آرکائیسم واژگانی و نحوی درپنج داستان مینی مال در دیوان پروین اعتصامی

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

اشرف ملک ‏حسینی ¹ , محمدرضا زمان‏ احمدی ²

1 - دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، گروه زبان و ادبیات فارسی، اراک، ایران.
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، گروه زبان و ادبیات فارسی، اراک، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/10/13 تاریخ پذیرش : 1396/10/13 تاریخ انتشار : 1396/07/01

کلید واژه: پروین اعتصامی, Parvin Etesami, داستان مینی مال, آرکائیسم واژگانی و نحوی, هنجار گریزی, minimal story, vocabulary and grammatical archaism, escape of norm,

چکیده مقاله :

آرکائیسم از راه های برجسته کردن و تشخص بخشیدن به زبان است. این شگرد یکی از شیوه های آشنایی زدایی باعناصر کهن (آرکائیک) زبان است کاربرد عناصر تاریخمند زبان در درون بافت زمانی پس از آن را کهن‌گرایی (آرکائیسم) می‌گویند. واحدهای زبان (تکواژها، واژه ها، عبارات و ساختهای نحوی) بر پیشانی خود مهر زمان دارند، این یعنی هویت تاریخی و تاریخمندی زبان. اگر عناصر زبان گذشته را از موقعیت تاریخی آن جدا کنیم و به درون بافت زبانی دوره های بعد منتقل نماییم، هنجار زمانی کلام شکسته می‌شود و سخن از بافت تاریخی که در آن تولد یافته فاصله می‌گیرد. پیوند عمیق شعر پروین اعتصامی با زبان و ادب کهن فارسی به صورت متنوع وگسترده در شعرش مشهود است. با وجود گذشت قرون متمادی‌، زبان فارسی هم‌چنان صلابت و اصالت خود را به شکلی پویا حفظ کرده است که دلیل آن چیزی نیست مگر غنی بودن این زبان چه از جهت لفظ و چه از جهت محتوا. از بین شاعران معاصر، پروین اعتصامی به علت گرایش به شعر کلاسیک از این حیث، نمود بیشتری یافته‌اند و باستان گرایی را به عنوان محملی برای ایجاد فخامت و شیوایی زبان خویش برگزیده و به کار برده است. باستان گرایی واژگانی و نحوی در شعر پروین جایگاه خاصی دارد که در این تحقیق، با بررسی چهارداستان مینی مال در دیوان این شاعره پرآوازه، به تأثیر واژه یا نحو کهن در شعراو پرداخته و دریافته‌ایم که شعر پروین چه مقدار و تحت تأثیر کدام یک از انواع باستان گرایی قرار گرفته‌اند.

چکیده انگلیسی:

Archaism is one of highlighting and personazing methods of language. This method is one of unfamiliarity of ancient elements (archaic) of language. The use of historical language elements in texture of time after it is called archaism. Language units (such as morpheus, words, phrases, grammatical structures) have time seal on themselves, which means historical nature and language historicity. If we seperate past language elements from historical situations and transfer them to subsequent periods of language texture, then the speech time’s norm is broken and the speech takes distance from the historical texture which is born. Deep link of Parvin’s poem with Persian language and literature is clear and obvious in her various and perfect poetry. By passing centuries, Persian language has deserved her strength and authenticity dynamically. That shows richness of Persian language in vocabulary and content. Among contemporary poets, Parvin had tendency to classic poetry and she chose and used archaism as a place for making eloquence of language. Vocabulary and grammatical archaism in Parvin’s poetry has special position. In this research, I study four minimal stories of this famous poet based on the effect of ancient grammar and vocabulary in her poems that how much Parvin’s poetry was affected by which one of archaism types.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ـ اعتصامی، پروین. دیوان شعر. تهران: ساغر ـ مهتاب، 1377.

2ـ انوری، حسن؛ حسن احمدی گیوی. دستورزبان فارسی. تهران: فاطمی، 1370.

3ـ بهار، محمدتقی. سبک‏‏شناسی. تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم، 1375.

4ـ پورنامداریان، تقی. سفر درمه (تأملی در شعر احمد شاملو). تهران: نگاه، چاپ جدید، 1381.

5ـ داد، سیما. فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید، چاپ اول، 1372.

6ـ دستغیب، عبدالعلی. نیما یوشیج (نقد و بررسی). تهران: پازند، چاپ سوم، 1356.

7ـ دیچز، دیوید. شیوه‏های نقد ادبی. محمدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی. تهران: مروارید، چاپ اول، 1384.

8ـ سلاجقه، پروین. نقد شعر معاصر (امیرزادة کاشی‏ها «شاملو»). تهران: مروارید، چاپ اول، 1384.

9ـ شفیعی‏کدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: آگه، چاپ دهم، 1386.

10ـ صنوی، کوروش. از زبان‏شناسی به ادبیات (جلد اول، نظم). تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1383.

11ـ علی‏پور، مصطفی. ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس، چاپ اول، 1378.

12ـ ملک‏حسینی، اشرف. سبک‏‏شناسی شعر معاصر (از پروین تا سپیده). 1383.

13ـ ناتل‏خانلری، پرویز. تاریخ زبان فارسی. تهران: نو، چاپ هفتم، 1382.

14ـ نظامی‏عروضی، احمد. کلیات چهار مقاله. تهران: اشراقی، چاپ دوم، بی‏تا.

15ـ نورپیشه، محسن، «فراهنجاری دستوری در شعر معاصر»، فصلنامۀ ادبیات فارسی، خوی، سال. 1388، شماره پنجم.

16ـ یوشیج، نیما. حرف‏های همسایه. تهران: دنیا، چاپ پنجم، 1363.