ادبیات و زبان های محلی ایران زمین: 1 (1)

دسترسی آزاد مقاله

1 - کاربرد حروف اضافه و ربطِ ساده در گویش لای‌زنگانی
حسن رنجبر

20.1001.1.2345217.1397.8.1.1.3

در حوزۀ پژوهش های مربوط به لهجه ها و گویش ها، مبحث حروف از جمله مباحثی است که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیّت و ضرورت این مقولۀ دستوری، در پژوهشِ پیشِ رو به بررسی و تحلیل حروف اضافه و ربطِ ساده در گویش لای زنگانی پرداخته شده است. در این ج چکیده کامل

در حوزۀ پژوهش های مربوط به لهجه ها و گویش ها، مبحث حروف از جمله مباحثی است که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیّت و ضرورت این مقولۀ دستوری، در پژوهشِ پیشِ رو به بررسی و تحلیل حروف اضافه و ربطِ ساده در گویش لای زنگانی پرداخته شده است. در این جستار علاوه بر گفت وگو با گویشوران کهنسال روستا، بسیاری از سروده های محلی، ضرب‌المثل‌ها و چیستان های پرکاربرد این گویش نیز بررسی شده است و تا حد امکان سعی گردیده تا برای کارکردهای هر یک از حروف، مثال هایی از این سروده های محلّی، مَثَل ها و چیستان ها ذکر شود. نتایجی که از این پژوهش به دست آمد نشان می‌دهد که در این گویش، حروفی چون از، به، در و بر هیچ کاربردی ندارد و گویشوران این گویش با این حروف بیگانه اند؛ دلیل این امر این است که در این گویش غالباً یک حرف به جای چند حرف به کار می رود؛ مانند حرف اَ a)) که به جای از، به، در و... به کار می رود. از دیگر نتایج این جستار می توان به پرکاربرد بودن برخی حروف مانند اَa))، خوذ (xoδe) به معنی با و تَه (/(ta تا (tâ) اشاره کرد که با فارسی معیار تفاوت دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - ریشه شناسی تطبیقی مهمترین واژه های گویش یزدی(با توجه به گویش محلۀ خرّمشاه)
صدیقه رمضانخانی محمود صادق زاده

20.1001.1.2345217.1397.8.1.2.4

مطالعات زبانی نشانگر آن‌ است که گویش یزدی دربردارندۀ واژه‌های غنی و کهن ایرانی ‌است که روزگاری دراز در پهنۀ گسترده‌ای و در بین شمار زیادی از مردم کاربرد داشته‌است و متأسفانه امروزه با گسترش فارسی معیار، گسترۀ آن در حال محدود‌شدن است. یکی از ویژگی‌های مهم در بحث گویش‌ها، چکیده کامل

مطالعات زبانی نشانگر آن‌ است که گویش یزدی دربردارندۀ واژه‌های غنی و کهن ایرانی ‌است که روزگاری دراز در پهنۀ گسترده‌ای و در بین شمار زیادی از مردم کاربرد داشته‌است و متأسفانه امروزه با گسترش فارسی معیار، گسترۀ آن در حال محدود‌شدن است. یکی از ویژگی‌های مهم در بحث گویش‌ها، وجود بسیاری از واژه‌هایی است که با حفظ لفظ و معنا یا پذیرش تغییراتی اندک، از زبان‌های کهن بر جای مانده‌اند و از نظر ریشه‌شناسی و زبان‌شناختی قابل اهمّیت هستند. این ویژگی در گویش‌های گروه مرکزی، از جمله گویش یزدی بیشتر قابل مشاهده است. این پژوهش سعی دارد، پس از بررسی آوایی و معنایی برخی واژه‌های کهن در محله زردشتی‌نشین خرّمشاه یزد، با مقایسۀ مهم‌ترین واژه‌های گویش یزدی با زبان‌های باستانی، به اثبات اصالت زبانی این منطقه و غنای فرهنگی آن بپردازد و نیز خاطر نشان سازد که تحقیق دربارۀ گویش‌ها، زبان‌ها و تنوع گونه‌ای آن‌ها، ارزش شناختی، هویّتی و حتی آموزشی دارد که با آگاهی دقیق در ساختار آوایی، معنایی و دستوری به جا مانده در این گویش‌ها، می‌توان در یک نظام قانونمند، آن‌ها را در جریان پویای زبان وارد کرد و سرانجام بسیاری از آسیب‌های زبانی را برطرف ساخت. (این مقاله مستخرج از رسالۀ دکتری پژوهش محور رشتۀ زبان و ادبیات فارسی با عنوان تحلیل و بررسی لغات و تعبیرات زبان یزدی است.) پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - کارکرد پسوندهای « َـ ک » و « ـ وک » در منطقۀ مهارلوی شیراز
اکبر صیادکوه سعید خسروپور

20.1001.1.2345217.1397.8.1.3.5

زبان فارسی از گونه ی زبانهای ترکیبی به شمار می آید . در این دسته از زبان ها ، تکواژهای اشتقاقی نقش فراوانی در واژه سازی بر عهده دارند . در این مقاله از دو پسوند ـَ ک و ـ وک سخن به میان آمده که در منطقۀ مهارلوی شیراز رواج فراوان دارد؛ در حالی که در کتاب های دستوری کمت چکیده کامل

زبان فارسی از گونه ی زبانهای ترکیبی به شمار می آید . در این دسته از زبان ها ، تکواژهای اشتقاقی نقش فراوانی در واژه سازی بر عهده دارند . در این مقاله از دو پسوند ـَ ک و ـ وک سخن به میان آمده که در منطقۀ مهارلوی شیراز رواج فراوان دارد؛ در حالی که در کتاب های دستوری کمتر نشانی از این کارکردها می یابیم. در این مقاله برآنیم که این دو پسوند را مورد بررسی قرار داده مقوله ی دستوری تعدادی از واژه های حاصل را واکاویم و نشان دهیم که پسوند َـ ک / _ak علاوه بر کارکردهای گفته شده در کتاب های دستور، کارکردهای دیگری هم دارد که از دید دستورنویسان پنهان مانده است،در همین راستا پس از آوردن تعداد زیادی واژۀ پرکاربرد در منطقه، شیوۀ ساخت برخی را توضیح داده چند طبقۀ دستوری جدید بر آن افزوده ایم. علاوه بر این نشان داده ایم پسوندـ وک / ukـ که هیچ نامی از آن ـ مگر به ندرت ـ در کتاب های دستور جدید نیامده است، در مهارلوی شیراز بسیار پرکاربرد و پویاست و برای تبیین هر چه بهتر روش ساخت و طبقۀ دستوری را آورده ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - بررسی و تحلیل اشعار محلّی سید محمد سید
مریم طاهرزاده موسویان

20.1001.1.2345217.1397.8.1.4.6

سیدمحمدِ سید، شاعر توانای بهبهان، اشعار فارسی خود با لحن جدّی را در کتابی با نام کوله بار سیّد و اشعار طنزآمیز خویش را به گویش بهبهانی در کتابی با نام گپ سیّد گردآوری نموده است. کتاب گپ سیّد وی در میان مردم بهبهان ارزش و جایگاهی ممتاز دارد. شاعر در این کتاب به مسائل و چکیده کامل

سیدمحمدِ سید، شاعر توانای بهبهان، اشعار فارسی خود با لحن جدّی را در کتابی با نام کوله بار سیّد و اشعار طنزآمیز خویش را به گویش بهبهانی در کتابی با نام گپ سیّد گردآوری نموده است. کتاب گپ سیّد وی در میان مردم بهبهان ارزش و جایگاهی ممتاز دارد. شاعر در این کتاب به مسائل و مشکلات مردم و شهر بهبهان با گویش محلّی و زبان طنز پرداخته است. بعضی از موضوعات شعری این کتاب، تنها به جامعۀ بهبهان مربوط نمی‌شود و همگانی و عمومی است. در پژوهش اخیر، چند شعر از این کتاب انتخاب گردیده و پس از مطالعه و تحلیل محتوایی، اشعار از دیدگاه نقد اجتماعی نیز بررسی گردیده است. بر اساس طبقه بندی روش های تحقیق، این پژوهش به روش تحلیل محتوا و به شیوۀ کتابخانه ای انجام شده است. در بخش پایانی، نتیجه گیری و برداشت‌های پژوهنده ذکر شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - پژوهشی در وزن فهلویّات (با تکیه بر فهلویّات کُردی)
ناصر علیزاده خیاط سید آرمان حسینی آبباریکی

20.1001.1.2345217.1397.8.1.5.7

فهلویّات به اشعاری گفته می شود که به زبانی غیر از زبان رسمی سروده شده باشند. پژوهشگران پیرامون وزن فهلویّات اختلاف نظر داشته اند؛ به‌گونه‌ای که برخی، وزن فهلویّات را هجایی و برخی دیگر عروضی همراه با اشکال دانسته اند. نگارندگان در این جستار می کوشند ابتدا اطلاعاتی د چکیده کامل

فهلویّات به اشعاری گفته می شود که به زبانی غیر از زبان رسمی سروده شده باشند. پژوهشگران پیرامون وزن فهلویّات اختلاف نظر داشته اند؛ به‌گونه‌ای که برخی، وزن فهلویّات را هجایی و برخی دیگر عروضی همراه با اشکال دانسته اند. نگارندگان در این جستار می کوشند ابتدا اطلاعاتی در مورد فهلویّات و گسترش دامنۀ آن به دست دهند، سپس نظر پژوهشگران برجسته پیرامون وزن فهلویّات را نقل کنند و با نقد و بررسی آن دیدگاه ها، گونه های متفاوتی از فهلویّات را ارائه دهند؛ بدین ترتیب روشن می‌سازند که برخی از فهلویّات دارای وزن عروضی و برخی دیگر- به‌ویژه سروده های موجود در زبان ها و گویش های محلّی- همچنان وزن هجایی دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - واج شناسی گویش کُرُشی
نظام عمادی

20.1001.1.2345217.1397.8.1.6.8

هدف ازاین مقاله، بررسی و توصیف نظام واجی گویش کُرُشی در استان فارس است. گویش کُرُشی به شاخه غربی-شمالی زبان‌های ایرانی نو تعلق دارد. کُرُش نام قومی است که بیشتر در استان‌های فارس و هرمزگان پراکنده‌اند. افزون بر این، کُرُش نام تیره‌ای از طایفه کشکولی بزرگ است که در سده‌ه چکیده کامل

هدف ازاین مقاله، بررسی و توصیف نظام واجی گویش کُرُشی در استان فارس است. گویش کُرُشی به شاخه غربی-شمالی زبان‌های ایرانی نو تعلق دارد. کُرُش نام قومی است که بیشتر در استان‌های فارس و هرمزگان پراکنده‌اند. افزون بر این، کُرُش نام تیره‌ای از طایفه کشکولی بزرگ است که در سده‌های پیشین به ایل قشقایی پیوسته است. با این حال، زبانشان ترکی نیست، بلکه گویشی از زبان بلوچی است. در این پژوهش، نخست همخوان‌ها و واکه‌ها معرفی و بررسی می‌شوند. سپس به واج‌آرایی، ساخت هجا، فرایندهای واجی مانند همگونی، ناهمگونی، ابدال، افزایش، کاهش پرداخته می‌شود. با توجه به بررسی و سنجش‌های واجی، این گویش دارای 25 همخوان (p, b, t, d, k, g, q, ʔ, f, v, s, z , &scaron;, ž ,x , ,h ,č ,ǰ , m ,n , ŋ, l ,r , ř, y) و 8 واکه (â, a, e, ē, i, o, ō, u) و 5 واکه مرکب (ey, ow, ay, ây, uy) است. از ویژگی‌های واجی در همخوان‌ها و واکه‌های این گویش وجود همخوان‌های /ŋ/ و /ř/ و واکه‌های /ō/ و /ē/ است. /ŋ/ همخوانی است که واجگاه آن نرمکامی است و شیوه تولید آن خیشومی است. /ř/ برخلاف /r/ چند‌زنشی است و با وجود بسامد اندک آن در این گویش، متمایزدهنده معنی است. در گویش کُرُشی، دو واکه /ō/ و /ē/ به ترتیب بسته‌تر از دو واکه /o/ و /e/ است. ساخت هجا در این گویش، همچون فارسی رسمی CV(C)(C) است. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات