بررسی حمله محمودافغان به کوهکیلویه و بهبهان ازمنظرنسخه خطی بدایع الاخبار
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
رضا شعبـانی
1
(استـــاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی تهران)
جمشید قائمی
2
(دانشجوی دکتری تاریخ واحد علوم و تحقیقات تهران)
کلید واژه: بدایع الاخبار, بهبهان, کوهکیلویه, حمله افغان, محمودافغان, سقوط اصفهان,
چکیده مقاله :
موضوع حمله محمودافغان به اصفهان وسقوط دولت دویست وچندساله صفویان ازموضوعاتی است که موردتوجه بسیاری ازپژوهشگران داخلی وخارجی قرارگرفته وهر یک ازآنان ازمناظرگوناگونی به آن نگریسته اند. می دانیم اگرچه افغانها ضربه نهایی رابه دولت صفوی که ازحدودیک قرن پیش ازآن، درسراشیبی ضعف وانحطاط افتاده بودند، زدند و باز هم اگرچه حدودهفت سال (1142- 1135 ق) براریکه قدرت ایران مسلط بوده اند، ولی به رغم همه کوشش هایی که درجهت حفظ قدرت وگسترش حکومت خودبه کاربرده اند، نتوانسته اندتسلط خودرابربخشهای قابل توجهی ازایران آن روزعملی کنند . مقاومت شهرهای یزد، قزوین، خوانسار و... کوشش های بی نتیجه ی آن هارانشان داد. ازجمله شهرهاومناطقی که حکومت افغان رانپذیرفت ودربرابرآن مقاومت کرده ، بهبهان وکوهگیلویه بودکه البته درباره آن فقط یکی دو منبع آن هم درحدیکی دوسطر، مطالبی نگاشته اند. بدایع الاخبار، نسخه ای است منحصربه فردازمنشی زبردستی به نام میرزاعبدالنّبی منشی بهبهانی که داستان مقاومت ودفاع مردم بهبهان رادربرابرهجوم محمودافغان به تفصیل آورده است وبی تردیداگرمورخ متعهدی چون اونبود ، از این حمله و دفاع و به عبارتی از بخشی از تاریخ آن خطّه، هیچ نمی دانستیم. دفاع سرسختانه سی وشش روزه مردم بهبهان دربرابر افغان درسال 1136 ق، سبب گردیدکه اقدام مجدد مهاجمان درسال بعد (1137 ق) هم به سرانجام نرسد.
The topic of Mahmood Afghan attack to Isfahan and decline of 200 years safavid government is of topics that has been considered by many internal & external researchers who look at it in different views . Although we know that Afghans hit the last stroke to the Safavid government which about one century before that time had been fallen into the weakness & decline and also governed Iran about 7 years (1135 _ 1142) ; In spite of their efforts toward maintaining power and developing government ؛ They could'nt put in practice their dominance on noticeable regions of Iran ؛ resistance of cities Yazd ، Khansar and their useless efforts . Among these cities ، Behbahan and Kohkiloyeh didn't accept Afghan governance and resist against them ، but we have only few reference about that ( few lines are wrriten about that ) . Badaye Akhbar is an unique manuscript which was written by skilled writer known as Mirza Abdollah Nabi ، a Behbahan writer who wrote in detail the story of Behbahan people resistance and defence against Mahmood Afghan attack. No doubt ، if there wasn't an obligated historian like him , we haven't known about this attack and defence or in other words we haven't known about part of the history of that district. Severe defence of Behbahan people against Afghans which last about 36 days in 1136 led to failure of attackers reperformance one year later(1137).