-
حرية الوصول المقاله
1 - جایگاه شهرهای ابهر، زنجان و سلطانیه در نظام تقسیمات جغرافیایی اداری ایران دوره اسلامی
مهسا فیضی فیروز مهجورابهر، زنجان و سلطانیه شهرهایی کهن در شمال غرب ایران اند که در منابع دوره اسلامی درباره انتساب آنها به هریک از ایالت های این منطقه از ایران ، به ویژه ایالت های جبال/ عراق عجم و آذربایجان، گزارش هایی گونه گون و گاه آشفته دیده می شود. این مقاله بر آن است که با تکیه ب أکثرابهر، زنجان و سلطانیه شهرهایی کهن در شمال غرب ایران اند که در منابع دوره اسلامی درباره انتساب آنها به هریک از ایالت های این منطقه از ایران ، به ویژه ایالت های جبال/ عراق عجم و آذربایجان، گزارش هایی گونه گون و گاه آشفته دیده می شود. این مقاله بر آن است که با تکیه بر منابع مکتوب جغرافیایی و تاریخی و یافته های باستان شناختی، به بررسی جایگاه این شهرها در نظام تقسیمات جغرافیایی-اداری ایران دوره اسلامی بپردازد. یافته ها نشان می دهد که شهرهای ابهر و زنجان در قرون اولیه اسلامی جز در سده چهارم هجری، از شهرهای ناحیه جبال به شمار می رفتند و استقرارهای منطقه شرویاز از نظر اداری منتسب به یکی از این دو شهر بود. در اوایل سده هشتم هجری، ناحیه شرویاز با افزایش استقرارها و شکل گیری شهر سلطانیه، در جایگاه پایتخت عراق عجم، هویت اداری مستقلی یافت. با افول شهر در سده دهم، سلطانیه روستایی کم اهمیت گاه جزو عراق عجم و گاه آذربایجان به شمار می رفت. در اوایل سده سیزدهم ﻫجری، با شکل گیری ولایت خمسه به کرسی زنجان، سلطانیه، همچنان روستایی وابسته به زنجان بود و ابهر نیز ناحیه ای مستقل از زنجان اما جزو همین ولایت بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - تجلی مضامین عرفانی در نقش‌مایه های هندسی در مکتب تبریز: گنبد سلطانیه
رعنا کوره پز لیدا بلیلانمعماری آذربایجان در سده هفتم هجری نمود شکوه هنر اسلامی در ایران بوده که با وقوع تحولات سیاسی و مذهبی در دوره ایلخانی و تغییر در اسلوب‌های پیشین به‌ویژه در آرایه‌پردازی و تزئینات ابنیه، با زیبایی و غنای بیشتری بروز یافته‌است. این مقاله در پی شناخت این تغییرات و مفاهیم ن أکثرمعماری آذربایجان در سده هفتم هجری نمود شکوه هنر اسلامی در ایران بوده که با وقوع تحولات سیاسی و مذهبی در دوره ایلخانی و تغییر در اسلوب‌های پیشین به‌ویژه در آرایه‌پردازی و تزئینات ابنیه، با زیبایی و غنای بیشتری بروز یافته‌است. این مقاله در پی شناخت این تغییرات و مفاهیم نهفته در آن است که با مطالعه آرایه‌های هندسی، به عنوان تزئینات غالب در ابنیه این دوره، در یکی از بناهای شاخص مکتب تبریز، یعنی گنبد سلطانیه صورت پذیرفته‌است. بررسی مضامین عرفانی نهفته در آرایه‌های هندسی، نشان‌دهنده تأثیرپذیری آرایه‌های هندسی گنبد‌سلطانیه از عرفان است. افزون بر مفاهیم نمادین متجلی در نقوش هندسی، همراهی این نقوش با اسماء الهی و نام انبیاء و اولیا و مضامین قرآنی، گواه دیگری بر تأیید نقش عرفان در آرایه‌پردازی‌های این اثر معماری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - تأثیر شمنیسم مغولان بر معماری دوره ایلخانان در ایران
سهیل میری نژاد نفیسه سلجی نسیم شهلا شبنم شکوری پرتوی سید مجتبی میرفردوسپس از ورود مغولان به ایران، آنها به مرور تحت تأثیر فرهنگ ایرانی اسلامی شروع به آبادانی نموده، در تعامل با فرهنگ ایرانی مستحیل شدند. نظریه تداوم تاریخی فرهنگ ایران1 در عین اهمیتش، باعث نادیده گرفتن تأثیرات اقوام بیگانه بر فرهنگ ایرانی شده‌است. لذا قصد آن است با بررسی فره أکثرپس از ورود مغولان به ایران، آنها به مرور تحت تأثیر فرهنگ ایرانی اسلامی شروع به آبادانی نموده، در تعامل با فرهنگ ایرانی مستحیل شدند. نظریه تداوم تاریخی فرهنگ ایران1 در عین اهمیتش، باعث نادیده گرفتن تأثیرات اقوام بیگانه بر فرهنگ ایرانی شده‌است. لذا قصد آن است با بررسی فرهنگ مغولان، تأثیراتی را که به نظر میرسد این فرهنگ بر معماری ایرانی گذاشته با روش تفسیری از طریق مطالعات کتابخانه ای و بررسی دو نمونه معماری، مورد مداقه قرار گیرد. در این رابطه پس از بررسی آراء محققان بر این امر که معماری ایران در عصر ایلخانان بسیار وامدار معماری ایرانی قبل از خود بوده، تاکید شده است و تنها تأثیر مغولان را می‌توان در به‌کارگیری مقیاس کلان و بی سابقه ای دانست که ناشی از جنبه های آیینی و نمادین فرهنگ آنها بوده و در این نوشتار برای اولین بار به آنها اشاره شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - تحلیل تطبیقی آراء سیاسی ابوالحسن ماوردی و نوشته‌های جوینی در تاریخ جهانگشا
پوران پودات مریم صادقی گیوی اشرف شیبانی اقدمابوالحسن ماوردی یکی از نظریه‌پردازان سیاسی قرن پنجم است که نقش مهمّی در تنظیم مبانی قدرت سیاسی دولت اسلامی داشته است. اندیشه‌های سیاسی سیاستگذاران مسلمان در گذر زمان به متون تاریخی نیز راه یافته است. نویسندگان در این پژوهش کوشیده‌اند به روش توصیفی ـ تحلیلی وجوه مشابهت آ أکثرابوالحسن ماوردی یکی از نظریه‌پردازان سیاسی قرن پنجم است که نقش مهمّی در تنظیم مبانی قدرت سیاسی دولت اسلامی داشته است. اندیشه‌های سیاسی سیاستگذاران مسلمان در گذر زمان به متون تاریخی نیز راه یافته است. نویسندگان در این پژوهش کوشیده‌اند به روش توصیفی ـ تحلیلی وجوه مشابهت آراء سیاسی ماوردی در باب بایسته‌های حکومت و وظایف زمامداران در کتاب الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه را با تاریخ جهانگشا بررسی نمایند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مؤلّفه‌های اصلی آراء سیاسی مشترک در دو کتاب الاحکام‌السلطانیه و الولایات الدینیه و تاریخ جهانگشای جوینی در شش محور اصلی حاکمیت، وظایف امام و فرمانروا، برکناری امام و حاکم، فرمانروایان استیلا، سرکوبی مخالفان، دیوانسالاری و نهادهای دولتی قابل بررسی است. در نوشته‌های هر دو نویسنده دستیابی به قدرت و دوام حکومت برای زمامدار به خواست و تأیید الهی است. سه وظیفة اصلی حاکم دین‌پناهی، جهاد و عدالت است. خلیفه و سلطان، در واجب‌الاطاعه بودن، حقوق و وظایف برابرند و سرکوبی دشمنان سیاسی به جهاد تعبیر میشود و کارگزاران و نهادهای دولتی کارآمد بر دوام دولت می‌افزایند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - تأثیر عرفان اسلامی بر معماری ایرانی با تأکید بر تزئینات گنبد سلطانیه
هاتف سیاه کوهیانهنر در ساحت عرفان، نوعی سیر و سلوک است که در طی آن هنرمند با الهامی آسمانی و معنوی به کشف و شهود میرسد. در حقیقت هنر و معماری اسلامی پرتو و بازتابی از وحی الهی در جهان خاکی است که لطائف و ظرائف آن، اهل معرفت را به مکاشفه و شهود می‌رساند. بناهای سنّتی در معماری اسلامی - أکثرهنر در ساحت عرفان، نوعی سیر و سلوک است که در طی آن هنرمند با الهامی آسمانی و معنوی به کشف و شهود میرسد. در حقیقت هنر و معماری اسلامی پرتو و بازتابی از وحی الهی در جهان خاکی است که لطائف و ظرائف آن، اهل معرفت را به مکاشفه و شهود می‌رساند. بناهای سنّتی در معماری اسلامی - ایرانی مصادیقی از عالم قُدس و مظاهری از سنّت الهی بهشمار میروند که فُنون و ظرافتهای بهکار رفته در آن با اصول روحانی و معنوی مرتبط است. کثرت آیات قرآنی در کتیبهها و تزئینات مساجد و بقاع و امامزادهها و گنبدها از جمله گنبد سلطانیه را که جایجای آنها را متیمّن و متبرّک ساخته، می‌توان مرتبط با مسأله «ذکر» و «تسبیح» دانست که یکی از مسائل اصلی تصوّف و عرفان اسلامی است. همچنین نقش یا تصویر «ستاره» به عنوان نماد روشنایی و زیبایی که در مرکز آن کلمه «اللّه» و در اضلاع آن کلمه محمد(ص) یا علی(ع) قرار گرفته، از نظر عرفانی نشانهای از ولایت معنوی خدا و اولیاء الهی در هدایت باطنی و ظاهری اهل طریقت است که به وفور در نقش و نگارهها و تزئینات گنبدها به ویژه گنبد سلطانیه دیده میشود. اتّحاد میان شریعت، طریقت و حقیقت یکی از مسائل مهم عرفانی است که در قسمتهایی از کتیبهها و نگارههای بناهای اسلامی از جمله گنبد سلطانیه در قالب نام «الله، محمد(ص)، علی(ع)» در کنار یکدیگر به چشم میخورد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - معرفی و تحلیل باستان‌شناختی بناهای سلجوقی و ایلخانی استان زنجان
ارض الله نجفی سید علی اصغر میر فتاحاستان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی درطول دوران اسلامی یکی از مراکز مهم تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایران بوده است، به‌ویژه در محدوده زمانی دوران سلجوقی و ایلخانی، بنابر دلایل زیادی این اهمیت دو برابر میشود. از دوره سلجوقی بقایای تعدادی قلاع و استحکامات دفاعی به أکثراستان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی درطول دوران اسلامی یکی از مراکز مهم تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایران بوده است، به‌ویژه در محدوده زمانی دوران سلجوقی و ایلخانی، بنابر دلایل زیادی این اهمیت دو برابر میشود. از دوره سلجوقی بقایای تعدادی قلاع و استحکامات دفاعی به همراه دو مسجد و یک مقبره در استان زنجان باقی مانده که مطالعه سیر تطور و تحول معماری منطقه را ممکن می‌سازد. همچنین، از دوره ایلخانی علاوه بر بنای معظم و باشکوه گنبد سلطانیه بعنوان تجلیگاه معماری قرون میانی اسلامی ایران یک مقبره و بنای بی‌همتای معبد داش‌کسن، بقایای تعداد زیادی استقرارگاه‌های مسکونی و همچنین بقایای چهارتاقی‌هایی از منطقه طارم شناسایی شده است که نشانگر گسترش هنر معماری در دوره ایلخانی استان زنجان است. قرون هفتم و هشتم هجری قمری دوران اوج شکوفایی معماری منطقه بوده است. در این پژوهش دو سبک معماری رازی و آذری بر روی بناها مورد مطالعه قرار گرفته است. به هر حال، نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که در دوره سلجوقی و ایلخانی استان زنجان یکی از مراکز ثقل فرهنگ و هنر ایران اسلامی به ویژه در زمینه معماری بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - جلوه‌های شمنیزم در سلطانیه
ایرج رضایی مهدی خلیلیبه لطف پژوهش‌های قوم‌شناسی و زبان‌شناسی و نیز کشفیات باستان‌شناسی یک سده اخیر، امروزه دانسته‌های ما درباره شمن‌ها و آیین‌های شمنی بسیار جامع‌تر و فراگیرتر از گذشته است. پژوهشگران پیشینه چنین آیین‌هایی را به دوران پیش از تاریخ و گاه پارینه‌سنگی منتسب می‌کنند. بسیاری از ص أکثربه لطف پژوهش‌های قوم‌شناسی و زبان‌شناسی و نیز کشفیات باستان‌شناسی یک سده اخیر، امروزه دانسته‌های ما درباره شمن‌ها و آیین‌های شمنی بسیار جامع‌تر و فراگیرتر از گذشته است. پژوهشگران پیشینه چنین آیین‌هایی را به دوران پیش از تاریخ و گاه پارینه‌سنگی منتسب می‌کنند. بسیاری از صاحب‌نظران نیز بر این باورند که سرزمین آسیای مرکزی و نواحی پیرامون آن، خاستگاه اصلی شمن‌ها بوده است. اقوام مغولی یکی از شناخته‌شده‌ترین ساکنان این مناطق هستند که از دیرباز فرهنگی آمیخته به باورهای شمنی داشته‌اند. پس از استیلای مغولان بر سرزمین ایران در قرن هفتم هجری قمری، اگرچه آنان به تدریج به دین اسلام گرویدند، اما گرایش‌ها و گاه رجعت‌هایی نیز به باورهای اجدادی خود بروز می‌دادند که نشانه‌های آن را می‌توان کم‌وبیش در بقایای مادی برجای مانده از آنان ردیابی کرد. در این مقاله، به بررسی تحلیلی نمادها و نشانه‌های شمنی در سلطانیه، یکی از مهمترین پایتخت‌های ایلخانان مغول، خواهیم پرداخت و مصداق‌های عینی چنین اعتقاداتی که در گنبد و دیگر فضاهای شهر سلطانیه منعکس شده را آشکار خواهیم کرد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که تأثیر آیین باستانی و شمنی مغولان چه در شیوه تدفین و چه در هنر و معماری اخلاف آنان در شهر سلطانیه، کم‌وبیش منعکس شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - سنگ‌نوشته یادمانی سفیر اکبر شاه گورکانی هند به سال ۱۰۱۲ ﻫ.ق در گنبد سلطانیه
پرستو قاسمی اندروددانش کتیبه‌شناسی از جمله علومی است که مستقیماً در حوزه باستان‌شناسی قرار می‌گیرد. کتیبهها اسناد مطمئنی هستند که بی کم و کاست در شناسایی زوایای ناشناخته تاریخ اجتماعی و سیاسی کشور ما نقش مهمی را ایفا می‌کنند. سنگ‌نوشته سفیر اکبر شاه گورکانی یک سند ارزشمند تاریخی است که أکثردانش کتیبه‌شناسی از جمله علومی است که مستقیماً در حوزه باستان‌شناسی قرار می‌گیرد. کتیبهها اسناد مطمئنی هستند که بی کم و کاست در شناسایی زوایای ناشناخته تاریخ اجتماعی و سیاسی کشور ما نقش مهمی را ایفا می‌کنند. سنگ‌نوشته سفیر اکبر شاه گورکانی یک سند ارزشمند تاریخی است که میر معصوم بکری متخلص به نامی در هنگام عبور از زنجان و سلطانیه آن را به یادگار گذاشته است. این سنگ‌نوشته از جنس مرمر به ابعاد ۱۵×۶×۶۳/۵ سـانتی‌متر و به خط نستعلیق برجسته در ۵ سـطر (۲ بیت شعر و سه سطر به نثر) حجاری شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - نقش علمای شیعه در توسعه مدارس سلطانیة عصر اولجایتو(703 – 716 ه.ق)
حسین آریان مهدی افضلیدر اوج شکوفایی فرهنگ و هنر در عصر ایلخانان، یکی از نهادهایی که سهمی بسزا در این تحولات فرهنگی و هنری داشت مدارس جدیدالتأسیس این دوره بودند. ازجمله مهمترین مدارس این دوره، مدارس سلطانیه می‌باشند که در دوره انتخاب این شهر به عنوان پایتخت ایران تأسیس و با همت علمای شیعه ک أکثردر اوج شکوفایی فرهنگ و هنر در عصر ایلخانان، یکی از نهادهایی که سهمی بسزا در این تحولات فرهنگی و هنری داشت مدارس جدیدالتأسیس این دوره بودند. ازجمله مهمترین مدارس این دوره، مدارس سلطانیه می‌باشند که در دوره انتخاب این شهر به عنوان پایتخت ایران تأسیس و با همت علمای شیعه که به دعوت سلطان مغول به این شهر آمده بودند رونق گرفت و تا مدت‌ها به فعالیت خود ادامه دادند. این علما در مدت حضور خود در این مدارس، اقدام به تربیت شاگردان متعدد و تألیف آثار ارزشمندی نمودند. یکی از این مدارسمدرسه سیاره می‌باشد که علامه حلی ریاست آن را برعهده داشت و نمونه منحصربه‌فردی از اینگونه مدارس به شمار می‌رود و سهم بسزایی در توسعه معارف دینی در ابتدای سده هشتم داشته است. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن بررسی تاریخچه این مدارس، مدرسان و آثار تألیف شده توسط عالمان شیعه در آنها مورد شناسایی و یادآوری قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - بازشناسی نسخۀ تحفۀ سلطانیه و بررسی محتوا و ویژگی‌های سبکی آن
محبوبه مسلمی زادهنسخۀ خطی تحفۀ سلطانیه را حسن بن گل‌محمد تألیف و ملاقدیم استنساخ کرده و به پادشاه تیموری هند، گویا شهاب‌الدین شاه‌جهان (10۳۷ـ10۶۹) اهدا کرده است. این نسخه که به شمارۀ 86864 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی ایران نگهداری میشود، در سه باب نگاشته شده: باب اول در مکتوبات سلاطی أکثرنسخۀ خطی تحفۀ سلطانیه را حسن بن گل‌محمد تألیف و ملاقدیم استنساخ کرده و به پادشاه تیموری هند، گویا شهاب‌الدین شاه‌جهان (10۳۷ـ10۶۹) اهدا کرده است. این نسخه که به شمارۀ 86864 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی ایران نگهداری میشود، در سه باب نگاشته شده: باب اول در مکتوبات سلاطین که به صاحبان مناصب مختلف حکومتی و متعلقان نگاشته و نیز جواب هریک از آن نامه‌ها، باب دوم در احکام و نشان حکومت و امارت مانند حکم ولایت، صدارت، شیخ‌الاسلامی، قضاوت و جز آن، باب سوم در مکاتبات شرعیه که شامل خط نکاح و طلاق، وثایق اعتاق و وکالت و حواله و بیع است. نسخۀ یادشده با اشتمال بر مجموعه‌ای از اینگونه نامه‌های سلطانی و اخوانی و احکام دیوانی و شرعی، به قلم خود مؤلف و احتوای نکات ادبی، اجتماعی، سیاسی، کشوری و لشکری به‌عنوان الگوهایی برای نامه‌نگاری رسمی آن روزگار، نسخۀ ارزشمندی به شمار می‌آید. مقالۀ پیشِ رو بر آن است تا نسخۀ مذکور را از منظر محتوا و ویژگی‌های سبکی بررسی و معرفی کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - امکان سنجی و مدیریت فرصت های جاذبه های بین المللی گردشگری (مطالعه موردی:گنبد سلطانیه، استان زنجان)
محسن رنجبر مهرداد کرمیمطالعات امکان سنجی سعی در بهینه نمودن شرایط موجود دارد. مطالعات امکان سنجی برای برنامه ریزی های مربوطه کاملاً ضـرورت دارد. مطالعات امکان سنجی روش بسیار مناسبی است که می تواند شرایط مورد نظر رابیشتر برای ما آشکار سازد و اقتصادی بودن و یا غیر اقتصادی بودن سرمایه گذاری ها أکثرمطالعات امکان سنجی سعی در بهینه نمودن شرایط موجود دارد. مطالعات امکان سنجی برای برنامه ریزی های مربوطه کاملاً ضـرورت دارد. مطالعات امکان سنجی روش بسیار مناسبی است که می تواند شرایط مورد نظر رابیشتر برای ما آشکار سازد و اقتصادی بودن و یا غیر اقتصادی بودن سرمایه گذاری ها را شفاف می سازد. به بیانی دیگر با اتکا به مطالعات امکان سنجی پی برده می شود که آیا بازده مورد نظر از یک فعالیت برای توجیه سرمایه گذاری مقدماتی کافی است و یا خیر. هدف از این تحقیق برآورد و امکان سنجی قابلیت های توسعه گردشگری به منظور نیازسنجی توسعه امکانات و خدمات و زیرساخت های مورد نیاز درگردشگری می باشد. این تحقیق از نظر ماهیت وروش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. درحوزه ی متدولوژیک، مهمترین روش های گرد آوری اطلاعات مورد نیاز مبتنی بر روش های اسنادی و میدانی، اخذ دیدگاه ها و ملاحظات کارشناسان در سطح استان و شهرستان، مشاهدات میدانی در منطقه، تکمیل پرسش نامه بهره گرفته شده است. نتایج مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که منطقه سلطانیه به دلیل قدمت تاریخی سرزمین و دارا بودن اثر جهانی گنبد سلطانیه و دیگر جاذبه ها از یک سو و موقعیت ویژه سرزمین و قرارگیری بر گذرگاه جاده تاریخی ابریشم از سوی دیگر، قابلیت تبدیل به یک منطقه بین المللی با درآمد زایی بالا را داراست و برنامه ریزی و مدیریت فرصت ها وسرمایه گذاری گردشگری در آن منطقه، توجیه و بازده اقتصادی بالایی به دنبال خواهد داشت. اما برای تبدیل شدن این منطقه به یک قطب گردشگری بین المللی باید طرح ها وپروژه های رفاهی خدماتی، مراکز اقامتی، مراکز پذیرایی، مراکز تفریحی- ورزشی، مراکز فرهنگی، مراکز تجاری، فضای باز و محوطه آرایی، تأسیسات زیربنایی، مراکز خدماتی و پشتیبانی درمنطقه مورد مطالعه اجرا شود. تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications
الروابط
المراكز ذات الصلة
دعامة
الصفحات الرسمية
حقوق هذا الموقع الإلكتروني مملوكة لنظام SANAD Press Management. © 1442-1445