نگاهی زیباشناسانه به شعر سیاسی پس از مشروطیّت بر اساس آرا و عقاید ادیب‌الممالک فراهانی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسیروح الله نبی عبدالیوسفی 1 , سیدمحمود سیدصادقی 2 , مریم پرهیزکاری 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
کلید واژه: ادیب‌الممالک فراهانی, شعر سیاسی, آرایه‌های ادبی, مشروطیّت,
چکیده مقاله :
ادبیّات عصر قاجار به‌واسطۀ نهضت مشروطیّت، دچار تغییرات اساسی در ساختار حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران گردید. در عصر قاجار، ارتباط ایرانیان با جامعۀ اروپا، تدوین سفرنامه‌ها، تأسیس دارالفنون، ترجمۀ کتاب‌های اروپایی، انتشار روزنامه‌ها و غیره، سبب ایجاد زمینه‌های تجدد‌طلبی مردم ایران را فراهم نمود. این تجدد در نظم و نثر این دوره، تأثیر شگرفی بر جای گذاشت. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شعر عصر مشروطه، تفاوت و نوع بینش شاعران نسبت به واقعیت‌های موجود است که منجر به خلق مضامین جدید شد. از مهم‌ترین موضوعات اصلی در شعر فارسی عصر مشروطه آزادی، وطن و عدالت است که درک صحیح پیام شعر این دوره تا حدّی منوط به شناخت جایگاه آن است. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی آرایه‌های ادبی در سروده‌های سیاسی ادیب‌الممالک فراهانی بپردازد، ادیب‌الممالک یکی از شاعران عصر مشروطه و دورۀ بیداری است و بیشترین سروده‌های او پیرامون مضامین سیاسی و اجتماعی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که ادیب در سروده‌های خود برای پرداختن به مضامین وطن، آزادی و عدالت، از صناعات ادبی بهره برده است و به سبب آنکه فردی مذهبی بود، علاوه بر توجه به تلمیحات مرتبط با ایران قبل از اسلام به ایران دورۀ اسلامی هم توجّه نموده و در خصوص موضوع عشق به وطن، وطن‌دوستی او با نفرت از اعراب همراه نبود. توصیه به قانون‌مداری، انتقاد از جهل و غفلت، انتقاد از عملکرد نامناسب مجلس، انتقاد از عدلیه و توجّه به عدالت از دیگر مضامین شعری ادیب محسوب می‌شود.
The literature of the Qajar era underwent fundamental changes in the structure of Iran's political, social and cultural spheres due to the constitutionalism movement. This modernity left a tremendous impact on the poetry and prose of this period. One of the most important features of the poetry of the constitutional era is the difference and type of vision of the poets towards the existing realities, which led to the creation of new themes. One of the most important themes in Persian poetry of the constitutional era is "freedom, homeland and justice". In this research, the author aims to investigate the literary arrays in the political poems of Adib al-Mamalek Farahani, using descriptive-analytical method and library tools. Adib al-Mamalek is one of the poets of the constitutional era and the awakening period, and most of his poems are about political and social themes. The results of the research show that Adib has used the literary arts in his poems to address the themes of homeland, freedom and justice, and because he was a religious person, in addition to paying attention to the hints related to Iran before Islam, he also paid attention to Iran during the Islamic period. Paying attention and regarding the issue of love for the country, his patriotism was not accompanied by hatred of Arabs. Recommendations for rule of law, criticism of ignorance and neglect, criticism of the inappropriate performance of the parliament, criticism of the judiciary and attention to justice are considered other poetic themes of Adib.
_||_