فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - شاهنامه فردوسی بازتاب گویایی از روزگار سامانیان
  جواد هروی
  شاهنامه از جمله شاهکارهای ادبیات جهان تلقی می‌گردد که با گذشت هزار سال از نگارش آن هنوز سرلوحه‌ی ادبیات حماسی ایران و جهان است. این اثر بازتاب ملی گرایی یا قوم پرستی نیست بلکه سروده‌ی روزگار فرهیختگی و برمحور خرد و برای مخاطبان خردمند است. لفافه‌ی بیان متأثر از روزگار ز چکیده کامل

  شاهنامه از جمله شاهکارهای ادبیات جهان تلقی می‌گردد که با گذشت هزار سال از نگارش آن هنوز سرلوحه‌ی ادبیات حماسی ایران و جهان است. این اثر بازتاب ملی گرایی یا قوم پرستی نیست بلکه سروده‌ی روزگار فرهیختگی و برمحور خرد و برای مخاطبان خردمند است. لفافه‌ی بیان متأثر از روزگار زمامداری خردمندان سامانی، و آهنگ بیان ومفاهیم مبتنی بر انسانیت و قومیت فرهیخته نهاده شده است، لذا برخلاف نظر بسیاری از نویسندگان که به غلط این شاهکار را محصول عصرترکان غزنوی بر می‌شمارند شالوده‌ی سخن و مفاهیم این گنجینه‌ی پرمایه،‌ همگی سرچشمه از خراسان عهد سامانی دارد. در مقاله‌ی حاضر ضمن تأیید نکات فوق تلاش می‌گردد تا این نکته نیز تبیین گردد که سهم کلام فردوسی تنها در روزگارانی میسر است که خردمندی بر فضای جامعه مستولی و فرزانگان زمامداری کنند. این همان چیزی است که شاهنامه به ضرورت آن سروده شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - فروپاشی امپراتوری اُغوز یبغو2
  محسن رحمتی
  استپ اوراسیا همواره مکان ایلات بدوی بود و هر از گاهی تحرکات یک ایل دیگر ایلات را به مهاجرت از مکان خود وا داشته و این حرکت چون حلقه های زنجیر به دیگر ایلات غربی منتقل شده همه را به مهاجرت وا می داشت و تنها عامل ثبات در استپ تشکیل دولتهای قدرتمند بدوی می توانست باشد. لذا چکیده کامل

  استپ اوراسیا همواره مکان ایلات بدوی بود و هر از گاهی تحرکات یک ایل دیگر ایلات را به مهاجرت از مکان خود وا داشته و این حرکت چون حلقه های زنجیر به دیگر ایلات غربی منتقل شده همه را به مهاجرت وا می داشت و تنها عامل ثبات در استپ تشکیل دولتهای قدرتمند بدوی می توانست باشد. لذا معمولاً ایجاد یک دولت جدید بیابانی و یا فروپاشی یکی از دولتهای قبلی مقدمات اینگونه مهاجرتها را فراهم می کرد.. در اوایل قرن دوم هجری با اضمحلال امپراتوری خاقان ترک شرقی ایلات تابعه آن متفرق شده و از این میان ایلات اغوز که خاقانشان منصب یبغوی دست راست را داشت، نیز به حوالی دریای خوارزم آمده ودرنواحی پیرامون دریای خوارزم امپراتوری جدیدی را تشکیل دادند که بیش از یک قرن برقرار بوده و عامل پیوستگی ایلات بود. اما وقتی که ضعیف شد ایلات زیر فرمان خود را نتوانست حفظ کند و تفرّق آنها به نابودی کامل این امپراتوری انجامید. در نتیجه آن سلجوقیان به ایران و نواحی اطراف و مهاجرت قومان( قپچاقها) و ترکی به اوکراین و نواحی شمال دریای سیاه مهاجرت کردند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تاریخ تفکر اقتصادی در ایران 1307-1253 (ﻫ .ش)
  
  یکی از مسائل مهم در پیشرفت یا عقب ماندگی یک کشور طرز تفکر و بینش دولتمردان آن کشور است. مقاله حاضر تلاشی دارد تا تاریخ تفکر اقتصادی را در بین دولتمردان ایران در اواخر حکومت قاجاریه و اوایل حکومت پهلوی بررسی کند. طبیعی است که بدون در نظر گرفتن مبدأ سیر تکاملی تفکر اقتصاد چکیده کامل

  یکی از مسائل مهم در پیشرفت یا عقب ماندگی یک کشور طرز تفکر و بینش دولتمردان آن کشور است. مقاله حاضر تلاشی دارد تا تاریخ تفکر اقتصادی را در بین دولتمردان ایران در اواخر حکومت قاجاریه و اوایل حکومت پهلوی بررسی کند. طبیعی است که بدون در نظر گرفتن مبدأ سیر تکاملی تفکر اقتصادی در یک کشور، فهم تاریخ اقتصادی یک کشور دشوار است. نکته جالب این است که برخی مسائل مهم بین متفکرین ایرانی در طی دوره مورد بحث هنوز هم مرتبط به سیاست امروز ایران است. برای روان تر شدن مطلب، دوره مطالعه به سه مقطع تقسیم شده است و برای هر مقطع یک یا دو نوشته اقتصادی که مبین تفکر اقتصادی آن مقطع است، ارائه میشود. میرزا ملکم خان، سید جمال الدین اصفهانی، مرتضی قلی خان صنیع الدوله و علی اکبر داور از جمله کسانی بوده اند که در زمینه اقتصادی اظهار نظر کرده اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - نقش و جایگاه وزیراعظم در سده ی یازدهم هجری/ هفدهم میلادی
  ابوالحسن مبیّن
  مقام وزارت اعظم در طول دو سده ونیم دوران حکومت صفوی فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر نهاد. در ابتدای حکومت صفویان مقام وکیل دارای اختیارات گسترده ای پس از شخص شاه بود. اما به تدریج این مقام نفوذ وموقعیت والای خود را در اداره امور کشور از دست داد و رئیس دیوانسالاری یا وزی چکیده کامل

  مقام وزارت اعظم در طول دو سده ونیم دوران حکومت صفوی فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر نهاد. در ابتدای حکومت صفویان مقام وکیل دارای اختیارات گسترده ای پس از شخص شاه بود. اما به تدریج این مقام نفوذ وموقعیت والای خود را در اداره امور کشور از دست داد و رئیس دیوانسالاری یا وزیراعظم از دوره ی شاه عباس اول ، اداره کشور را پس از شخص شاه عهده دار گشت که معمولاً بنابر عرف ایرانی بود. جوانی و بی تجربگی شاهان در نیمه دوم عصر صفوی، باعث افزایش قدرت وزرای اعظم در این دوران گردید و شاهان صفوی در سده ی یازدهم هجری/هفدهم میلادی شدیداً متکی به آرا ونظریات مشورتی وزرای اعظم خود بودند. روند افزایش قدرت وزیراعظم به عالی ترین منصب دیوانی دوره ی صفویه، به خصوص از زمان سلطنت شاه صفی اول آغاز گردید و تا به حدی افزایش یافت که وزیراعظم با لقب اعتماد الدوله مورد خطاب قرار می گرفت. مقاله حاضر با هدف بررسی سیر تحولات این مقام وتغییرات آن در طی سده یازدهم هجری انجام یافته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - سیری در زندگی،آثار و اند یشه های سیا سی عبدالرحمان کواکبی
  معصومه قره داغی
  تا پیش از آغاز سده نوزدهم میلادی ، دول استعماری اروپا هنوز تهاجم جدی خود را به مناطق مهم دنیای اسلام چون عثمانی، هندوستان و قسمتهایی از سرزمین های آفریقائی آغاز نکرده بودند. بنابرین دنیای اسلام هنوز خطر فوق را به درستی درک نکرده بود. اما با آغاز سده نوزدهم استعمار با تم چکیده کامل

  تا پیش از آغاز سده نوزدهم میلادی ، دول استعماری اروپا هنوز تهاجم جدی خود را به مناطق مهم دنیای اسلام چون عثمانی، هندوستان و قسمتهایی از سرزمین های آفریقائی آغاز نکرده بودند. بنابرین دنیای اسلام هنوز خطر فوق را به درستی درک نکرده بود. اما با آغاز سده نوزدهم استعمار با تمام توان خود بر جهان اسلام یورش آورد و بخشهایی از قلمرو امپراطوری عثمانی. قفقاز و الجزایربه ترتیب تحت سیطره امپراتوری های بریتانیا، روسیه و فرانسه قرار گرفت. این حملات بی امان، متفکران جهان اسلام را متوجه خطر قریب الوقوع سلطه غرب بر سراسر جهان اسلام نمود و متعاقب آن با پا گیری جنبش اتحاد اسلام، ضرورت مبارزه با استعمار کشورهای خارجی قویا" احساس گردید. در این راستا عبدالرحمان کواکبی نیز به مانند سایرمصلحان بزرگ اجتماعی نظیرسید جمال الدین اسدآبادی و شیخ محمد عبده ضمن تلاش برای علت یابی انحطاط وعقب ماندگی جوامع اسلامی،مسلمانان را متوجه قابلیت ها وتوانایی های اسلام برای نیل به پبشرفت و تعالی نموده و آنان را به ستیز با استبداد حکام و استعمار خارجی فراخواند. هدف بنیادی این پژوهش،بررسی نقشی است که عبدالرحمان کواکبی در این راستا بر عهده داشته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - عوامل مؤثّر در روابط ایران و اردوی زرّین در دوره زمامداری هلاکو و اباقاخان
  مریم محمّدی
  به دنبال تهاجم مغولان به بخش وسیعی از آسیا و استیلای آنان به این مناطق حکومت های چندی از تقسیم ماترک چنگیز خان در درون این امپراطوری پهناور بوجود آمد و از جمله این حکومت ها، اردوی زرّین در قفقاز، روسیه و دشت قبچاق و حکومت ایلخانان در ایران بود. استقرار این حکومت های خوی چکیده کامل

  به دنبال تهاجم مغولان به بخش وسیعی از آسیا و استیلای آنان به این مناطق حکومت های چندی از تقسیم ماترک چنگیز خان در درون این امپراطوری پهناور بوجود آمد و از جمله این حکومت ها، اردوی زرّین در قفقاز، روسیه و دشت قبچاق و حکومت ایلخانان در ایران بود. استقرار این حکومت های خویشاوند در مجاورت یکدیگر به مناسبات و مراوداتی انجامید که از همان بدو امر دو حکومت در راستای پی جویی سیاست ها و دعاوی آنها جریان داشت و نقش مؤثّری در تعیین سیاست های اتّخاذ شده در منطقه و پیامدهای آن ایفا کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - بررسی حمله محمودافغان به کوهکیلویه و بهبهان ازمنظرنسخه خطی بدایع الاخبار
  رضا شعبـانی جمشید قائمی
  موضوع حمله محمودافغان به اصفهان وسقوط دولت دویست وچندساله صفویان ازموضوعاتی است که موردتوجه بسیاری ازپژوهشگران داخلی وخارجی قرارگرفته وهر یک ازآنان ازمناظرگوناگونی به آن نگریسته اند. می دانیم اگرچه افغانها ضربه نهایی رابه دولت صفوی که ازحدودیک قرن پیش ازآن، درسراشیبی ضع چکیده کامل

  موضوع حمله محمودافغان به اصفهان وسقوط دولت دویست وچندساله صفویان ازموضوعاتی است که موردتوجه بسیاری ازپژوهشگران داخلی وخارجی قرارگرفته وهر یک ازآنان ازمناظرگوناگونی به آن نگریسته اند. می دانیم اگرچه افغانها ضربه نهایی رابه دولت صفوی که ازحدودیک قرن پیش ازآن، درسراشیبی ضعف وانحطاط افتاده بودند، زدند و باز هم اگرچه حدودهفت سال (1142- 1135 ق) براریکه قدرت ایران مسلط بوده اند، ولی به رغم همه کوشش هایی که درجهت حفظ قدرت وگسترش حکومت خودبه کاربرده اند، نتوانسته اندتسلط خودرابربخشهای قابل توجهی ازایران آن روزعملی کنند . مقاومت شهرهای یزد، قزوین، خوانسار و... کوشش های بی نتیجه ی آن هارانشان داد. ازجمله شهرهاومناطقی که حکومت افغان رانپذیرفت ودربرابرآن مقاومت کرده ، بهبهان وکوهگیلویه بودکه البته درباره آن فقط یکی دو منبع آن هم درحدیکی دوسطر، مطالبی نگاشته اند. بدایع الاخبار، نسخه ای است منحصربه فردازمنشی زبردستی به نام میرزاعبدالنّبی منشی بهبهانی که داستان مقاومت ودفاع مردم بهبهان رادربرابرهجوم محمودافغان به تفصیل آورده است وبی تردیداگرمورخ متعهدی چون اونبود ، از این حمله و دفاع و به عبارتی از بخشی از تاریخ آن خطّه، هیچ نمی دانستیم. دفاع سرسختانه سی وشش روزه مردم بهبهان دربرابر افغان درسال 1136 ق، سبب گردیدکه اقدام مجدد مهاجمان درسال بعد (1137 ق) هم به سرانجام نرسد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - بلوچستان در جنگ جهانی اول
  عباس سرافرازی
  جنگ جهانی اوّل باعث درگیری هایی در مشرق زمین به ویژه ایران نیز شد، نواحی مختلف سرزمین ما خصوصاً مناطق عشایری به نحوی درگیر این جنگ شدند، آلمانی ها برای ضربه زدن و تهدید منافع انگلیسی ها در بلوچستان وارد عمل شدند و این امر باعث وارد شدن بلوچ ها در جریان های خاصی گردید که چکیده کامل

  جنگ جهانی اوّل باعث درگیری هایی در مشرق زمین به ویژه ایران نیز شد، نواحی مختلف سرزمین ما خصوصاً مناطق عشایری به نحوی درگیر این جنگ شدند، آلمانی ها برای ضربه زدن و تهدید منافع انگلیسی ها در بلوچستان وارد عمل شدند و این امر باعث وارد شدن بلوچ ها در جریان های خاصی گردید که از جمله آن ها می توان به طرفداری از آلمانها و انگلیس ها و رواج قاچاق اسلحه اشاره نمود. انگلیسی ها برای حفظ منافع خود روابطی را با سران بلوچ ایجاد کردند. آنان با تشکیل هیأت مکران سعی در ایجاد روابط دوستانه با عشایر بلوچ نمودند. امّا برخی از طوایف بلوچ در مقابل انگلیسی ها مقاومت نموده، جنگ های مهمی را علیه انگلیسی ها تدارک دیدند و دشواری های بسیاری را برای آنان ایجاد نمودند. منابع انگلیسی این مقاومت ها را به تحریکات آلمانی ها نسبت می دهند. امّا اعمالی که بلوچ های ایران علیه آلمانی ها انجام دادند، نشانگر آن است که آنان برای حفظ سرزمین خود در مقابل بیگانگان می جنگیدند. موقعیت بلوچستان در جنگ جهانی اول و اقداماتی که ا نگلیس ها و آلمانی ها در این سرزمین انجام دادند از جمله مباحثی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد. پرونده مقاله