مَثَلها از شاخصترین گونههای ادب عامه و عصارۀ فکری و فرهنگی جوامع بشری هستند که همواره گسترۀ پژواک باورها، اندیشهها، احساسات، آلام، آرزوها، آرمانها و آداب و رسوم اقوام گوناگون بودهاند. مثلها ویژگیهای متعدد دارند که از مهمترین آنها، جنبۀ اندرزی است. لکها از اق چکیده کامل
مَثَلها از شاخصترین گونههای ادب عامه و عصارۀ فکری و فرهنگی جوامع بشری هستند که همواره گسترۀ پژواک باورها، اندیشهها، احساسات، آلام، آرزوها، آرمانها و آداب و رسوم اقوام گوناگون بودهاند. مثلها ویژگیهای متعدد دارند که از مهمترین آنها، جنبۀ اندرزی است. لکها از اقوام اصیل و بافرهنگ ایرانی به شمار می‎آیند که بیشتر در مناطقی از غرب و جنوب غرب کشور سکونت دارند. این گروه ایرانی به زبان لکی سخن میگویند و از ادب شفاهی غنی، خاصه در بخش مثلها، برخوردارند. در این پژوهش که روشی توصیفی- تحلیلی دارد و با استفاده از منابع کتابخانهای و دادههای میدانی صورت گرفته است، جایگاه اندرز و نیز مهمترین مقولههای آن در مثلهای مردم لکزبان شهرستان دلفان، بررسی و تحلیل شده است. دستاورد پژوهش دلالت بر بسیاری و گوناگونی مفاهیم اندرزی در محتوا و درونمایۀ مثلها دارد که خود نشانی از اندرزگرایی و پندآموزی در زندگی قوم لک است. تنوع موضوعی اندرز و تعلیم در مثلهای لکی مشتمل بر ده مقولۀ مهم در حوزههای گوناگون زندگی است که عبارتند از: فضیلتهای اخلاقی و سفارش به آنها، نهی از رذیلتهای اخلاقی، آموزههایی دربارۀ تدبیر امور، مسئولیتها و مشکلات، آموزههایی دربارۀ تربیت فرزند، آموزههایی دربارۀ رفتوآمدها، روابط و تعاملات اجتماعی، آموزههایی دربارۀ روزی و معیشت، آموزههایی دربارۀ زبان و سخن، آموزههایی دربارۀ شراکت و مسائل اقتصادی، آموزههایی دربارۀ کار، کوشش و اغتنام فرصت و آموزههایی دربارۀ همنشینی، دوستی و دشمنی. در این جستار، 50 مثل لکی مرتبط با این مقولهها انتخاب، بررسی و تحلیل شده است.
پرونده مقاله
مهدویسرودههای معاصر غالباً به دلیل پرداختن به اندیشههای آزادیخواهانه، دادخواهی، ستیز با ستم و ترسیم جامعۀ آرمانی، از گیراترین و ارزشمندترین انواع ادب پایداری و گونۀ آیینی به شمار میآیند. پرداختن به مهدویّت و انتظار، بعد از انقلاب اسلامی به دلیل رویکرد ایدئولوژیک ح چکیده کامل
مهدویسرودههای معاصر غالباً به دلیل پرداختن به اندیشههای آزادیخواهانه، دادخواهی، ستیز با ستم و ترسیم جامعۀ آرمانی، از گیراترین و ارزشمندترین انواع ادب پایداری و گونۀ آیینی به شمار میآیند. پرداختن به مهدویّت و انتظار، بعد از انقلاب اسلامی به دلیل رویکرد ایدئولوژیک حاکم بر انقلاب، به یک بنمایۀ پررنگ در فضای شعر و ادبیّات ایران تبدیل شد. شاعران بختیاری نیز متأثر از فضای حاکم بر شعر این دوره و همچنین به دلیل باورمندی ایلوندان به آموزههای شیعی، به سرودن اشعار مهدوی پرداختند. تعداد مهدویسرودههای بررسیشده در این پژوهش، سی و یک سروده از هجده شاعر گویشیسرای بختیاری است که همگی در قالب کلاسیک سروده شده و به چاپ رسیدهاند. در پژوهش حاضر، لایههای موسیقایی مهدویسرودههای بختیاری بررسی و تأثیر زیباییشناسی این لایهها بر کلانلایه تحلیل شدهاست. نتایج تحقیق نشان میدهد که شاعران بختیاری در هنگام بهرهگیری از امکانات صوتی و موسیقایی زبان، علاوه بر کارکرد تزیینی، به نقشمندی آواها و پیوند آنها با موضوع توجّه جدّی داشتهاند. در مهدویسرودههای بختیاری، هر سه سطح موسیقی بیرونی، درونی و کناری به فراخور درونمایه و متناسب با موضوع به کار گرفتهشدهاند.
پرونده مقاله
ترانه های محلی، یکی از زیرشاخه های اصلی ادبیات عامه اند و یکی از انواع این ترانه ها، اشعاری است که به آیین ازدواج اختصاص دارد. در میان این اشعار می توان رسم ها و آیین های مختلف مردم را بازیافت. در منطقۀ لارستان، بخش عمده ای از اشعار محلی به ترانه هایی با موضوع ج چکیده کامل
ترانه های محلی، یکی از زیرشاخه های اصلی ادبیات عامه اند و یکی از انواع این ترانه ها، اشعاری است که به آیین ازدواج اختصاص دارد. در میان این اشعار می توان رسم ها و آیین های مختلف مردم را بازیافت. در منطقۀ لارستان، بخش عمده ای از اشعار محلی به ترانه هایی با موضوع جشن عروسی اختصاص دارد. هدف این پژوهش، بیان ویژگی های اشعار عروسی منطقۀ لارستان و طبقهبندی آن ها از لحاظ مضمون و محتوا و بررسی بن مایه های اساطیری آنهاست. روش پژوهش در این جستار، میدانی و کتابخانه ای است؛ نگارندگان نخست به روش میدانی با حضور در سی مراسم عروسی و مصاحبه با افراد کهن سال بخشی از ترانه ها را شنیده، ضبط کرده و آن ها را از لحاظ مضمون و محتوا طبقه بندی کرده اند. در گام بعد، با استفاده از منابع کتابخانه ای، ویژگی ها و بن مایه های این ترانه ها استخراج و با رویکرد توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد اشعار و ترانه های عروسی در منطقۀ لارستان به دو بخش عمده قابل تقسیم است: الف) اشعاری که بیانگر آداب و رسوم مردم است؛ ب) ترانه هایی که در توصیف عروس و داماد است. همچنین گفتنی است بن مایه های اساطیری این ترانه ها در بخش های زیر بررسی شده است: 1. حمامرفتن داماد 2. حنابندان 3. قربانی خروس و رویش گیاه زندگی 4. دخیلبستن بر درخت 5. گز، درخت زندگی 6. رستم 7. پری.
پرونده مقاله
بایاتی گونۀ غالب و رایج شعر تغزّلی مردم ترکزبان است. بایاتیها از مضامین متنوّعی (غنایی، اجتماعی، تاریخی و دینی) برخوردارند و به همین دلیل، در جشنها و مراسمهای مختلف خوانده میشوند. بایاتیها همچنین آیینۀ باورها، آداب و رسوم، خلق و خو و آمال مردم ترکزباناند و از چکیده کامل
بایاتی گونۀ غالب و رایج شعر تغزّلی مردم ترکزبان است. بایاتیها از مضامین متنوّعی (غنایی، اجتماعی، تاریخی و دینی) برخوردارند و به همین دلیل، در جشنها و مراسمهای مختلف خوانده میشوند. بایاتیها همچنین آیینۀ باورها، آداب و رسوم، خلق و خو و آمال مردم ترکزباناند و از این جهت نیز اهمیّت زیادی دارند. خوشبختانه در سالهای اخیر و در پرتو توجه به ادبیات عامّه در مناطق مختلف کشور، دربارۀ بایاتیها، بهویژه بایاتیهای مردم آذربایجان، پژوهشهای خوبی صورت گرفته است، اما بررسی دقیق نشان میدهد که دربارۀ بایاتیهای سایر مناطق ترکزبان، از جمله شهرستان زرندیّه در استان مرکزی، پژوهش ویژهای صورت نگرفته است و به همین دلیل در این مقاله، بایاتیهای روستاهای حکیمآباد، قاسمآباد و صدرآباد شهرستان زرندیّه به شیوۀ میدانی جمعآوری و با روش تحلیل محتوا (رویکرد توصیفی- تحلیلی) نقد و بررسی شدهاند. در این بررسی مشخص شده است که بیش از صد بایاتی با مضامین مختلف در این سه روستا وجود دارد، اما بیشترین بسامد را بایاتیهای غنایی دارند. این بایاتی‎ها همچون بایاتیهای آذربایجانی، چهار مصراعی و هجاییاند، اما چون در برخی از آنها کمیّت هجاها رعایت نمیشود، درنگ و مکث در تنظیم آهنگ، نقش مهمّی دارد. در اغلب آنها قافیه وجود دارد؛ همانند بسیاری از بایاتیهای ترکی، مصراعهای اول در حکم مقدمهاند و مضمون اصلی در مصراعهای پایانی بیان شده است. بیشتر شاخصهای شعر عامّه، از جمله سادگی لفظ و زبان، قلّت صناعات ادبی و مشخصنبودن سراینده را دارند و در مجموع با بایاتیهای آذری تفاوت چندانی ندارند.
پرونده مقاله
ادبیات عامیانۀ هر قوم و خطّهای اعم از نظم و نثر و ادبیات شفاهی نشاندهنده و بیانگر فکر، باور، آداب و رسوم، رفتار، مناسبات فرهنگی و اجتماعی و شیوۀ زندگی است. در میان ضربالمثلهای شهرستان رستم، حیوانات نقش قابل ملاحظهای دارند. با بررسیهای انجامشده، یک هفتم ضربالمثل چکیده کامل
ادبیات عامیانۀ هر قوم و خطّهای اعم از نظم و نثر و ادبیات شفاهی نشاندهنده و بیانگر فکر، باور، آداب و رسوم، رفتار، مناسبات فرهنگی و اجتماعی و شیوۀ زندگی است. در میان ضربالمثلهای شهرستان رستم، حیوانات نقش قابل ملاحظهای دارند. با بررسیهای انجامشده، یک هفتم ضربالمثلها به حیوانات اختصاص دارد. این حیوانات که به دو گروه اهلی و وحشی تقسیم میشوند، حیواناتی هستند که با زندگی مردم این دیار ارتباط تنگاتنگ دارند. نگاه به جامعۀ حیوانات در این مَثلها در واقع جامعهشناسی انسانهاست. بعضی از رفتار، حرکات، خلق و خوی حیوان در انسان منعکس شده است که این امر، مَثلی بر پایۀ تشبیه، استعاره یا کنایه را فراهم آورده است. حیواناتی که انسان در زندگی روزمره بیشتر با آن ارتباط داشته است، ضربالمثل بیشتری در شأن اوست و انعکاس رفتارش چشمگیرتر است. حیوانی که خدمت بیشتری عرضه میکند، نقش بیشتری را در پرورش ایفا می کند و آن که برای زندگی تهدید است، فردی است که رفتارش در جامعه منفی است و کاربرد مثل در شأن وی در حقیقت برای آن است که در اصلاح خویش بکوشد. توصیف یک حیوان در ضربالمثل، در حقیقت بیان مشخصۀ فردی است که دارای این صفت است. این همه مَثل در شأن حیوانات با کاربردی که آنان در فرهنگ مردم این شهرستان دارد، جز تربیت، رشد و آموزش، قصد و هدفی در آن متصوّر نیست که این موضوع خود به نقش مهم انسانسازی به منظور ایجاد جامعهای سالم تأکید دارد.
پرونده مقاله
یکی از مهم ترین ویژگیهای سبکی شعر عصر مشروطه را می‎توان مردمیشدن زبان شعر این دوره دانست. در این دوره، شعر هر چه بیشتر به زبان مردم نزدیک شد و واژگان محاورهای و گفتاری بسیاری به زبان شعر راه یافت. درصد واژههای ترکی در زبان محاوره ای فارسی به سبب تعاملات گسترده چکیده کامل
یکی از مهم ترین ویژگیهای سبکی شعر عصر مشروطه را می‎توان مردمیشدن زبان شعر این دوره دانست. در این دوره، شعر هر چه بیشتر به زبان مردم نزدیک شد و واژگان محاورهای و گفتاری بسیاری به زبان شعر راه یافت. درصد واژههای ترکی در زبان محاوره ای فارسی به سبب تعاملات گسترده بین زبان ترکی و فارسی، در مقایسه با زبان ادبی، بالاست و این نزدیکی زبان شعر به زبان محاوره، سبب نفوذ و رسوخ هر چه بیشتر لغات ترکی در شعر مشروطه شد که گرایش به کاربرد زبان محاورهای داشت. بررسی شعر مشروطه از جهت ورود واژههای ترکی نشان میدهد که در این دوره، برخلاف دوره های قبل، بسامد واژههای ترکی که در زبان محاوره‎ای فارسی کاربرد داشته بر واژههای کهن ترکی رایج در متون نظم و نثر، فزونی میگیرد. اگر در گذشته واژههای کهن ترکی چون طغرا، یارغو، یَزَک و غیره کاربرد داشتند؛ در دورۀ مشروطه واژههای رایج در زبان زندۀ معاصر فارسی که ناشی از ارتباطات روزمرۀ زبان ترکی و فارسی است، بیشتر میشود و درصد واژههای ترکی بالاست. این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شده است با بررسی کاربرد واژههای ترکی برگرفته از زبان محاوره‎ای فارسی در شعر چند شاعر دورۀ مشروطه، هم وام‎گیری از زبان ترکی در این دوره و هم ارتباط این وام‎گیری زبانی با محاورهگرایی زبان شعری شاعران مشروطه را آشکار میسازد. با توجه به نتایج این تحقیق میتوان گفت که حضور واژههای عامیانه ترکی در راستای عامهگرایی زبانی شعر مشروطه است.
پرونده مقاله