بررسی تحلیلی تاریخنگری و تاریخنگاری عبدالقادر بدائونی در منتخب التواریخ

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

احمدرضا عبادی ¹ (دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین)
اسماعیل چنگیزی اردهایی ² (عضو هیئت علمی گروه آموزشی تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی)

تاریخ دریافت : 1397/05/03 تاریخ پذیرش : 1398/06/03 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: تاریخنگاری, تاریخ اجتماعی, عبدالقادر بدائونی, منتخب التواریخ, تاریخنگری,

چکیده مقاله :

تاریخنگاری رسمی در جهان اسلام غالباً با ادبیاتی متملقانه‌تنها به روایت آمدوشد حاکمان و فتوحات آنان می‌پردازد و جایگاه نگاه انتقادی و نیز توجه به دیگر اقشار جامعه در آن کمرنگ یا غایب است. تعداد مورخانی که در تاریخنگاری اسلامی مستثنی از این جریان باشند اندک است. عبدالقادر بدائونی یکی از این مورخان است که با نگاهی انتقادی به ساختار حاکمیت و جامعه، وقایع عصر خویش را به رشته تحریر درمی‌آورد. بدائونی در خلال ثبت وقایع برخلاف سایر معاصران و پیشینیانش با نگاهی فلسفی تاریخی به وقایع به تبیین و تحلیل و آینده‌نگری درباره آن‌ها می‌پردازد. وی همچنین با نگاهی اجتماعی به بیان آسیب‌های اجتماعی، سیاسی، اداری، نظامی و اخلاقی می‌پردازد و برای رفع آن‌ها نیز راه‌حل ارائه می‌کند. توجه به جوانب جغرافیایی، قوم شناختی، جامعه‌شناختی، انسان‌شناختی و روان‌شناختی وقایع و افراد دخیل در آن‌ها از نکاتی است که بدائونی را به مورخی متمایز بدل کرده و آثار وی را در زمره تاریخ اجتماعی درآورده است. در این مقاله با تکیه‌بر روش تحلیلی توصیفی کتاب منتخب التواریخ، مهم‌ترین اثر بدائونی، ابعاد تاریخنگری و تاریخنگاری وی را شناسایی و شواهد آن‌ها را بیان می‌کنیم.

چکیده انگلیسی:

Formal works in Muslim historiography were written mostly by the order of the rulers, legitimizing their rule as a result. However, there were some Muslim historians who tended to take an independent and critical style of work. Badauni, the historian of the Mughal court who spent most of his time in the court of Akbar, is one of those men who have a special style of historiography. In his reports of his contemporary events, Badauni almost pays attention to every aspect of whatever happens such as historical, philosophical, sociological, economic, and anthropological ones. This article surveys Badauni,s Muntakhab-ut-Tawarikh to study his style of historiography beside delivering required contextual clues. Unlike his contemporaneous historians, Badauni criticizes the government,s economic and social policies as well as the official and ethical corruption of the court elite. He also tends to sociological analyses, when reporting the events inside the society and among the folk. Key Words: Abdulghader Badauni, Muntakhab-ut-Tawarikh, Historiography