بررسی تطبیقی انواع بینامتنیت ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور زیدری نسوی

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

مرجان کامیاب ¹ (دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان.)
سمیه محمدی ² (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان.)

تاریخ دریافت : 1396/10/04 تاریخ پذیرش : 1396/10/04 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: بینامتنیت, intertextuality, نفثه‌المصدور, ترامتنیت, transtextuality, نظریه ژرار ژنت, بلاغت اسلامی, Gerard Genete, Nafsaghol Masdour, Islamic Rhetoric,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژرار ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور می‌پردازد. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار ـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آن‌ها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، نقل‌ قول، ارسال‌المثل، وامگیری، الهام و بازآفرینی، اقتباس، تلمیح، ترجمه، نقل، تشابه، نسخ و انتحال و قلب در این اثر بررسی می‌شود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریه ژنت و تطبیق آن‌ها با نظریه بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار می‌رود. بر اساس پژوهش حاضر بیشترین گونه بینامتنی، آشکار ـ تعمدی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونه تضمین است. پس از آن به ترتیب بینامتنیت ضمنی و پنهان ـ تعمدی بیشترین فراوانی را دارند. خلاقیت نویسنده در چگونی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونه هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب می‌شود.

چکیده انگلیسی:

According to intertextuality theory each text is affected by past texts and is inheritor of past legacy and tradition. Intertextuality studies the transformation, presence and cultural legacy of past texts in the innovation and the obvious and latent layers of texts and reveals the identity of texts. The present studies tries to see the Gerard Genete’s  intertextual aspects in Nafsaghol Masdour based on Islamic rhetoric theory. According to Genete’s theory, types of manifest-latent, explicit-implicit intertextuality and their comparative aspects in Islamic rhetoric are studied in this work including: borrowing, quotation, inspiration and recreation, adaptation, allusion, translation, simile, plagiarism and transformation. Studying the use of previous texts based on Gentete’s theory and adapting it with Islamic rhetoric theory are the goals of this study. According to the present study the type of intertextuality with the highest frequency is obvious-intentional and adapting it with Islamic rhetoric becomes borrowing. After that implicit and latent-intentional intertextualities have the highest frequency respectively. The creativity of author in how to use previous texts and using intertextual elements and establishing novel and innovative links among previous texts and present text make the audience interested and satisfied

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ـ آلن، گراهام. بینامتنیت. ترجمه پیام یزدانجو. تهران: مرکز، 1380.

2ـ احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز، 1386.

3ـ اناری بزچلویی، ابراهیم و رنجبران، سکینه، «بررسی اصطلاحات بینامتنی در زبان فارسی و عربی با تأکید بر نظریه ژرار ژنت»، ادب‌پژوهی. شماره ۲۱، 1391، ۱۷۱-۱۹۰.

4ـ بهنام، مینا، «شاهنامه فردوسی پیش‌متن سترگ شاهنامه شاه طهماسب (بر بنیاد نظریه ترامتنی ژنت)». کتاب ماه، ش ۱۴۷، 1388، ۳۰-۳۲.

5ـ تدینی، منصوره.پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران. تهران: علم، 1388.

6ـ چندلر، دانیل. مبانی نشانه‌شناسی. ترجمه مهدی پارسا. تهران: سوره مهر، 1386.

7ـ حق‌شناس، علی‌محمد، «مولانا و حافظ، دو همدل یا دو همزبان»، نقد ادبی، شماره ۲، 1387، ۱۱-۲۹.

8ـ رضایی دشت‌ارژنه، محمود، «نقد و تحلیل قصه‌ای از مرزبان‌نامه بر اساس رویکرد بینامتنیت»، نقد ادبی، شماره ۴، 1387، ۳۱-۵۲.

9ـ زیدری نسوی، شهاب‌الدین محمد. نفثه‌المصدور. تصحیح امیرحسین یزدگردی. تهران: توس، 1389.

10ـ ساسانی، فرهاد، «بینامتنیت پیشینه و پیشینه نقد بینامتنی»، نشریه فرهنگ و هنر، شماره‏های ۵ و ۶، 1383، ۱۷۲-۱۸۵.

11ـ شمس قیس، محمدبن­قیس. المعجم فی معاییر اشعار العجم. تصحیح محمد بن عبدالوهاب. تهران: علم، 1388.

12ـ صباغی، علی، «بررسی تطبیقی محورهای سه‌گانه بینامتنیت ژنت و بخش‌هایی از نظریه بلاغت اسلامی»، پژوهش‏های ادبی، شماره ۳۸، 1391، ۵۹-۷۱.

13ـ صفری‌نیا، سمیه،«بررسی بینامتنیت در آثار سیمین دانشور»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، 1392.

14ـ کالر، جاناتان. در جست‌وجوی نشانه‌ها. ترجمه لیلا صادقی و تینا امراللهی. تهران: علم، 1388.

15ـ مکاریک، ایرنا ریما.دانش‌نامه نظریه ادبی معاصر. ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه، 1385.

16ـ نامورمطلق، بهمن، «بیش‌متنیت در نگاه ژرار ژنت»، ضمیمه خردنامه همشهری، شماره ۵۹، 1384،
۱۰-۱۱.

17ـ ـــــــــ ، ـــــ ، «ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن‌ها»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره ۵۶، 1386، ۸۳-۹۸.

18ـ ـــــــــ ، ـــــ ، «درآمدی بر بینامتنیت (نظریه‌ها و کاربردها)»، تهران: سخن، 1390.

19ـ هوارث، دیوید، «سوسور، ساختارگرایی و نظام‌های نمادین»، ترجمه نظام بهرامی‌کمیل، رسانه، شماره ۷۲، 1386، ۱۸۷-۲۰۴.

20ـ یزدانجو، پیام.ادبیات پسامدرن. تهران: مرکز، 1379.

21- Barthes, Ronald. Image ـ Music ـ Text. Selected And Trans Stephen Heat. New York: Hill And Wang, 1977.

22- Bloom, Harold. The Anxiety Of Influence: A Theory Of Poetry. Oxford: Oxford University Press, 1973.