فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - نظام قضایى جدید در دوره پهلوی
  امین بنانى حسن زندیه
  روند حرکت نوسازى جامعه ایران در ابعاد مختلف سیاسى، اجتماعى و اقتصادى که با انقلاب مشروطه آغاز گشته و دچار فراز و نشیبها و نهایتاً رکود شده بود، در دوره پهلوى اول شتابى تازه گرفت و با جدیت دنبال شد. حوزه ی نظام قضایى نیز از این قاعده کلى مستثنى نبود. از مشخصه هاى دولت مط چکیده کامل

  روند حرکت نوسازى جامعه ایران در ابعاد مختلف سیاسى، اجتماعى و اقتصادى که با انقلاب مشروطه آغاز گشته و دچار فراز و نشیبها و نهایتاً رکود شده بود، در دوره پهلوى اول شتابى تازه گرفت و با جدیت دنبال شد. حوزه ی نظام قضایى نیز از این قاعده کلى مستثنى نبود. از مشخصه هاى دولت مطلقه مدرن پهلوى نوسازى ساختار کهن ادارى، تمرکز بخشیدن به دستگاههاى ادارى و اجرایى، ایجاد و حاکمیت قانون بر کشور بود که دستگاه قضایى و دادگسترى را نیز شامل مى شد. جنبه دیگر این تحولات حرکت در راستاى عرفى کردن نظام قضایى و خلع ید از علماى دین و در حاشیه قراردادن حاکمیت شرعى بود. على اکبر داور بنیانگذار دادگسترى نوین این مأموریت را عهده دار گردید و تحولاتى در حوزه نظام قضایى به ویژه در عرصه تهیه و تدوین قوانین ایجاد کرد. مقاله حاضر کم و کیف تحولات نظام قضایى را در دوره پهلوى به ویژه پهلوى اول بررسى مى کنند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - نقش اقتصادی، سیاسی جامعه زرتشتیان ایران در تحولات دوران مشروطه تا پهلوی اول
  محمد علی علیزاده
  ورای برخورداری سیاسی، اقتصادی جنبش مشروطیت از حمایت های زرتشتیان ایران، واقعیت های نهفته دیگری نیز در باب این اقلیت وجود داشت که به نقش آنان در این جنبش اهمیت بیشتری می داد. این واقعیت ها نه تنها در ابتدای شکل گیری جنبش مذکور، بلکه در فرآیند تحولات بعدی تا دوره پهلوی او چکیده کامل

  ورای برخورداری سیاسی، اقتصادی جنبش مشروطیت از حمایت های زرتشتیان ایران، واقعیت های نهفته دیگری نیز در باب این اقلیت وجود داشت که به نقش آنان در این جنبش اهمیت بیشتری می داد. این واقعیت ها نه تنها در ابتدای شکل گیری جنبش مذکور، بلکه در فرآیند تحولات بعدی تا دوره پهلوی اول، حکایت از نابسامانی وضعیت حاکمیت سیاسی و متشنج بودن اوضاع اجتماعی، اقتصادی کشورداشت . گشودن دریچه ای هر چند کوچک به سوی واقعیت های یاد شده، تفسیر و تحلیل آنها از مشروطه تا پهلوی اول، نقطه اصلی تمرکز این مقاله است. به همین دلیل ضمن تشریح و بسط رخدادهای تاریخی، بر نتایج حاصل از این سیاستها در خصوص این اقلیت کوچک تأکید می شود پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - رشیدالدین فضل الله و تاریخ نگاری عهد مغول
  امیر اکبری
  رشیدالدین فضل الله همدانی مورخ بزرگ عهد ایلخانی بیست سال وزارت غازان و الجایتو را برعهده داشت. وی در کنار اصلاحات عمده اقتصادی و فرهنگی خود دست به تألیف آثار بسیاری زد که تعداد آن را تا 52 اثر نوشته اند. در میان تألیفات به جای مانده از وی کتاب جامع التواریخ به عنوان دای چکیده کامل

  رشیدالدین فضل الله همدانی مورخ بزرگ عهد ایلخانی بیست سال وزارت غازان و الجایتو را برعهده داشت. وی در کنار اصلاحات عمده اقتصادی و فرهنگی خود دست به تألیف آثار بسیاری زد که تعداد آن را تا 52 اثر نوشته اند. در میان تألیفات به جای مانده از وی کتاب جامع التواریخ به عنوان دایرة المعارف تاریخی از ارزش و اهمیت بسیار برخوردار است. مغولان که به دلایل متعدد خود علاقمند به تاریخ بودند زمینه های مطلوبی را برای رشد و گسترش تاریخنگاری فراهم ساختند. این عوامل فرصت مطلوبی را در اختیار اندیشمندانی چون رشیدالدین به جهت بهره گیری از تمامی امکانات لازم برای خلق اثر گرانقدری چون جامع التواریخ فراهم ساخت. وی از همه ی اسناد موجود و اطلاعات دانشمندان ملتهای مختلف که در دربار ایلخانی حضور داشتند بهره گرفت و تلاش نمود تا جامع التواریخ را به عنوان یک اثر جهانی و درخور امپراتوری مغول به نگارش درآورد. کتاب وی در واقع مجموعه ای از تاریخ عمومی، اساطیری، تک نگاری، تاریخ محلی، ملل و نحل، اطلاعات جغرافیایی و تحولات سیاسی، اقتصادی، حماسی، مذهبی و ... است که از این جهت می تواند نقطه ی عطفی در تاریخ نگاری پیش از خود و بالاخص عهد مغول به حساب آید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - روابط آل بویه و حمدانیان
  رجبعلی وثوقی مطلق
  در دوره ی حکومت معزالدوله بر عراق که از سال 334 تا 356ها.ق به مدت بیست و دو سال طول کشید بدون اغراق یکی از دل مشغولی های اساسی در زمینه ی سیاست خارجی، موضوع برخورد با دولت حمدانیان بوده است. زیرا حمدانیان همواره به عنوان یک قدرت نیرومند و تجزیه طلب، حکومت وی را تهدید می چکیده کامل

  در دوره ی حکومت معزالدوله بر عراق که از سال 334 تا 356ها.ق به مدت بیست و دو سال طول کشید بدون اغراق یکی از دل مشغولی های اساسی در زمینه ی سیاست خارجی، موضوع برخورد با دولت حمدانیان بوده است. زیرا حمدانیان همواره به عنوان یک قدرت نیرومند و تجزیه طلب، حکومت وی را تهدید می کردند. چنانکه در بسیاری موارد روابط طرفین با نوعی تخاصم و دشمنی توأم بود. لشکرکشیهای مکرر معزالدوله به قلمرو حمدانیان با مرکزیت موصل، در سالهای 334، 337، 347 و353 ها.ق گواه روشنی بر این مدعاست. این در حالی بود که هر دو دولت مدعی تشیع بوده و از لحاظ اعتقادی از یک مرام مشترک پیروی می کردند. با بررسی تاریخ روابط دو دولت، می توان دریافت که مطامع سیاسی همواره بر اهداف مذهبی ترجیح داشته و مذهب نتوانسته پیوند دوستی را تحکیم بخشد. از آنجا که دوران حکومت معزالدوله یکی از ادوار حساس در روابط دو دولت مزبور به شمار می رود، مقاله ی حاضر برآن است تا علل اصلی و پیامدهای حاصل از این مناسبات را ریشه یابی نماید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - چرایی و چگونگی صلح امام حسن (ع)
  محمد مهدی مرادی خلج
  ما به عنوان شیعه و معتقدان به ولایت ائمه(ع) ناگزیر از شناخت آن بزرگواران هستیم تا با درک عملکرد و شیوه رفتار آنها در شرایط متفاوت، نحوه کردار و گفتار خویش را با الگو و سیره آنها منطبق کنیم و با تقید به سنت حسنه آنها بتوانیم از سویی بر صحت عمل خود اطمینان بیاییم و از دیگ چکیده کامل

  ما به عنوان شیعه و معتقدان به ولایت ائمه(ع) ناگزیر از شناخت آن بزرگواران هستیم تا با درک عملکرد و شیوه رفتار آنها در شرایط متفاوت، نحوه کردار و گفتار خویش را با الگو و سیره آنها منطبق کنیم و با تقید به سنت حسنه آنها بتوانیم از سویی بر صحت عمل خود اطمینان بیاییم و از دیگر سو در نشر گسترش روش معصوم در زندگی اجتماعی خود کوشا باشیم. در این میان ائمه کسانی چون امام علی(ع) و امام حسین(ع) به جهت شرایط زمانی خاص خود برجستگی یافته و معمولاً پیروان آن امامین همامین مشکل چندانی در فهم و شناخت سیره آنها ندارند یا لااقل نکات مبهم و دغدغه انگیز ذهنی در حوادث منسوب به ایشان کمتر مطرح است. اما برخی از ائمه چون امام حسن(ع) که در شرایط دشوار سیاسی و اجتماعی به سر می برد امکان اجرای منویات خود را نیافت و به اضطرار به از دست کشیدن از حکومت وادار گردید. از آن جا که ابعاد مختلف شخصیت آن حضرت در پرده ابهام مستور مانده لذا ضرورت بررسی این مقوله بیش از پیش احساس می گردد. چرایی صلح امام حسن(ع) با کسی چون معاویه که شیعه در عدم صداقت و وفاداری او به اسلام تردیدی ندارد و اینکه اگر آن حضرت توان مقابله با معاویه را نداشت، چرا چون برادرش امام حسین(ع) که در مقابل یزید آن حماسه عظیم را آفرید و به فوز شهادت نایل آمد مبارزه را به شکل قهرآمیز و از سر شهادت طلبی پی نگرفت و نیز ... مقاله ی حاضر درصدد پاسخ به این سؤالات است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - زمینه ها و عوامل پیدایش نخستین مدارس در خراسان
  قربانعلی اسماعیلی
  یکی از مسائل مورد بحث در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی خاستگاه نخستین مدارس در جهان اسلام است.مساجد در کنار نقش عبادی تا اوایل قرن چهارم مهمترین مراکز آموزش عالی در جهان اسلام محسوب می شدند. ضرورتهای مذهبی و آموزشی باعث پیدایش مدارس و انتقال آموزش عالی اسلامی به آنها گردید چکیده کامل

  یکی از مسائل مورد بحث در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی خاستگاه نخستین مدارس در جهان اسلام است.مساجد در کنار نقش عبادی تا اوایل قرن چهارم مهمترین مراکز آموزش عالی در جهان اسلام محسوب می شدند. ضرورتهای مذهبی و آموزشی باعث پیدایش مدارس و انتقال آموزش عالی اسلامی به آنها گردید. تعدّد انواع مراکز آموزشی در جهان اسلام و تعصّبات قومی و مذهبی باعث بروز نظریّات متفاوتی در زمینه چگونگی و مکان پیدایش نخستین مدارس اسلامی شده است. براساس منابع موجود خراسان محلّ تأسیس نخستین مدارس اسلامی است، همانطور که نظامیّه نیشابور نیز پیش از نظامیّه بغداد ساخته شد و سرمشقی برای مدارس بعدی گردید. این فضل تقدّم حاصل شرایط مناسب علمی، سیاسی و اجتماعی خراسان، به ویژه نیشابوربوده است. نقش خاندانهای اصیل ایرانی و دانشمندان خراسانی در پیدایش نخستین مدارس جهان اسلام در این منطقه غبر قابل انکار است پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان در عصر صفویه
  ناصر تکمیل همایون
  آموزش و پرورشِ فرزندان، نخست در خانه و خانواده به صورتهای تقلیدی و تلقینی از کهنترین روزگار وجود داشته و به دلیل داشتن بار فرهنگی و ارزشی، نوزادان را برای زندگی در جامعه گسترده پرورش داده و بی تردید چگونگی اوضاع اجتماعی، در کیفیت و تحقق آن دخالت تام داشته است. تکالیف آم چکیده کامل

  آموزش و پرورشِ فرزندان، نخست در خانه و خانواده به صورتهای تقلیدی و تلقینی از کهنترین روزگار وجود داشته و به دلیل داشتن بار فرهنگی و ارزشی، نوزادان را برای زندگی در جامعه گسترده پرورش داده و بی تردید چگونگی اوضاع اجتماعی، در کیفیت و تحقق آن دخالت تام داشته است. تکالیف آموزش و پرورش، در مسیر تحولات تاریخی اندک اندک جنبه نهادی یافته و بسیاری از وظایف آن از نهاد خانواده به نهاد آموزش انتقال پیدا کرده است. در ایران عصر اسلامی، این نهاد برجسته که ریشه در فرهنگ ایران باستان و آموزشهای دینی داشت، تطورات سریع یافت و جلوه ای درخشان در سراسر ایران زمین از خود نشان داد. پس از یورشهای مغولان و لشکرکشی های تیمور، نظام ملوک الطوایفی در سراسر ایران زمین سایه گسترد، و نهاد حکومتی در بخش هایی از کشور، به طور مستقل استقرار یافت. اما فرهنگ ایرانی و نهادهای وابسته به آن (آموزش و پرورش) کم و بیش وحدت و همسانی خود را حفظ کردند. با روی کار آمدن سلسله صفویه، ایران از استقلال ملی برخوردار گردید. اما یگانگی پدید آمده، بیشتر حکومتی و زورمدارانه بود و نهادهای فرهنگی را بر پایه تشیع خاص قزلباش به خدمت خود در آورد و فرهنگ (هنر و اندیشه و آموزش) پویایی لازم را از دست داد و توسعه و پیشرفت فقط در پاره ای عناصر مادی فرهنگ (معماری و هنرهای تزیینی) چشمگیر شد پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - زیگورات؛ سازه ی تمثیلی از تاریخ یا اسطوره
  محمد تقی فاضلی
  از دوران کهن بشر به این حقیقت پی برده بود که کوهستان نقش مهمی در تولید آب و باران دارد و منابع آب و تراوش آنها بصورت چشمه در کوهها به وفور یافت می شد. آب چنانکه می دانیم پیوند تنگاتنگی با شکل گیری تمدن ها داشته است. نطفه ی شکل گیری و جایگاه ویژه ی کوه و کوهستان در ذهن ب چکیده کامل

  از دوران کهن بشر به این حقیقت پی برده بود که کوهستان نقش مهمی در تولید آب و باران دارد و منابع آب و تراوش آنها بصورت چشمه در کوهها به وفور یافت می شد. آب چنانکه می دانیم پیوند تنگاتنگی با شکل گیری تمدن ها داشته است. نطفه ی شکل گیری و جایگاه ویژه ی کوه و کوهستان در ذهن بشر گذشته را باید در این امر جستجو کرد. علاوه بر این پناهگاههای سنگی متعدد و غار های مسکونی که از رهگذر فعالیت های باستان شناسی شناخته شده همه در کوهها و کوهستان جای داشته اند. از این نکته نیز نباید غافل شد که ابزار سنگی بشر پارینه، سنگ است و منبع سنگ، کوه. کوه در اندیشه های اساطیری جایگاه خدایان است، در یونان بلندترین کوه المپ (olympe) بود که زیارتگاه زئوس خدای خدایان در این کوه قرار داشت. در واقع می توان گفت که پناه جستن خدایان به کوه و تولید مثل آنان در کوه و اقامتشان بر کوه از قدیم نمایانگر اهمیت و تقدس کوه بوده است. اما در سرزمین سومر و بابل در جنوب بین النهرین، به دلیل اینکه کوه مهمی وجود نداشت عبادتگاههـای خود را کوه آسـا می ساختند، از جمله برج بابل را که شبیه کوه بود. در واقع زیگورات ها و اهرام و معابد چندین طبقه ی بلند در همه جا نمادی از کوه بوده اند و این پربیراه نیز نخواهد بود زیرا همانگونه که پس از ابداع خط و کتابت هیچ نشانه و حرفی بی جهت و از روی تفنن بکار نمی رفت پیش از آن نیز هیچ تصویری و حتی هیچ خطی بر سفالینه ها، مهرها، صخره ی کوههـا و دیواره ی غارها نیز از روی تفنن و صرفاً برای تزئین نقش نمی بسته است. در این میان شیوه ی معماری نیز حکمتی داشته و در پس آن معنایی نهفته بوده است. پرونده مقاله