-
حرية الوصول المقاله
1 - قرآن، گسترۀ معانی و رابطۀ آن با جاودانگی
سید مهدی احمدی نیکپاسخگویی قرآن به نیازه های روز و اعتقاد به جاودانگی و ابدیت آن از باورهای مسلمانان است. این باور، اندیشمندان مسلمان را بر آن داشته تا درباره مسئله چگونگی پاسخگویی قرآن در گسترۀ زمان ها و جاودانگی آن بحث کنند و پاسخ های مطلوب و عقل پسندی ارائه دهند. این بررسی ها به نتایج أکثرپاسخگویی قرآن به نیازه های روز و اعتقاد به جاودانگی و ابدیت آن از باورهای مسلمانان است. این باور، اندیشمندان مسلمان را بر آن داشته تا درباره مسئله چگونگی پاسخگویی قرآن در گسترۀ زمان ها و جاودانگی آن بحث کنند و پاسخ های مطلوب و عقل پسندی ارائه دهند. این بررسی ها به نتایج و نکات ارزشمندی منتهی شده است، به یقین یکی از نکات مهم، مسئله گسترۀ معانی آیات قرآنی است که می تواند پاسخگوی این نیازها باشد و در روایات نیز بر آن تأکید شده است. این پژوهش به دنبال بررسی این مسئله در روایات است که با عنوان ظاهر و باطن مطرح شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - معناشناسی و تبیین واژه نفس یا روح در قرآن کریم و آتمن در اوپنیشادهای کهن
محمد رضا افروغ علیرضا خواجه گیر علیرضا فهیممسأله نفس یا روح در قرآن کریم و آتمن در اوپنیشادها از جمله آموزههای اساسی و زیربنایی برای شناخت انسان و معارف پیوندیافته با او هستند. شناخت صحیح و روشن از حقیقت "روح" یا "آتمن"، کلید فهم بسیاری از اصول و مبانی دینی در اسلام و هندوئیسم محسوب میشود. در این پژوهش با تتبع أکثرمسأله نفس یا روح در قرآن کریم و آتمن در اوپنیشادها از جمله آموزههای اساسی و زیربنایی برای شناخت انسان و معارف پیوندیافته با او هستند. شناخت صحیح و روشن از حقیقت "روح" یا "آتمن"، کلید فهم بسیاری از اصول و مبانی دینی در اسلام و هندوئیسم محسوب میشود. در این پژوهش با تتبع در موارد کاربرد واژه نفس و روح در آیات قرآن و پس از آن با ذکر بندهائی از اوپنیشادهای متقدم به بررسی و تجزیه و تحلیل واژه روح یا نفس انسان میپردازیم. نگاشته حاضر در تلاش است که با روش توصیفی- تطبیقی به بررسی آیاتی که در آنها واژه روح مرتبهای جاودان و غیرمادی از وجود معرفی میگردد که در پیکر انسان جریان یافته است و از آن با عنوان "روح نفخهای" یاد میکند و از سوی دیگر با بیان بندهایی از اوپانیشادهای کهن که آتمن را امری نامیرا در انسان میداند و آن را به "نفس ناطقه" تفسیر میکند بپردازد. بر آیند این فرآیند اقرار به اشتراک در امر استکمال نفس و جاودانگی روح انسان یا آتمن در هر دو آئین میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - الحرکة فی الصورة الشعریة
حسن شوندیإنّ التکرار لمشاهدة ما فی الطبیعة من الروعة والجمال ینتهی عادة إلى نسیان قیمة مشاهدتها والتغافل عنها فی کثیـر من الأحیان، إلا أنّ هناک شعراء ذوی أخیلة مجنّحة ینظرون إلى الطبیعة ویدهشون بجمالها فکأنّهم یکشفونها لأوّل مرة. کما أنّ من الشعراء من یتأثّر بالطبیعة ویستلهم بها أکثرإنّ التکرار لمشاهدة ما فی الطبیعة من الروعة والجمال ینتهی عادة إلى نسیان قیمة مشاهدتها والتغافل عنها فی کثیـر من الأحیان، إلا أنّ هناک شعراء ذوی أخیلة مجنّحة ینظرون إلى الطبیعة ویدهشون بجمالها فکأنّهم یکشفونها لأوّل مرة. کما أنّ من الشعراء من یتأثّر بالطبیعة ویستلهم بها أکثر من غیره.فیتجلی فی صوره الشعریة أهمّ میّزات الطبیعة وهی اللون، والصوت، والحرکة، ومن بین هذه المیزات الثلاثة إنّ للحرکة مکانة متمیزة متفوقة فی الصورة الشعریة.فإنّ الصورةالشعریة متى ما خلت من الحرکة، خلت من الجمال أونقصت منه ولم یکتب للشعر عندئذ بالتمتع والخلود.والعوامل المهمّة التی تعطی الصورة حرکة أو تزیدها، منها: منح الحیاة والشخصیّة الإنسانیة إلى ما لا حیاة له، ومنها استخدام الفعل المضارع، والطباق، والمقابلة، والتشبیه، والاستفادة من میّزات الألفاظ، والحروف، والأوزان، وما إلى ذلک. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - از تبتّل تا مقامات فنا تحلیلی از سیر و سلوک مولانا بر اساس داستان کنیز و پادشاه
مرضیه عطاراندیدار شمسالدّین تبریزی و مولانا جلالالدین محمّد بلخی یکی از پدیدههای شگفتانگیز پربرکت در تاریخ عرفان اسلامی است که برکات آن در شخصیت و آثار جاودانهی مولانا بر صحیفهی روزگار ماندگار شده است. امّا این ارتباط انسانساز در هالهای از داستانی بیمایه پنهان شده است که د أکثردیدار شمسالدّین تبریزی و مولانا جلالالدین محمّد بلخی یکی از پدیدههای شگفتانگیز پربرکت در تاریخ عرفان اسلامی است که برکات آن در شخصیت و آثار جاودانهی مولانا بر صحیفهی روزگار ماندگار شده است. امّا این ارتباط انسانساز در هالهای از داستانی بیمایه پنهان شده است که در آن ضمن پرسشی پیامبر اکرم (ص) با بایزید مقایسه میشوند. در این جستار نگارنده کوشیده است تا با تکیه بر داستان کنیز و پادشاه که نقد حال مولاناست سلوک معنوی او را تبیین کند بر این تقدیر این نتیجه بهدست آمده که آنچه در اعترافات روشن مولانا و انتقالات ذهنی زبانی او در باب شمس مطرح شده محصول فعالیّتی سنگین از اندیشه‎وری و سلوک عملی و حالات و کیفیّات حاصل از آنهاست که در عرفان عملی و اعمال عرفانی شناخته شده است. به گمان ما چنین جریانی امری دفعی و ناگهانی نیست. زمینهها، انگیزهها، سببها، کارها و شرایط ویژه باید تا کسی به مقام معرفت برسد و بتوان او را عارف خواند. این داستان آینهای روشن از مراتب و منازل عرفان عملی است که پلّه پلّه از تبتّل تا مقامات فنا و وصول به اوج عرفان که جزیی از ولایت است در آن مطرح شده است و تحوّلات روحی و معنوی مولانا را در منازلی چون: طلب، انقطاع الی الله، ظهور پیر، تبدیل مزاج روحانی و نهایتاً ولایت واکاوی کرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - مرگ و بی مرگی در شعر حماسی و عرفانی
نادر افتخارزاده محمود صلواتیدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - «از فنا در خود تا بقا در حق»
صغری باباپور مهدی دهباشیبرای رسیدن به حقیقت حقه هستی و جاودانگی، انسان باید فانی شود تا بقا یابد. انسان باید خویشتن خویش را نابود کرده تا بتواند به خویشتن حقیقی دست یابد که آن جز ذات باقی حق نیست. در این مرحله انسان اثری از خود نمی بیند، به هر چه می نگرد اوست. منیّتی نیست تا اظهار وجود نماید. أکثربرای رسیدن به حقیقت حقه هستی و جاودانگی، انسان باید فانی شود تا بقا یابد. انسان باید خویشتن خویش را نابود کرده تا بتواند به خویشتن حقیقی دست یابد که آن جز ذات باقی حق نیست. در این مرحله انسان اثری از خود نمی بیند، به هر چه می نگرد اوست. منیّتی نیست تا اظهار وجود نماید. فنا اقسام مختلفی دارد ولی مهمترین مراتب فنا از میان این اقسام، سه نوع افعالی، صفاتی و ذاتی است؛ البته در تمامی مراتب فنا گونه ای بقا هست. انسان فانی به چنان معرفتی میرسد که هیچ حجابی برایش باقی نمیماند و تمام حقایق را آن گونه که هست درمییابد. و در نهایت به این معرفت می رسد که هیچ موجودی از خود استقلالی ندارد و همه فانی در ذات حق هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - (تجلی عناصر اسطورۀ جاودانگی و چارۀ مرگ در متون نثر عارفانه)
ندا حاجنوروزی محمدرضا حسنی جلیلیان سیدمحسن حسینیعکس العمل های فطری و عاطفی آدمی در مقابل هراس از نیستی، از دورۀ اساطیر تاکنون به اشکال مختلف پدیدار شده است. بخشی از این عکس العمل ها به صورت روایات اسطوره ای و برخی به شکل آموزه ها و باورهای اعتقادی حول مفهوم جاودانگی متجلی شده است. دقت در روایات و باور های شکل گرفته أکثرعکس العمل های فطری و عاطفی آدمی در مقابل هراس از نیستی، از دورۀ اساطیر تاکنون به اشکال مختلف پدیدار شده است. بخشی از این عکس العمل ها به صورت روایات اسطوره ای و برخی به شکل آموزه ها و باورهای اعتقادی حول مفهوم جاودانگی متجلی شده است. دقت در روایات و باور های شکل گرفته از این موضوع نشان می دهد که آرزوی خلود در این جهان، موجب شکل گیری مضامینی همچون: دست یافتن به آب حیات، رسیدن به درخت زندگی، ، تناسخ و پیکرگردانی، رویین تنی و اژدهاکشی شده است؛ اما تسلیم و پذیرش این حقیقت که حیات جاودان در جهان فانی، مقدور نیست، بشر را واداشته عطش خود به جاودانگی را با خلق مضامینی همچون: ماندگاری نام، نسل، باقیات صالحات مادی و معنوی و از همه مهم تر انتقال و عروج به سرزمین بی مرگی، فروبنشاند. در نهایت فطری ترین پاسخ بشر، یعنی رستاخیز و بازگشت به خاستگاه نخستین و حیات جاودانة پس از مرگ در ادیان مطرح شده است. مسئله این پژوهش راه حل اختصاصی عارفان برای غلبه بر این هراس و چگونگی تجلی مضامین آن در متون نثر عرفانی است. بررسی توصیفی تحلیلی برخی از متون منثور عرفانی تا قرن هفتم نشان می دهد عارفان مسلمان نیز همراه با سیر تفکر بشری از نمادهای و روایات جاودانگی متأثر بوده اند؛ اما گروهی از عارفان، با تلقی خاص از داستان خروج آدم (ع) از بهشت، ازدست رفتن جاودانگی را ناشی از طلب جاودانگی فرض کرده و رسیدن به خلود واقعی را در گرو فنا دانسته اند. آنان معتقدند برای رسیدن به خلود راستین باید از زمان ازلی و ابدی هم گذشت و با فنای محض در خالق زمان، محو و گم بودۀ پاینده شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - حدوث عالم مادی در فلسفه پرکلوس
مزدک رجبییکی از اساسی ترین مباحث فلسفه از روزگار نخست پیدایش آن در یونان، بحث صناعت یا حدوث عالم بوده است. این موضوع نزد پرُکلوس، فیلسوف بزرگ سده ی پنجم میلادی نیز از مهم ترین مباحث هستی شناسی و جهان شناسی به شمار می رفته است. مهم ترین مفهوم پرکلوس در باب صناعت عالم این ا أکثریکی از اساسی ترین مباحث فلسفه از روزگار نخست پیدایش آن در یونان، بحث صناعت یا حدوث عالم بوده است. این موضوع نزد پرُکلوس، فیلسوف بزرگ سده ی پنجم میلادی نیز از مهم ترین مباحث هستی شناسی و جهان شناسی به شمار می رفته است. مهم ترین مفهوم پرکلوس در باب صناعت عالم این است که جهان ساخته صانعی است که همان دمیورگوس است. در این مقاله نویسنده کوشیده است تا با تحلیل برجسته ترین مفاهیم پرکلوس، از جمله تفسیر وی در باب و نیز چگونگی صناعت عالم مادی، دیدگاه وی را در این باره آشکار کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - بررسی نظریه تقدم نفس بر بدن از نگاه ملاصدرا و علامه مجلسی
سیده مریم کطائیان موسی ملایریکسب علم ودانش ازبهترین ویژگی های آدمی است که روایات متعددی تحصیل آن را واجب وسبب کمال انسان دانسته اند. اما نکته ای که قابل توجه است اینکه ازکدام دانش آغازو به کدام مجهول بپردازیم. بی شک ضروری ترین نوع معرفت برای انسان، معرفت خویشتن است که با حصول ارزش های الهی ومتعالی أکثرکسب علم ودانش ازبهترین ویژگی های آدمی است که روایات متعددی تحصیل آن را واجب وسبب کمال انسان دانسته اند. اما نکته ای که قابل توجه است اینکه ازکدام دانش آغازو به کدام مجهول بپردازیم. بی شک ضروری ترین نوع معرفت برای انسان، معرفت خویشتن است که با حصول ارزش های الهی ومتعالی برای آن، همراه است. به دنبال اهمیت معرفت النفس، حکما و متفکران اسلامی به جدیت به آن پرداخته اند. از مهمترین مسائل این باب بحث حدوث وقدم نفس است. در میان فلاسفه اسلامی، ملاصدرا حدوث نفس به واسطه حدوث بدن را مطرح می نماید واز میان محدثین علامه مجلسی، بحث تقدم نفس بر بدن را بیان می دارد. درمیان نظرات این دو بزرگوار نکاتی را می توان یافت که می توانند این دو نظر فلسفی و روایی را به یکدیگر نزدیک نمایند تفاصيل المقالة