-
حرية الوصول المقاله
1 - ارزیابی توان اکولوژیکی به منظور تعیین عرصههای مناسب توسعه در محدوده بخش راین، شهرستان کرمان، بر مبنای پهنه بندی اکوتوریسم با تکنیک GIS و AHP
فریده اسدیان مجید اسدی مرجان جوادیان نمینیاکوتوریسم (گردشگریاکولوژیک)طبعاًرابطهتنگاتنگیبامحیطدارد،ازاینرو،ارزیابیتوانمحیطیاگربه گونهشایستهایصورتپذیرد،موجبتوسعهمناطق روستایی- شهریمیشود. راهبردحفاظتازمحیطزیستبهویژهدرمناطقکمترتوسعهیافته کهاساستوسعهآنهابتواندبرمحوریتگردشگریقراربگیرد،اهمیتبیشتریدارد. رایـِن شهری أکثراکوتوریسم (گردشگریاکولوژیک)طبعاًرابطهتنگاتنگیبامحیطدارد،ازاینرو،ارزیابیتوانمحیطیاگربه گونهشایستهایصورتپذیرد،موجبتوسعهمناطق روستایی- شهریمیشود. راهبردحفاظتازمحیطزیستبهویژهدرمناطقکمترتوسعهیافته کهاساستوسعهآنهابتواندبرمحوریتگردشگریقراربگیرد،اهمیتبیشتریدارد. رایـِن شهری تاریخی و توریستی در استان کرمان در دامنه کوه هزار است که دارای آب و هوایی خوب و پتانسیل اکوتوریسمی (گردشگریاکولوژیک) میباشد، که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. نوع تحقیق کاربردی _ توسعهای و روش تحقیق، توصیفی _ تحلیلی میباشد. این تحقیق با هدف اصلی ارزیابی پهنه بندی اکوتوریسم برپایه GIS و AHPدر شناسایی توان اکولوژیک برای توسعه روستایی- شهری بخش راین مورد بررسی قرار گرفته است. متغیرهای مورد نظر پس از وزن دهی سلسله مراتبیAHP با استفاده از GIS مورد همپوشانی قرار گرفتند و در نتیجه پهنه بندی توسعه اکوتوریسم برای منطقه راین در سه طبقه کلاس بندی مجزا تدوین گردید که 3/27% مساحت راین در طبقه اول اولویت بندی برای گسترش کاربری توریستی و 7/6% مساحت دومین اولویت میباشد که درصورت نیاز میتوان جهت ایجاد خدمات گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. همچنین 66% وسعت راین از لحاظ گردشگری اکولوژیک در پهنه ضعیف گردشگری واقع شده است که با راهبردهای مدیریتی و سیاسی به توسعه بخش راین کمک شایانی مینماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - آمایش صنعتی استان قزوین
صبا رضا سلطانی سید مسعود منوری مریم رفعتیمکان یابی اصولی صنایع به منظور پیشگیری از بحران های زیست محیطی محتمل و همچنین استفاده شایسته و پایدار از جمیع امکانات پهنه سرزمین موضوع بسیار مهمی است که امروزه مورد توجه سازمان ها و ارگان های مختلف کشور قرار گرفته است. در واقع آمایش صنعتی را می توان گام مهمی در جهت بهب أکثرمکان یابی اصولی صنایع به منظور پیشگیری از بحران های زیست محیطی محتمل و همچنین استفاده شایسته و پایدار از جمیع امکانات پهنه سرزمین موضوع بسیار مهمی است که امروزه مورد توجه سازمان ها و ارگان های مختلف کشور قرار گرفته است. در واقع آمایش صنعتی را می توان گام مهمی در جهت بهبود محیط زیست و توسعه صنایع کشور و رشد اصولی و منطقی مناطق شهری و روستایی محسوب کرد. به این منظور در تحقیق حاضر، استان قزوین به منظور پیشبرد اهداف فوق و رفع تمرکز صنایع در استان تهران به عنوان هدف مطالعه انتخاب شده و منابع زیست محیطی و اقتصادی اجتماعی آن به طورکامل مورد مطالعه قرار گرفت. آمایش صنعتی این استان، باروش تجزیه و تحلیل سیستمی و بر پایه جبر بولین(Boolean Algebra)در مقیاس 0000 25 : 1 انجام گردید[مخدوم،1382]. در این راستا منابع زیست محیطی، در دو دسته منابع اکولوژیک و اقتصادی- اجتماعی مورد شناسایی، تجزیه و تحلیل و جمع بندی قرار گرفتند. سپس ارزیابی توان اکولوژیک، بعد از روی هم اندازی لایه های اطلاعاتی در GIS انجام شد و پس از حذف اراضی ممنوعه، دو پهنه با درجه توان یک و11 پهنه با درجه توان دو برای احداث صنعت مکان یابی شدند. اولویت بندی این پهنه ها نیز با توجه به مشخصه های اقتصادی، اجتماعی نقشه سازی شده در GIS ، به صورت کمی انجام گردید و پهنه ها از اولویت اول تا چهارم برای احداث صنعت مشخص گردیدند. در نهایت می توان نتیجه گیری کرد که استقرار صنایع در استان قزوین با احتساب معیارهای زیست محیطی و اقتصادی اجتماعی می تواند در پهنه هایی از اولویت اول تا چهارم صورت گیرد. پیشنهاد استقرار صنعت در قالب شهرک های صنعتی و پارکهای صنعتی در این نواحی می تواند به حفظ هر چه بیشتر محیط زیست یاری رساند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - ارزیابی توان اکولوژیک شهرستانهای اهر، کلیبر و ورزقان برای کاربری توسعه شهری
نفیسه رضاپور اندبیلی میرمهرداد میرسنجریزمینه و هدف:ارزیابی توان اکولوژیک فرایندی است که تلاش دارد از طریق تنظیم رابطه انسان با طبیعت، توسعه ای در خور و هماهنگ با طبیعت را فراهم سازد. هدف از این مطالعه ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری توسعه شهری در شهرستان های اهر، کلیبر و ورزقان می باشد. روش بررسی: فرآیند أکثرزمینه و هدف:ارزیابی توان اکولوژیک فرایندی است که تلاش دارد از طریق تنظیم رابطه انسان با طبیعت، توسعه ای در خور و هماهنگ با طبیعت را فراهم سازد. هدف از این مطالعه ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری توسعه شهری در شهرستان های اهر، کلیبر و ورزقان می باشد. روش بررسی: فرآیند ارزیابی توان اکولوژیکی در پژوهش حاضر شامل سه بخش اساسی است که پس از شناسایی منابع اکولوژیکی، تجزیه و تحلیل و جمعبندی دادهها، توان اکولوژیکی در محدودهی مطالعاتی تعیین گردیده است. لایه های اطلاعاتی مورد استفاده در این مطالعه عبارتند از: خاکشناسی، اقلیم، پوشش گیاهی، شکل زمین. یافته ها: شهرستانهای اهر، کلیبر و ورزقان در شمال غربی استان آذربایجان شرقی با مساحت 930214 هکتار می باشند. بررسی ها نشان می دهد حدود 300 هزار هکتار در طبقه یک، حدود 293 هزار هکتار در طبقه دو و حدود 141 هزار هکتار در طبقه سه کاربری توسعه شهری قرار میگیرد. بحث و نتیجه گیری: یافتهها حاکی از آن است که تلفیق لایه های اطلاعاتی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، دارای قابلیت بالایی جهت ارزیابی توان اکولوژیک اراضی برای کاربری توسعه شهری می باشد. با توجه به نتایج و یافته ها سه شهرستان مذکور دارای توان خوبی جهت توسعه شهری می باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - ارزیابی توان اکولوژیکی به منظور توسعه جنگل با استفاده از AHP (مطالعه موردی، حوزه آبخیز ارنگه، استان البرز)
شادی شریفیان محمد رضوانی فرحناز رشیدیزمینه و هدف: با توجه به روند تخریب جنگلهای طبیعی، افزایش جمعیت انسانی و نیاز روز افزون به خدمات اکوسیستمی، توسعه جنگل و جنگلکاری امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. در همین راستا، قبل از هر گونه اجرای پروژه جنگلکاری میبایست مکانیابی مناطق مستعد و ارزیابی توان اکولوژیکی من أکثرزمینه و هدف: با توجه به روند تخریب جنگلهای طبیعی، افزایش جمعیت انسانی و نیاز روز افزون به خدمات اکوسیستمی، توسعه جنگل و جنگلکاری امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. در همین راستا، قبل از هر گونه اجرای پروژه جنگلکاری میبایست مکانیابی مناطق مستعد و ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه مد نظر قرار گیرد. این تحقیق با هدف ارزیابی توان اکولوژیک حوزه آبخیز ارنگه واقع در استان البرز و مکانیابی عرصههای مناسب برای جنگلکاری صورت گرفته است. روش بررسی: با توجه به هدف تحقیق، به منظور ارزیابی توان اکولوژیکی، معیارهای محیطزیستی اثر گذار شامل عوامل فیزیکی (فیزیوگرافی، اقلیم و خاک) و عوامل زیستی (پوشش گیاهی) شناسایی شدند. سپس، گردآوری اطلاعات منطقه شامل گزارشات و دادهها و همچنین تولید نقشهها صورت پذیرفت. در مرحله بعد با رویهمگذاری و تلفیق لایههای اطلاعاتی، واحدهای همگن تولید شدند. با استفاده از منطق بولین، اراضی با محدودیت مطلق و دائمی از روند ارزیابی حذف شدند و در نهایت 108 واحد بدون محدودیت جهت ارزیابی شناسایی گردید. در ادامه وزن شاخصهای اصلی با استفاده از روش AHP (مقایسات زوجی) و نظرات کارشناسی تعیین شدند. ارزشهای کیفی شاخصهای اصلی با استفاده از روش مقیاس دو قطبی فاصلهای به مقیاس کمی تبدیل شده و سپس ارزش نهایی هر واحد همگن توسط روش SAW محاسبه گردید. یافتهها: در این تحقیق، قابلیتهای اراضی برای جنگلکاری در سه طبقه عالی به مساحت 5/9 هکتار، خوب به مساحت 9/1015 هکتار و متوسط به مساحت 5/578 هکتار تعیین شد و در نهایت، نقشه توان اکولوژیک برای توسعه جنگل تولید گردید. بحث و نتیجهگیری: میتوان به این نتیجه رسید که در 15% از عرصه قابلیت توسعهی جنگلکاری وجود دارد که در این مناطق توان اکولوژیکی شرایط نسبتاً مناسبی دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - مکان یابی طراحی دهکده گردشگری در « دره عشق» گوهر فروزنده شهرکی
گوهر فروزنده شهرکی اسماعیل کهرم حسنعلی لقاییبشر با دگرگونی محیط زیست خود و تغییر و تحولات زیانباری که انجام داده، فضای ناخوشایندی را در محیطهای شهری برای خود ساخته است که برای فرار از آن مشتاق به تفریح در طبیعت و دسترسی به نقاطی است که به وسیله نظام حمل و نقل مدرن به سهولت امکان پذیر نباشد. امروزه صنعت گردشگری أکثربشر با دگرگونی محیط زیست خود و تغییر و تحولات زیانباری که انجام داده، فضای ناخوشایندی را در محیطهای شهری برای خود ساخته است که برای فرار از آن مشتاق به تفریح در طبیعت و دسترسی به نقاطی است که به وسیله نظام حمل و نقل مدرن به سهولت امکان پذیر نباشد. امروزه صنعت گردشگری که ناشی از نیاز درونی انسانهاست به یکی از فعالیتهای مهم و شاخص اقتصادی کشورها تبدیل گشته است و در تأمین منافع ملی کشورها و نیز در بخش اقتصاد، فرهنگ و . . . نقش موثری را ایفا میکند. منطقه «دره عشق» واقع در استان چهار محال و بختیاری یکی از مناطق مستعد برای توسعه طبیعت گردی است. این منطقه توانایی توسعه فعالیتهای مختلف گردشگری از قبیل تماشای حیات وحش ، قایقرانی در آبهای خروشان،کوهنوردی و صخره نوردی، صید ورزشی و اردوزنی را دارا میباشد. یکی از استعدادهای بالای منطقه ایجاد برنامههای گردشگری عشایری و روستایی است. این منطقه همچنین زیستگاه و رویشگاه گونههای گیاهی و جانوری متعددی است که حساسیت منطقه را از لحاظ زیست محیطی افزایش میدهد؛ لذا برای توسعه طبیعت گردی پایدار در این منطقه، لازم است ضمن آن که فعالیتهایی که آسایش و آرامش را برای بازدید کنندگان به همراه داشته باشد برنامه ریزی و طراحی گردند، و حساسیتهای زیستی منطقه اعم از خاک، آب، منابع گیاهی، حیات وحش و ... نیز لحاظ گردند. از اینرو بهکارگیری ارزیابی توان اکولوژیک می تواند به عنوان یک روش مطمئن در تعیین کاربریهای حفاظت ،تفرج و... که نهایتاً ناحیه بندی منطقه را شکل میدهد باشد . در این تحقیق مکان یابی دهکده گردشگری به وسیله ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین روش دکتر مخدوم و با استفاده از ابزار GIS صورت گرفته است .در بین مناطقی که توان تفرجی داشتهاند، منطقهای موسوم به «دره مور» برای تفرج مناسب دیده شد. این منطقه مشرف به آبشار دره عشق بوده و دارای ارزشهای بصری فراوانی است. برای افزایش امکانات رفاهی منطقه در این محدوده سایتهای اقامتگاهی ، اردوگاهی و خورگشتگاهی در نظر گرفته شده است. این محدوده مرکز تفرج اطلاق میگردد و سایر فعالیتهای طبیعتگردی که منطقه نیز توانایی آن را داشته باشد و با اهداف حفاظتی منطقه مغایرت نداشته باشد، میتواند در سایر محدودههای مناسب تفرج گسترده در نظر گرفته شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - طراحی پارک جنگلی بیستون به منظورتوسعه تفرج متمرکز با استفاده از مدل اکولوژیکی گردشگری
لقمان باقریان نسیم صحرائی نژاد حسین موسوی فاطمیزمینه و هدف: با افزایش جمعیت و زندگی شهرنشینی، نیاز انسان به تفریح و تفرج، گذران اوقات فراغت در محیط های طبیعی افزایش یافته است. در چنین شرایطی، نیاز به توسعه و احداث پارکهای جنگلی که از مهمترین منابع تفرجی در شهرها محسوب می شوند با هدف حفاظت از منابع و ذخایر، جذب گردشگ أکثرزمینه و هدف: با افزایش جمعیت و زندگی شهرنشینی، نیاز انسان به تفریح و تفرج، گذران اوقات فراغت در محیط های طبیعی افزایش یافته است. در چنین شرایطی، نیاز به توسعه و احداث پارکهای جنگلی که از مهمترین منابع تفرجی در شهرها محسوب می شوند با هدف حفاظت از منابع و ذخایر، جذب گردشگر، ایجاد درآمد، تمدد اعصاب و غیره ضروری است. همچنین به منظور حفظ پایداری این منابع، استفاده تفرجی از آنها باید مطابق توان اکولوژیک آنها انجام گیرد. هدف این مطالعه، طراحی پارک جنگلی بیستون به منظور توسعه تفرج متمرکز و بهره گیری از آن به عنوان الگوئی جهت ارتقاء کیفی پارکهای جنگلی در استان کرمانشاه است. روش بررسی: این تحقیق به لحاظ دستیابی به حقایق و داده پردازی از نوع توصیفی تحلیلی و به لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه ای، ارزیابی می گردد. جمع آوری اطلاعات از محدوده مورد مطالعه علاوه بر مطالعات کتابخانه ای، از طریق برداشت میدانی نیز انجام گرفته است. برداشت نقاط و کنترل داده های بدست آمده توسط دستگاه GPS جهت برآورد پتانسیل موجود برای برنامه ریزی تفرجی انجام گرفته است. یافته ها: تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق نقشه های تهیه شده در نرم افزار GIS و با تلفیق نقشه های موجود، نقشه توان اکولوژیکی منطقه ارائه گردید و بر همان اساس کاربری های مناسب در محدوده مورد مطالعه تعیین و سپس زون بندی انجام شد. سپس با استفاده از الگوی آمایش سرزمین و مدل اکولوژیکی گردشگری، الگوئی جهت توسعه تفرج متمرکز سایت مورد نظر ارائه و استراتژیهایی برای طراحی پارک جنگلی بیستون تبیین گردید. با استفاده از این الگو و استراتژی ها و همچنین تجزیه و تحلیل پهنه ها براساس ویژگیهای اکولوژیکی و زیبایی شناختی در مقیاس خرد، پهنه هایی که مناسب توسعه تفرج متمرکز بود شناسایی شد. بحث و نتیجه گیری: پس از شناسائی پهنه های مناسب به منظور توسعه تفرج متمرکز، پهنه شماره دو جهت برنامه ریزی و ارائه طرح راهبردی با بهره گیری از مدل اکولوژیکی گردشگری انتخاب گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - ارزیابی توان اکولوژیک سد تاجیار برای کاربری های کشاورزی- مرتعداری و تفرج
میرمهرداد میرسنجری نفیسه رضاپور اندبیلیزمینه و هدف: ارزیابی توان زیست محیطی سرزمین به عنوان یک مطالعه پایه و اساس برنامه ریزی استفاده از سرزمین، برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار است. هدف از این مطالعه ارزیابی توان اکولوژیک سد تاجیار برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری و تفرج متمرکز و تفرج گسترده با استفاده از أکثرزمینه و هدف: ارزیابی توان زیست محیطی سرزمین به عنوان یک مطالعه پایه و اساس برنامه ریزی استفاده از سرزمین، برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار است. هدف از این مطالعه ارزیابی توان اکولوژیک سد تاجیار برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری و تفرج متمرکز و تفرج گسترده با استفاده از روش بولین می باشد. روش بررسی: معیارهای اصلی مطالعه، عبارتند از: نقشه های خاکشناسی، سنگ شناسی، توپوگرافی، اقلیم، پوشش گیاهی، میزان آب و کاربری اراضی. با استفاده از روش بولین و منطق AND و رقومی سازی اطلاعات در محیط GIS˓ روی هم گذاری لایه های اطلاعاتی و تجزیه و تحلیل حوضه آبخیز سد تاجیار در استان آذربایجان شرقی انجام گردید. مدل بولین مناسبت مکانی را بر اساس عملگرهای شرطی به صورت صفر یا یک نشان می دهد. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که مناطق دارای توان کاربری کشاورزی- مرتعداری 6958 هکتار و مناطق فاقد توان کاربری مذکور 3701 هکتار از کل مساحت منطقه مورد مطالعه (10898 هکتار) می باشد. در مورد کاربری تفرج متمرکز˓ مساحت مناطق دارای توان 4851 هکتار و مساحت مناطق که توان لازم را ندارند5793 هکتار می باشد و در نهایت در مورد کاربری تفرج گسترده˓ مناطق دارای توان 4612 هکتار و مناطق فاقد توان 6042 هکتار از کل مساحت منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده اند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به اینکه نزدیک به 40 درصد از منطقه برای کاربری تفرج و بیش از 50 درصد از منطقه برای کاربری کشاورزی - مرتعداری دارای توان بالقوه می باشد˓ در نتیجه در این حوضه توان اکولوژیکی بالا برای کاربریهای مذکور مشاهده می شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - ارزیابی توان اکولوژیک حوضه آبخیز زاخرد جهت توسعه اکوتوریسم با استفاده از GIS
سولماز دشتی سید مسعود منوری سید محمود شریعت غلامرضا سبزقبائیارزیابی توان اکولوژیک به عنوان پایه ای برای تصمیم گیری و برنامه ریزی استفاده از سرزمین در تمامی نقاط جهان به کار گرفته می شود.این امر به دلیل ضرورت انتخاب عملکرد و مکان های بهینه آن در برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست برای دست یابی به توسعه پایدار اتفاق می افتد. در این ت أکثرارزیابی توان اکولوژیک به عنوان پایه ای برای تصمیم گیری و برنامه ریزی استفاده از سرزمین در تمامی نقاط جهان به کار گرفته می شود.این امر به دلیل ضرورت انتخاب عملکرد و مکان های بهینه آن در برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست برای دست یابی به توسعه پایدار اتفاق می افتد. در این تحقیق ارزیابی توان اکولوژیکی حوضه آبخیز زاخرد با وسعتی معادل23/82 کیلومتر مربع که در قسمت شمال غرب شهرستان شیراز و شرق شهرستان کازرون در استان فارس واقع گردیده است صورت پذیرفت. در ارزیابی توان اکولوژیکی حوضه زاخرد از روش مک هارگ (Mc Harg)، استفاده شده است. پیرو ارزیابی توان سرزمین نوعی مدل لازم خواهد بود که در این مطالعه از مدل اکولوژیکی مخدوم و به منظور ارتقاء مدیریت کنونی سرزمین برای تعیین کاربری اکوتوریسم منطقه از ابزار توانمند و دقیق GIS استفاده شده است .در قالب این مطالعات، ابتدا منابع اکولوژیکی (فیزیکی و بیولوژیکی) منطقه شناسایی گردید. داده های رقومی و به همراه دیگر داده های توصیفی برای ایجاد پایگاه داده ها، به سامانهArcview داده شد. سپس با تلفیق و رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی، در سامانه مذکور نقشه یگان های اکولوژیکی منطقه به همراه جدول ویژگی های واحد، ایجاد و نسبت به ارزیابی توان منطقه اقدام و مناطق مستعد برای توسعه اکوتوریسم مشخص گردید. نتیجه بررسی نشان می دهد که با در نظر گرفتن تمامی پارامترهای اکولوژیکی 94/0 % اراضی با مساحتی کمتراز یک کیلومتر مربع برای تفرج متمرکز و 24 % اراضی با مساحتی معادل 72/19 کیلومتر مربع جهت تفرج گسترده مناسب می باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری، روستایی و صنعتی شهرستان شیراز و برآورد استقرار فعلی این مناطق با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)
پرویز جوکار مسعود مسعودیاهمیت به کارگیری روش های عقلانی و نظام مند در مدیریت و استفاده بهینه از منابع، به ویژه منابع طبیعی برای همگان روشن است. توسعه نامناسب مناطق مسکونی و صنایع، سبب تخریب اراضی کشاورزی و منابع طبیعی و گسترش به سمت پهنه های آسیب پذیر، نظیر حوزه های سیلابی و نیز شیب های نامناس أکثراهمیت به کارگیری روش های عقلانی و نظام مند در مدیریت و استفاده بهینه از منابع، به ویژه منابع طبیعی برای همگان روشن است. توسعه نامناسب مناطق مسکونی و صنایع، سبب تخریب اراضی کشاورزی و منابع طبیعی و گسترش به سمت پهنه های آسیب پذیر، نظیر حوزه های سیلابی و نیز شیب های نامناسب را به دنبال دارد که در حقیقت باعث به هم خوردن تعادل و پایداری اکولوژیک درسرزمین می شود. ضرورت ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعة شهری، روستایی و صنعتی به معنای عینیت بخشیدن به قابلیت بالقوه سرزمین مورد انتظار است. هدف این تحقیق ارزیابی توان اکولوژیک شهرستان شیراز برای توسعه شهری، روستایی و صنعتی می باشد. در همین رابطه شهرستان شیراز با استفاده از رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی و جمع بندی آنها با بهره گیری از فن آوری GIS ارزیابی گردید. در تحقیق حاضر تعداد یازده شاخص در پنج معیار کلی فیزیوگرافی، زمین شناسی، خاک، پوشش گیاهی و اقلیم مورد بررسی واقع شدند. همچنین ارزیابی بر اساس منطق بولین (منطق And) و اصلاح طبقه بندی روش مخدوم انجام شد. نتایج ارزیابی در دو کلاس نسبتا" مناسب (2) و نامناسب (3) ارایه شد. در ضمن در این پژوهش درصد طبقات توان در برآورد استقرار فعلی کاربری های شهری، روستایی و صنعتی با روی هم گذاری لایه های پلی گانی شهری، نقطه ای روستاها و مناطق صنعتی شهرستان بر روی نقشه توان اکولوژیک انجام و وضعیت این مناطق مشخص گردید. با توجه به نتایج بدست آمده اکثر مناطق شهری در طبقه مناسب دو و اکثر مناطق روستایی و صنعتی در طبقه سه یا نامناسب قرار دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - کاربرد روشهای تصمیمگیری چندمعیاره در ارزیابی کاربری اراضی برای تعیین محل دفن زبالههای شهری
خدیجه صفری سید علی جوزی سحر رضایانپیشینه و هدف امروزه با گسترش سریع شهرها و افزایش چشمگیر حجم اطلاعاتی که برای مدیریت شهری باید پردازش شوند، استفاده از GIS در برنامهریزی شهری توسعه یافته است. این پژوهش با استفاده از عملکرد ابزارهای پشتیبانی تصمیم، فرآیند تحلیل شبکه (ANP) و ترکیب خطی وزنی (WLC)، جهت وز أکثرپیشینه و هدف امروزه با گسترش سریع شهرها و افزایش چشمگیر حجم اطلاعاتی که برای مدیریت شهری باید پردازش شوند، استفاده از GIS در برنامهریزی شهری توسعه یافته است. این پژوهش با استفاده از عملکرد ابزارهای پشتیبانی تصمیم، فرآیند تحلیل شبکه (ANP) و ترکیب خطی وزنی (WLC)، جهت وزندهی معیارها و روشهای استانداردسازی نقشهها بر اساس منطق بولین و فازی را در قالب تصمیمگیری چند معیاره، بهترین سایت دفن زباله شهر زاهدان را بررسی میکند. سپس با استفاده از پهنهبندی در تعیین مکانهای مناسب دفن پسماند شهری در شهرستان زاهدان استفاده گردد که در حال حاضر با مشکل محل دفن پسماند روبهرو است. در تحقیق حاضر با شناسایی عوامل مؤثر در محدودیت مکانیابی محل دفن پسماند شهری شهرستان زاهدان و با تعیین اولویت فاکتورهای تأثیرگذار، معیارهای بهینه مکانیابی با در نظر گرفتن توان اکولوژیکی منطقه مشخص و در راستای واقعیشدن برنامهریزی، بر مبنای متغیرهای موجود در مکانیابی شهرستان زاهدان، با استفاده از روشهای تصمیمگیری چند معیاره (MCDM)، نسبت به وزندهی و اولویتبندی و ارزیابی معیارها و محدودیتها اقدام گردید. مدل در نظر گرفتهشده برای عرصه تحت مطالعه، نمایانگر اولویتهای ایجاد انواع کاربریها جهت تصمیمگیریها، در جریان مطالعات ارزیابی و بهمنظور سنجش قابلیتهای شهرستان زاهدان برای کاربریهای توسعه شهری است.مواد و روش ها این تحقیق کاربردی از روش ارزیابی چند معیاره در محیط GIS، برای تعیین و تخمین پتانسیل مکانهای مطلوب دفن پسماند در شهرستان زاهدان ارائه شده است. بدین ترتیب با تهیه پرسشنامه به روش دلفی، 18 زیرمعیار در دو گروه معیار، 1) معیار اکولوژیکی (شیب، ارتفاع، خاک، فرسایش، گسل، بارش، باد، جهت، آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی و زمین شناسی)، 2) معیار اجتماعی، اقتصادی (فاصله از شهر، روستا، معدن، فرودگاه و جاده) تعیین و با نظر کارشناسان (خبرگان) و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه (ANP) در نرمافزار Super decision وزن های هر معیار محاسبه و در مرحله بعد لایههای هر کدام از این معیارهای ارزیابی و در پایگاه داده مبتنی بر ArcGIS آمادهسازی و تحت عنوان نقشه های معیار ذخیره شد و در نهایت با استفاده از روش WLC تلفیق کلیه لایهها انجام و نقشه نهایی که مشخص کننده مکانهای مناسب دفن در شهرستان زاهدان استخراج گردید.نتایج و بحث با فازی سازی 18 لایه (معیار) با منطق فازی و نیز اعمال محدودیتها با منطق بولین، نقشه های 18 لایه تهیه و با تلفیق لایهها با روش ترکیب خطی وزنی از رایجترین روشها در تصمیمگیری چند معیاره، نقشه نهایی مکانیابی دفن بدست آمده است. در راستای توزیع فضایی مکانهای مناسب دفن شهرستان زاهدان، با توجه به 5 کلاس طبقه بندی، مشخص شد که بیشترین سطح منطقه را طبقه فاقد توان (99.76 درصد) و مناطق مناسب برای دفن پسماند در مجموع حدود 0.231 درصد است و هیچ بخشی از شهر زاهدان برای کاربری دفن پسماندها دارای توان خیلی زیاد و توان زیاد نیست. بهطوریکه در اطراف شهر نصرت آباد، محدودههایی با توان خیلی زیاد و توان زیاد مشاهده میشود. همچنین مشخص شد که عمدتاً اراضی دارای توان، اعم از توان کم و توان متوسط، در حواشی شهرهای زاهدان و نصرت آباد متمرکز میباشند. در منطقه دارای توان، 22 واحد جهت شهر زاهدان و 35 واحد برای شهر نصرت آباد شناسایی گردید.نتیجه گیری مرور ادبیات تحقیق میتوان بیان کرد از نقاط قوت استفاده از روش تصمیمگیری چند معیاره، جهت مکانیابی دفن پسماندها، فراهم کردن امکان استفاده از یک مجموعه ابزار قوی تعاملی برای تنظیم جبران پذیری و جبران کردن بین معیارها است، که اجازه ارزیابی سریع روابط بین معیارها را میدهد. نقاط قوت دیگر این روش شامل توانایی یکی کردن مجموعه دادههای همگن مانند معیارهای کیفی و کمی با استفاده از دانش تخصصی، انعطافپذیری لازم برای انتخاب معیارهای خاص برای مناطق مورد مطالعه مختلف یا مسائل مختلف مطرح شده، برای اجرای یک یا یک گروه تصمیمگیری، انعطافپذیری برای تغییر سطح اهمیت معیار و آزادی برای سطوح قابل قبول ریسکهای تصمیمگیری میباشد. با مقایسه پیشینه استفاده این روش در مکانهای دیگر میتوان نزدیکی نتایج و مناسببودن روش برای کاربری دفن را نتیجه گرفت، بنابراین پیشنهاد میشود برای شهرستانهای دیگر استان نیز ارزشیابی توان سرزمین با روش بکارگرفته شده در این تحقیق مورد بررسی قرار گیرد. به هر حال، از آنجایی که مکانیابی دفن پسماند به معیارهای مختلف و به نفوذ نظرات عمومی و سیاسی در رابطه با تجزیه و تحلیل علمی بستگی دارد، فرض این بود که این روش، پتانسیل قابلتوجهی برای حمایت از پیچیدگیهای تصمیم گیری کاربردهای دنیای واقعی را دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - ارزیابی توان اکولوژیک اراضی با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعة موردی: اراضی حاشیه شهر تبریز)
فریده نقدی سید محسن حسینی حسینی شقایق صدربرای رسیدن به توسعه پایدار داشتن برنامه ریزی با تکیه بر ارزیابی همه جانبه محیط طبیعی امری ضروری است. با توجه به اینکه محیط زیست طبیعی توان اکولوژیکی محدودی را برای استفاده های انسان داراست، ارزیابی توان اکولوژیکی به عنوان هسته مطالعات زیست محیطی با پیشگیری بحران های موج أکثربرای رسیدن به توسعه پایدار داشتن برنامه ریزی با تکیه بر ارزیابی همه جانبه محیط طبیعی امری ضروری است. با توجه به اینکه محیط زیست طبیعی توان اکولوژیکی محدودی را برای استفاده های انسان داراست، ارزیابی توان اکولوژیکی به عنوان هسته مطالعات زیست محیطی با پیشگیری بحران های موجود، بستر مناسبی برای برنامه ریزی زیست محیطی فراهم می آورد. تحلیل قابلیت اراضی برای توسعه شهری یکی از اصلی ترین مقولاتی است که برنامه ریزان شهری با آن سروکار دارند. در این مقاله طی رویکرد ارزیابی چند معیاره با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process) و روش مقایسة زوجی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، ارزیابی توان اکولوژیکی حاشیه شهر تبریز برای توسعه کالبدی بر پایه مشاهدات محیطی (دوازده معیار طبیعی و انسانی) صورت گرفته و نقشة نهایی در محدوده مذکور تهیه شد. این نقشه نواحی مناسب برای توسعه کالبدی شهر را نشان می دهد. نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده برنامه ریزان شهری قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - مکان یابی عرصه های مناسب استقرار صنعت در استان قزوین
صبا رضا سلطانی سید مسعود منوری میترا توکلتوزیع نامتعادل جمعیت در پهنه کشور، شتاب شهرنشینی و تخریب و آسیب محیط زیست به واسطه مکان یابی نادرست صنایع، الزاممینماید که با سیاستهای مناسب توسعه صنعتی، در رفع این مشکلات اقدام گردد. مکان یابی صحیح و طراحی اصولی صنعت، گام مهمیدر جهت بهبود محیط زیست و توسعه صنایع کشور و أکثرتوزیع نامتعادل جمعیت در پهنه کشور، شتاب شهرنشینی و تخریب و آسیب محیط زیست به واسطه مکان یابی نادرست صنایع، الزاممینماید که با سیاستهای مناسب توسعه صنعتی، در رفع این مشکلات اقدام گردد. مکان یابی صحیح و طراحی اصولی صنعت، گام مهمیدر جهت بهبود محیط زیست و توسعه صنایع کشور و رشد اصولی و منطقی مناطق شهری و روستایی است. در این تحقیق، مکانیابی استقرارصنایع در استان قزوین، با روش تجزیه و تحلیل سیستمی، در مقیاس 1 : 25 0000و بر پایه جبر بولین ) (Boolean Algebraانجامگردید. به این منظور ابتدا منابع طبیعی به طور کامل، مورد شناسایی، تجزیه و تحلیل و جمع بندی قرار گرفتند. سپس ارزیابی توان طبیعیسرزمین با توجه به مدل 3طبقه ای، بعد از روی هم قرار دادن لایه های اطلاعاتی در GISانجام گرفت. درنتیجه پس ازحذف منطقه حفاظتشده باشگل و سایر اراضی ممنوعه برای احداث صنعت، دو پهنه با درجه توان یک و 11پهنه با درجه توان دو مکان یابی شدند. مابقیعرصههای واجد توان یک، در اراضی کشت دیم و جنگلهای دست کاشت واقع شده اند که استقرار صنایع در این اراضی، مستلزم کسبموافقت وزارت کشاورزی و سایر سازمان های مربوطه میباشد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - مکانیابی و پهنهبندی سایتهای مناسب برای توسعه گردشگری ورزشی در شهرستان شاهرود با رویکرد توسعه پایدار
علی توفیق خطاب علی فهیمی نژاد سید مصطفی طیبی ثانی هومن بهمنپوردر این تحقیق تلاش گردیده تا مکانهای مناسب برای توسعه گردشگری ورزشی در شهرستان شاهرود شناسایی شوند. بدین منظور، از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک رویهمگذاری لایهها، به عنوان ابزاری مناسب برای ارزیابی سرزمین استفاده گردید. بدین ترتیب پس از تعیین منابع اکولوژیکی منطقه، أکثردر این تحقیق تلاش گردیده تا مکانهای مناسب برای توسعه گردشگری ورزشی در شهرستان شاهرود شناسایی شوند. بدین منظور، از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک رویهمگذاری لایهها، به عنوان ابزاری مناسب برای ارزیابی سرزمین استفاده گردید. بدین ترتیب پس از تعیین منابع اکولوژیکی منطقه، لایههای اطلاعاتی در مقیاس 1:250000 تهیه و از طریق نرمافزار ArcGIS نسخه 9،2 اقدام به ریهمگذاری گردید. این تحقیق در شش مرحله انجام پذیرفت. پس از تهیه نقشههای شیب، جهت و ارتفاع، از طریق رویهمگذاری آنها نقشه شکل زمین تهیه گردید و در ادامه، با رویهماندازی لایههای شکل زمین، کاربری اراضی، خاک، پوشش گیاهی و حیاتوحش نقشه نهایی واحدهای زیست محیطی بدست آمد. سپس، مدل اکولوژیکی گردشگری متمرکز و گسترده، به منظور مقایسه و تحلیل نهایی مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت از مدل ملی برای تعیین انواع کاربریهای ورزشی استفاده گردید. با توجه به نتایج، منطقه مطالعاتی از پتانسیل بالایی به منظور توسعه گردشگری به ویژه از نوع گسترده برخوردار است. 8/68٪ از منطقه مطالعاتی در کلاس 1 و 1/19٪ نیز در کلاس 2 از گردشگری متمرکز قرار گرفتهاند. همچنین؛ 2/93٪ از منطقه در کلاس 1 و 3/5٪ نیز در کلاس 2 گردشگری گسترده قرار میگیرند. در مجموع، 6/13٪ نیز در کلاس 3 قرار داشته که نشانگر حساسیت اکولوژیکی بالا و عدم بهرهمندی از شرایط مناسب به منظور توسعه گردشگری میباشد و در زون حفاظتی قرار میگیرد. در پایان، فعالیتهای گردشگری مناسب برای هر زون پیشنهاد گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری، روستایی و صنعتی شهرستان داراب
مسعود مسعودی پرویز جوکار مهدی صادقیاستفاده از روش هایی عقلانی و نظام مند در مدیریت منابع و استفاده بهینه از آنها بسیار مهم است. این روش ها باید به نحوی باشد که توان و پتانسیل سرزمین را در نظر بگیرد در غیر این صورت خسارات جبران ناپذیری به منابع و سرزمین وارد می شود. ضرورت ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسع أکثراستفاده از روش هایی عقلانی و نظام مند در مدیریت منابع و استفاده بهینه از آنها بسیار مهم است. این روش ها باید به نحوی باشد که توان و پتانسیل سرزمین را در نظر بگیرد در غیر این صورت خسارات جبران ناپذیری به منابع و سرزمین وارد می شود. ضرورت ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعة شهری، روستایی و صنعتی به این معنی است که توان سرزمین مورد نظر چقدر است. با توجه به بحران های زیست محیطی حاصله در شهرستان داراب، هدف این تحقیق بر ارزیابی توان اکولوژیک شهرستان داراب برای توسعه شهری، روستایی و صنعتی و ارائه راهکارهایی است که در این زمینه جهت نیل به اهداف توسعه پایدار قرار خواهد گرفت. در همین رابطه توان اکولوژیک توسعه شهرستان داراب با استفاده از رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی و جمع بندی آنها با بهره گیری از فن آوری GIS ارزیابی گردید. نتایج ارزیابی در دو کلاس نسبتا مناسب (2) و نامناسب (3) ارائه شد. در ضمن در این پژوهش درصد طبقات توان در برآورد استقرار فعلی کاربری های شهری، روستایی و صنعتی با رویهم گذاری لایه های پلی گونی شهری، نقطه ای روستاها و مناطق صنعتی شهرستان بر روی نقشه توان اکولوژیک انجام و وضعیت این مناطق مشخص گردید. با توجه به نتایج بدست آمده اکثر مناطق شهری، روستایی و صنعتی در طبقه سه یا نامناسب قرار دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری با استفاده از مدل سیستمی (مورد:شهرستان ساری)
علی نوری نژاد سید جمال الدین دریاباری عباس ارغانرابطه ی انسان با زمین، در طی زمان، همواره دگرگونی و تحول را بهدنبال داشته است. این امر به نوبه خود بر نحوهی استفاده از اراضی شهری تأثیری تعیین کننده داشته است. از این رو، به منظور کنترل و هدایت رشد شهری بسیار حائز اهمیت خواهد بود که با شناسایی توان اکولوژیکی محیط، ر أکثررابطه ی انسان با زمین، در طی زمان، همواره دگرگونی و تحول را بهدنبال داشته است. این امر به نوبه خود بر نحوهی استفاده از اراضی شهری تأثیری تعیین کننده داشته است. از این رو، به منظور کنترل و هدایت رشد شهری بسیار حائز اهمیت خواهد بود که با شناسایی توان اکولوژیکی محیط، روند توسعهی آتی شهر هدایت و مدیریت شود تا کمترین آثار منفی زیست محیطی به عرصههای منابع طبیعی در پیرامون شهر وارد شود. با این دیدگاه تلاش شده است بعد از انجام اجرای شاخصهای ارزیابی از طریق مدل سیستمی راهکارهای مناسب برای پیش بینی توسعه آتی شهر با تأکید بر جنبههای زیست محیطی ارائه شود بنابراین نتیجه فرآیند ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری در محدوده ی شهرستان ساری با استفاده از مدل سیستمی این بوده است که پهنه هایی در قالب اراضی طبقه ی بسیار مناسب و نسبتاً مناسب توسعه شهری در کنار اراضی نامناسب حاصل گردید. طبقه ی بسیار مناسب توسعه شهری مدل سیستمی با مساحتی در حدود 14/433 کیلومتر مربع، معادل82/11 درصد و اراضی نسبتاً مناسب با سطحی29/126 کیلومتر مربع معادل34/3 درصد از سطح شهرستان ساری را به خود اختصاص داده است. در نهایت 08/3103 کیلومتر مربع معادل 84/84 درصد از مجموع 51/ 3662 کیلومتر مربع از کل سطح شهرستان ساری با توجه به شاخصهای تعریف شده در مدل سیستمی(مخدوم) قابلیت توسعه برای ایجاد عناصر شهری و سایر کاربریها را ندارد.و بدون شک برای حفظ اکوسیستم و محیط زیست، رعایت این امر برای متولیان توسعه آتی شهرضروری به نظر میرسد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - Ecological Potential Modeling for Agricultural and Rangeland Development Using GIS-based FAHP Approach: A Case Study of Razin Watershed
Saeed Mahmoudi Mahmud Khoramivafa Moslem HadidiDetermining the environmental capability of optimally using land and preventing the degradation of natural resources arr important steps towards a sustainable development strategy. The present study was conducted in 2014-2017 aiming to assess the ecological capability f أکثرDetermining the environmental capability of optimally using land and preventing the degradation of natural resources arr important steps towards a sustainable development strategy. The present study was conducted in 2014-2017 aiming to assess the ecological capability for agriculture and rangeland of the Razin watershed in Kermanshah province, west of Iran, in seven classes using the Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) and the application of Geographic Information System (GIS). The information layers were initially selected by the research group and those layers that were important were selected according to the research literature, then the final screening of the information layers was performed by fuzzy Delphi method. These layers were including land form units (slope, elevation, aspect), soil information (texture, depth, hydrological groups, erosion, granulating, gravel percentage, evolution, organic carbon content, exchangeable cations, available phosphorus), climate, water, land use, vegetation density, and lithology. FAHP technique was used to calculate the importance coefficients of the criteria and sub-criteria entered into the evaluation model. Weighted layer modeling was performed by ArcMap 9.3 software using the weighted linear composition method in overlay tool. The results showed that water, climate, slope, and soil texture criteria with 0.23, 0.132, 0.118, and 0.88, respectively, were the most important in modeling Razin ecological capability. 1776 environmental units with unique ecological characteristics were identified. This area has ecological potential for agricultural and rangeland use in seven classes. In terms of effective carrying capacity (ECC), all classes except class 2 and 5 were sustainable. Due to the very high accuracy of the FAHP-GIS integrated model in the use of agricultural land suitability, it is recommended to use this model instead of other conventional methods. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - ANP Application in Evaluating Ecological Capability of Range Management (Case Study: Badreh Region, Ilam Province)
Ali Mahdavi Marzban Faramarzi Omid KaramiRangelands are important for plant productivity, livestock production, wildlife,conservation of soil and water resources, and etc. One of the main problem of rangeland isthat has not been used based on its potential that leads to more degradation of rangelands.The purpo أکثرRangelands are important for plant productivity, livestock production, wildlife,conservation of soil and water resources, and etc. One of the main problem of rangeland isthat has not been used based on its potential that leads to more degradation of rangelands.The purpose of this study was to evaluate the range management capability of Badrehregion in Ilam province, Iran, using ANP (Analytic Network Process) and GIS(Geographic Information Systems) techniques. For this regard, firstly, the network ofeffective factors in evaluation was designed. Four clusters including vegetation cover,topography, pedology, and geology were divided into number of sub-criteria. Fordetermining the relations among these clusters and sub-criteria, a number of questionnairesdistributed among the experts and used to obtain their judgments about the relativeimportance of each criterion in rangeland capability. In the next step, based on the limitedsuper matrixes the final weight of nodes was calculated. The weights of nodes inevaluating process were extracted by calculating the geometric mean of the questionnaireweights, as well. After determining the weights of nodes, they were transformed to datalayers. Finally, ecological capability map for range management was provided using WLC(Weight Linear Combination) technique in GIS. The results showed that 3.00, 21.76,58.46, 16.79 percent of the study area had very good (or excellent) condition (as firstclass), good condition (second class), fair condition (third class), and poor condition(fourth class) for capability of range management, respectively. تفاصيل المقالة