چکیده: کوچ دادن اجباری قبایل و اهالی ایالات و ولایات و یا بزرگان و سران آنها به مناطق مختلف کشور و بخصوص به خراسان، یکی از سیاست های ثابت و همیشگی نادرشاه افشار بود که از اول برآمدن او در خراسان تا آخر عمرش ادامه پیدا کرد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری د چکیده کامل
چکیده: کوچ دادن اجباری قبایل و اهالی ایالات و ولایات و یا بزرگان و سران آنها به مناطق مختلف کشور و بخصوص به خراسان، یکی از سیاست های ثابت و همیشگی نادرشاه افشار بود که از اول برآمدن او در خراسان تا آخر عمرش ادامه پیدا کرد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده ها از طریق کتابخانه ای، در پی یافتن جواب این پرسش ها که چرا نادرشاه سیاست کوچ اجباری را در پیش گرفت؟ و پیامد های آن برای دولت افشاری چه بود؟ به این نتیجه رسیده است که سیاست کوچ با انگیزه هایی متفاوت از جمله تنبیه قبایل و یا تحکیم پایه های حکومت و آبادانی مناطق از سوی دولت صورت میگرفت ولی افراد کوچ داده شده، به هیچ وجه به منطقه جدید احساس تعلق خاطر پیدا نمیکردند و نارضایتی چون خونی مسموم و آلوده، در رگ های جامعه، جریان پیدا میکرد. این عامل که یکی از ویژگی های شیوه مملکت داری نادرشاه افشار بود، در کنار عوامل دیگری چون فقدان مشروعیت سیاسی و دسیسه های اکابر داخلی و دول خارجی، در بروز شورش های این دوره بسیار موثر بود.
پرونده مقاله
چکیده: از جمله اسباب تعارض و تنش در روابط اصحاب با رسولخدا(ص) و امامان میتوان به امور مالی اشاره کرد. در راستای شناخت سیرهی معصومان در مواجهه با این نوع تنشها با جستجویی در منابع کتابخانهای و استقراء تعارضهای برآمده از امور مالی در روابط اصحاب با پیامبر(ص) و ائمه چکیده کامل
چکیده: از جمله اسباب تعارض و تنش در روابط اصحاب با رسولخدا(ص) و امامان میتوان به امور مالی اشاره کرد. در راستای شناخت سیرهی معصومان در مواجهه با این نوع تنشها با جستجویی در منابع کتابخانهای و استقراء تعارضهای برآمده از امور مالی در روابط اصحاب با پیامبر(ص) و ائمه، به بسترها و شیوهی بروز تعارضها و چگونگی مواجهه این رهبران دینی با تعارضها توجه شده است. تعارضهایی که به صورت رفتاری درخواستهای نابهجای مالی، منازعه، خیانت، فرقهسازی و توطئه بر جان امام چهره نشان داد و معصومان کوشیدند تا با هدایت، بازگرداندن افراد خطاکار، نپذیرفتن درخواستهای نابجای مالی، نظارت و بازرسی و ... از آنها پیشگیری یا کنترل نمایند. از جمله اسباب تعارض و تنش در روابط اصحاب با رسولخدا(ص) و امامان میتوان به امور مالی اشاره کرد. در راستای شناخت سیرهی معصومان در مواجهه با این نوع تنشها با جستجویی در منابع کتابخانهای و استقراء تعارضهای برآمده از امور مالی در روابط اصحاب با پیامبر(ص) و ائمه، به بسترها و شیوهی بروز تعارضها و چگونگی مواجهه این رهبران دینی با تعارضها توجه شده است. تعارضهایی که به صورت رفتاری درخواستهای نابهجای مالی، منازعه، خیانت، فرقهسازی و توطئه بر جان امام چهره نشان داد و معصومان کوشیدند تا با هدایت، بازگرداندن افراد خطاکار، نپذیرفتن درخواستهای نابجای مالی، نظارت و بازرسی و ... از آنها پیشگیری یا کنترل نمایند.
پرونده مقاله
حج از نخستین فرائض الهی است که قدمتی به درازای آفرینش دارد. از زمان شکلگیری جوامع مسلمان نیز، این فریضه، در مقام یکی از ارکان دین اسلام، حضور دائمی در حیات این جوامع داشته و در مواقعی، توانسته هدایتگر مسائل مختلف آنها باشد.؛ از طرفی نیز، خود این فریضه در سراسر تاریخ اس چکیده کامل
حج از نخستین فرائض الهی است که قدمتی به درازای آفرینش دارد. از زمان شکلگیری جوامع مسلمان نیز، این فریضه، در مقام یکی از ارکان دین اسلام، حضور دائمی در حیات این جوامع داشته و در مواقعی، توانسته هدایتگر مسائل مختلف آنها باشد.؛ از طرفی نیز، خود این فریضه در سراسر تاریخ اسلام متقابلاً از اوضاع مختلف حاکم بر جوامع اسلامی، متأثر میباشد. یکی از این دورههای تاریخی که از حیث کمّ و کیف حضور حج، شایستهی واکاوی بهنظر میرسید، عصر عباسیان از 656- 132 ق بود که از جهات گوناگون از جمله بهجهت بازهی زمانی طولانی این عصر، مطالعهی آن میتوانست حاوی اطلاعات قابل توجهی در خصوص نقش و کارکردهای سیاسی این فریضه در بخشی از تاریخ اسلام باشد. بر این اساس مقاله حاضر به روش تبیینی، تحلیلی و تاریخی، به بررسی نقشها و رسالتهای مورد اشارهی حج، در عصر عباسی پرداخته است. یافتههای تحقیق نشان داد که این فریضه با فراز و فرودهایی در عرصههای مختلف سیاسی دوران عباسی، حضور داشته و مورد توجه اقشار مختلف آن عصر بوده است. از طرفی نیز یافتهها حاکی از وجود تحولات مختلف سرنوشت این فریضه در سراسر دوران عباسی میباشد؛ نتیجهی دیگر پژوهش از تأثیر و تأثر متقابل بین حج و سیاست و مؤلفههای آن در عصر مورد مطالعه داشته است.
پرونده مقاله
تاریخنگاری رسمی در جهان اسلام غالباً با ادبیاتی متملقانهتنها به روایت آمدوشد حاکمان و فتوحات آنان میپردازد و جایگاه نگاه انتقادی و نیز توجه به دیگر اقشار جامعه در آن کمرنگ یا غایب است. تعداد مورخانی که در تاریخنگاری اسلامی مستثنی از این جریان باشند اندک است. عبدالقادر چکیده کامل
تاریخنگاری رسمی در جهان اسلام غالباً با ادبیاتی متملقانهتنها به روایت آمدوشد حاکمان و فتوحات آنان میپردازد و جایگاه نگاه انتقادی و نیز توجه به دیگر اقشار جامعه در آن کمرنگ یا غایب است. تعداد مورخانی که در تاریخنگاری اسلامی مستثنی از این جریان باشند اندک است. عبدالقادر بدائونی یکی از این مورخان است که با نگاهی انتقادی به ساختار حاکمیت و جامعه، وقایع عصر خویش را به رشته تحریر درمیآورد. بدائونی در خلال ثبت وقایع برخلاف سایر معاصران و پیشینیانش با نگاهی فلسفی تاریخی به وقایع به تبیین و تحلیل و آیندهنگری درباره آنها میپردازد. وی همچنین با نگاهی اجتماعی به بیان آسیبهای اجتماعی، سیاسی، اداری، نظامی و اخلاقی میپردازد و برای رفع آنها نیز راهحل ارائه میکند. توجه به جوانب جغرافیایی، قوم شناختی، جامعهشناختی، انسانشناختی و روانشناختی وقایع و افراد دخیل در آنها از نکاتی است که بدائونی را به مورخی متمایز بدل کرده و آثار وی را در زمره تاریخ اجتماعی درآورده است. در این مقاله با تکیهبر روش تحلیلی توصیفی کتاب منتخب التواریخ، مهمترین اثر بدائونی، ابعاد تاریخنگری و تاریخنگاری وی را شناسایی و شواهد آنها را بیان میکنیم.
پرونده مقاله
کمبود معلم در تاریخ معاصر ایران یکی از معضلات نظام آموزشی بوده و دولت برای حل این موضوع اقدامات زیادی انجام داده است. گرچه در اواخر دوره قاجار دارالمعلمین و سپس در اواسط دوره رضاشاه دانشسراهای تربیت معلم تأسیس گردید، اما تا پایان سلطنت وی، تعداد معلمان با تعداد مراکز آم چکیده کامل
کمبود معلم در تاریخ معاصر ایران یکی از معضلات نظام آموزشی بوده و دولت برای حل این موضوع اقدامات زیادی انجام داده است. گرچه در اواخر دوره قاجار دارالمعلمین و سپس در اواسط دوره رضاشاه دانشسراهای تربیت معلم تأسیس گردید، اما تا پایان سلطنت وی، تعداد معلمان با تعداد مراکز آموزشی و داوطلبان تحصیل همخوان نبود. با آغاز سلطنت محمدرضاشاه تا سقوط دکتر مصدق و آغاز انتقادات از دولت و ساختار وزارتخانهها، نظام آموزشی نیز مورد هدف قرار گرفت و تغییراتی در آن ایجاد گردید. در این دهه نیز دولت برای جبران کمبود معلم و افزایش تعداد دانشآموزان تدابیری برای تربیت معلم به کار گرفت که بررسی آن، مسئله مقاله پیشرو است. پژوهش حاضر با هدف تبیین وضعیت نظام آموزشی کشور و شناخت اقدامات دولتی برای تأمین معلمان در برهه زمانی سقوط رضاشاه تا سقوط دولت مصدق، انجام شده و بر اساس منابع اسنادی و کتابخانهای و با روش تحلیل تاریخی تدوین گردیده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در کابینههای بعد از دوره رضاشاه توجه زیادی به موضوع تربیتِ معلم شد و با مصوبات مختلف، احتیاج به معلم تا حدودی مرتفع گردید. از طرفی این موضوع عامل مهمی در گسترش سواد و علاقه به تحصیل نزد عموم بود.
پرونده مقاله
شکلگیری و تکوین نظام امارت و عملکرد آن در تاریخ ایران دوره اسلامی از جایگاه و اهمیت بسزایی برخوردار میباشد. نظام امارت به مثابهی ساختاری سیاسی در سدههایمیانه و در عصری که هویت ایرانی دچار بحران شده بود، باعث احیا و تداوم هویت ایرانی گردید. در این جهت، نظر به نقش و چکیده کامل
شکلگیری و تکوین نظام امارت و عملکرد آن در تاریخ ایران دوره اسلامی از جایگاه و اهمیت بسزایی برخوردار میباشد. نظام امارت به مثابهی ساختاری سیاسی در سدههایمیانه و در عصری که هویت ایرانی دچار بحران شده بود، باعث احیا و تداوم هویت ایرانی گردید. در این جهت، نظر به نقش و جایگاه نظام امارت در پیوستگی و استمرار هویت ایرانی، نوشتار حاضر سعی در پاسخگویی به این سوال مهم دارد که نظام امارت به عنوان نماد نظام سیاسی و میان پردهی تاریخی جامعه ایران در سدههای سوم تا پنجم هـ.ق، باتکیه بر کدام کار ویژهها مبادرت به احیا و تقویت هویت ایرانی نمودند؟ نتایج حاصل از این مقاله که با رویکرد توصیفی-تحلیلی معمول در پژوهشهای تاریخی انجام گرفته، بیانگر آن است که نظامهای امارتی همچون سامانیان، غزنویان و آلبویه، با بهرهگیری از عوامل و اشتراکات تاریخی و فرهنگی، و نیز در پرتو دین اسلام در احیای هویت ایرانی اهتمام ورزیده و بدین ترتیب هویت ایرانی را در سایهی نظام امارت و در بستر فرهنگ و جامعه ایرانی در دوران اسلامی استمرار بخشیدند.
پرونده مقاله
با روی کار آمدن صفویان(907-1135ه.‎ق)و فراگیر شدن تشیع در ایران، دوران منازعه و اختلاف شدید با عثمانیان سنی مذهب(1299-1922م/698-1340ه.ق) آغاز گردید. یکی از مسائلی که همواره زمینه دشمنی دو کشور را تشدید می‎نمود، مسأله حج و نحوه برخورد عثمانیان با حجاج ایران بود. ا چکیده کامل
با روی کار آمدن صفویان(907-1135ه.‎ق)و فراگیر شدن تشیع در ایران، دوران منازعه و اختلاف شدید با عثمانیان سنی مذهب(1299-1922م/698-1340ه.ق) آغاز گردید. یکی از مسائلی که همواره زمینه دشمنی دو کشور را تشدید می‎نمود، مسأله حج و نحوه برخورد عثمانیان با حجاج ایران بود. از آنجا که سرزمین حجاز تحت سیطره عثمانیان بود و حجاج ایران برای عزیمت به حج می‎بایست از قلمرو آنان عبور می‎کردند، در طی مسیر و در سرزمین حجاز، با دشواری‎های بسیاری مواجه می‎شدند. به گونه‎ای که حتی گاهی از انجام حج منع می‎شدند. در این دوره، اختلاف این دو دولت، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. هر دو دولت تلاش داشتند تا با تکیه بر مسأله حج از این مراسم مذهبی بهره‎برداری سیاسی کنند. در این پژوهش با بهره‎جستن از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی چگونگی حج ایرانیان با تأکید بر روابط صفویان و عثمانیان پرداخته می‎شود و به این مسأله پاسخ داده می‎شود که آیا روابط این دو دولت بر حج‎گزاری ایرانیان تأثیر داشته یا فریضه حج ورای کشمکش‎های سیاسی و مذهبی انجام می‎شده است؟یافته‎های این پژوهش نشان می‎دهد که حج‎گزاری ایرانیان در قرن‎های دهم و یازدهم تحت الشعاع روابط سیاسی صفویان و عثمانیان بوده‎است.
پرونده مقاله
مبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دوران باستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از چکیده کامل
مبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دوران باستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از بزرگترین امپراتوری های جهان باستان را تشکیل داده بودند بر مردمی حکمرانی می کرده اند که دارای فرهنگ و تمدنی دیرینه بودند و سابقه آنان در زمامداری بسیار بیشتر از هخامنشیان بوده است. این واقعیت که هخامنشیان چگونه توانستند ملل متمدن تحت انقیاد خود را راضی نمایند از آنان اطاعت نمایند و اینکه از بین خود شاهزادگان هخامنشی چه کسی باید به حکومت برسد موضوع مهمی بوده است که در پژوهشهای گذشته چندان مورد توجه نبوده است اما در این پژوهش موضوع جستجو قرار گرفت. براساس مطالعه کتیبه های شاهان هخامنشی مشخص شد مجموعه ای پیچیده از عوامل در این مهم نقش داشته اند از جمله تایید الهی، تبار، خصایص مثبت اخلاقی، هوش و سیاست، جنگاور پیروز بودن و دوری از دروغ از جمله مهمترین این موارد بوده اند که موجب شد پس از فتح نظامی مناطق مردم به مرور آنان را به عنوان پادشاهان خود بپذیرند و از فرامین آنان نه صرفا به خاطر نیروی نظامی آنان اطاعت نمایند.
پرونده مقاله