نقش و جایگاه وزیراعظم در سده ی یازدهم هجری/ هفدهم میلادی
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
ابوالحسن مبیّن
1
(عضو هیئت علمی گروه تاریخ
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد)
کلید واژه: صفوی, وزارت, دیوانسالاری, وزیراعظم, اعتماد الدوله,
چکیده مقاله :
مقام وزارت اعظم در طول دو سده ونیم دوران حکومت صفوی فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر نهاد. در ابتدای حکومت صفویان مقام وکیل دارای اختیارات گسترده ای پس از شخص شاه بود. اما به تدریج این مقام نفوذ وموقعیت والای خود را در اداره امور کشور از دست داد و رئیس دیوانسالاری یا وزیراعظم از دوره ی شاه عباس اول ، اداره کشور را پس از شخص شاه عهده دار گشت که معمولاً بنابر عرف ایرانی بود. جوانی و بی تجربگی شاهان در نیمه دوم عصر صفوی، باعث افزایش قدرت وزرای اعظم در این دوران گردید و شاهان صفوی در سده ی یازدهم هجری/هفدهم میلادی شدیداً متکی به آرا ونظریات مشورتی وزرای اعظم خود بودند. روند افزایش قدرت وزیراعظم به عالی ترین منصب دیوانی دوره ی صفویه، به خصوص از زمان سلطنت شاه صفی اول آغاز گردید و تا به حدی افزایش یافت که وزیراعظم با لقب اعتماد الدوله مورد خطاب قرار می گرفت. مقاله حاضر با هدف بررسی سیر تحولات این مقام وتغییرات آن در طی سده یازدهم هجری انجام یافته است.
The post of first minister during two and half centuries in the Safavid era experienced different phases. At the beginning of the dynasty the deputy (Vakil) had a vast power after the king. Gradually the deputy lost the power and ,since the time of Abbas I, the head of bureaucracy or first minister, as was usual in Iran, was the most powerful after the king. During the second half of the Safavid era, the kings' being young and inexperienced increased the power of the first minister. The Safavid's kings depended strongly on their first ministers for their advice and decisions. The increasing power of the first minister continued till the post turned into the most prominent post in Safi I time. This post was also called 'the trustee in government' (Etemadole). The present study investigates the development of this post and its changes during the 11th century