توغ عَلمی است که پس از ورود از ماوراءالنهر به ایران، در تشکیلات نظامی و سپس مجامع آیینی به ویژه آیینهای محرم به کار گرفته شد. ساختار و نیز دلالتهای محتوایی توغ در دوره صفوی، به اقتضای شرایط فرهنگی، دستخوش تغییر و از انواع اصیلش متمایز گشت. در این دوره توغ به شکل گیاهی أکثر
توغ عَلمی است که پس از ورود از ماوراءالنهر به ایران، در تشکیلات نظامی و سپس مجامع آیینی به ویژه آیینهای محرم به کار گرفته شد. ساختار و نیز دلالتهای محتوایی توغ در دوره صفوی، به اقتضای شرایط فرهنگی، دستخوش تغییر و از انواع اصیلش متمایز گشت. در این دوره توغ به شکل گیاهی تصویر شده که دو یا چندین اژدها آن را احاطه کرده است. همچنین از اواخر سده یازدهم به جای سرتوغ برنجینِ ضخیم، سرتوغ و تیغه نازک فولادی در آن به کار رفت و نقوش گل بوته به ظرافت بر آن مشبک کاری شد تا این که پس از گذشت چند دهه، کتیبههایی مزین به نقوش ظریف اسلیمی، جایگزین نقوش گل بوته شد. ساخت این گونه از توغ ها در ایران تا اوایل دوره قاجاری نیز ادامه داشت. این توغ ها که شاید بتوان آنها را توغ ایرانی نامید در واقع نماد عنصری نباتی است که مار یا اژدها از کنار آن برخاسته اند. این عنصر و نیز نماد در اساطیر خاستگاههای نخستینِ توغ نیز قابل ملاحظه است، چنان که در فرهنگ باستانی چین، مدیترانه و ایران فرهنگی، درخت- مار در کنار هم قرار گرفته است و با وجود نگاه دوگانه مثبت و منفی به نقش مار در ارتباط با درخت حیات، میتوان مار (اژدر) را عنصری دانست که درخت حیات را از آسیب آدمیان محافظت می کرده است.
تفاصيل المقالة
توغ از جمله علَم های مذهبی است که از جنبه های مختلف آیینی، دینی، مرد مشناختی و هنری درخورپژوهش است. به ویژه کتیبه های توغ ها که به طور عمده دربرگیرنده سوره ها، آیات قرآنی، اسماءالحسنی،اسامی چهارده معصوم، صلوات کبیره و دیگر ادعیه است، می تواند جهت گیری های کلی آنها را که أکثر
توغ از جمله علَم های مذهبی است که از جنبه های مختلف آیینی، دینی، مرد مشناختی و هنری درخورپژوهش است. به ویژه کتیبه های توغ ها که به طور عمده دربرگیرنده سوره ها، آیات قرآنی، اسماءالحسنی،اسامی چهارده معصوم، صلوات کبیره و دیگر ادعیه است، می تواند جهت گیری های کلی آنها را که بیشترمبتنی بر حاج تخواهی، تسبیح و ذکر خداوند و یادکرد از معصومین و استمد اد و نصر ت خواهی وآرمان های تشیع است، عرضه کند. این توغ ها به طور عمده یادگار اواخر دوره صفوی تا اوایل قاجاریاست.
تفاصيل المقالة
هدف از پژوهش حاضر کشف رابطهی بین علامت (به عنوان یک نمونه از صنایع دستی فلزی ایرانی- اسلامی) با هنرهای تجسمی حیطهی مذهبی در سالهای اخیر کشور است. طوق (توغ) از دیرباز یکی از ابزارهای مخصوص عزاداری سیدالشهدا در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی است. در سدهی نهم و دهم هـ.ق ش أکثر
هدف از پژوهش حاضر کشف رابطهی بین علامت (به عنوان یک نمونه از صنایع دستی فلزی ایرانی- اسلامی) با هنرهای تجسمی حیطهی مذهبی در سالهای اخیر کشور است. طوق (توغ) از دیرباز یکی از ابزارهای مخصوص عزاداری سیدالشهدا در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی است. در سدهی نهم و دهم هـ.ق شاهد حضور توغ در نگارگریهای ایرانی هستیم. و بعدها در دوران پهلوی نیز حضور چشمگیری در نقاشی مکتب سقاخانه به عنوان عنصری از هنر عامیانه مردم ایران داشته است. اما بعد از انقلاب اسلامی ایران بخصوص در سالهای اخیر شاهد حضور گسترده علامت در طراحی زیر شاخههای مختلف ارتباط تصویری (همچون پوستر، تصویرسازی، آرم و لوگو و ...) نقاشی، دکوراسیون، طراحی زیورآلات و مد و لباس بودهایم. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی سعی دارد به پاسخ سئوالاتی همچون چگونگی حضور علامت در این آثار و معناشناسی صورتهای مختلف این علامتها در ترکیب با دیگر آثار هنرهای تجسمی بپردازد. شیوه جمعآوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی بوده و نتیجهی حاصله نشان میدهد در سالهای اخیر علامات عاشورایی علاوه بر کاربرد اصلی خود (ابزار عزاداری) دچار دگرگونیهایی نیز شده و کارکردهای جدیدی به خود گرفته است و در گرافیک مذهبی بارزتر از بقیه موارد خودنمایی میکند. در ضمن یکی از اصلیترین عناصر طراحی زیورآلات مذهبی با عنوان پلاک مذهبی بوده و در کل به عنوان یکی ازنمادهای اصلی هنر شیعی در جهان به شمار میرود.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications