تخیل

حرية الوصول المقاله

1 - گزارة «خواب»؛ سلطة تخیّل یا کارکرد عقل
صدیقه سلیمانی یوسف عالی عباس آباد

خواب و رؤیا، ملازم همیشگی انسان، به عنوان ابزاری توانمند، برای کشف رمزهای هستی یا واکاوی دربارة امور جهان است. اتفاقاتی که در اعماق تاریخ افتاده و متنهایی از آن به دست رسیده، نشان میدهد که از دیرباز، همراه انسان در تمام جنبههای مدنی و فردی بوده است. هریک از جوامع انس أکثر

خواب و رؤیا، ملازم همیشگی انسان، به عنوان ابزاری توانمند، برای کشف رمزهای هستی یا واکاوی دربارة امور جهان است. اتفاقاتی که در اعماق تاریخ افتاده و متنهایی از آن به دست رسیده، نشان میدهد که از دیرباز، همراه انسان در تمام جنبههای مدنی و فردی بوده است. هریک از جوامع انسانی براساس قوانین جامعهشناسی و قبلیهای، تعریفهای خاصی از آن دارند و در موقعیتها و مقاطع خاصی از آن بهره بردهاند. در دانش بشری تئولوژی و خداشناسی، هم تعریفهای مستقلی و هم کارکردهای خاصی دارد. رؤیا در زندگی انسان در تمام عصرها، ابزار شگرفی برای تصویرسازیهای تمایلات انسان و زبانیکردن مفاهیم خاصی است که بنا به دلایلی قادر به گفتار واضح آن نیستند. جای شگفتی این است که با مفهومِ رؤیا که خود نیاز به زبانیکردن دارد، بهمفهومسازی و ایماژپردازی دست زدهاند تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - بررسی زیبایی شناسی عنصر تخیل در شخصیت پردازی غول با تکیه بر 2 اثر داستانی فانتزی «دی وی دی اسرارالغولان» «غول بزرگ مهربان» بر پایه نظریه فروید
نازیتا برزگر شاهرخ حکمت علی سرور یعقوبی

چکیده:در ادبیات داستانی کودک و نوجوان، اهمیت فانتزی و تأثیر تخیل از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در نظر گرفتن زیبایی های اجزای تخیل در خلقِ اثری تأثیر گذار، نشان دهنده، توانمندی ذهنی و قدرت تصویر سازی در ایجاد جلوه های هنری است که نویسنده با مخاطب شناسی در فرایند تخیل ب أکثر

چکیده:در ادبیات داستانی کودک و نوجوان، اهمیت فانتزی و تأثیر تخیل از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در نظر گرفتن زیبایی های اجزای تخیل در خلقِ اثری تأثیر گذار، نشان دهنده، توانمندی ذهنی و قدرت تصویر سازی در ایجاد جلوه های هنری است که نویسنده با مخاطب شناسی در فرایند تخیل به طرح موقعیت های چالش برانگیز و جذاب از طریق شخصیت پردازی ها و صحنه سازی ها، به آن می پردازد. مخاطب با همذات پنداری، علاوه بر لذت خوانش و کشف حقایق درون متن، گره های مرئی و نامرئی داستان را می گشاید و به واسطه تخیل از متن داستان اندوخته و آموخته هایی را دریافت می کند که راهگشای مسیر پیش رو می شود و به تجربه هایش می افزاید. در پردازش تخیل در اثر هنری، نویسندگانی موفق خواهند بود که هوشمندانه انتخاب کرده و هدفمند عمل نمایند. نگارنده در این پژوهش بر آن است تا زیبایی شناسی اجزای تخیل در شخصیت پردازی غول، در دو رمان غول بزرگ مهربان اثر رولد دال و دی وی دی اسرار الغول اثر محمد رضا مرزوقی را به صورت تحلیل محتوا و بر اساس نظریه روانشناسی تخیل و شخصیت پردازی فروید و با روشی اسنادی – کتابخانه ای، بررسی نماید و به تأثیر و اهمیت نقش اجرای تخیل در داستان بپردازد و می توان نتیجه گیری کرد که نویسندگانی که به زیبایی شناسی اجزای تخیل در اثر خود توجه کرده اند با افزایش کیفیت داستان، در جذب مخاطب نیز موفق بوده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - جایگاه نقد تخیل در زیبایی‌شناسی شعر ابن‏خفاجه و هلالی جغتایی با تکیه بر نظریة گاستون باشلار
فرهاد نادری محمدعلی مؤذنی

نقد تخیل، مابین نقد موضوعی و نقد ساختاری قرار داشته و سعی دارد با تمرکز بر نیروی تخیل، از موضعی روانکاوانه به مطالعة نظام‌مند تصاویر شعری بپردازد و بر اساس تداوم حضور یک یا چند عنصر از عناصر اربعه در خیال‌پردازی‌های شاعرانه، میزان خلاقیت و اصالت تصویرسازی شاعران را مشخص أکثر

نقد تخیل، مابین نقد موضوعی و نقد ساختاری قرار داشته و سعی دارد با تمرکز بر نیروی تخیل، از موضعی روانکاوانه به مطالعة نظام‌مند تصاویر شعری بپردازد و بر اساس تداوم حضور یک یا چند عنصر از عناصر اربعه در خیال‌پردازی‌های شاعرانه، میزان خلاقیت و اصالت تصویرسازی شاعران را مشخص کند. بدون شک، روش نقد تخیل، از راه پیوند شعر با مباحث روان شناسی و بخش ناخودآگاه ذهن، راه را برای تفسیر چندمعنایی شعر بیشتر باز می‌کند و شعر را از حصار بررسی‌های کلیشه‌ای رها می‌سازد. محور اصلی مقالة حاضر، نقد و بررسی اشعار وصفی ابن خفاجه شاعر اندلس و هلالی جغتایی شاعر قرن دهم است که بر پایة الهام از دو عنصر آب و آتش سروده شده‌اند و به این سؤالات پاسخ می دهد که ابن خفاجه و هلالی در خلق تصاویر شعری خود، تا چه میزان بر اساس دو عنصر آب و آتش خیال‌پردازی کرده‌اند؟ و نیز تخیل خلاق در خوانش مشترک شعر این دو شاعر، تا چه میزان فعال عمل نموده است؟ در پایان مشخص شد که شعر هلالی با توجه به سبک غزلی آن، متأثر از آتش است و بیشتر سوز و گدازهای درونی و نیز ناامیدی و ترس از تنهایی خود را در قالب تصاویری از آتش خلق کرده است؛ در حالی که شعر ابن خفاجه، با تو جه به علاقة وی به طبیعت سرسبز آندلس، برگرفته از حرکت و پویایی عنصر آب است و به نوعی نیروی زایش آب را مورد توجه قرار داده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - سیر تاریخی تکامل مفاهیم اسطوره و کهن‌الگوهای داستانی (مطالعه موردی: آثار ماری اِندیای)
سمانه قدرت آبادی کریم حیاتی آشتیانی

مقالۀ حاضر، پس از ارائۀ مقدمه‌ای از چگونگی پیدایش اسطوره، در پاسخ به سوال‌هایی همچون اینکه چرا در آثار ماری اِندیای اسطوره در کنار واقعیت روزمره قرار می‌گیرد و دلایل تغییر اسطوره‌ها در آثار وی چیست، به بررسی ویژگی‌های اساسی آن می‌پردازد. ماری اِندیای نویسندۀ آگاه و توان أکثر

مقالۀ حاضر، پس از ارائۀ مقدمه‌ای از چگونگی پیدایش اسطوره، در پاسخ به سوال‌هایی همچون اینکه چرا در آثار ماری اِندیای اسطوره در کنار واقعیت روزمره قرار می‌گیرد و دلایل تغییر اسطوره‌ها در آثار وی چیست، به بررسی ویژگی‌های اساسی آن می‌پردازد. ماری اِندیای نویسندۀ آگاه و توانمند معاصر فرانسوی با نگاهی نو به اسطوره‌های داستانی پرداخته است. او راه حل معضلات جامعه را در شناخت کهن الگوهای جمعی و اسطوره‌های نهفته در حکایات و روایت‌ها می‌داند. اِندیای با یافتن اسطوره‌های تکرار شونده در داستان‌ها و آثارش، ریشۀ مشکلات اجتماعی را یافته و می‌داند تا زمانی که این مسائل درمان نشوند، در جستجوی ناجی رمزگشای خویش، همچنان نسل به نسل در دل حکایات و روایت‌ها تکرار می شوند. در اینجا قصد داریم با بررسی کهن الگوهای نهفته در اسطوره‌های داستانی، نشان دهیم که چگونه می‌توان موفق به شناسایی الگوهای ثابت تکرار شوندۀ مسائل و مشکلات بشری شد، همانا که ادبیات نیرویی برای صعود، رفع موانع و معضلات بشری است. در این پژوهش با روش تحلیلی‌ متنی‌ـتوصیفی، برخی جنبه‌های ناپیدا و درونی شخصیت‌های داستانی اِندیای را از خلال نظریه‌های اسطوره شناسی مورد بررسی قرار داده‌ایم. نقش ادبیات در پویایی، شکوفایی، رشد و حتی سقوط یک جامعه انکارناپذیر است. اسطوره همان کهن الگوی نهفته در خرد جمعی یک جامعه است که دارای روایت و حکایت است و هدف ما از این پژوهش شناخت نقش اسطوره‌شناسی و از آن مهمتر نقش درمانی‌ای می‌باشد که ادبیات می‌تواند به لطف علم اسطوره شناسی در جامعه امروزی ایفا کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - The Dual Meaning Potential of Prepositional Grammatical Metaphor in Prose Fiction
یاسر حدیدی

10.30495/jal.2018.541069

From a Systemic Functional perspective, Grammatical Metaphor (GM) as is taken to be a chief driving force in the discourse of different genres, an important adult language machinery for ideational meanings to be semantically cross-mapped and realized through a different أکثر

From a Systemic Functional perspective, Grammatical Metaphor (GM) as is taken to be a chief driving force in the discourse of different genres, an important adult language machinery for ideational meanings to be semantically cross-mapped and realized through a different form in the stratum of the lexico-grammar, in order to convey changed meanings and tinker with the discursive flow and development of text in real time, mainly through nominalization of adjectives and verbs. Using a number of established works of the English novel as data, this study draws upon the author’s previous model for the categories of GM used in modern prose fiction, with the main focus placed on one of the six categories, Prepositional GM (PGM). PGM figures with a very high frequency in fiction and occurs when a GM is preceded by a preposition. This study finds that the language of prose fiction in English deploys some of these PGMsin either of two different meaning sof the adverbial, varying according to context. Again, as seen to be the hallmark of GM by many, GM is found to open up vast ideational meaning potentials in the semantics stratum, from which the lexico-grammar makes choices according to context and intended meaning. As argued elsewhere in the literature and here, and as backed up by the author’s own experience of the advanced teaching of writing and reading, broadened understanding of GM is a critically important component to writing instruction and its effectiveness, as seen in the large-scale horizons and agendas for effective teaching of English as a Foreign Language in Iran and beyond. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - اساطیر فرجام‌شناسی نوین فضایی در رمان‌های علمی ـ تخیلی آرتور کلارک
روحیه نظیری پور مریم سلطان‌بیاد

10.30495/mmlq.2022.690803

آرتور کلارک به دنبال ارائه یک فرجام‌شناسی نوین فضایی است. تا کنون تحلیل گران فقط به شکل پراکنده و غیر منسجم به ماهیت فرجام‌شناسانه و دینی حضور بیگانه‌ها وخدایان در کنار سفرهای فضایی اشاره کرده‌اند، در این مقاله به تحلیل منسجم کلیت عناصر فرجام‌شناسانه و مقایسه این مفاهیم أکثر

آرتور کلارک به دنبال ارائه یک فرجام‌شناسی نوین فضایی است. تا کنون تحلیل گران فقط به شکل پراکنده و غیر منسجم به ماهیت فرجام‌شناسانه و دینی حضور بیگانه‌ها وخدایان در کنار سفرهای فضایی اشاره کرده‌اند، در این مقاله به تحلیل منسجم کلیت عناصر فرجام‌شناسانه و مقایسه این مفاهیم فرجام‌شناسانه با منشاء آن‌ها پرداخته‌ایم. این عناصر فرجام‌شناسی نوین فضایی، پاسخ‌های اسطوره‌ای، به نیازهای دوران معاصر بر بستر پیش‌فرض‌های فکری مدرنیته هستند. روش کار تحلیلی ـ تطبیقی است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که داستان‌های کلارک مانند داستان چکش خدا، ادیسه فضایی و پایان کودکی یک فرجام‌شناسی به ظاهر نوین را با اسطوره‌هایی پیرامون مفاهیم جاودانگی، رستاخیز و پایان تاریخ بشری ارائه کرده است تا پاسخی به نیازهای فکری بشر معاصر باشد، اما او در این کار همچنان عناصر فرجام‌شناسی گذشته را مورد بهره‌برداری قرار داده است که نشان‌دهنده عدم گسست کامل او از نظام‌های فرجام‌شناسی قبلی و احیای استحاله یافته آن‌هاست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - داستان تخیلی: ماهیت، تاریخچه، درونمایه و سبک نگارش
غلامرضا ذات علیان مروارید دادور

مقاله حاضر حاصل مطالعه ای است در زمینه داستان تخیلی سنتی اروپایی بعنوان یک گونه ادبی، ماهیت و مشخصاتش، تاریخچه شکل گیری آن، بستر فرهنگی و اجتماعی اش, موضوعاتی که درون مایه آن را تشکیل می دهند و سبک روایی و نوشتاری آن. پس از بررسی معنای لغوی امر تخیلی و چگونگی ورود آن به أکثر

مقاله حاضر حاصل مطالعه ای است در زمینه داستان تخیلی سنتی اروپایی بعنوان یک گونه ادبی، ماهیت و مشخصاتش، تاریخچه شکل گیری آن، بستر فرهنگی و اجتماعی اش, موضوعاتی که درون مایه آن را تشکیل می دهند و سبک روایی و نوشتاری آن. پس از بررسی معنای لغوی امر تخیلی و چگونگی ورود آن به دنیای ادبیات، از تاریخچه و ریشه های پیدایش این گونه ادبی در نیمه دوم قرن هجدهم و شکوفایی آن در نیمه اول قرن نوزدهم سخن گفته شده و نویسندگان بنام این سبک ادبی با نگاهی گذرا به آثارشان معرفی شده اند. پس از بررسی حوزه هایی که داستان تخیلی در آنها گام بر می دارد, موضوعات اصلی این داستان و ارائه نمونه هایی از بکارگیری این موضوعات در آثار ادبی نویسندگان بنام سبک تخیلی, چرایی تفاوت این گونه ادبی با داستانهای شگفت انگیز و عجیب مورد بحث قرار گرفته است. در ادامه به سبک نگارش داستان تخیلی، فرم روایی آن و طبقه بندی کلی موضوعی این گونه ادبی پرداخته شده است. در هر بخش از مقاله با توجه به موضوع بحث به نمونه هایی از آثار نویسندگان بنام سبک تخیلی ارجاع شده است. در پایان از سرانجام این سبک و تغییر مسیر آن در قرن بیستم سخن به میان آمده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - تاثیر راهنمای آموزش علوم اول ابتدایی برمبنای ابزارهای شناختی نظریه آموزش مبتنی‌بر تخیل بر ادراک فعالیت‌های کلاسی دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی شهر تهران
زهرا ثابت جهرمی خدیجه ابوالمعالی الحسینی علی حسینی خواه مهرداد ثابت کیانوش هاشمیان

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش علوم اول ابتدایی بر مبنای نظریه آموزش مبتنی‌بر تخیل بر ادراک فعالیت‌های کلاسی دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی شهر تهران انجام گرفت. روش پژوهش، کمی و از نوع نیمه‌آزمایشی، با طرح پیش‌آزمون– پس‌آزمون با گروه کنترل بود و از روش نمونه‌گ أکثر

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش علوم اول ابتدایی بر مبنای نظریه آموزش مبتنی‌بر تخیل بر ادراک فعالیت‌های کلاسی دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی شهر تهران انجام گرفت. روش پژوهش، کمی و از نوع نیمه‌آزمایشی، با طرح پیش‌آزمون– پس‌آزمون با گروه کنترل بود و از روش نمونه‌گیری تصادفی و نمونه‌گیری بر اساس ملاک‌های ورود استفاده شد. بدین صورت که از بین مدارس ابتدایی منطقه 11 شهر تهران به صورت تصادفی یک دبستان دخترانه و یک دبستان پسرانه انتخاب شد. سپس بر اساس ملاک‌های ورود، 24 نفر از این دانش‌آموز‌ان از هر یک از مدارس انتخاب و در دو گروه 12 نفره کنترل و آزمایش گمارده شدند. ابزار این پژوهش پرسشنامه ادراکات فعالیت‌های کلاسی جنتری و همکاران (۲۰۰۲) بود. گروه آزمایش به مدت 1 ماه و در 4 جلسه، تحت جلسات آموزش علوم بر مبنای ابزارهای شناختی نظریه آموزش مبتنی‌بر تخیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که آموزش علوم برمبنای ابزارهای شناختی نظریه آموزش مبتنی‌بر تخیل سبب بهبود ادراک از فعالیت‌های کلاسی در هر چهار مؤلفه علاقه‌مندی، چالش‌انگیزی، انتخاب‌گری و لذت شد. این پژوهش، اهمیت استفاده از ابزارهای شناختی نظریه آموزش مبتنی‌بر تخیل در آموزش را به عنوان روشی مهم در بهبود ادراک دانش‌آموزان از کلاس درس آشکار ساخت. بنابراین معلمان علوم اول ابتدایی می‌توانند از این راهنما در کلاس درس استفاده نمایند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - تحلیل ادبی و هنری رؤیا در متن و نگاره داستان «خواب دیدن توس سیاوش را» از منظر نقد تخیلی گاستون باشلار
حمیده حرمتی رویا رضاپور مقدم

تحلیل ادبی و هنری رؤیا درمتن و نگارۀ داستان خواب دیدن توس سیاوش را از منظر نقد تخیلی گاستون باشلار حمیده حرمتی* استادیار زبان و ادبیات فارسی، هیأت علمی دانش گاه هنر اسلامی تبریز، ایران. رویا رضاپور مقدم** هیأت علمی دانش کدۀ هنرهای اسلامی، دانش گاه هنر اسلامی تبریز، أکثر

تحلیل ادبی و هنری رؤیا درمتن و نگارۀ داستان خواب دیدن توس سیاوش را از منظر نقد تخیلی گاستون باشلار حمیده حرمتی* استادیار زبان و ادبیات فارسی، هیأت علمی دانش گاه هنر اسلامی تبریز، ایران. رویا رضاپور مقدم** هیأت علمی دانش کدۀ هنرهای اسلامی، دانش گاه هنر اسلامی تبریز، ایران. تاریخ دریافت: 27/8/1396 تاریخ پذیرش: 19/10/1397 چکیده گاستون باشلار معرفت شناس، فیلسوف منتقد و از ساختارگرایان نخست فرانسه، شیوۀ نقدی تازه را بر پایۀ تحلیل و تفسیر تصاویر ادبی و هنری پایه گذاری کرد. باشلار که مبنای نقد خویش را بر پایۀ عناصر چهارگانه قرار داده بود، برای تخیل مادی شاعر و رابطۀ آن با ضمیر ناخودآگاه و مسائل پدیدار شناسی نقشی گسترده قائل بود. از دیدگاه معرفت شناسانه وی، خیال و رؤیای شاعرانه به واسطۀ عناصر چهرگانه و در قالب کهن الگوهای اسطوره ای با دلالت های آشکار و پنهان جلوۀ مادی می یابند و برای پذیرش نقش ادبی و برانگیختن احساسات مخاطب با تصاویری دوگانه جلوه می‌نمایند که تحلیل تخیل مادی و تفسیر این دوگانگی‌ها، سبب گشودن عقدۀ متن می‌شود. داستان خواب دیدن توس سیاوش را یکی از ده ها روایت رؤیا در شاهنامه است که در یکی از نگاره های شاهنامه شاه طهماسبی به عنوان نمونۀ بی بدیلی از به تصویر کشیده شدن عالم رؤیا و خیال شاعر در نقاشی ایرانی نمود یافته است. این مقاله کوششی در جهت بازنمایی پیوند دیرینه ادبیات و هنر به‌ویژه نگارگری از دریچۀ تخیل مادی با روی کردی بر آرای باشلار در باب تخیل مادی شاعر در شعر و تطابق آن ها با نگاره است تا آشکار نماید که عناصر چهارگانه در تخیل فردوسی در این داستان چه جای گاهی داشته و چگونه در قالب کلمات و تصویرسازی ها نمود پیدا کرده و تا چه اندازه با نقد تخیلی باشلاری در شعر و نگاره قابل تطبیق است. به استناد موارد یافت شده می‌توان گفت شاعر و نگارگر از تخیل مادی و دوگانگی دیالکتیکی مورد نظر باشلار در خلق اثر خود بهره مند گردیده‌اند. * . hormati@tabriziau.ac.ir ** . rezapour@tabriziau.ac.ir تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - مولانا این رستخیز ناگهان
داریوش صبور

مولانا جلال الّدین محّمد بلخی، از بزرگ‌ترین متفکران و سخن سرایان قرن هفتم هجری قمری است که دو اثر ارزندة بی مانند او، مثنوی معنوی و غزلیّات شمس، از بزرگ‌ترین آثار جهان بشری بشمار می‌رود. هر چند پیرامون چندی و چونی این دو اثر چشم‌گیر تاکنون پژوهش ها کرده و سخن ها گفته و أکثر

مولانا جلال الّدین محّمد بلخی، از بزرگ‌ترین متفکران و سخن سرایان قرن هفتم هجری قمری است که دو اثر ارزندة بی مانند او، مثنوی معنوی و غزلیّات شمس، از بزرگ‌ترین آثار جهان بشری بشمار می‌رود. هر چند پیرامون چندی و چونی این دو اثر چشم‌گیر تاکنون پژوهش ها کرده و سخن ها گفته و نوشته‌اند؛ باز، جای پژوهش های تازه در پهنة ساختار درون‌مایه‌های شگفت انگیر آن ها، هم چنان باقی است. این گفتار برآمد پژوهشی است گذرا در پنهة اندیشه و تخیل وعاطفه و احساس مولانا و ساختار شعر و زبان سحر آفرین او که جهانی را با نبوغ خویش مسخر و شگفت زده کرده است. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات تخیل

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية