کشف و شهود

حرية الوصول المقاله

1 - بررسی تطبیقی عرفان سنایی و جان دان
علی دهقان مریم امینی

سنایی شاعر دوران ساز تاریخ ادبیات فارسی، در نقطۀ عطف شعر عرفانی ایرانی قرار دارد.جان دان شاعر انگلیسی زبان آمریکایی قرن هفدهم از ویژگی های شخصیتی و فکریمشابه سنایی برخوردار است. احوال متغیّر و روح ناآرام، شخصیت دوگانه و تراژیک، نبوغتحول آفرین در عرصة اندیشة عرفانی، نوآو أکثر

سنایی شاعر دوران ساز تاریخ ادبیات فارسی، در نقطۀ عطف شعر عرفانی ایرانی قرار دارد.جان دان شاعر انگلیسی زبان آمریکایی قرن هفدهم از ویژگی های شخصیتی و فکریمشابه سنایی برخوردار است. احوال متغیّر و روح ناآرام، شخصیت دوگانه و تراژیک، نبوغتحول آفرین در عرصة اندیشة عرفانی، نوآوری و برجستگی در غزلسرایی و شریعت مداریدر عرفان، از صفات بارز و همسان این دو گویندة بزرگ است. بر این اساس، موضوعاتمهم عرفانی مشترک مانند خداشناسی، عشق، کشف و شهود، توبه، فنا و مرگ از دیدگاهسنایی و دان در این مقاله مطالعه می شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - بررسی تطبیقی مفهوم «فنا» در شعر حافظ و تائیه کبری ابن فارض
سیدحسین سیدی آمنه باطانی

ابن فارض از بزرگ‌ترین سرایندگان شعر صوفیانه در ادبیات عرب است؛ از طرفی حافظ، خداوندگار غزل‌های عاشقانه - عارفانه است. موضوع عرفان از لطیف&zwnj;ترین و بااهمیت‌ترین موضوعات بشری است و آن، دستیابی به کنه حقیقت و فناشدن در ذات حضرت معشوق است. هدف عرفان و عارف رسیدن به صفای أکثر

ابن فارض از بزرگ‌ترین سرایندگان شعر صوفیانه در ادبیات عرب است؛ از طرفی حافظ، خداوندگار غزل‌های عاشقانه - عارفانه است. موضوع عرفان از لطیف&zwnj;ترین و بااهمیت‌ترین موضوعات بشری است و آن، دستیابی به کنه حقیقت و فناشدن در ذات حضرت معشوق است. هدف عرفان و عارف رسیدن به صفای باطن، فانی شدن از صفات رذیله و غرق شدن در دریای حضرت حق از طریق کشف و شهود، و نایل شدن به معرفت حقیقی و اتّحاد با حضرت حق است که اهمیّت این موضوع و شباهت‌هایی که میان اندیشه‌های خواجه شیراز و ابن فارض وجود دارد، باعث شد تا نگارنده به بررسی تطبیقی مفهوم عرفانی فنا در دیوان حافظ و تائیه کبری ابن فارض حموی بپردازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - فضای خلوت گزینی و کشفیّات عرفانی
ندا بصاری عزیز حجاجی کهجوق آرش مشفقی

10.30495/dk.2021.1926215.2227

عارفان در خلوت و انزوای خود از رهگذر شهود و اشراق که ابزار معرفتی آنان است، به فضاهایی گام می‌نهند که عقل از ادراک آن عاجز و زبان از توصیف آن ناتوان است. فضاهایی که خاستگاه تجلّیات غیبی و مرموز آنان است. این فضاها به دستیاری وهم و خیال یا آمیزه‌هایی از هر دو ایجاد می‌گر أکثر

عارفان در خلوت و انزوای خود از رهگذر شهود و اشراق که ابزار معرفتی آنان است، به فضاهایی گام می‌نهند که عقل از ادراک آن عاجز و زبان از توصیف آن ناتوان است. فضاهایی که خاستگاه تجلّیات غیبی و مرموز آنان است. این فضاها به دستیاری وهم و خیال یا آمیزه‌هایی از هر دو ایجاد می‌گردد. دشواری فهم این فضاها از آنجا برمی‌خیزد که عموماً خیال و وهم دو نام برای یک حال ذهنی تصوّر می‌شود درحالی که خیال به دلیل ابتنایش بر محسوسات، با وهم فرق دارد. اگر چه این هر دو در ساختن عالم رؤیا دخیل‌اند. به سخن دیگر رؤیا محصول تقابل و تعامل دو نیروی واهمه و تخیّل است که خود با جهان واقع رؤیاروی می‌گردد. هدف از این پژوهش بازنمود احوال عارف، در لحظه‌های شهودی ورود او به این فضاها و نحوة تأثیرپذیری‌اش از این احوال روحانی است. دستاورد عمدة این پژوهش درک این نکته است که انزوا و در خود فرورفتن عارف گاه زمینه‌ساز رؤیاهای عارفانه و کشاندن عارف به وادی تجربه‌های ژرف، متفاوت و در عین حال توصیف‌ناپذیر است. پژوهش حاضر داده‌های خود را از طریق روش کتابخانه‌ای به دست آورده و آن‌ها را با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیل کرده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - عالم مثال (خیال) در مکتب عرفانی محیی الدین ابن عربی
علی دین محمدی فرزانه حسینی قیداری

محیی‌الدّین ابن عربی، به عنوان پدر عرفان نظری پس از سهروردی به طراحی عالم خیال همت گماشت و اصول عرفان او بر حکمت متعالیه تأثیر فراوانی گذارد؛ چنانچه نظریه تجرّد خیال و وساطت و طریقت عالم خیال در شکل گیری حکمت متعالیه از اهمیت فراوانی برخوردار است. ابن عربی فقط ذات باری أکثر

محیی‌الدّین ابن عربی، به عنوان پدر عرفان نظری پس از سهروردی به طراحی عالم خیال همت گماشت و اصول عرفان او بر حکمت متعالیه تأثیر فراوانی گذارد؛ چنانچه نظریه تجرّد خیال و وساطت و طریقت عالم خیال در شکل گیری حکمت متعالیه از اهمیت فراوانی برخوردار است. ابن عربی فقط ذات باری تعالی را حق و حقیقت می‌داند و تمامی عالم ممکنات را حیطه‌ خیال و مثال مطلق الهی تلقی می‌کند و عقیده دارد، خیال به علت آنکه جامع ضدین- عقل و حواس مادی- است مظهریت از اسم «قوی» خداوند دارد.در این مقاله، تلاش شده با استناد به آراء حکما و عرفای اسلامی، به ویژه پدر عرفان نظری – محیی الدین ابن عربی؛ اولاً: تعریفی جامع از عالم مثال (خیال) ارائه شود. ثانیاً: جایگاه این عالم در عرفان را به عنوان یکی از عوالم وجودی مشخص کند و نتیجه‌گیری نماید که: کشف و شهود، رؤیت انبیا و ملائکه و قدیسان، حضور ارواح طیبه ائمه اطهار(ع) در هنگام مرگ، وحی و الهام و معراج پیامبر(ص) در عالم خیال منفصل اتفاق می‌افتد تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - عالم مثال (خیال) در عرفان اسلامی
علی دین محمدی حسین آریان

اعتقاد به عالم مثال، یا وجود عالمِ واسط، بین عالم محسوس و عالم معقول، در ایران قبل از اسلام آغاز شده و به دوره‌ اسلامی رسیده و توسط حکمای نامی ایران، از جمله: شیخ شهاب الدین سهروردی، صدرالمتألهین شیرازی، ملا هادی سبزواری و... پرورانده شده است. و عرفایی چون ابن عربی، مول أکثر

اعتقاد به عالم مثال، یا وجود عالمِ واسط، بین عالم محسوس و عالم معقول، در ایران قبل از اسلام آغاز شده و به دوره‌ اسلامی رسیده و توسط حکمای نامی ایران، از جمله: شیخ شهاب الدین سهروردی، صدرالمتألهین شیرازی، ملا هادی سبزواری و... پرورانده شده است. و عرفایی چون ابن عربی، مولانا جلال الدین محمد بلخی، سید حیدر آملی، شیخ محمود شبستری، لاهیجی، عبدالرحمن جامی، میرفندرسکی و... نیز بر لزوم وجود این عالم در سیر و سلوک عرفانی صحه گذاشته‌اند. عرفا، به سلسله مراتب عوالم وجودی با اندک اختلافی اعتقاد داشته و همه‌ی آنها به وجود عالم واسط که همان عالم مثال (برزخ) باشد، معترفند. ایشان «عالم خیال» را به «خیال متصل مقید» و «خیال منفصل مستقل» تقسیم کرده‌اند. «محیی الدّین ابن عربی به عنوان پدر عرفان نظری پس از سهروردی به طراحی عالم خیال همت گماشت و اصول عرفان او بر حکمت متعالیه تأثیر فراوانی گذاشت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - بررسی نظریه معرفت و شهود فوق هستی نزد فلوطین
غلامرضا رحمانی نظرالله رحمت الله اف

آنچه ورای وجود و برتر از آن و مقدّم بر همه چیز است و در فراسوی همه هستی- اعم از حقیقی، واسطه و ظاهری- است قابل شناخت حصولی و شناسایی برهانی توسط ذهن آدمی نیست، به این معنا که ذهن و عقل آدمی هرگز نخواهد توانست به حقیقت و کنه ذات مطلق و بسیط و فوق مالایتناهی ذات واحد نخست أکثر

آنچه ورای وجود و برتر از آن و مقدّم بر همه چیز است و در فراسوی همه هستی- اعم از حقیقی، واسطه و ظاهری- است قابل شناخت حصولی و شناسایی برهانی توسط ذهن آدمی نیست، به این معنا که ذهن و عقل آدمی هرگز نخواهد توانست به حقیقت و کنه ذات مطلق و بسیط و فوق مالایتناهی ذات واحد نخستین که فوق هستی است پی ببرد، به عبارت دیگر ذات فوق هستی با علم حصولی و براهین عقلی و قیاسات منطقی معلوم ذهن و عقل آدمی نخواهد شد، زیرا چیزی که برتر از وجود و در فراسوی هستی و مقدم بر همه چیز و فوق مالایتناهی است بالضّروره برتر از شناخت و در فراسوی شناسایی قرار دارد، یعنی از ذهن و شناخت حصولی و معرفت برهانی می‌گریزد. فقط هستی و وجود است که می‌تواند موضوع و متعلَّق شناسایی و معرفت آدمی قرار گیرد و ذات واحد نخستین به دلیل آن که فراسوی هستی و برتر از وجود است مبرّا از معرفت اکتسابی و منزّه از شناسایی حصولی است. پس شناخت و شناسایی در قلمرو ذات شیء مرکّب یعنی هستی اعم از واحد کثر یعنی عقل کلّی، واحد و کثیر یعنی روح کلّی و کثیر محض یعنی محسوسات است نه در ذاتی که بسیط محض بل بسیط الحقیقه و فوق مالایتناهی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - تحلیل عرفانی کشف و شهود در فلسفه سهروردی
ناصر کاظم خانلو علی آزادی

فلسفه اسلامی پیش از سهروردی نمایندگان بزرگی مانند فارابی و ابن‌سینا داشت ولی با انتقادات بزرگانی همچون غزالی و فخر رازی روبه زوال و افول گذاشته بود که با ظهور حکمت اشراق جان تازه‌ای گرفت. سهروردی با وارد کردن کشف و شهود به وادی حکمت اسلامی و ناکافی دانستن استدلال و برها أکثر

فلسفه اسلامی پیش از سهروردی نمایندگان بزرگی مانند فارابی و ابن‌سینا داشت ولی با انتقادات بزرگانی همچون غزالی و فخر رازی روبه زوال و افول گذاشته بود که با ظهور حکمت اشراق جان تازه‌ای گرفت. سهروردی با وارد کردن کشف و شهود به وادی حکمت اسلامی و ناکافی دانستن استدلال و برهان عقلی و با بهره‌گیری از حکمای ایران باستان و حکمای الهی یونان، فلسفه را به عرفان نزدیک کرد و موسس مکتبی فلسفی شد که سیر حکمت در جهان اسلام را تحت تاثیر جدی خود قرار داد به طوری که حکمت متعالیه تلفیق حکمت مشاء و حکمت اشراق می‌باشد. در این مقاله سعی شده است ضمن معرفی اجمالی جریان‌های فکری زمان سهروردی، جایگاه کشف و شهود در میان عرفا و فلاسفة قبل از سهروردی بررسی شده و ضمن تعریف کشف و شهود، با تحقیق دربارة مبادی و سرچشمه‌های فلسفة اشراق جایگاه کشف و شهود در آنها تبیین شود و همچنین در ادامه مقام کشف و شهود در روش فلسفی حکمت اشراق بررسی می‌گردد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - بازتاب تجربه‌های دینی‌- ‌عرفانی در دیوان حافظ (با تکیه بر نظریۀ سویین برن)
معصومه صادقی

دین و عرفان قدمتی وصف‌ناشدنی در زندگی بشر دارند. در صد سال اخیر نگاه‌های تکمیلی و انتقادی صاحب نظران به این مقولات، منجر به ایجاد حوزه‌های اختصاصی مطالعاتی در دانشگاه‌ها شده و طرفداران ویژه‌ای پیدا کرده است. جهت تعیین صحت و سقم بسیاری از نظریه ها لازم است از آن به شکل ک أکثر

دین و عرفان قدمتی وصف‌ناشدنی در زندگی بشر دارند. در صد سال اخیر نگاه‌های تکمیلی و انتقادی صاحب نظران به این مقولات، منجر به ایجاد حوزه‌های اختصاصی مطالعاتی در دانشگاه‌ها شده و طرفداران ویژه‌ای پیدا کرده است. جهت تعیین صحت و سقم بسیاری از نظریه ها لازم است از آن به شکل کارآمدتری استفاده شود. سویین برن یکی از صاحب‌نظران در حوزۀ تجربه‌های دینی و عرفانی است. براساس تئوری او تجربه‌های عرفانی عرفا در پنج گروه قرار می‌گیرند. از آنجا که حافظ یکی از برجسته‌ترین عرفای این مرز و بوم است، در این پژوهش تلاش شده با تکیه بر نظریۀ برن، تجربه‌های عرفانی موجود در دیوان این شاعر استخراج و دسته‌بندی شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بسیاری از تجربه‌های عرفانی مطرح شده در دیوان حافظ در چارچوب نظریۀ برن قرار می‌گیرد. موارد اندکی نیز وجود دارد که نیاز به بازتعریف دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - شاخصه‌های رمانتیکی کشف و شهود در شعر سهراب سپهری
دیاکو الهی آرش مشفقی ناصر علیزاده

10.30495/farsij.2022.692897

کشف و شهود یکی از اصول مکتب رمانتیسم است که براساس آن هنرمند رمانتیک در عوالم درونی خود، سفر می کند، آنچه می بیند را بازگو می کند. سیر درونی در عرفان نیز در کشف و شهود آمده است و یکی از مؤلفه های عرفانی است که می توان آن را با مکتب رمانتیسم مقایسه کرد. در این مقاله شعر أکثر

کشف و شهود یکی از اصول مکتب رمانتیسم است که براساس آن هنرمند رمانتیک در عوالم درونی خود، سفر می کند، آنچه می بیند را بازگو می کند. سیر درونی در عرفان نیز در کشف و شهود آمده است و یکی از مؤلفه های عرفانی است که می توان آن را با مکتب رمانتیسم مقایسه کرد. در این مقاله شعر سهراب سپهری در ارتباط با شاخصه رمانتیکی کشف و شهود عرفانی وی بررسی شده است. سپهری برجسته ترین شاعر عارف مسلک معاصر است که در صدد ایجاد یک جامعه آرمانی با روحیه ای رمانتیک وار به کشف و شهود پرداخته است. بررسی اشعارش نشان می دهد، سپهری در توصیفاتش از اصول رمانتیسم بهره برده و اندیشه عارفانه او با افکار رمانتیکش آمیخته شده است، وی با تخیل رمانتیکی با تأکید بر منِ شاعرانه متکی بر رمانتیسم فردی به دنبال کشف و شهودی عرفانی است؛ در این مکاشفه با دیدگاهی متفاوت از دیگر شاعران، نگاهی مثبت و عاشقانه به تمام جهان دارد و تلاش می کند انسان گرفتار جهان مادی را به آرمانشهر ببرد، در تشابه وی با مکتب رمانتیسم توجه به طبیعت گرایی، عشق، تنهایی، نفی عقل، سفر و آرمانشهر شاخص ترین مؤلفه های رمانتیکی در توصیف های شهودی وی است اما در مقایسه با این مکتب، وی نگرش منفی رمانتیک ها را ندارد. از شاخصه های منفی رمانتیک ها مانند بیان درد و اندوه، توصیف صحنه های دلخراش، نگاه بدبینانه به جهان، در شعر او نشانی نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - جایگاه کشف و شهود در آثار بقلی و همدانی
محمد عالی وند جواد استادمحمدی

کشف و شهود یکی از مهمترین ابزارهای کسب معرفت در عرفان اسلامی می باشد. مقاله حاضر در صدد است تا با ایضاح مفهوم کشف و شهود به بیان ویژگی های اصلی و مراتب آن از منظر دو تن از عرفای قرن ششم و هفتم هجری (روزبهان بقلی شیرازی و عین القضات همدانی) بپردازد. روش تحقیق توصیفی - تح أکثر

کشف و شهود یکی از مهمترین ابزارهای کسب معرفت در عرفان اسلامی می باشد. مقاله حاضر در صدد است تا با ایضاح مفهوم کشف و شهود به بیان ویژگی های اصلی و مراتب آن از منظر دو تن از عرفای قرن ششم و هفتم هجری (روزبهان بقلی شیرازی و عین القضات همدانی) بپردازد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی می باشد. بقلی در رابطه با تجلی خداوند و نحوه حضور او در جهان، تجارب عرفانی و احساسات خود را به سه دسته (قبل، حین و بعد) بعد از کشف و شهود تقسیم می کند. یافته ها نشان می دهد عین القضات همواره در پی تبیین معرفت حقیقی عرفانی بود، هر دو عارف با استناد به آیات قرآن و اشعار شعرا و آرای های ادبی شهود را امری یقینی و تشکیک ناپذیر می دانند و معتقدند بدایت ایمان تصدیق دل است به گونه ای که شک در آن راه نیابد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - شرح غزلی از حافظ
نصرت االله فروهر

این نوشته به بهانة شرح غزلی از غزل های شاعر بلندآوازه و ستار ة پرنور و درخشان آسمانادب ایران خواجه حافظ شیرازی فراهم شد و حاصل مطالعه سالیانی دراز است . شاعر یکلاقبای قلندر در این غزل با ژرف اندیشی با خویشتن خویش از آفرینش رازناک هستیسخن گفته و در خلوت تنهایی و انزوای خ أکثر

این نوشته به بهانة شرح غزلی از غزل های شاعر بلندآوازه و ستار ة پرنور و درخشان آسمانادب ایران خواجه حافظ شیرازی فراهم شد و حاصل مطالعه سالیانی دراز است . شاعر یکلاقبای قلندر در این غزل با ژرف اندیشی با خویشتن خویش از آفرینش رازناک هستیسخن گفته و در خلوت تنهایی و انزوای خود آشکارا حجاب های مادی را کنار زده و در سیرصعودی سلوک به اسراری پی برده و در قالب استعارات، غزل خود را پرداخته است.این غزل از غزل های عرفانی محض خواجه است که به مفهوم آفرینش هستی در ازل اشارهنموده و مشکل آفرنیش را به رشتة عبارت ریخته و با مهارت و استادی ، انسان را مظهر وجلوه گاه نور ذات حق و نمایندة هستی مطلق معرفی کرده است. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات کشف و شهود

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية