ویژهای به شعر و زبان فارسی داشتهاند، به خدمت مشغول بوده و در اواخر عمر تصمیم میگیرد اثری تاریخی تألیف و به قول خود توشهای برای عالم عقبی فراهم کند. کتاب، اگرچه از لحاظ تاریخی با اهمیت است، اما از منظر ادبی هم مضامین درخور توجه و ارزشمندی دارد. رومی که در دربار شعردوست عثمانی رشد کرده و خود نیز در سرودن شعر دستی بر آتش دارد، در طول کتاب و در جای جای متن به تقلید و تضمین اشعار فارسی پرداخته و نثر خود را به نظم، مزیّن کرده است و همین، نگارندگان را برآن داشت تا در پژوهش حاضر، با تکیه بر این اثر که باب سیزدهم آن را به تواریخ سلاطین عثمانی اختصاص داده است، به بررسی اجمالی تجلی شعر فارسی در دربار عثمانی بپردازند.
پرونده مقاله